Proje Değerlendirme : Neden Gerekli?
• Değerlendirme’nin Amacı
• Değerlendirme Çeşitleri
• Değerlendirme Göstergeleri
• Değerlendirme Kriterleri
• Değerlendirme Araçları
• Değerlendirme’den kimler nasıl yararlanır
www.rec.org.tr
Program veya Projede Program veya Projede De De ğ ğ erlendirmenin Rol erlendirmenin Rol ü ü
• Değerlendirme bir program veya projenin hedeflerine ne şekilde ve ne ölçüde ulaştığını göstererek
uygulamanın geliştirilmesine destek verir.
• Değerlendirme, proje uygulamasına daha fazla bilgi, tecrübe ve vizyon sağlar.
• Değerlendirme, yürütmeyi yönlendiren bir araçtır ve projenin verimliliği ve etkinliğini arttırmaya yöneliktir.
• Başarılı değerlendirme mutlaka yüksek kaliteli bir
izlemeye dayanır!
Değerlendirme Sürecinin Aşamaları
Gözlem Araçları
Gözlem Alanının Belirlenmesi Değerlendirme Verilerinin Toplanması
Veri Analizi
Analizlerin Yorumu ve sonuçların etki değerlendirmesi
Veri analizinin kritik değerlendirilmesi Son değerlendirme ve sonuçlar
İlerideki gelişmeler için önerilerin önceliklendirilmesi
Hedef, Gösterge ve Kriterler
Gözlemler
Değerlendirme yapısının kurulması
Analiz
Değerlendirmenin Şekillendirilmesi
Bilgilerin Kullanımı
www.rec.org.tr
DEĞERLENDİRME KRİTERLERİ
• İLGİLİLİK
• VERİMLİLİK
• ETKİLİLİK
• ETKİ
• SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK
İLGİLİLİĞİ NELER BELİRLER ?
Proje hazırlık çalışmalarının ve tasarımın kalitesi, Proje faaliyetlerin politik ve fiziki çevreye ne
derecede uygun olduğu,
Proje hedeflerinin belirlenen ihtiyacın
giderilmesine/sorunların çözümüne ne ölçüde hitap ettiği,
Belirlenen ihtiyacın geçerliliğini koruması.
www.rec.org.tr
Proje girdileri ve araçlarının sonuçlara
dönüştürülmesindeki kalite, miktar/nitelik ve zaman boyutları açısından seviyesi.
VERİMLİLİK
ETKİLİLİK
Projenin beklenen sonuçlarının elde edilmesindeki başarısı.
Çıktı olarak elde edilenler nasıl sonuçlara
dönüşecek veya dönüşümü sağlayacaktır?
www.rec.org.tr
ETKİ
Projenin kısa, orta ve uzun dönemde yaratcağı etkidir.
Faaliyetlerden elde edilen/beklenen sonuçlar;
• kısa, orta ve uzun dönemde nasıl bir değişim yaratacaktır?
• bu değişim belirlenmiş ihtiyacın
karşılanmasını, sorunun istenilen ölçüde
giderilmesini sağlayacak mıdır?
SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK
Projenin elde ettiği sonuçların, projenin finansal ve kurumsal destekler sona erdikten sonra da devam etmesinin gerçekleşme olasılığı.
Sürdürülebilirlik;
• yararlanıcıların projeyi sahiplenmesi,
• politika desteğinin sağlanması,
• kurumsal ve yönetim kapasitesinin proje sonrası için yeterli olması
ile ölçülmektedir.
www.rec.org.tr
Değerlendirme Kriterlerinin MÇM ile Bağlantısı
Sürdürüle bilirlik
Sonuçlar ve faydaları devam ettirilebiliyor mu?
Genel Hedefler
değişim Etki
Sektör ve topluma hangi faydalar yaratıldı?
Proje Hedefi + Varsayımlar
fayda Etkililik
Sonuçlar ne kadar proje hedeflerinin gerçekleşmesine katkıda bulundu?
Sonuçlar + arsayımlar
faaliyet Verimlilik
Girdi ve faaliyetler ne kadar sonuçlara dönüştürüldü?
Faaliyetler + Varsayımlar
Kaynakların tahsisi
Planlamanın, tasarımın kalitesi,
ilgililik, faydalanıcının sorunlara tepkisi ve çevreye adapte olması, göstergeler, araçlar, maliyet, varsayımlar, riskler.
Araçlar + Önkoşullar
İlgililik
Zaman Boyutuna G
Zaman Boyutuna G ö ö re re De De ğ ğ erlendirme T erlendirme T ü ü rleri rleri
Ön-Değerlendirme (ex ante) – Proje başlamadan
Hedeflere uygunluk, ilgililik, fizibilite, riskler, etki mantığı, hedeflenen/beklenen çıktılar açısından değerlendirme.
Ara-Değerlendirme (ex nunc) – Proje devam ederken
Düzeltici tedbirler, uygulamayı iyileştirme ve geliştirme amacıyla, belirlenen kriterlere göre değerlendirme
Proje Sonrası Değerlendirme (ex post) – Proje bittikten sonra
Benzer projelerin programlanmasında yönlendirici olması amacıyla, belirlenmiş kriterlere göre değerlendirme.
www.rec.org.tr
De De ğ ğ erlendirmeyi Kim Yapacak? erlendirmeyi Kim Yapacak?
• Dış Değerlendirme/Bağımsız Değerlendirme: Dış Uzman tarafından değerlendirme yürütülür.
• Projeyi uygulayan kurum veya proje ile ilişkisi yoktur.
• Öz/İç Değerlendirme: Değerlendirme projeyi
gerçekleştiren kurumun personeli tarafından projenin bir faaliyeti olarak yürütülür.
• Değerleme yapan görevli ile izleme yapan görevli aynı kişi
olmamalıdır.
DEĞERLENDİRME RAPORU
¾ -Bir proje/program ile ilgili olarak,
¾ -Bir amaca hizmet etmek üzere,
¾ -Görevlendirilmiş bir Değerlendirme Uzmanı veya Değerlendirme Ekibi tarafından,
¾ -Belirlenmiş değerlendirme kriterleri çerçevesinde,
¾ -Belirli bir dönem ile ilgili olarak yaptığı çalışma sonucunda
hazırlanan rapordur.
www.rec.org.tr
Ön
Değerlendirme
Proje başlamadan önce; Plan ve uygulama çerçevesine uyumluluğu, ilgililiği değerlendirilir.
Genel ve proje hedeflerine uygunluğu incelenir.
Girdiler, çeşitli kaynakların uygunluğu incelenir Tasarım incelenir.
Projenin ve yönetiminin uygulanabilirliği değerlendirilir.
Ara
Değerlendirme
Projenin uygulanması sırasında:Genel ve proje hedeflerine uygunluğu incelenir.Tasarım incelenir.
Sonuçlar ve etkiler ölçülür, amaca ulaşma durumu incelenir.
Uygulamanın iyileştirilmesi ve geliştirilmesi için önerilerde bulunulur.
Proje Sonu
Değerlendirme Proje bitiminde: Elde edilmiş olan sonuçlar, yaratılan
etkiler projeden edinilen olumlu ve olumsuz kazanımlar ile daha sonra hazırlanacak projelerde kullanılmak üzere geri bildirim sağlanır; yaygınlaştırılması sağlanır.
De De ğ ğ erlendirme erlendirme Ç Ç e e ş ş itlerine G itlerine G ö ö re Benimsenen Y re Benimsenen Y ö ö ntemler ntemler
Ön
Değerlendirme
Projeyi uygulayacak kurum, ortaklar, paydaşlar ve finansman sağlayacak kuruluşlar.
Ara
Değerlendirme
Projeyi uygulamakta olan kurum, varsa ortaklar, ilgili paydaşlar, finansman
sağlamakta olan ve programlamadan sorumlu kurumlar.
Proje Sonu Değerlendirme
Projeyi uygulamış olan kurum, ortaklar, paydaşlar, finansman sağlamış olan kuruluşlar, programlamadan sorumlu kurumlar.
Değerlendirme sonuçlarından kimler yararlanır?
www.rec.org.tr
Ön
Değerlendirme
Projenin tasarlanmış şekliyle uygulanması veya değiştirilmesi kararı
Projeye finansman sağlanması kararı Ara
Değerlendirme
Bulgulara ve önerilere göre projenin uygulanmasına, izlenmesine ve sürdürülebilmesine yönelik yapısal ve yönetimsel değişikliklerin yapılması kararları,
Finansmanın kullanımı ile ilgili kararlar,
Önerilerden uygulanan diğer projelerde ve/veya daha sonraki projelerin programlanmasında yararlanılması kararı
Proje Sonu Değerlendirme
Projenin etkisi ile ilgili olarak çıktılarının
yaygınlaştırılması ve sürdürülebilmesinin sağlanması, model olarak kullanılması kararı
Değerlendirme sonuçlarından nasıl yararlanılır?
Değerlendirme Rapor Kalitesi Kriterleri
• Raporun kullanılabilirliği ve yarattığı fayda/etki
• Raporun kredibilitesi – netliği, güvenirliği ve nesnelliği
• Raporun uygunluğu ve ilgililiği
• Raporun yarattığı katma-değer
www.rec.org.tr
DEĞERLENDİRME RAPORU SORUMLULUĞU VE PROSEDÜRÜ
• Değerlendirme sorumluluğu öncelikle hazırlayan değerlendirme ekip liderindedir.
• Değerlendirmeye, proje yöneticileri ve katılımcıları katkıda bulunur ve girdi sağlar.
• Temel/önemli paydaşlar, değerlendirme raporunu ve
bulgularını inceleyerek, önerilerini sunar, itirazları varsa bildirir.
• Değerlendiriciler, gerçek unsurlarda hata varsa
düzeltmek zorundadır. Ancak, yargı içeren bulgularını bağımsızlık prensibine dayanarak savunabilir veya
gerekli görürse revize edebilir.
TEMATİK/KONU DEĞERLENDİRME RAPORLARI
• Her bir proje veya programın
değerlendirilmesinin yanı sıra, bazı durumlarda yörede, bölgede, ülkede veya ülkelerde bir
konu hakkında değerlendirme yapılması
gerekebilir.
www.rec.org.tr
Değerlendirme’nin Riskleri
• 1. Değerlendirilen proje ile ilgili riskler:
-- Yararlanıcılar ve paydaşlar açısından;
ulaşılamıyor, ilgisiz, bilgisiz, katılımcı değil, işbirlikçi değil, veri toplamıyor, doküman
sağlamıyor.
Değerlendirme’nin Riskleri
2. Değerlendirmeye girdi olacak verilere ilişkin riskler:
--İzleme verileri yetersiz --Veriler ilgisiz
--Veriler doğru ve güvenilir değil
--Veriler gerekli standart ve formatta değil
--Verilere zamanında ulaşılamıyor
www.rec.org.tr
Değerlendirme’nin Riskleri
3. Değerlendirme’nin organizasyonu ile ilgili riskler:
-- Değerlendiricinin uzmanlığı yetersiz,
(bilgisi yetersiz, tarafsız değil, analitik yaklaşım uygulamıyor)
-- Değerlendirme bütçesi yetersiz, (görüşme, anket, seyahat kısıntıları)
-- Değerlendirme kriterleri açıkça belirlenmemiş,
-- Değerlendirme Rehberi mevcut değil.
Değerlendirmede
Dikkat Edilecek Hususlar
(1)• Uygun bir değerlendirme planı yapılmalıdır.
• Uygun bir değerlendirme ekibi kurulmalıdır.
• Değerlendirme çerçevesi, yöntemleri ve kriterleri belirlenmelidir.
• Değerlendirme süreci iyi yönetilmelidir.
• Değerlendirme rehberine uyulmalıdır.
• Değerlendirme raporu formatı belirlenmelidir.
• Maliyet etkin bir değerlendirme yapılmalıdır.
• Değerlendirme bulguları yeterli veri ve bilgiye
dayandırılmalıdır.(yeterli doküman, yeterli kişi ile görüşme vs)
• İzleme raporlarından faydalanılmalıdır, ancak gerekirse ilave veri toplanmalıdır.
www.rec.org.tr
Değerlendirmede
Dikkat Edilecek Hususlar
(2)• Değerlendirmenin şeffaflık ve hesap verebilirliği sağlamanın önemli bir aracı olduğu unutulmamalı ve sonuçlar tüm yönleriyle ortaya konmalıdır.
• Değerlendirme bulguları hakkında, rapora son şekli verilmeden önce paydaşların ve yararlanıcıların görüşleri/önerileri alınmalı ve varsa maddi veya diğer hatalar düzeltilmelidir.
• Değerlendirme katılımcı yöntemlerle yapılmalı, yöntemler tarafların sonuçlara güvenini sağlamalıdır.
• Değerlendirme raporunda bulgu ve önerilerin yanı sıra, iyi örnekler ve öğrenimlerden kazanımlara da yer verilmelidir.
• Değerlendirme, proje yararlanıcısının değerlendirme kültürünü geliştirilmesine imkan sağlamalıdır.
Teşekkür ederim.
