Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO), Avrupa Birliği (AB) mevzuatının üstlenilmesine yönelik Ulusal Program çerçevesinde, AB'ye uyumlu hububat alım-satış yönetmeliği hazırladı
TMO'nun Yönetim Kurulu tarafından kabul edilen ve gelecek yıl 1 Haziran'dan itibaren uygulanacak yönetmelik uyarınca, Ofis, artık tüccar ve şirketlerden de hububat alacak. Alımlarda, asgari limit uygulanacak. 2017'den itibaren üreticiyle aynı anda tüccar ve şirketlerden de hububat alımına başlayacak olan TMO, hem bu uygulama için hem de asgari alım miktarı için geçiş süreci belirledi.
AB Hububat Ortak Piyasa Düzeni mevzuatına paralel olarak, hububat alım ve satış esaslarını düzenleyen yönetmeliğe göre, TMO'nun bir yerde işyeri açabilmesi için, belirlenen şartlardan en az birini karşılaması gerekiyor. "Pazar
talebinin üzerinde istikrarlı bir üretim fazlasının olması, depolama imkanının bulunması, ülke çapında bir hububat pazarı konumunda olunması" şartlarından en az birini sağlayan yerlerde, TMO işyeri açabilecek. Ayrıca bu özelliği taşıyan yerlerde faaliyet gösterecek işyerlerinin, yüksek miktarda hububat alımı, muhafazası ve sevkiyatına uygun teknik teçhizata sahip depolama tesislerinin bulunması gerekiyor. Hububatın alımı ve satımı için uygun nakliye bağlantılarının olmasına da dikkat edilecek.
TMO; her yıl hasat öncesi belirtilen özellikleri haiz işyerlerinin bir listesini hazırlayacak ve bu liste her sene ihtiyaca göre yeniden belirlenecek. Böylece, açılacak işyerlerinin belirlenmesinde siyasi müdahalenin ortadan kaldırılması hedefleniyor.
Hububat Alım Kriterleri
Ofis; Türkiye'de, içinde bulunulan hasat döneminde üretilmiş olması kaydıyla; ekmeklik buğday, makarnalık buğday, arpa, çavdar, tritikale, yulaf ve mısır alacak.
TMO, bu ürünler için, "üretici, kooperatif ve birlikler" ile "şirket ve tüccarlar" için ayrı ayrı alım dönemleri belirledi. Ancak, kademeli geçiş programı çerçevesinde, TMO, 2017/18 alım döneminden itibaren, üreticiler ile tüccar ve şirketlerle aynı zamanda alım yapmaya başlayacak.
Yönetmeliğe göre, 2009/10, 2010/11 ve 2012/13 alım sezonlarında, 1 Haziran'da alıma başlayacak olan TMO, 1 Haziran-30 Nisan arasında üretici, kooperatif ve birliklerden, 1 Kasım-30 Nisan arasında tüccar ve şirketlerden alım yapacak.
Yönetmeliğe göre, 2013/14 ve 2014/15 alım döneminde üreticilerden 15 Haziran-30 Nisan, şirketlerden 1 Ekim-30 Nisan arasında, 2015/16 alım döneminde 1 Temmuz-30 Nisan arasında üreticilerden, 1 Eylül-30 Nisan arasında şirketlerden, 2016/17 alım döneminde 15 Temmuz-30 Nisan arasında üreticilerden, 1 Ağustos-30 Nisan arasında şirketlerden alım yapacak.
TMO; 2017/18 alım döneminden itibaren, 1 Ağustos-30 Nisan arasında, hem üreticiden hem de tüccar ve şirketlerden alım yapmaya başlayacak.
Asgari Tonaj
Tüccar ve şirketlerden yapılacak alımlarda asgari alım miktarı tüm dönemler için, makarnalık buğdayda 10 ton, diğer hububatta ise 80 ton olacak ve asgari tonaj alım esnasında sağlanacak.Üretici, kooperatif ve üretici birliklerinin TMO'ya getirebilecekleri asgari tonaj miktarları ise ürün cinsine göre belirlenirken, bu miktar 2009'dan başlayarak kademeli olarak artırılacak.
Buna göre, ekmeklik buğday, arpa, çavdar, tritikale, yulaf ve mısır için, 2009/10-2010/11 dönemleri arasında asgari 3 ton, 2011/12 döneminde asgari 5 ton, 2012/13 döneminde asgari 10 ton, 2013/14 döneminde asgari 15 ton, 2014/15 döneminde asgari 25 ton, 2015/16 döneminde asgari 40 ton, 2016/17 döneminde asgari 60 ton, 2017/18 dönemi ve sonrası için asgari 80 ton limiti uygulanacak.
Makarnalık buğdayda ise 2009/10-2010/11 dönemleri arasında asgari 3 ton, 2011/12 döneminde asgari 5 ton, 2012/13 dönemi ve sonrası için asgari 10 ton alım limiti belirlendi.
Ürününü TMO'ya satmak isteyenler, bir form ile TMO'ya başvuracak. Formda, "Başvuranın adı/unvanı, TC kimlik numarası/vergi dairesi ve numarası, teklif edilen hububatın cinsi, teklif edilen hububatın miktarı, çeşidi ve üretim yılı, teklifin yapıldığı işyeri" bilgileri bulunacak.
Teklifin kabul edilebilir olması halinde ürün, alım işlemine tabi tutulacak. Teklif sahibi üreticilerin çiftçi Kayıt Sistemine (çKS) kayıtlı olup olmadığı elektronik ortamdan alınacak kayıtlardan kontrol edilecek. Ancak çKS'de kayıtları gözükmüyor ise tarım il ve ilçe müdürlüğünce onaylanmış .ÇKS Bilgi Formu istenecek. Kooperatif ve birliklerden yapılacak alımlarda çKS kaydı aranmayacak.
fotokopisini, şirketler ise müstahsil makbuzunun bir kopyası ile birlikte sanayi veya ticaret odasından alınmış şirket sicil kaydının onaylı bir fotokopisini başvuru formlarına ekleyecek.
Çavdar, Tritikale, Yulaf ve Mısır Alımı Sona Erecek
Yönetmeliğe göre, TMO, 2017/18 döneminden itibaren çavdar, tritikale, yulaf ve mısır ürünlerinin alımına son verecek.
TMO, sağlıklı, uygun ve pazarlanabilir kalitede hububatı alacak. Hububatın sağlıklı, uygun ve pazarlanabilir kalitede olduğunun tespiti için; hububatın kendine has doğal renkte olması, anormal koku ve hububat sinekleri dahil canlı haşereden ari olması ve yönetmelikte belirtilen minimum kalite kriterlerini karşılaması gerekiyor.
Belirlenen kalite kriterlerini karşılamayan hububat, 2017/18 dönemine kadar her yıl kendi cinsine göre TMO'ca belirlenebilecek olan asgari alım fiyatı ile satın alma şartlarına tabi tutulacak. Ancak, 2017/18 döneminden itibaren, minimum kalite kriterlerini karşılamayan hububat satın alınmayacak.
Yönetmelikte, minimum kalite kriterlerine ilişkin esaslar ve kalite tayinine ilişkin testler de yönetmelik eklerinde ayrıntılı olarak düzenlendi.
TMO'ya satılmak üzere getirilen hububatın kalitesini belirlemek üzere, protein tayini; 2009/10-2016/17 dönemleri arasında infra-red teknolojisine dayalı hızlı protein ölçme cihazlarıyla, 2017/18 döneminden itibaren ise Uluslararası Hububat Kimyası Birliği (ICC) tarafından kabul edilen "Hububat ve Hububat Ürünlerinde Protein Tayini" başlığı altındaki standart yönteme göre yapılacak.Kalitenin belirlenmesinde 2018'den itibaren uluslararası kalite belirleme standart testleri uygulanacak.
Fiyatlandırma ve Ödeme
İşyerine getirilen her araçtan numune alınacak ve fiyatlandırmaya esas analiz için kullanılacak. İşyerinde yapılan analiz neticesinde minimum kalite kriterlerini karşıladığı anlaşılan ürünler için, analiz sonuçlarına göre fiyat indirimi ya da artışı yapılmak suretiyle ürünün satın alma fiyatı belirlenecek ve ürün sahibine bildirilecek. Ürün sahibinin bildirilen fiyatı kabulü halinde, ürün teslim alınacak ve alım fişi düzenlenecek.
Ödeme ürün teslimatını müteakip 30-35'inci günler arasında yapılacak. Ürün sahiplerinin işyerinde yapılan analiz neticesinde belirlenen fiyata itirazı halinde; TMO bünyesinde kurulacak Akredite Merkez Referans Laboratuvarında yapılacak analiz esas alınacak.
Ürünün kalitesine göre, fiyatta indirim veya artırım yapılacak. Uygulanacak fiyat indirim ve artırım oranları
yönetmelikte yer alan eklerle ayrıntılı olarak belirlendi. Fiyat indirim ve artış oranlarının uygulanması konusunda da TMO kademeli bir geçiş uygulayacak.
Satış Esasları
Yönetmelikte, yurt içi ve yurt dışı hububat satışları ayrı ayrı belirlendi. Yurt içi satışlar, yönetmelikte belirtilen usullerde depo teslimi olarak yapılacak.
Buna göre, TMO her kampanya dönemi hububat satış fiyatlarını ve satış esaslarını tespit edip, işyerlerine
talimatlayarak uygulanmasını sağlayacak. Gerektiği takdirde, hububatı ihale yoluyla satışa arz edebilecek. Doğal afetler durumunda Türk Kızılayına yapılan satışların fiyat ve şartları özel olarak belirlenecek.
İhale yolu ile yurt içi satışlarda, ihale ilanı, Türkiye genelinde çıkan günlük ulusal gazetelerin en az birinde, Resmi Gazete'de veya Kamu İhale Bülteni'nde ayrıca TMO web sayfasında yayınlanarak tüm tarafların bilgisine sunulacak. İhale ilanı ile son teklif verme günü arasında en az 8 günlük bir zaman aralığı olacak. TMO ihale ilanını, gazetelerin dışında ayrıca TMO merkez binasında ve gerekli görülen işyeri binalarında asarak kamuya duyuracak.
TMO, ihalenin sonuçlanmasını müteakip 3 iş günü içerisinde ihaleye teklif vermiş olanların tümüne ihale sonuçlarını bildirecek. İhaleye yeterli katılım olmaması halinde, ihaleyi tek taraflı olarak iptal edilebilecek.
İhale yoluyla yurt dışı satışlarda da ihale ilanı, Türkiye genelinde çıkan günlük ulusal gazetelerin en az birinde ve/veya Kamu İhale Bülteninde veya Resmi Gazete'de ayrıca TMO web sayfasında yayınlanacak. Ayrıca ihale; yurt dışında bulunan ve TMO'ya müracaatta bulunmuş olan uluslar arası hububat ticareti yapan firmalara ve yurt dışı TC Ticaret Müşavirliklerine duyurulacak.Diğer taraftan TMO, 2008/2009 alım döneminde hububat alımlarında
uygulayacağı pariteleri de taslak olarak kamuoyunun görüşüne açtı.
Buna göre, ekmeklik Anadolu kırmızı ve beyaz sert buğdayların fiyatı 1 kabul edilirse, makarnalık durum buğdaylarına 1,04 alım parite fiyatı uygulanacak. Makarnalık durum buğdayının asgari alım fiyat paritesi 0,88 ekmeklik buğdayların asgari alım fiyatı paritesi de 0,78 olarak belirlendi.
