75. Ylna Girerken Trk Dil Kurumunun 2006 Yl almalar

••

• •

TURKDILI

DİL

VE

EDEBİYAT DERGİSİ

Prof. Dr.

Şükrü

HalükAKALIN

Prof. Dr. Nevzat GöZAYDIN

Bekir

OGUZBAŞARAN

FatmaCAN

Prof. Dr. ZeynepKORKMAZ

Nabi

BALKANU

Yrd. Doç. Dr.

MüslümeNARİN

CevdetASLANGÜL

Prof. Dr. Hamza

ZÜLFİKAR

Kenan ERZURUM

R. Sami HAMAM

CI

NailTAN

AdemTERZİ Ayşe

BALC!

RabiaÇOLAK

..

75.

Yılına

Girerken Türk Dil Kurumunun

2

006

Yılı Çalışmaları

Prof. Dr. ŞükrüHaluk AKALIN

(!f

üce Atatürk'ünRifat, Ruşen Eşref,isteği doğrultusundaYakup Kadri ve Celal Sahir12 Temmuz 1932 günü SamihtarafındanTürk Dili Tetkik Cemiyeti adıyla kurulan Türk Dil Kurumu, bu yıl yetmiş beşinci kuruluş yıl dönümünü kutlayacak ...

2007 yılı, aynı zamanda Dil Bayramı'nın da yetmiş beşinci yıl dönü~ü... Türk Dili Tetkik Cemiyetininkuruluşununhemenardındanyine Atatürk'ün is-teği ile düzenlenen Birinci Türk Dili Kurultayı'nın açılışgünü olan 26 Eylül (1932)'ü bu yıl yetmiş beşinci Dil Bayramı olarak coşkuyla kutlayacağız.

Yetmiş beş yıl, insan ömrü için ileri bir yaş sayılabilirancak bilimsel araştırma kurumlarıiçin yetmiş beş yıl, yerkinliğin. gelişmişliğin, kökleşmenin ifadesidir. Türk Dil Kurumu da kuruluşundan bu yana geçen yetmiş beş yıllık süre içerisinde yapmış olduğu çalışmalarla ülkemizin köklü vegelişmiş bilim kurumlarındanbiri durumunagelmiştir.Bine yakın kitap, yüzlerce sayı dergi yayımlayan; sayısı binlerle ifade edilebilecek konuşma,konferans ile kurultay, açık oturum, bilgi şöleni vb. toplantılar düzenleyen; Türkçe Siizliik'ün on kez,

yazım (imla) kılavuzlarının yirmi dört kez baskısını yapan; bölge ağızlarından söz derleme, tarihsel metinlerden söz tarama, kök ve gövdelerden yeni sözler ve terimler türetme gibi çok önemli bilimsel çalışmaları gerçekleştirenTürk Dil Kurumu, bütünbunları yetmiş beş yıl içerisinesığdırmıştır.

Geçmişten geleceğe doğru akıpgidenyıllariçindeyapılan çalışmalar, yürü-tülen etkinlikler Türk Dil Kurumunun bugünlereulaşmasını sağlamıştır.Geçen yıliçerisindegerçekleştirdiğimiz çalışmalarda Türk Dil Kurumununyetmiş be-şinci yılınave gelecekyıllara ulaşmasındayeni biradımolarakgeçmişteki

TÜRK DiLi

ni almıştır. Heryılolduğugibi bu yıl da Türk Dili dergimizin ilk sayısınınilk yazısınıTürk Dil Kurumunun geçen bir yılının değerlendirilmesine ayırıyoruz.

TDK'nin 2006

Yılı Çalışmaları

Türkçenin geliştirilmesi, zenginleştirilmesiçalışmalarının yanı sıra yabancı kökenli sözlere ve terimlere Türkçe karşılıklartüreterek Türkçeninözleştirilrne­ siamacıyla bilimsel yöntemlerleçalışmalaryürüten Türk Dil Kurumu, Türkçe-nin "şuurla" işlenmesi düşüncesinidile getiren kurucusu Atatürk'ün ülküsünü

gerçekleştirmeyolunda 2006 yılındada önemli çalışmaları ortaya koymuştur. Ancak, Türk Dil Kurumu ile birlikte üç bağlı kuruluşun da yer aldığı Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumuyasasındakieksik maddeler yüzünden

ku-rumlarımızda8 Kasım 2001 tarihinden bu yana Bilim Kurulu Asli Üyeleri seçi-lemernekte, yetkili kurullar oluşturulamarnaktadır.Dil gibi sürekli gelişmeye, değişmeye,etkilenmeyeaçıkbir alanda üyesiz, kurulsuz, kolsuzkalması Türkçe-nin karşı karşıya bulunduğusorunlarkarşısındaTDK'yi eli kolubağlıhale getir-mişti. Türkçe Sô'zlük,Yazım Kılavuzugibi temel başvuru kaynaklarınınve Türk dilinin çeşitli.ç\önemlerine, alanlarına yönelik eserlerin hazırlanarak yayımlan­ masının yanı sıra bilimde, uygarlıkta,sanatta, teknolojide yaşanan gelişmelerle ortayaçıkankavramlar için karşılıklar bulunması; yazımda, söyleyişte oluşan ye-ni durumlarkarşısındaTürkçenin özelliklerini göz önünde bulundurarak çözüm-ler getirilmesi gerekmekteydi.

Öte yandan kamuoyu Türk diliyle ilgili bilimselçalışmalarlabirlikte hatta ondan da önce, iş yeri adındaki yabancılaşmadankitleiletişim araçlarında Türk-çenin yozlaştrrılmış, yabancılaşcmlmış, kabalaştırılmışbir biçimde kullanışına kadarçeşitlisorunlara çözüm bulunmasınıbeklemekteydi.

Basın yayın kuruluşlarının yanı sıra yurdun dört birköşesindenhatta yurt dışından vatandaşlanmizTürkçeyle ilgili sorularınıtelefonla, e-postayla, dilek-çeyle Kurumumuzaulaştırryorlarve en kısasüredeyanıtlarını bekliyorlardı. Bil-gi Edinme Yasası'nın yürürlüğegirmesinden sonra da Türkçeyle ilgili binlerce soru Kurumumuzaulaşmaya başlamıştı.

Türkçe Sô'zlük, Yazım Kılavuzu gibi temel başvuru kaynaklarının basılıolarak kullanıma sunulmasındansonra sanalortamda ve bilgisayarlarda daerişilebilir ha-le getirilmesibilişim çağını yaşadığımızbir dönemde zorunlu bir görev olmuştu. Türkçenin bilim dili olarak daha da geliştirilmesi ve yaygınlaştırılması açısından büyük önem taşıyanterimler de asla ihmal edilmemesi gereken

konu-TÜRK Dili

ların başında geliyordu. Önceki yıllarda yayımlanmamış terim sözlüklerinin hazırlanması; yayımlanmış çalışmalardansonra da bilimde, teknolojide yaşanan gelişmelerleortayaçıkanyeni kavramlar için terimler türetilmesi Türkçenin ge-liştirilmesi, zenginleştirilmesi, özleştirilmesi açısından büyük önem taşımak­

taydı. Özleşmeciliğin tasfiyeciliğe dönüşmesinindili yeni bir "çıkrnaza sapla-ması" üzerineGüneş-DilTeorisiiletasfiyeciliğinönünü alarak dili bu çıkmazdan kurtaran yüce Atatürk, 1936'daki Üçüncü Türk DilKurultayı'ndansonra tama-men bilim terimleri üzerindeçalışmaya yoğunlaşmıştı. Türettiğiterimlerle

Geo-metrikitabını yazan Atatürk "Öyle istiyorum ki Türk dili bilim yontemleriyle kural-larınıortaya koysun ve her daldayazıyazanlar. bütün terimleriyleçoğunluğun

anlaya-bileceğigiizel, ahenkli dilimizi kullansınlar."sözüyle de terimlerin önemini açıkça vurgulamıştı.Kurucusu Atatürk'ün bu sözlerini kendisineverilmişbir görev ola-rak kabul eden ~DK'nin bilim terimleri üzerine çalışmaları "her dalda" yürüt-mesi gereği de ortayaçıkıyordu.

Kururnda düzenlenen söyleşilerve konferansların yanı sıra yurt düzeyinde valiliklerle, üniversitelerle, sivil toplum kuruluşlarıyla ortaklaşa gerçekleştirilen etkinliklerin sürdürülmesi toplumda Türkçe duyarlılığını artırmış,bu da yeni etkinlikleriri düzenlenmesi istemlerini bir çığ gibi çoğaltmıştı. Yalnızcayurt 5 içindendeğilyurtdışındanda yüzlerce çağrıalmaya başlamıştık. Radyo ve tele-vizyonlar belirli günlerdegerçekleştirdikleriprogramlarınyanı sıraneredeyse he-men her gün yeni programlar için öneride bulunuyorlardı.

Türk Dil Kurumunun görev ve sorumluluk alanlarınagiren bu ve benzeri çalışmaları gerçekleştirecekbilim kadrosu ise kuruluş yasasındakieksik madde-ler yüzünden neyazıkkiseçilemiyordu. Hemyukarıdabelirtilençalışmaları yap-mak hem Türk dili ile ilgili etkinlikleri düzenlemek hem de bilim kadrosu ek-sikliğinigidermek üzere Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yönetim Kurulu kararıyla öncelikli ve gerekli çalışma grupları oluşturulmaya baş­ lanmıştır. Bu geçiş döneminde Kurumumuzun çalışmalarınıyürütmesi için ge-rekli desteği sağlayanAtatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Başkanlığı ve Yönetim Kurulununkatkılarıylakurulan çalışma gruplarımızve etkinlikleri hakkında kısabilgiler vermek istiyoruz.

Güncel Türkçe Sözlük veYazım Kılavuzu ÇalışmaGrubu, Türk Dil Ku-rumunun ilk kez 1945'te yayımladığıTürkçe Sö'zlük'ün yeni baskısını yayıma hazırlarkenbir yandan da bu sözlüğünsanalortamdaki sürümü olan Güncel

Türk-çe Sö'zlük'ü her toplantısında biraz daha geliştirmekteve zenginleştirmektedir. Yeni yapılanmayla Yazım Kılavuzu'nu Türkçe Sö'zlükile uyumlu olarak hazırlama

TÜRK Dili

görevini de üstlenen çalışmagrubu, geçmiştezaman zaman yaşananTilrkçe Söz-lük ileYazım Kılavuzu arasındaki farklılıklarıda böylece ortadankaldırmayıamaç edinmiştir. Türkçe Sözlük'ün 2005 yılının son günlerinde yayımlanan yeni baskısındansonra Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yönetim Kuru-lunun 24.11.2005 tarih ve 509/19 ve 20.7.2006 tarih ve 524/11 sayılı karar-larıylayeniden yapılanarakProf. Dr. Şükrü HalukAkalın'ın başkanlığındaProf. Dr. Recep Toparlı, Prof. Dr. Nevzat Gözaydın,Prof. Dr. Hamza Zülfikar, Prof. Dr. Mustafa Argunşah, Prof. Dr. Nurettin Demir, Doç. Dr. Melek Özyetgin, Uzrn. Belgin Aksu, Uzrn. Beyza Gültekin, Uzrn. A-dem Terzi, Uzrn. Burçak Ok-kalı, Safa Tekeli'den oluşanGüncel Türkçe Sözlük ve Yazım Kılavuzu Çalışma Grubu, sanalortamdakullanımdaolanGüncel Türkçe Sözlük veritabanındakisöz, deyim, terim, ek ve anlamdanoluşansözvarlığını ıo4.481'den 1ıo.038'e, mad-debaşı ve madde içi sözsayısınıda n.407'den 82.826'yaçıkarmıştır.Gündelik dile girme eğilimindeki yabancı kaynaklısözlere karşılık bulma çalışmasınıda yürüten çalışmagrubu yazımile ilgili kurallarıda geliştirrnekredir, Hemen her toplantısındasanalortamdaki kullanıcılardangelenGüncel Türkçe Sözlük ile ilgi-li çok sayıdakiiletileri deyanıtlayan ÇalışmaGrubu, bu yolla gönüllükatkılann

6 Türkçe Sözlük'eyansımasınıdasağlamaktadır.Güncel Türkçe Sözlük'teayrıntılı

ara-maseçeneğiile sözlük veri tabanındaözelamaçlıaramalara imkansağlayan özel-likler, ilgi ve çalışma alanlarına göre kullanıcılara kolaylıklar sunmaktadır. Bu arada, geçen yılki yazımızda değindiğimizve 2006yılıiçerisinde üretilerek kul-lanıma sunulacağını belirttiğimizGüncel Türkçe Sö'zlükyoğun diski (YD=CD), veri tabanı hazır olmasına karşınneyazıkki bazı aksaklıklaryüzünden tamamla-namadı.Güncel Türkçe Sö'zlükyoğundiskinin bu yıl içerisinde üretilmesi ve kul-lanıma sunulmasımümkün olabilecektir. Geçenyılınson günlerinde yeni bir uy-gulamamızla kablosuz erişim düzeneği olan telefonlardan sözlüklerimize ked.tdk.org.tr adresindenulaşılabilmekredir.

Sanalortamdakullanıma açılmışolan KijiAdları SÖ'zlüğüde Güncel Türkçe Sözlük veYazım Kılavuzu ÇalışmaGrubu tarafından geliştirilmektedir.

Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yönetim Kurulunun 30.3.2006 tarih ve516/35 sayılı kararıyla oluşturulanBilim ve Sanat Terimleri Ana Sözlüğü ÇalışmaGrubu ise çok kısa sürede olağanüstübir çaba ve özveri ile Türkçenin en büyük teri m sözlüğünü tamamlamak üzere ... Prof. Dr. Şükrü Halük Akalin'ın başkanlığını yaptığı çalışma grubunda Prof. Dr. Recep To-parlı,Prof. Dr. Mustafa Kaçalin, Doç. Dr. Mustafa Çiçekler, Dr. YücelDağlı,Dr. Bilgin Aydın, Bilal Çavuşoğlu üye olarak görev yapmaktadır. Çalışmalarını

TÜRK Dili

İstanbul'da sürdürenÇalışmaGrubu Türk Dil Kurumununkuruluşundan bugü-ne kadaryayımlamış olduğu altmışiki teri m sözlüğü ile halen çalışmaları süren yirmi terim sözlüğünü veri tabanına aktarmıştır. Türk Dil Kurumunun

http://tdkterim.gov.tr adresli yeni bir sunucusundaki yazılırnınsanalortamda açılışı Türk Dil Kurumunun yetmiş dördüncü kuruluş yıl dönümü törenleri sırasında12 Temmuz 2006 günü DevletBakanıveBaşbakan Yardımcısı Abdül-latifŞener tarafındanyapılmıştır.Türk Dil Kurumutarafındanyayımlanmışolan ve veri tabanına aktarılan altmış iki terim sözlüğü şunlardır:

AğaçiıleriTerimleriSözlüğü, Asalakbilim TerimleriSözlüğü, Atletizm Terimleri

Söz-lüğü, AydınlatmaTerimleriSözlüğü, Ayaktopu TerimleriSözlüğü; Bilişim Terimleri

Söz-lüğü,Bitkibilim Terimleri, Biyoloji TerimleriSöZlU"'ğü, Budunbilim TerimleriSözlüğü, Ce-za YargılamaYöntemi Yasası TerimleriSözlüğü; Cimnastik TerimleriSözlüğü, Coğrafya

TerimleriSözlüğü, ÇifttekerTerimleriSözlüğü, Dilbilgisi TerimleriSözlüğü, Dilbilim Te-rimleriSözlüğü, Dirilbilim (Biyoloji) Terimleri, DoşemTerimleriSözlüğü, Edebiı.atveSöz

SanatıTerimleri Sö·zlüğü, Eğitim Terimleri Sö'zlüğü, Felsefe Terimleri Sö·zıüğü; Fizik Te-rimleriSözlüğü, Fiziksel Kimya TerimleriSözlüğü, Geometri, Gö"kbilim TerimleriSözlüğü,

GosterimSanat/arı TerimleriSözlüğü, Gümrük Terimleri SöZlügü, GüreıTerimleri

Sözlü-ğü, Güzel Sanat/ar Terimleri Sözlügü, Halkbilim TerimleriSözlüğü, İstatistik Terimleri 7 Sözlüğü,Kentbilim TerimleriSöZlüğü, Kılıçoyunu Terimleri Sözlügü, Kimya Terimleri

Söz-lüğü, KitaplıkbilimTerimleriSözlüğü, Madencilik Terimleri Kılavuzu, Mantık Terimleri Sözlügü, Medeni Hukuk TerimleriSözlüğü, Metalbilimİşlem TerimleriSöZlüğü, Matema-tik TerimleriSözlüğü, Nükleer Enerji TerimleriSözliiğü, OrtaÖğretim Terimleri Kılavu-zu, Otomobilcilik ve Motor Bilgisi TerimleriSöZlüğü, Ruhbilim TerimleriSözlüğü, Sepetto-pu TerimleriSözlüğü, Sinema ve Televizyon Terimleri Sözlügü, Tarım Terimleri Sözlügü, Tarih TerimleriSöZlüğü, Tecim, Maliye, Sayıımanlık ve Güvence TerimleriSözlüğü, Tek-nik Terimler I, Tiyatro TerimleriSözlüğü, Toplumbilim TerimleriSözlüğü, Türe Terimle-ri, Uçantop. Alantopu, Masatopu Terimleri Sözlügü, UygulayımTerimleriSözlüğü, Yapım İyeliği Terimleri Sözlügü, Yapıt Hakları Terimleri Sözlüğü, Yazın Terimleri Sözlüğü; Yerbilim TerimleriSözlüğü, Yöntembilim TerimleriSözlüğü, Yumrukoyunu Terimleri

Söz-lüğü, Zanaat TerimleriSözlüğü, Zooloji TerimleriSözlüğü.

Halen çeşitli bilim dallarında ayrı ayrı kurulmuş bulunan terim çalışma gruplarındamevcut terimlerin yanı sıra türetilen yeni terimlerin katılmasıyla hazırlananyeni terim sözlükleri de bu yazılırndayer almaktadır. Yazılırnınveri tabanındakiyirmi terim sözlüğüiseşunlardır:

VeterinerHekimliği TerimleriSözlüğü, Anatomi TerimleriSözlüğü,Besin Hijye-ni ve Teknolojisi TerimleriSözlüğü, Biyokimya TerimleriSözlüğü,Cerrahi

Terim-TÜRK Dili

leri Sözlüğü, Doğumve ]inekoloji Terimleri Sözlüğü, Dölerme ve Suni Tohumla-ma Terimleri Sözlüğü,Farmakoloji ve Toksikoloji Terimleri Sözlüğü, Fizyoloji Te-rimleriSözlüğü,Hayvan Besleme ve BeslenmeHastalıklarıTerimleriSözlüğü, His-toloji-Embriyoloji Terimleri Sözlüğü, İç HastalıklarıTerimleriSözlüğü, Mikrobi-yoloji TerimleriSözlüğü, Parazitoloji Terimleri Sözlüğü, Patoloji Terimleri Sözlü-ğü,VeterinerHekimliğiTarihi ve Deontoloji Terimleri Sözlüğü, Viroloji Terimle-riSözlüğü, Zootekni TerimleriSözlüğü; İktisatTerimleriSözlüğü;Su Ürünleri Terim-leriSözlüğü,Su Ürünleri Avlama veİşlemeTeknolojisi TerimleriSözlüğü,Su Ürün-leri Temel BilimÜrün-leri TerimÜrün-leriSözlüğü.

Veri tabanında şu anda 148.513 terimin pulunduğu yazılırrıa yayımlanmiş terim sözlüklerinin taranarak aktarılmasıve mevcut terim çalışma gruplarının hazırladığıterim sözlüklerinin eklenmesiyle Bilim ve Sanat Terimleri AnaSöZliiğii 180.000 terime ulaşacaktır. YazılırndaTürkçe terimleraranabildiğigibiyabancı dillerdeki terimler ve Türkçekarşılıklarıda aranabilmektedir.

Veritabanındaüçaşamadaaramayapılabilmektedir.Birinciaşamadaaranan terimle bire bir eşleşenbütün bilim dallarındakiterimler ve anlamları sıralan­ maktadır. Örneğinalan..sözü Türkçedearandığında şu sonuçlarsıralanmaktadır:

alan

Alantopu oyununun oynandığı, boyu 23,77 m. eni tek oyunu için8,23 m., çift oyunu için 10,97 m. olan dikdörtgen bi-çimindeki yer.İng.: court Fr.: court

alan

Bir tutanakta, dzel bir veri türüne

ayrılmış belirli bir bö'fge. En küçük

mantıksalveri saklama birimi.

T. : saha İng.: area, field Fr.: zone,

cbomps alan

Bir ozdeğin, bir mıknatısın ya da bir elektrik yükünün çevresindeuyarılan ken-dini· kuvvet etkisi ile belli eden yonleçsel,

doğabilimsel nicelik.

~.:saha İng.:field Fr.: champ Alm.: Feld

alan

1 - Romaimparatorluğu donemindeaçık

havada yapılan gösteriler için yapılmış geniş, çoğu kez değirmi biçimde oyun yeri.2 - Seyircilerinortasında oyun yeri olan çevreli tiyatronun büyüğü.

T. : meydan İng.: arena Fr.: are-na Alm.: Areare-na

alan

Bir sirkte gösterilerinyapıldığı alan.

İng.: ring, arena Fr.: piste Alm.: Mane-ge, Ring

alan

1. Güreı karplaımalarının yapıldığı

yer. 2. Yağlı güreıin ve karakucağın yapıldığıyüzeyi çimlekaplıtoprak yer.

TÜRK DiLI

alan

Anıtların, tarih yapıtlarının, önemli

yapıtasarcılık yapıtlarının çevresinde ya dayakınında, genellikletaşıt dolaşımzna açıktutulmayan, herkesin oturup dinlen-mesine elierişii duruma getirilmiş, dile-yenierin. gereğinde siyasaltoplantılarda yapabilecekleri geniIfe düzlük.

T. : meydan İng.: square Fr.: pla-ce Alm.: Platz alan saha. alan (matematik) T. :saha Fr.: aire alan (fizik) T. : saha Fr.: champ alan

TV. Çerçevenin en üst satırından en alt

satırınakadar yatay taramanıntümü.

İng.:field Fr.: demi-image, trame Alm.: HalMild, Teilbild

alan

SinemJTV. Biralıcı merteğininseçik bir görüntü sağlayabildiği derinlik· ve enin tümü.

T. : netlik sahası İng.:field (of sharp-ness), focal field, limits of definition Fr.: champ (de nettete), limites de nettete, zone de nettete Alm.: Blickfeld

alan

Birtakımgüçlerin etkin olduklarıyer.

T. :saha İng.:field

alan

1. Eski Romaaçıkhava gösterisine özgü genij yer (elips biçimi). 2. Seyirciler or-tasındabir oyun yeri.

İng.:arena Fr.: Arena Alm.: Arena

alan

Bir araştırmakonusu ya .ta sorununun

taşıyıcısı olan ve belliayrıtları bulunan gözlem birimlerinden olujmuj arapırma

evreni ya da bu evrenin içindegozlendiği

gerçek yajam bağlamı. T. :saha İng.:field

9

İkinci aşamadaise aranan terimi içeren maddebaşları,içinde yeraldığı söz-lükle birlikte gösterilmektedir. Bu aşamada dayabancı dilkarşılıkları ararımak­ radır,Alansözünün sıralamasıise bu durumda şöyle olmaktadır:

alanbo~luğu alan bo~luğuimi alane~lemeimi alane~lemesi bezem durükyük alanı elektromıknatısalan güvenilir alan mıknatıshalan

Sinema ve Televizyon TerimleriSözlüğü Sinema ve Televizyon TerimleriSözlüğü Sinema ve Televizyon Terimleri Sözıüğü Sinema ve Televizyon TerimleriSözlüğü Sinema ve Televizyon TerimleriSözlüğü

Fizik Terimleri Sözlüğü

Sinema ve Televizyon TerimleriSözlüğü Sinema ve Televizyon TerimleriSözıüğü Sinema ve Televizyon TerimleriSözlüğü

TÜRKoıu

mıknatıssal alan ölçeralan özel izin alan

tutu alan

Fizik Terimleri Sözlüğü

Yöntembilim TerimleriSözlüğü Yapım İyeliğiTerimleri Sözlüğü

Tecim, Maliye, Sayişmanlıkve Güvence TerimleriSözlüğü Aramada alan sözünün içindegeçtiğiretimlerinyanı sıra karşılıkolarak ve-rilenbirleşiksöz veyasıfat tamlaması yapısındakiterimlerin ister ilk sözcüğüola-rak ister ikincisözcüğüolarak nerede bulunursa bulunsun bir terimin içerisinde geçmesi durumundakullanıcıyabütün örnekleriylesıralanmaktadır.Aranan teri-min hangi sözlükrcgeçtiği de yanda belirtilmektedir.Yukarıdamavi renkli ola-rak verilen bu rerimler sayfada etkinkonumdadırve fare ile üzerinintıklanması durumunda doğrudano terime erişmek mümkün olabilmektedir. Yabancı dil karşılıklarından arama yapıldığındaise bulunan terimler madde başlarınagöre sıralanmaktadır.

Terimaramasındakiüçüncüaşamaise ikinciaşamanın genişletilmiş biçimi-dir. Bu seçenekte sorgulamayapılmasıdurumunda daha genişarama yapılmak­ tadır. İkinci aşamadakibilgilerin yanı sıra sorgulanan sözün içerisinde geçtiği tanımlar, yabancıdildeki karşılıklarıtam bir liste halindesıralanmaktadır. Böy-lesine ayrıntılıarama seçeneklerininsunulduğubu yazılımdaamaç, kullanıcının aradığıterimle ilgili bütün bilgilere bir andaulaşmasını sağlamaktır. Değişik bi-lim dallarındakiTürkçe ve yabancı dillerdeki karşılıklarıylaterimlerin sıralan­ ması bu dallarda çalışan kişilereterimlerhakkındakibilgileri eksiksiz sunabil-mektir. Yabancıdillerdeyapılanaramalar dayabancıkökenli bir terimi bilen an-cak Türkçe karşılığınıbilmeyen kişilerinTürkçe terime ulaşmalarını sağlamak içindir.

Bilim ve Sanat Terimleri AnaSözlüğü yazılımıve veri tabanıTürk Dil Kuru-munun bütün terirnçalışmalarının kullanım alanına çıkarılması düşüncesiyle

ta-sarlanmıştır. Yıllardır yapılançalışmalarlatürerilenve sözlükleriyayımlananbu terimler bilişim uygulamaları aracılığıylaherkesin kullanımına sunulmuş ol-maktadır. Bu yolla terimlerin kullanım alanını gerıişleteceğineinanıyoruz.

Türk Dil Kurumunda halençalışmalarısüren terim sözlükleri iseeleştiri le-re açık olarak yürütülmektedir. Sorgulama sonucunda sıralananlardan yanında

~ simgesi bulunan terimler henüztamamlanmamış çalışmalara işaret etmekte-dir. Bu simgeniri bulunduğu terirnle ilgili eleştiri ve öneriler kullanıcılar ta-~fl.fından hazırlayıcılarına iletilebilmektedir. Bunun için öncelikle yazılımaüye ~lmak gerekmektedir. Tamamen ücretsiz olan üyelik işlemini gerçekleştirebil­ mek ıçın önce yazılım tarafından üretilen harf ve rakam dizisi ilgili bölüme

TÜRK DiLI

yazılmalıdır. Açılan sayfada "Üye olmak istiyorum" seçeneğinin tıklanmasryla gelenkayıtbölümünde bilgilerdoldurulmalıdır.Yazılımagirebilmek için gerek-li olan ilk şifre kullanıcının e-posta adresine gönderilmektedir. Kullanıcı yazılımagirdikten sonra kendisinin üreteceğibirşifreile kendisine gönderilen şifreyi değiştirrnelidir.Böylecekullanıcılardaha güvenli olarakyazılımdan yarar-lanmaktadır. Çalışma grupları,gönderilen hereleştiriyi değerlendirmekteve dik-kate almaktadır. Bütün terim sözlüklerinin veri tabanına aktarılmasından son-ra Bilim ve Sanat Terimleri AnaSözlüğütam metin olarakyayımlanacakve Türk-çenin SözVarlığıveri tabarııylabirlikte Büyük Türkçe Sözlük'te yeralacaktır.

Türk Dil Kurumundaoluşturulanyeniçalışma gruplarınınönemli bir bölü-münü terim çalışma grupları oluşturmaktadır. Diş hekimliği, ekonometri, su ürünleri, veteriner hekimlik gibibazıalanlarda Türk Dil Kurumunda ilk kez te-rimçalışmalarıyürütülürken daha önce teri m sözlüğü hazırlanmış bazıalanlarda da yaşanan gelişmeye bağlıolarak yeni çalışmalar başlanlrnışnr, Türk Dil Kuru-munda yeni terimçalışmalarınınyürütüldüğüçalışma grupları şunlardır:

Diş hekimliği terimlerini Türkçeleştirmek ve sözlüğünü hazırlamak amacıyla Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yönetim Kurulunun 3 Aralık 2004 tarih ve 487/33 sayılı kararı ile Prof. Dr. İlker U zel' in baş­ kanlığında oluşturulan Diş Hekimliği Terimleri Çalışma Grubunda Prof. Dr. ŞükrüHaluk Akalın,Prof. Dr. Hülya Köprülü, Prof. Dr. Hüma Ömürlü, Prof. Dr. Emine Çelik, Prof. Dr. Faik Çökpekin, Prof. Dr. Faruk Akgünlü, Yrd. Doç. Dr. FundaKadioğlu,Dr.Aslıhan Azaklı Uzel yeralmaktadır. Çalışmagrubu ön-celikle yabancı kökenli terimlerin Türkçe karşılıklarını belirlemekle işe baş­ lamıştır. U harfiyle başlayan terimlere kadar Türkçe karşılıkları belirleyen çalışma grubu, bütün terimlerin karşılığını belirledikten sonra bu terimlerin tanımlarının yapılmasıve böylece sözlüğün hazırlanması çalışmalarına başlaya­ caktır.

Yenigelişmekteolan ekonometrialanındaTürkçe terimler türetmek ve

Eko-nometri TerimleriSözlüğü'nü hazırlamak üzere Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yük-sek Kurumu Yönetim Kurulunun 6 Temmuz 2006 tarih ve 523/33 ile kararıile Gazi ÜniversitesiİktisadiveİdariBilimler Fakültesi Ekonometri BölümBaşkanı Prof. Dr. Bedriye Saraçoğlu'nun başkanlığında oluşturulanEkonometri Terim-leri Çalışma Grubunda Prof. Dr. Şükrü Haluk Akalın,Prof. Dr. Haluk Erlat, Prof. Dr. NihatBozdağ,Prof. Dr. SacitErtaş,Doç. Dr. Metin Karagöz, Yrd. Doç. Dr. Atilla Gökçe, Yrd. Doç. Dr. Ayşe Kazan, Yrd. Doç. Dr. Filiz Özağ, Erkan Ağaslan yer almaktadır. Çalışmalarına 2006 yılının son aylarında başlayan

TÜRK DILI

Çalışma Grubu kısa sürede yabancı dilde S harfiyle başlayan terimlere kadar Türkçekarşılık bulunması çalışmasını gerçekleştirmiştir.Z harfiylebaşlayan te-rimlerin Türkçekarşılıklarının bulunmasındansonra da maddebaşındayer alan terimlerintanımlanması çalışmalarına başlanacaktır.

Ülkelerarasındaki ilişkileringiderekgelişmesi,dünyaborsalarınınve pazar-larınınbirbirlerini daha çok etkilemesi, çok ulusluşirketlerin kurulmasıgibi et-kenler iktisat alanında yabancı terimlerin Türkçeye daha fazla girmesine yol açmıştır.Bu durum, dilimizinkaynaklarındanyararlanarak yeni terimlerin Türk-çemize kazandırılmasını gerektirmektedir. İktisat alanındakiterimlerde bir ör-nekliğidesağlamak,bu alanda ortayaçıkangereksinimikarşılamak amacıyla Ga-zi ÜniversitesiİktisadiveİdariBilimler FakültesiİktisatBölümüöğretimüyesi Prof. Dr. Şiir Yılmaz'ın başkanlığında İktisat Terimleri ÇalışmaGrubu kurul-ması, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yönetim Kurulunun 29 Temmuz 2004 gün ve481/11 sayılı kararıylakabuledilmiştir. Çalışma grubun-da Prof. Dr.ŞükrüHalukAkalın,Doç. Dr. Aziz Konukman, Yrd. Doç. Dr. Müs-lüme Narin, Yrd. Doç. Dr. Sevim Akdemir, Yrd. Doç. Dr. Fahriye Öztürk,Yrd, Doç. Dr. Hakan Naim Ardor ve Cemil Çiftçi yeralmaktadır. Çalışmagrubu hem terimlere Türkçe

karşılıklar

bularak hem de terimleri

tanımlayarakİ

harfiyle

baş­

layan terimlere kadar olan bölümütamamlamıştır.Ancakyapılan göndermeler-dediğer harflerlebaşlayan terimlerin de tanımları yapılmaktave bu terimler de sözlüğe alınmaktadır. Göndermelerle birlikte 4.925 terimin bulunduğusözlük veri tabanı Türk Dil Kurumunun Bilim ve Sanat Terimleri Ana Sözlüğü yazılımına haftalık olarakaktarılmaktadır. İktisatTerimleriÇalışmaGrubu, Av-rupa BirliğiGenel Sekreterliğinindenetlenmek üzere Kurumumuzagönderdiği

AB TerimlerSözlüğü üzerinde 2005 yılı sonlarında başladığı çalışmasını 2006 yılınınMartayında tamamlamıştır.

Sağlık alanındaki hızlı gelişmelere bağlıolarak ilaç veeczacılık alanına da pek çok yeni yabancıterim girmekte, bu terimlerin yazılışIarı,söylenişlerisorun oluşturmaktadır.Bugüne kadar ilaç veeczacılıkterimleri tıp,biyoloji, kimya gi-bi gi-bilimdallarınıniçinde ele alınmıştır. Mevcut terimler veyapılan tanımlarda eczacılık alanındaki kullanımlarını gereği gibi yansıtmamaktadır.Bu düşünce­ lerleİlaçveEczaalık TerimleriSözlüğü hazırlanması gereksinimi ortayaçıkmıştır. Eczacılık eğitimive meslekçalışanları arasındadil birliği sağlamak, yabancı te-rimlere Türkçekarşılıklarbularaköğrenimi kolaylaştırmakveİlaçveEczaalık Te-rimleriSözlüğü'nü hazırlamak amacıylaAtatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Ku-rumu Yönetim Kurulunun 12Şubat2004 gün ve469/21 sayılı kararıyla İlaçve

TURK DiLi

Eczacılık Terimleri ÇalışmaGrubu Prof. Dr. ErdemYeşilada'nın başkanlığında oluşturulmuştur.Prof. Dr. Hamza Zülfikar, Prof. Dr. Rahmiye Ertan, Prof. Dr. CengizYakıncı,Prof. Dr. Göknur Aktay, prof. Dr. Bahar Tunçtan. Doç. Dr. Ecz. Alb.YalçınÖzkan, Doç. Dr. İlkayKüçükgüzel, Doç. Dr. Ecz. Alb. AhmetAydın Yrd. Doç. Dr. Ecz. Yzb. AyhanSavaşer.Yrd. Doç. Dr. C. KemalBuharalıoğlu'nın üye olarak yer aldığı çalışma grubunda öncelikle terimlerin Türkçe karşılıkları belirlenmekte sonra da tanımları kapsamlı olarak verilmeyeçalışılmaktadır.

Su ürünleri terimlerini Türkçeleştirmekve Su Ürünleri TerimleriSfjzlüğilnü

hazırlamaküzere Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yönetim Kuru-lunun 2 Temmuz 2004 tarih ve 478/18sayılı kararıile Doç. Dr. NaimSağlam'ın başkanlığında,Prof. Dr. MustafaSarıeyüpoğlu,Prof. Dr. RecepToparlı,Prof. Dr. Ahmet Buran, Prof. Dr. DursunŞen,Prof. Dr. Erdal Duman, Doç. Dr. Metin Çal-ta, Doç. Dr. Mustafa Dörücü'den oluşanSu Üriinleri TerimleriSiizliiğü Çalışma

Grubuçalışmalarınıtamamlayarak 8.689 terimden oluşan sözlüğüTürk Dil Ku-rumu Başkanlığınateslim etmiştir.Terimlerin tamamıTDK Bilim ve Sanat Te-rimleri AnaSözlüğüveri tabanına aktarılmışrır,

Veteriner hekimlik alanındakiterimleri TürkçeleştirerekVeterinerHekimliği

TerimleriSözlüğü'nü hazırlamak amacıyla Atatürk Kültür, Dir've Tarih Yüksek Kurumu Yönetim Kurulunun 24Mayıs 2004 tarih ve 476/2sayılı kararıile Prof. Dr. Cahit Kalkan başkanlığındaProf. Dr. RecepToparlı,Prof. Dr. Sadık Yılmaz, Prof. Dr. ErgünKöroğlu.Prof. Dr. Yusuf Gül, Prof. Dr. SadettinTanyıldızı,Prof. Dr. Metin Bayraktar, Prof. Dr. Ahmet Buran, Doç. Dr. Yesari Eröksüz'denoluşan VeterinerHekimliğiTerimleri Sözlüğü ÇalışmaGrubukurulmuştur. Çalışma Grubu geçen süre içerisinde on yedi ana bilimdalında36. II 8 terimden oluşan sözlüğütamamlayarak Türk Dil KurumuBaşkanlığınasunmuştur. Çalışma Gru-bunun hazırladığıterimler, TDK Bilim ve Sanat Terimleri Ana Sözlüğüveri ta-banına aktarılarak herkesinkullanımına açılmıştır.

Hemfirelik Terimleri Sözlüğü hazırlamak üzere Prof. Dr. Recep Toparlı'nın başkanlığında HemşirelikTerimleri Sözlüğü ÇalışmaGrubu Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yönetim Kurulunun 5 Ekim 2006 tarih ve 528/3 sayılı kararı ile kurulmuştur. Çalışma Grubunda Prof. Dr. Ayla Bayık Temel, Prof. Dr. CengizYakıncı,Prof. Dr. Ayfer Karadakovan. Prof. Dr. Gülsün Taşo­ cak, Doç. Dr. ZümrütBaşbakkal,Yrd. Doç. Dr. Gönül Özgür, Yrd. Doç. Dr. Ay-ten Zaybak, Yrd. Doç. Dr. Oya Kavlak, Yrd. Doç. Dr. Ülkü Bayka üye olarak gö-revyapmaktadır.

TURK Dili

Yer Adları Sözlüğü'nü hazırlamak amacıyla Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yönetim Kurulunun 5 Ekim 2006 tarih ve 52814sayılı kararı ile Prof. Dr. RecepToparlı'nın başkanlığındaYer Adları ÇalışmaGrubuoluştu­ rulmuştur.Prof. Dr. Mustafa Kaçalin, Doç. Dr. Mustafa Çiçek, Dr. YücelDağlı, Sevgi Ağca,Seyit Ali Kahraman, MehmetKirişoğlu'rıunyeraldığı Çalışma Gru-bu çalışmalarınayeni başlamıştır.

Osmanlı TürkçesiSözlüğü'nü hazırlamak amacıylaAtatürk Kültür, Dil ve Ta-rih Yüksek Kurumu Yönetim Kurulunun ıo Ağustos 2005 tarih ve 502/29 sayılı kararıylaProf. Dr. MustafaÖzkan'ın başkanlığında oluşturulan Osmanlı

Türkçesi Sözlüğü Çalışma Grubuna Prof. Dr. Şükrü Haluk Akalın,Prof. Dr. RecepToparlı,Prof. Dr. Muhammet Yelten, Prof. Dr. Yekta Saraç, Prof. Dr. Mus-tafa Argunşah, Prof. Dr. Gülden Sağol,Prof. Dr. Hayati Develi, Prof. Dr. Ceval Kaya, Prof. Dr. Mustafa Kaçalin, Prof. Dr. Azmi Bilgin, Prof. Dr. Fatih Andı, Prof. Dr. Musa Duman, Doç. Dr. Ahmet Kartal, Doç. Dr. Hanifi Vural, Doç. Dr. H. Dilek Batislam, Dr. Murat Karavelioğlu.Dr. Erdal Şahin,Dr. Yücel Dağlı, Enfel Doğan, Şefik Bilal üye olarak seçilmiştir. İstanbul'da toplanan Çalışma Grubu, OsmanlıTürkçesiS~~liiğü'ndeÇ harfine kadar olan maddeleringirişini ta-14 mamlamıştır.

Yazı dilimizde kullanılmaktaolan Batı kökenli sözlerin sözlüğünü edebi metinlere dayalıolarak hazırlayanTürkçede Batı Kökenli YabancıKelimeler Sözlüğü ÇalışmaGrubu, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yöne-tim Kurulu'nun 01.04.2004 tarih ve 473/5 sayılı kararı ile oluşturulmuştur. Prof. Dr. Şükrü Haluk Akalın'ırı başkanlığını yaptığı ÇalışmaGrubunda Prof. Dr. Recep Toparlı, Prof. Dr. Gürer Gülsevin, Prof. Dr. Mustafa Öner, Doç. Dr.

Erdoğan Boz, Yrd. Doç. Dr. Özkan Öztekten, Yrd. Doç. Dr. Hatice ŞirinUser, Mehmet Yasin Kaya, Özgür Ay üye olarakbulunmaktadır. ÇalışmaGrubu, yak-laşık 3.406 sözdenoluşansözlük üzerindeki çalışmalarınıyürütmektedir. Sözle-rin Türkçede kazandığı anlamları tanıklarıylabirlikte ortayakoymayıamaçlayan

ÇalışmaGrubuİzmir'de çalışmalarınıyürütmektedir. 113 edebi eserin taranma-sıyla9.811 örnek cümlenin elde edildiği Türkçede Batı Kdeenli Yabancı Kelimeler

Sözlüğü'nün bu yıl içerisinde sanalortamda kullanıma sunulması amaçlanmak-tadır.

Dil çalışmalarınıbilgisayar destekli olarak yapmak amacıylakurulan Türk Dün*asıBilgisayar Destekli Dil Bilimi ÇalışmaGrubuçalışmalarınıgeçenyıl içerisindebaşlatmıştır.Türk Dil Kurumunun e-devlet kapsamında gerçekleştir­ meyi planladığı; ilk aşamasında basılıortamdaki bütün türlerdeki sözlüklerin,

TÜRK DiLi

iki dilli, çok dilli, terim, hemyazılıhem de sesli olarak söyleyiş,derleme ve ta-rama sözlüklerinin, atasözleri ve deyimler sözlüğünün,ansiklopedik sözlüğün, Türk lehçeleri sözlüğü vb. sözlüklerin Genel Ağ'da yer almasını, ikinci aşa­ masında ise Türk dilinin anıt niteliğindekieserlerinin çeşitli düzeylere göre hazırlanmışsürümlerinin elektronik ortamaaktarılmasıylaOrhon Yazıtlan'ndan başlayarak edebiyatımızın seçkin eserlerinin özgün metinleri ile günümüz Türk-çesine akrarılmış biçimlerinin elektronik ortamdayayımlanmasınıamaçlayan

e-Türkçe,bilişimteknolojilerinden yararlanılarak oluşturulacakbir projedir. Bu ve benzeriçalışmaların sağlıklıolarakyapılabilmesiiçin dil bilimciler ile bilişim alanında çalışmalaryapan kişilerinbir araya gelip bilgi birikimlerini or-taya koymaları gerekmekteydi. Dış Ticaret Müsteşarlığı bünyesindeki Türk Cumhuriyetleri Bilgi TeknolojileriÇalışmaGrubunungirişimive Türk Dil Ku-rumu ile TürkiyeBilişim Derneğinin iş birliğisonucu 14Mayıs 2005 tarihinde Türk Dil Kurumunda düzenlenen Bilgisayar Destekli Dil BilimiÇalışıayıile 12-15 Ekim 2005 tarihlerinde Kazakistan'da düzenlenen Türk DünyasıEkonomi ve

Bilişim Forumuadlı toplantılardaTürk lehçeleri üzerindeki çalışmaların bilgisa-yar aracılığıylayürütülmesi, ortak sözlükler ve dil bilgisi çalışmalarının bilişim uygulamalarıyla gerçekleştirilmesidile getirilmişolup bilişim-uygulamalarının Türkdünyasındaortak bir iletişimdili kurulmasındaönemli bir araçolacağı

dü-şüncesindenhareketle Ahmet Yesevi Üniversitesinde Türk DünyasıBilgisayar Destekli Dil Bilimi AraştırmalarıMerkezi kurulması kararlaştırılmış,Türk Dil Kurumunda yapılan değerlendirme toplantısındansonra da Türkiye tarafındaki çalışmalarıyürütmek üzere Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yöne-tim Kurulunun 19 Aralık 2005 ve 510/21 sayılı kararıylaTürk Dil Kurumu bünyesinde Türk DünyasıBilgisayar Destekli Dil Bilimi ÇalışmaGrubu ku-rulmuştur. Prof. Dr. ŞükrüHaluk Akalın'ırı başkanlığındakiÇalışmaGrubunda Prof. Dr. YusufÜnlü, Prof. Dr. NihatKınıkoğlu,Prof. Dr. Ceval Kaya, Doç. Dr.

Yalçın Çebi, Doç. Dr. İlyas Çiçekli, Yrd. Doç. Dr. Müslüme Narin, Dr. Yalçın Özkan, Dr. Meltem Turhan Yöndem, Belgin Aksu, Necdet Kesmez, Sami Dön-mez, Hüseyin Demir, Ahmet Ayvalıüye olarak görevyapmaktadır.

Türkiye'deki bilgisayar destekli dil bilimiçalışmalarınıkonu alan ulusal bir

çalıştayı İstanbulTeknik Üniversitesi, Türkiye Bilişim Derneğiile birlikte ger-çekleştirenKurumumuz, butoplantıyaTürkDünyasıBilgisayar Destekli Dil Bi-limi ÇalışmaGrubunun tam kadrokatılımıyladestekvermiştir. ÇalışmaGrubu Türkdünyasınayönelik olarak düzenlenen dil vebilişim oturumlarınınyeraldığı

VI. Türk Dünyası Ekonomi, Dil ve Bilişim İj Birliği Forumu'na da katılmıştır.

TÜRK Dili

16

Kırgızistan'ın başkenti Bişkek'te yapılanforumda Türkdünyasındadilçalışma­ larınınbilgisayar destekli olarak yürütülmesinin, Türkdünyasıortakiletişim di-lininkurulmasındaveyaygınlaşmasındaönemli bir adım olduğudilegetirilmiş­ tir. Bu Çalışma Grubu içerisinde yer alan Dr. Yalçın Özkan'ın hazırladığı yazılımla Karşılaştırmalı Türk LehçeleriSözlüğü hizmete sunulacak hale gelmiştir. Türk lehçeleri derleminin(corpus) oluşturulması amacıyla etkinliklerini yürüten ÇalışmaGrubu, bilgisayar destekli dil bilimi araştırmalarıile ilgili bir el kitabı dahazırlamaktadır.

Türkçeye gönül veren, eserleriyle Türkçeyi sevdiren ve Türkçeye emek veren şair, yazar, devlet ve bilim adamlarının her yaştan ve her meslekten kişilere tanıtılmasını sağlamak amacıylayeni biryayındizisi başlatan Kurumumuz, bu amaçla özel bir de çalışmagrubukurmuşrur.Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yük-sek Kurumu Yönetim Kurulunun 24 Mart 2005 gün ve 499/36sayılı kararıile kurulan ve Prof. Dr. Sadık Tural, Prof. Dr. ŞükrüHaluk Akalınve H. Rıdvan Çongur'dan oluşanTürkçeye Emek Verenler Dizisi ÇalışmaGrubu, ilk anda yayımlanacakeserleri vehazırlayıcılarını belirlemiştir.Eserler 2007'dehazırlana­ cak ve yayımlanma aşamasınagelecektir. Gelecekte hazırlanacakbelgeseller için de kaynak olırşturacakbu eserlerin görsel malzemeyle yayımlanması amaçlan-maktadır,

Türkçenin egıtım ve öğretimi ile ilgili sorunları ve çozum yollarını araştırmak amacıylaAtatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yönetim Ku-rulu' nun 3Aralık2004 tarih ve 487/20sayılı kararıile kurulan TürkçeninEği­ timi ve Öğretimi Araştırmaları Çalışma Grubu çeşitlialanlarda sormaca (an-ket) çalışmalarını yürütmektedir. Danışma Kurulunda Prof. Dr. Sadık Tural, Prof. Dr. LeylaKüçükahrner,Dr. Nusret Alperen'in yer aldığı ve Prof. Dr. Şük­ rü HalukAkalm'ın başkanlığınıyaptığı ÇalışmaGrubunun üyeleri Prof. Dr. Re-cep Toparlı, Prof. Dr. Hamza Zülfikar, Doç. Dr. Murat Öz bay, Yrd. Doç. Dr. Fahri Temizyürek, Yrd, Doç. Dr. Celal Demir, Yrd. Doç. Dr. M. SaniAdıgüzel, Yrd. Doç. Dr. Musa Çiftçi, Yrd. Doç. Dr. Erol Barın,Yrd. Doç. Dr. Mesiha

To-sunoğlu. Dr. Hüseyin Ağca,Dr. Hüseyin Yeniçeri, Dr. İdris Karakuş, Dr. Hadi Benhur, Dr. Hayrettin Parlakyıldız,Dr. Reşide Gürses, Kemalettin Deniz, H. Rıdvan Çongur, ÇiğdemKader, Aynur Akdoğan,Osman Baş, Süleyman Kaan Yalçın,DenizYiğit, Mehmet Ak, Berna Esin, Tevfik Küçükkaraca, Nilgün Ay, Aysel Ferah, GülsenÖzbağ'dır.Çanakkale'de vebazı ilçelerinde Türkçeninkarşı karşıya bulunduğusorunlarla ilgili etkinlik de düzenleyen ÇalışmaGrubu, Ku-rumumuzun Osmangazi ÜniversitesiEğitimFakültesi Dekanlığıile birlikte

ger-TÜRK Dili

çekleşrirdiği Türkçenin Gücü ve Dil BilinciÇalıştayı'na katılarakülkemizde ilk kez düzenlenenetkileşimli araştırmayadestekvermiştir. Öğrencilerindil yerile-rinin ve becerileyerile-rinin belirlenmesi amacıyla yürütülen çalıştayın etkileşimli araştırmabölümüne altıyüze yakın öğrenci katılmıştır. Araştırmanın sonuçları 2007 içerisindeyayımlanacaktır.

Türk Dil Kurumununyayın çalışmalarınıyürütmek üzere Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yönetim Kurulunun 29.11.2002 tarih ve

446/13

sayılı kararıileoluşturulanve Prof. Dr.ŞükrüHalukAkalın,Prof.Dr. Recep To-parlı, Prof. Dr. NevzatGözaydın'dan oluşan Yayın ÇalışmaGrubu, etkinlikleri-ni 2006yılındadasürdürmüştür. Yayımlanmaküzere Türk Dil Kurumuna gön-derilen eserlerin' inceleyicilerinin belirlenmesi, inceleme raporlarının değerlendi­ rilmesi, incelenmesi tamamlanan eserlerin baskı kararlarının alınmasıve sonuç-landırılması için KurumBaşkanlığınasunulması işlemlerini yürüttüğügibi Ku-rumunyayın politikasınıdaoluşturmaktadır. Yayımlanması gerekli eserlerin bi-lim adamı ve yazarlara sipariş verilmesi işlemleri de Yayın Çalışma Grubu ta-rafından gerçekleştirilmektedir.

Basım kararı alınan kitapların işlemlerininYurt İçive YurtDışı İlişkiler Şu­ beMüdürlüğüile İdarive Mali Işler Şube Müdürlüğünce yürütülmesi"sonucun-da 2006yılındaon dokuz kitap yayımlanmıştır.Bu kitaplardan NailTan'ın Ata-türk ve Türk Dil Kurumuadlı araştırması,Dr. İdris Karakuş'un kitabıAtatürk Dii-nemiEğitimSisteminde TürkçeÖğretimi,Prof. Dr.İsmail Parlatır,Belgin Tezcan Ak-su, Nikolai Tufar tarafından hazırlanan İbrahim Cudi Efendi'nin Lügat-ı CU-di'si, Yrd. Doç. Dr. FarukYıldırım'ın çalışmasıAdana ve Osmaniyeİlleri Ağızları

(iki cilt), Doç. Dr. Zikri Turan'ınArtvinİli Yusufeli İlçesi Uşbum KiiyüAğzı adlı

eseri, Prof. Dr. Hamza Zülfikar'ınTerim Sözüikleri veÇalıımaları ileİlgili Bibli-yografya adlı çalışması, Prof. Dr. Recep Toparlı ile Ali Ilgın'ın yayına

hazırladıkları MahrnetSadık'ınÜss-iLisdn-zTürki'si, 14Mayıs2005 günü Türk Dil Kurumunda gerçekleştirilenve bilişimcilerle dil bilimcileri buluşturan çalıştayınbildirilerinin yeraldığı Bilgisayar Destekli Dil BilimiÇalııtayı Bildiri-leri, Prof. Dr. MetinKaraörs'ürıyayıma hazırladığıKöprülüzade Mehmet Fuat ve Süleyman Saip'in Türk Dilinin Sarf ve Nahvi kitabı, 1926'daki Bakü Türkoloji Kurultayı hazırlıklarıiçinyapılan çalışmalarıkonu alan ve Halid Said Hocayev'in yazdığı,Mustafa Toker ile Ufuk DenizAşçı'nınYeni Elifba YollarındaEski Duy-gu ve Hatıralarım adlı eseri, Prof. Dr. Recep Toparlı ile Dilek Yücel'in

hazırladıklarıSüleyman Hüsnü Paşa'nın İlm-iSarf- Türki'si, Dursun Zengin'in Almancaya Çevrifen Türk MasallarındaÇeviriSorunları adlı çalışması, Prof. Dr.

TÜRK Dili

18

EmineYılmaz'ınNarspi'si, Prof. Dr. MetinKaraörs'ünyayına hazırladığıAli Şir Nevayı'nin Nevadirü'ı-Şebdb'ı ilk kezbasılmışnr.

Daha önceki baskılarının tükenmiş olması dolayısıyla KaşgarlıMahmud'un yazdığıBesimAtalay'ınTürkçeye çevirdiğiDivanü Lugat-it-Türk'ün (dört cilt),

ReşidRahmeti Arat'ın hazırladığıEdib Ahmed b. MahmudYükrıeki'nirı

Atabe-tü'l-Hakayık'ının, Cem Dilçin'in Örneklerle Türk Şiir Bilgisi'nin, Talat Tekin'in Orhon Yazıtları'nın, Prof. Dr. Zafer Öztek'in Halk DilindeSağlık Deyişieri

Sözlü-ğü'nünyeni baskıları yapılarak araştırmacıların, okuyucuların yararlanmasına su-nulmuştur.

Basım ihaleleri yapılanancak dizgi, düzelci.baskıve cilt işlemlerisüren ki-taplarımızdanYrd. Doç. Dr. EkremArıkoğlu,Buyan Barbanov, TuvaDestanlarıI;

Yrd. Doç. Dr. Ekrem Arıkoğlu, Hakas Destanları i; prof. Dr. Nevzat Özkan,

Gagavuz Destanları; Doç. Dr. Nurettin Demir, Türkçe Dilİliıkilerinde Yapısal Et-kenler; Dr. Metin Arıkan,Kazak Destanları i (Kubıkul-Dotan Batır-Kulumergen-]o­

yamergen-Karabek Batır); Prof. Dr. Fikret Türkmen, Dr. Feyzullah Rahmankul, Muvaffak Duranlı, Türk Dünyasında Köroğlu Anlatmaları; Caştegin Turgunbayev, Kırgız Destanları (§r Ejim-Munduk Zarlık-Şırdabek-Kozuke Bayan); Dr. Metin

Arıkan,Kazak Destanları i Koroğlu'nun Kazak Anlatmaları; Oktay Selim Karaca,

Kazak Destanları III AkbiJ'peSavıtbek ve Barak Batır; Doç. Dr. Ceyhun Vedat Uy-gur, Kara KalpakDestanlarıi Kırk Kız Destanı;Prof. Dr. Fikret Türkmen, Metin

Arıkan, Kırım'ın Kırk Batırı;Dr. İbrahimDilek, AltayDestanlarıLL; Dr. İbrahim

Dilek, AltayDestanlarılll; Vedat Karralcık İleCanerKerimoğlu.Tatar Destanlar I; Fikret Türkmen-Gülsine Uzun İle B.Bora Hança, Kırgız Destanlarılll; Dilek

Yücel, ÖzbekDestanları ll; Ahmet Kartal, Lügat-i Naci; Fatma Çelebi,Kırgız

Des-tanıarıV; Vedat Kartalcık-Caner Kerimoğlu.TatarDestanlarıLL; Fikret

Türkmen-ŞurubuUraimova, Kırgız DestanlarıVI; Ayşe Solmaz, ÖzbekDestanları; Caştegin

Turgunbayev,Şor Destanı İncelemeleribu yıl içerisindeokuyucularıyla buluşacak. Yayın etkinlikleri elbette bunlarla sınırlı değil... Süreli yayınlarımız Türk Dili, Türk Dili Arapırmaları Yıllığı Belleten ve Türk Dünyasıdergilerinin yeni sayıları, 2006yılındadaokuyucularıyla buluştu.

Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yönetim Kurulunun 23 Ocak 2002 tarih ve 429/6sayılı kararıile Prof. Dr.SadıkTural başkanlığında Prof. Dr. ŞükrüHalukAkalın,Prof. Dr. Recep Toparlı, Prof. Dr. Mustafa

Can-ı"polat, Prof. Dr. Nevzat Gözaydın, Prof. Dr. Saim Sakaoğlu'ndan oluşturulan

TÜRK Dili

dergisinin yılboyunca kesintisiz olarak yayımlanmasını sağladı. Bu sayıdan iti-baren de dergimiz yeni tasarımıylasizlere merhaba diyor.

Türk Dil Kurumunun bilimsel süreli yayını Türk DiliArajtırmaları Yıllığı Belleien'ıtıen son 2001 yılında yayımlanan sayısındansonra gecikensayılarından

2002/1, 2002/2, 200311; 2003/2, 200411, 2004/2 geçen yıl içerisinde

yayımlandı. Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek KurumuYön~timKurulu'nun 17 Ocak 2003 tarih ve 448/33 sayılı kararıile Prof. Dr. ŞükrüHaluk Akalırı'ın başkanlığındaProf. Dr. Recep Toparlı, Prof. Dr. Zeynep Korkmaz, Prof. Dr. Hamza Zülfikar, Prof. Dr. Osman Fikri Sertkaya'dan oluşturulan Türk Dili Araştırmaları YıllığıBelletenYazı Kurulu, çalışmalarını2006yılındada sür-dürerek 2005/1, 2005/2, 2006/1 sayılarını yayıma hazırduruma getirdi.

Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yönetim Kurulunun 6Kasım 2002 tarih ve 445124 sayılı kararıileoluşturulanve Prof. Dr. SadıkTural, Prof. Dr. ReşatGenç, Prof. Dr. ŞükrüHalukAkalın,Prof. Dr. Recep Toparlı,ProfDr. FikretTürkmen, Doç. Dr. NaciyeYıldız'dan oluşanTürk DünyasıDil ve Ede-biyat Dergisi Yazı Kurulu 2006 yılında yürüttüğü çalışmalarlaTürk Dünyası dergisinin gecikmiş bulunan 17. ve 18. sayılarını yayıma hazırladı. Derginin 2005 ve 2006 yılları sayılarına ait yazılardayayımlanmaküzeredeğerlendirme­ yealınmıştır.

Türk

İşaret

Dili Üzerine

Çalışmalar

İşitmeengelliler ile dil vekonuşma bozukluğuolan bireylerin iletişim gerek-sinimlerinikarşılamaküzere Türk İşaretDilinioluşturmak, sözlüğünüve dil bil-gisini hazırlamak amacıylaTürk Dil Kurumunun öncülüğündeyeni bir çalışma başlatılmıştır.Özürlüler veBazıKanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde De-ğişiklik Yapılması Hakkında Kanun'un on beşinci maddesinin dördüncü bendi

"Işitme ijzürlülerineğitim ve iletijimlerininsağlanması amacıyla Türk Dil KurumuBaş­

kanlığı tarafından işaretdili sistemi olupurulur. Bu sisteminoluşturulmasına ve

uygulan-masınayijnelikfalıjmaların esas ve usulleri Türk Dil KurumuBaşeaniığ)

koordinatô'rlü-ğündeMilliEğitim Bakanlığı,Sosyal HizmetlerveÇocuk Esirgeme

KurumuGenelMüdür-lüğüveÖzürlülerİdaresi Bajkanlığınca mÜjterekençıkarılacak yô"netmelikle belirlenir."

de-nilerek Türk Dil Kurumuna önemli bir görev ve sorumlulukverilmiştir.Türk Dil Kurumu, ilgili bakanlıkve kurumlar arasında eş güdümü sağlayarakTürk İşaret

Dili SistemininOlujturulması veUygulanmasınaYiineli]: Usul veEsasların Belirlenmesi-neİlişein Yô'netmelik'inhazırlanarak yürürlüğe girmesinde kendisine yasa ile verilen görevi kısasüre içerisinde yerine getirmiştir. Anılan Yönetmelik 14 Nisan 2006

TÜRK DiLI

20

Konuşmalar,

Söyleşiler

5.1.2006, ı922'den Gilnümüze Adana Ağızları, ş.H. Akalırı,Adana

25.2.2006,Ti/"rk Dili veYazım Kuralları, R.Toparlı,Sivas

26.2.2006,Türk Dili veYazım Kuralları, R. Toparh,Tokat

23-24.2.2006,~iirR ~iliniD9ğruve Etkin IqIlltmmaef{~~,~.~.~llrı'llfJ~. T()O-paclı,..Do~1(ayılt\HOıd~~~~f\bul

24.2.2006, Tiir#flmin Glkii,Ş. H.Akalın, KocatepeRoraryKulübü Ankara

11.3.2006,T#r#fenin Gücü,Ş. H.Akalın,

Oran Rorary Kulübü,Ankara

15.3.2006,Tiirkçenin Gücü,Ş. H.Akalın, Kavaklidere RoraryKulübü, Ankara

16.3.2006,Kitleİletijim Araçlarında Doğ­ ru ve Güzel Türkçe, Ş. H. AkaIın, Basın Enstitüsü,İscanbul

17.3.2006, Tür#fenin Gücü, R. Toparlı, Çiğli Kaymakamlığı, İzmir

23.3.2006, Güzel Türkçemiz, Ş. H.

Akalın,SeyhanRotaryKulübü, Adana

233.2006,Türkçenin Yazım Sorun/arı, R. Toparlı, Türkiyar Araştırma Enstitüsü, Erzurum

23.J.2006, Tiirkiçe Söz/ük,·R. Toparlı, Fen-Edebiyat Fakiiltesi, Erzurum

25.3.2006, Tiir~ninGücü,Ş.H. Akalın, ErolAlraca<.)kulları, İstanbul

günlü ve 26139sayılıResmiGazete'de

yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Yönetmelik'in yedinci maddesine gö-re oluşturulması gereken Türk İşaret Dili Bilim ve Onay Kurulu da yine Türk Dil Kurumuna yasa ve yönetme-likle verilen yerkileredayanılarak ku-rulmuştur.Bilim ve Onay Kuruluna Türk Dil Kurumunu temsilen Prof. Dr. Erol Belgin, Doç. Dr. Melek Öz-yetgin, Uzm. Necla Yalçıner getiril-mişlerdir. Kuruluşunun hemen

ardından toplanan Türk İşaret Dili Bilim ve Onay Kurulu, 9 - LO Nisan 2007 tarihlerinde Türk İşaret Dili Çalıştavı'nın düzenlenmesini

karar-laşrrrrnışnr.Ülkemizde bölgelere göre farklılıklar gösteren işaret dilinin Türk kültürüne; gelenek ve görenek-lerine ve Türkçe dil bilgisikurallarına göre ölçünlü duruma getirilerek Türk

IşaretDilininoluşturulmasıve birlik-teliğin sağlanması amacıyla yürütüle-cek çalışmalarda izlenecek yolu belir-lemek, işaret dili öğreticilerini, araştırmacılarınıbir araya getirmek amacıyla düzenlenecek çalıştay, bu uğurda atılmışönemli bir adım ola-caktır.

Konuşmalar, Söyleşiler,

Bilimsel

Toplantılar

Türk Dil Kurumunun önemli etkinliklerinden biri de Türk dili ile ilgili çeşitlikonularda söyleşiler.ko-. nuşmalar,bilimsel

toplantılardüzen-lemesidir. Geçen yıl içerisinde yalnızcaAnkara'da Kurum binasında değil Artvin'den Çanakkale'ye Mer-sin'den Sarnsun'a kadar yurt çapında pek çok ilimizde valiliklerimizle, üniversitelerimizle, öğrenci toplu-luklarımızlave sivil toplumkuruluş­ larımızla iş birliği içerisinde çok sayıda etkinlik düzenlenmiştir.Türk Dil Kurumu konferans salonundaki etkinliklerimiz sanalortamdan gö-rüntülü ve sesli olarak yayımlanırken, bantkayıtlarıda ağ sayfalarımızda is-tenildiği zaman izlenebilmektedir. Türk Dil Kurumunun geçen yıl ger-çekleştirdiğietkinlikler tarih sırasıyla yan sütundaverilmiştir.

Bu etkinliklerinyanı sıra Kuru-mumuzuzmanlarıgeçen yıl içerisin-de çeşitli kamu kurumlarında Türk-çe dil bilgisi veyazım kurallarıyla il-gili on beş ayrı semineri başarıyla vermişlerdir.

Geçenyıliçerisinde Türk dili ile ilgiliçeşitlikonularda Kurumumuz-dan temsilcilerin katılımıyla yüzü aşkın radyo ve televizyon programı gerçekleştirilmiştir.

TRT FM'de her hafta yayımla­

nan DilinKemiği köşesi2006yılında

Kurumumuzun desteği ile hazırla­ maktadır. TRT GAP televizyonunda da Prof. Dr. RecepToparlı'nın danış­ manlığındaBir Kelime Birİşlem Ya-rışması gerçekleştirilmektedir.

TÜRK Dili

28.3.2006, Türkfenin. Gücü ve Türk Dil Kurumu,Ş. H. Akalın,Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta

3.4.2006, Türktenin

cee,

Ş. H. Akalın, Gazi ÜniversitesiEğitimFakültesi, Ankara

3.4.2006, Yazım Kılavuzuve Tiirkfe Söz-lük, R. Toparlı, Milli Eğitim Bakanlığı, Ankara

7.4.2006, TürkfeninGÜcü,Ş.H.Aka.Im, Fen-Edebiyat Fakültesi, Mersin

6-7.4.2006, Türk Dilini Doğru ve Etkin KullanmaEğitimi, Ş.H. Akalınve R.

To-parlı, Doğan YayınHoldieg,İstanbul 12.4.2006, Türktenin Giicü,R. Toparlı,

Polis Meslek Yüksekokulu. Adana

19A.2006,TürkfeninGiicÜ, R. Toparlr,

Polis MeslekYijksekoklllu, •Malatya

20.4.2006, Tiirkfede Yazım Kuralları, R. Toparlr, Uzrn. B. Tezcan Aksu, Uzrn. B. Gültekin. AnadoluAjansı,Ankara

21.4.2006 Türkçenin Giicü,Ş. H. Akalın,

MilliEğitim Müdürlüğü,KoMaraş 24.4.20(}6, Dünden Bugüne Türkçemiz, Ş.

H. Akalin, Bilkent Üniversitesi, Ankara

25.4.2006, TUrkfenin GÜcü.ve TDK,Ş. H.

Akalin,İnönüÜniversitesi, Malatya

25.4.2006, TürkçeninGücü ve

Ksçalin, Bilecik Valiliği,....ncu'x..

26.4.2006, Türkçenin

Polis Meslek Yükse:kolk:ıılu, 'T'~;'ı.",,,,,,

TÜRK DILi

5.5.2006, Türkflnin Gücü,.M.Özyetgİn, HatayValiliği,Hatay

5.5.2006, Türkçenin Gücü,Ş. A. Bozkap-lan,Çankırı Valiliği, Çankırı

8.5.2006, TürkçeninCoğrafya/arı Bir/eııi­ renKim/iği, E. K. Nagy, M.Djindit,.K.. Filan,Ç.Hıdır,M. Kirschner,K. V. Ne-rimanoğlu, M. Barkan, TDK-Karaman VaIiliği-TİKA iş birliğiyle,Ankara . 9.5.2006, 1. Türkçe Gençlik KurN/tayı, Üniversitelerin Türkçetoplulukları tem-sikilerinİn katılımıyla, TDK-Karaman Valiliği ݧ birliğiyle,Ankara

9.5.2006, Türkflnin Gücii, R.

Toparlı,

MilltEğitim Müdürlüğü,Erzincan 9.5.2006, Türkçenin Giidl,

R.

Topartı, ~. EğİtimFakültesi, Erzincan

Ticari Hayatta

Yabancılaşma Karşısında

TDK

Ürün ve iş yeri adlarında ya-bancılaşma, kullanım kılavuzlarında Türkçeye yer verilmemesi gibi ticari hayatta yaşanan dil yabancılaşması karşısındaTürk Dil Kurumu toplu-mumuzda Türkçe bilincini yay-gınlaştırma çalışmalarını geçen yıl da sürdürmüştür. Bölgelerindeki iş yerlerinde Türkçeadlarkullanılması yolunda karar alan belediyeleri, il ge-nel rneclislerini, ticaret odalarını ödüllendiren Türk Dil Kurumu, ge-çen yıl yeni bir etkinlikle yabancı olan adınıTürkçesiyledeğiştiren ku-ruluşlanrnızıda ödüllendirme çalış­ masını başlatmıştır. Kuruluşundan bu yana Türkçe ad kullanan örnek iş yerlerini de ödüllendiren TDK'nin buetkinliğikamuoyunda vebasında büyük ilgi görmektedir. Geçen yıl içerisinde ödüllendirilen belediyele-rimiz, il genel meclisleri vediğer ku-rumlanmız şunlardır:Çanakkale Be-lediyesi, Milas BeBe-lediyesi,Hisarcık Be-lediyesi, Pazarlar BeBe-lediyesi, Burdur Belediyesi, Fethiye Belediyesi, Kahra-manmaraş İlGenel Meclisi, Ilgın

Bele-diyesi, Amasya Belediyesi,

Marma-ris/Beldibi Belediyesi, Tokat Belediyesi, Erzincan Belediyesi, Karabük Belediye-si, Ankara Ticaret Odası.

Yabancı adını Türkçesiyle de-ğiştiren veya ticari hayata

atıl-TÜRK Dili

23

Ata-Kurumu ve Atatürk Kültür Merkezi iş birliği ile, Atilla Koç (Kültür ve Turizm Bakanı),

S. Tural, Ş. H. Akalın, Z. Korkmaz, M. Saray, A. Uçan, N. Karadağ,S. Mülayim, M. Etkal, Ö. Göçgün. M. Öner, K. Yetiş,

M. Özyetgin, TDK ve AKMiş birliğiyle, Ankara

3.6.2006, Türkfenin Sorunları,

H. Parlakyıldız, H. Zülfikar, M. Özbay, M. Tosunoğlu, C. Esin, Çanakkale

11.5.2006, Türkçenin Gücü, C. Kaya,

Ça-nakkale Valiliği,Çanak-kale

15.5.2006, Türk Dilinin Do§ru ve Güzel

Kullanımı, R. Toparlı, RTÜK-TDK iş

birliğiyle,Sivas

175.2006, Türkçenin Gücü, R. Toparlı,

Polis Meslek Yüksekokulu. Yozgat 25-26.5.2006, 1. Tilrkoloji Kurultayının 8O~ YıJ~ ş.H. Akalm, Miııı ilim-leiAkademisiMü,Azerbaycan

265.2006, Türkçenin Güc;i, M. Özkan,

AdanaValiliği,Adana

26.5.2006, Tiirkçenin Gilcü,Ş. H.AkaIm, istekVakfı Okulları, İstanbul

,,"V.J.4,VV'V.l'iirk~inGücü, Ö. Öztekten,

Diğer

Etkinliklerimiz

dığındanbu yana Türkçe ad kullanan örnek kuruluşlardan İpekSaray, Kay-seri Park, İstanbul Gösteri ve Kongre

Merkezi, Ula} Mağazası, Gülce-Berk

Mağazası, Etkin Mağazası, Gezginler Halıve Mobilya, Sevgi Eczanesi. Türki-yem Gıda Pazarı, Yağmur Kundura,

Denizci çay Ocağı, Çarpbap Çamaşır

Dünyası,Yiire Baharat, Beyaz Saray Et Lokantası, Özlem Giyim, Gaziantep Baklavacısı, Beldibi Halk Ekmek Fab-rikası, Yılmaz Kundura, Milas Halıcılıe, Aydın Ekmek Fırını, İmar İnıaatGayrimenkul Sanayi, Burç

Gene-tik Tanı Merkezi, İnci Akü Sanayi,

Adil [pk, DuygusalHalı Yıkama,

Oto-pak, Parlayan Gıaıeş, Doydum Ev

Ye-mekleri adlı kuruluşlar da 2006 yılı

içerisinde Türk Dil Kurumu ta-rafından ödüllendirilmişrir,

Türkçeyeduyarlılıkgösteren bu belediyelerimizi ve kuruluşlarırruzı bir kere daha kutluyoruz.

Bireylerin kişisel söz varlığını geliştirmelerine katkıda bulunmak amacıyla başlattığırnız Dağarcığınıza

Her Gün İki Siiz etkinliği 2006

yılındadasürmüştür. Bu hizmetimi-ze üyeolanların sayısı49.760'a, gön-derdiğimiz 760 ileti ile sözcüklerin sayısı ise ı.530' aulaştı.

Türkçe ile ilgili konularda gerek Bilgi EdinmeYasası'nagöre gerek e-posta veya dilekçe ile Kurumumuza

TÜRK Dili

7.6.2006, Tiirkfmin Gücii,Ş. H. Akalın, ServerVakfı,Ankara

7.6.2006, Türkfetiin Gücii, R. Toparh, Ankara Atatürk Lisesi, Ankara

8.6.2006,TürkieTtin Gücü, M. Özkan, Van Valiliği,Van

9-10.6.2006, Bilgisayar Destekli Dil Bili-miça/ljtayı,S.Dönmez, M.~kar, ş.H.

Akalın,H. F.Karacloğan (İTÜRektörü), E.Adalı, B. İ. GÜv~~,S.

Özsor,

Y.<;ebi,

M. T. Yöndem, N. Kesmez, B. TeilCan Aksu, A. Ayvalı, N. Kıllıkoğlu, M. Öl-mez,T.Ören,Ö.Çetinoğlu.Y.Karshgil, H. Demir, A. Güvenir, İ. Çiçekli, A.C. Tanruğ,O. Bilgin,İTÜ, İstanbul

başvurudabulunankişilere istedikle-ri bilgiler, süresinde göndeistedikle-rilmeye çalışılmaktadır.Geçen yıl içerisinde yalnızcaBilgi EdinmeYasası'nagöre Kurumumuzabaşvurudabulunan ve soruları yanıtlanan kişilerin sayısı 2.t2J'dir.

Türk dili alanındaülkemizdeki en büyükuzmanlıkkütüphanesi olan Türk Dil Kurumu Kitaplığında 46.074 adet kitap, 8.711 cilt süreli yayın, 657 yazma eser, 302 makara mikrofilm bulunmaktadır. Son bir yılda4.380 kişiTDK Kitaplığından yararlanmıştır. Bu sayının 2.760'ı öğrenci, 1.30J'si araştırmacıdır. Ki-taplığımızdaki bütün yayınların ka-taloğusanalortamda taranabilmekte, istenilen eserlerin fotokopileri e-pos-ta veya dilekçe ile Kurumumuza gel-meden de elde edilebilmektedir.

Yetmiş Beşinci Yıl Kutlamaları

Türk Dil Kurumunun yetmiş beşinci kuruluş yıl dönümünü ve yetmiş beşinci Dil Bayramı'mızı üyelerimizle, çalışanlarımızla; Türk-çeye gönül veren dostlarımızla, ulu-sumuzla birlikte kutlama hazır­ lıklarına 2006 yılı ortalarında baş­ lamış bulunmaktayız. AKDTYK Yönetim Kurulunun 5 Ekim 2006 tarih ve 528/9 sayılı kararıylaProf. Dr. Şükrü HalQk Akalin, Prof. Dr. SadıkTural, Prof. Dr. Recep Toparlı,

i

Prof. Dr. Hasan Eren, Prof. Dr. Zey-nep Korkmaz, Prof. Dr. Hamza Zül-fikar, Prof. Dr. Nevzat Gözaydınve Doç. Dr. MelekÖzyetgin'derı oluşan

75. Yıl Kutlama Kurulu TDK'nin kuruluş yıldönümü ile Dil Bayramı kutlamalarının törenlerle, top-lantılarla sınırlı kalmaması,tarihsel açıdan önem taşıyan bazı eski yayınların tıpkıbasımlarının yapıl­ ması,yeniyayınlarlabirlikte Türkçe-nin kökeribilgisisözlüğügibi bekle-nen eserlerin yayımlanması, Türkçe Siizlük ve Yazım Ktiavuzu yoğun disklerinin çıkarılması,Türk Dili ve Belleten'uı ilk sayısından itibaren bü-tün sayılarının sayısalortama ak-tarılarak yoğun disk içerisinde kul-lanıma sunulmasıgibigeçmişten bu-güne, bugünden de geleceğekalacak yayın etkinliklerini gerçekleştirme kararı almıştır.

Bu kapsamda Türkçenin Söz Varlığı VeriTabanı adını verdiğimiz büyük çalışmamız, yazı dilimize, bölge ağızlarımıza,bilim ve sanat te-rimlerimize ait yaklaşık altı yüz bin söz varlığıyla hizmete sunulacaktır. Bu veri tabanı,aranan her sözün, her terimin, her deyiminanlamınıiçeren nitelikte olacaktır. Türkiye T

ürkçesi-nın Tarihsel Siizlüğü'nün de katılmasıyla veri tabanının büyük bir bölümünü yetmiş beşinci Dil Bayrarnı'mızda kullanıma açabilmek için çalışmalarımızı büyük bir hızla

TÜRK Dili

ModelifliftUluslararası Semprızytmtu, E.

Ar-mn,Nahçıvan

9.10.2006, Türkfenirtfju~rünA1üU'/fl/f,,./f,

H. Ak~llın,lTlJ, ısltanbiUl

TÜRK Dili

28.11.2006, Türkçenin Bugünkü Du-rumu ve Türkçeyi Krmtmada Gençlere

DÜjm Görevler, Ş. H. AhIın,

ÇağrılıeyAnadolu Lisesi, Ankara 4.12.2007, Atatiirk ve Türk Dili, Beşir Atalay (Devlet Bakanı), Z. Akman,Ş.H. Akalm, N. Caferov,Ş. tbrayev, H. Hasan, B. Ayvazoğlu, TDK-RTüKi§bimğ.

ile,Anb:ra

7.12.2Ô06,Güney veKuzey Azerbay-can'da DilPolitikaları,K. V. Neri-manoğlu,TOK, Ankara

..

8.12.2006, Atatiirk'ün Tiirkçeye Ver-diği (km, Ş. H. Akalın, Beykent Üniversitesi,İstanbul

13.12..2006, Güzel Türkçemiz:

ru"rk-çenin Gücii ve Kultanımı, Ş. H.

Akalın, Atılım Üniversitesi,Ankara 15.12.2006, TijrkçminGicit~ Ş.H. Akalın, MEVÖzel AvniAkıolLise~

si,İzmir

17.12.2006, TUrkçenin Gücü, B.

Tezcan Aksu, 4. Orkun Şöleni, Ankara

22.12.2006, Tirk Dilinin Önemi ve Basında Kullanımı, Ş. H. Akalın,

Artvin GazetecilerDerneği,Artvin

23.12.2006, TirAıçe Sevdaim Bir

Yiirek: ProfDr.Necmettin HacıemirlOğ-ıL; lu,ş. H.Akalın, Aydınlar Ocağı, İs­

tanbul

sürdürüyoruz. Bu veri tabanı kullanıma açıldığındaTürk dili tarihindeki en büyük sözlük, herkesin hizmetindeolacaktır.

Sanalortamdaki Güncel Türkçe

Söz-lük'ün bilgisayarlar için yoğun disk olarak üretilmesiyle ilgili idari ve mali çalışmalar yürütülmektedir. Bu işlemler tamam-landığında sözlerin ve deyimlerin anlam-larının yanı sıra doğruve örneksöyleyişleri­ nin de yeralacağı, kişilerinsözvarlığını ge-liştirmelerine katkıdabulunacakçeşidi söz-cük oyunlarının bulunacağı çoklu ortam diski üretilerek özellikle genç kuşakların yararlanmasına sunulacaktır.

Bu yazımızda değindiğimiz etkinlikle-rimiz veçalışmalarımız,Türk Dil Kurumu-nun son bir yıla sığdırdığı değil ancak bu yazımıza sığdırabildiğimiz etkinliklerimi-zin ve çalışmalarımızın yalnızca bir bölü-müdür. Öncekiyıllarda olduğugibi her yıl gerçekleştirilenetkinlikler,yapılan çalışma­ lar Türk Dil Kurumunun yetmiş dört yılı ardında bırakarakbugünlere gelmesini sağ­ lamıştır. Türk Dil Kurumunu bugünlere getiren baştakurucumuz ve Koruyucu Ge-nel Başkanımız yüce Atatürk olmak üzere ilk başkanımız Sarnih Rifat'rerı bütün çalışanlarırnızakadar Türk Dil Kurumuna hizmet edenlerisaygıyla anıyoruz.Türk Dil Kurumunun yüzüncüyıldönümünün daha büyük coşkuylave daha büyük başarılarla kurlanması dileğiyle...