ÖĞRENME FAALİYETİ 2 2. TEMEL ÇİZİM KOMUTLARI

(1)

19

ÖĞRENME FAALİYETİ–2

Bu öğrenme faaliyeti sonunda temel çizim komutlarını kullanarak iki boyutlu geometrik çizimler ve görünüş çizimlerini yapabileceksiniz.

¾ Geometrik şekillerin isimlerini öğreniniz.

¾ Teknik resim örneklerindeki teğet birleştirmeleri inceleyiniz.

¾ Tek görünüşlü makine parçalarının resimlerini hazır bulundurunuz.

2. TEMEL ÇİZİM KOMUTLARI

Bilgisayar destekli çizim programlarında çizim işlevlerini yerine getiren komutlar genellikle Draw menülerinde ve araç çubuklarında toplanmıştır. Menü çubuğunda Draw menüsü açıldığında (Resim 2.1.) veya Draw araç çubuğu (Resim 2.2.) incelendiğinde çizimde kullanılan komutlar görülür.

Resim 2.1: Draw menüsü

ÖĞRENME FAALİYETİ–2

AMAÇ

ARAŞTIRMA

(2)

20

Resim 2.2: Draw araç çubukları

2.1. Koordinat Sistemi

Çizim programları koordinat sistemi temelinde çalışırlar. Çizim komutlarının tümünde kullanıcının bir nokta tanımlaması istenir. Nokta tanımlamanın yollarından biri noktanın koordinatlarını girmektir. İki boyutlu çizimlerde noktalar koordinat sistemindeki (x) ve (y) değerleri ile, üç boyutlu çizimlerde ise (x), (y), ve (z) değerleri ile tanımlanır. X ve Y eksenlerinin kesiştiği nokta ORİJİN NOKTASI olarak tanımlanır ve bu noktada koordinatlar (0,0)’dır. İki boyutlu çizimler için Şekil 2.1 deki koordinat sistemini inceleyiniz.

Şekil 2.1: Koordinat sistemi

(3)

21 2.2. Çizim Sınırları

Çizim komutları ile çizime başlamadan önce çizim sınırlarının belirlenmesi

kullanıcılara kolaylık sağlayacaktır. Bilgisayar destekli çizim programlarını kullanmaya yeni başlayanların karşılaştıkları ilk sorun ekran görüntüsünü kontrol edememeleridir. Bu sorunla karşılaşmamak için ilk yapılması gereken işlem çizim sınırlarını belirlemek ve ekrana bu sınırları getirmektir.

Çizim sınırlarını belirlemek için:

¾ Komut satırı-Command: limits

¾ Menü çubuğu-Format-Drawing Limits

yollarından biri ile Limits komutu çalıştırıldığında komut satırına aşağıdaki satırlar gelir:

Command: limits

Reset Model space limits:

Specify lower left corner or [ON/OFF] <0.0000,0.0000>: Bu satırda çizim sınırının sol alt köşesinin koordinatlarının belirlenmesi istenmektedir. Herhangi bir değer girilmez ise

< > içindeki değer kabul edilmiş demektir. Enter ile <0.0000,0.0000> değeri kabul edilir.

Specify upper right corner <12.0000,9.0000>: < > içindeki değerler ilk açılışta gelen varsayılan (default) değerlerdir. A3 boyutlarında bir çizim sınırı tanımlamak için 420,297 değeri girilir ve Enter ile devam edilir.

Command:

Bu yapılan değer girişleri sonucunda Şekil 2.2 deki gibi bir çizim sınırı tanımlanmış olur.

Şekil 2.2: A3 boyutlarında tanımlanmış çizim sınırları

(4)

22

Çizim sınırlarını belirlemek bu sınırların dışına çıkılamayacağı anlamına gelmez. Eğer kullanıcı kendisini bu sınırlar içinde çalışmak üzere kısıtlamak isterse komutu çalıştırarak:

Command: limits

Reset Model space limits:

Specify lower left corner or [ON/OFF] <0.0000,0.0000>: ON seçeneği seçilirse (klavyeden ON yazarak) çizim sınırlarının aktif duruma gelmesi sağlanır. Bu durumda oluşturulan çizim sınırları dışında hiçbir şekilde nokta girişi yapılamaz. OFF seçeneği ile sınırlar aktif durumdan pasif duruma geçirilir ve istenilen her yerde nokta girişi yapılabilir.

2.3. Doğrusal Çizgi Çizmek (Line Komutu)

2.3.1. Koordinatlarla Çizgi Çizmek

Çizim programları ile iki tür çizgi çizilebilir:

1- Doğrusal çizgiler, 2- Eğrisel çizgiler.

Şekil 2.3: Doğrusal çizgi

Doğru çizgi çizmekte kullanılan Line komutunu çalıştırmak için:

¾ Komut satırı-LINE veya L

¾ Menü çubuğu-Draw-Line

¾ Araç çubuğu-

yollarından biri kullanıldığında komut satırına aşağıdaki satırlar gelir:

Command: L

LINE Specify first point: Doğrunun ilk noktasının belirlenmesi istenir. Bu işlem için üç farklı yol kullanılabilir:

¾ Mutlak Koordinat Sistemine göre noktanın koordinatları girilerek,

¾ Farenin sol tuşu ile çizim alanında bir noktaya tıklanarak,

¾ Object Snap (OSNAP) özelliği ile nokta yakalanarak (daha sonra açıklanacak) Specify next point or [Undo]: Sonraki nokta belirlenir.

Specify next point or [Close/Undo]: İlk çizilen çizgiye bağlı olarak başka çizgiler çizilecekse nokta işaretlemeye devam edilir.

Eğer son noktanın hatalı olduğu düşünülüyor ve geri alınmak isteniyorsa Undo seçeneği seçilir. (Klavyeden U yazılarak).

Yeni nokta işaretlemek yerine başlangıç noktasına dönerek çizimi bitirmek için Close seçeneği seçilir. (Klavyeden C yazılarak)

(5)

23

Çizilecek başka çizgi yoksa nokta işaretlenmeden ENTER tuşu (veya farenin SAĞ tuşu) ile komut bitirilir.

Aşağıdaki örnek uygulamayı inceleyiniz.

Command: L LINE Specify first point: 50,50 Specify next point or [Undo]: 150,50

50,50 noktasından 150,50 noktasına çizgi çizer.

Specify next point or [Undo]: 100,200

150,50 noktasından 100,200 noktasına çizgi çizer.

Specify next point or [Close/Undo]: u Çizilen çizgiyi geri alır.

(6)

24

Specify next point or [Undo]: 150,200

150,50 noktasından 150,200 noktasına çizgi çizer.

Specify next point or [Close/Undo]: 100,200 100,200 noktasına çizgi çizer.

Specify next point or [Close/Undo]: c Command:

Başlangıç noktasına çizgi çizer ve komutu bitirir.

(7)

25

Çizgi çizmek için her zaman koordinat girmek gerekmez. Çizilecek çizgi hakkında bilinenlere göre farklı yollarla da çizgi çizilebilir.

2.3.2. Başlangıç Noktası ve Çizginin Uzunluğu Biliniyorsa

Çizilecek çizgi yatay veya düşey konumda ise ortho özelliği yardımıyla fare ile yön göstererek çizgi çizilir. Bu en pratik çizgi çizme yöntemidir. Başlangıç noktası belirlendikten sonra fare çizginin çizileceği yöne doğru sürüklenir ve klavyeden çizginin uzunluğu girilir.

Command:L

LINE Specify first point: Başlangıç noktası belirlenir.

Specify next point or [Undo]: (F8 tuşuna basarak <Ortho on> durumuna getirildikten sonra) Fare sağa doğru sürüklenir ve klavyeden 100 değeri girilirse Şekil 2.4 teki çizgi çizilir.

Specify next point or [Undo]:

Command:

Şekil 2.4: Başlangıç noktası ve uzunluk girerek çizgi çizmek

2.3.3. Kutupsal Koordinat Sistemi (Uzunluk ve Açı Girerek)

Eğer çizilecek çizgi yatay ve düşey konumlar dışında bir açıya sahipse başlangıç noktası belirlendikten sonra çizginin uzunluğu ve açısı girilerek çizilir.

Command:L

Specify next point or [Undo]: @100<30

Bu satırdaki @ işareti klavyedeki (alt gr+Q) tuşlarına birlikte basılarak yazılır ve “bu noktadan başlayarak” anlamını taşır.100 çizginin uzunluğunu ve < işareti kendisinden sonra gelen sayının açı değeri olduğunu gösterir. Bu yöntemle çizilen çizgi Şekil 2.5’te görülmektedir.

Command:

Şekil 2.5: Uzunluk ve açı girerek çizgi çizmek

(8)

26

Çizim programında açılar Şekil 2.6’daki sisteme göre girilir.

Şekil 2.6: Çizim programında açılar

Görüldüğü gibi açılar X ekseninden başlayarak saatin tersi yönünde artmaktadır. Eğer saat yönünde açı değeri girilmek istenirse değerin önüne (-) konulmalıdır.

Aşağıdaki örnekleri inceleyiniz.

Şekil 2.7: @70<124 Şekil 2.8: @70<211 Şekil 2.9: @45< - 56 Şekil 2.7’deki çizgiyi çizmek için:

Command:L

Specify next point or [Undo]: @70<124 Specify next point or [Undo]:

Command:

Şekil 2.8’deki çizgiyi çizmek için:

Command:L

Specify next point or [Undo]: @70<211 (veya – 149) Specify next point or [Undo]:

Command:

Şekil 2.9’deki çizgiyi çizmek için:

Command:L

(9)

27

Specify next point or [Undo]: @45< – 56 Specify next point or [Undo]:

Command:

2.3.4. Artışlı Koordinat Sistemi

Çizginin başlangıç noktası girildikten sonra, ikinci nokta ile başlangıç noktası arasındaki koordinat farklarının girilerek çizgi çizilmesi yöntemidir.

Command:L

Specify next point or [Undo]: @70,40

Bu satırdaki @ işareti doğrunun başlangıç noktasını orijin noktası durumuna getirir.

70,40 değerleri bu noktaya göre, X yönünde 70, Y yönünde 40 artışı belirler. Bu yöntemle çizilen çizgi Şekil 2.10’da görülmektedir.

Command:

Şekil 2.10: Artışlı koordinat sistemi ile çizgi çizmek Aşağıdaki örnekleri inceleyiniz.

Şekil 2.11: @-50,30 Şekil 2.12: @-40,-20 Şekil 2.13: @40,-20 Şekil 2.11 deki çizgiyi çizmek için:

Command:L

Specify next point or [Undo]: @-50,30 Şekil 2.12 deki çizgiyi çizmek için:

Command:L