KAMU MALİYESİ
6. HAFTA
Vergilerin sınıflandırılması
Verginin Tanımı
• Kamu Maliyesi literatüründe verginin çeşitli tanımları yapılmıştır. Bu tanımların çoğunda, verginin hukuki özellikleri belirtilmeye
çalışılmıştır.
• Bu özelliklerin en önemlileriverginin “zorunlu- cebri” oluşu ve “karşılıksız” bulunuşudur
(Nadaroğlu, 1998: s. 215).
Verginin Tanımından Ortaya Çıkan Özellikleri
• Vergi kamu harcamalarını finanse etmek için alınır.
Bu verginin mali fonksiyonu olarak ifade edilir.
• Vergi Alacaklısı; devlet veya kendisine vergilendirme yetkisi verilen diğer kamu tüzel kişileridir
• Vergi egemenlik gücüne dayanılarak alınır.
• Vergide kanunilik ilkesi geçerlidir ve vergi hukuki cebir altında alınır.
• Vergi karşılıksızdır.
• Vergi para ile ödenir.
VERGİNİN SINIFLANDIRILMASI
• vergi alacaklısı göz önünde tutularak vergiler sınıflandırılabilir.
• Ödeme araçları esas alınarak sınıflandırma yapılabilir.
• Verginin süresi, tahsil şekilleri vb. kriterler
vergilerin sınıflandırılması için kullanılmaktadır
Vergi sınıflandırılmasının faydaları
• Vergilerin sınıflandırılması sayesinde vergi gruplarının mali, ekonomik ve sosyal etkileri konusunda genellemeler yapılabilir.
Verginin ekonominin işleyişi üzerindeki etkilerini belirlemek kolaylaşır.
• Politika yapıcılarının vergileri izlemesi kolaylaşır.
• Uluslararası vergi karşılaştırmalarında kolaylık sağlar.
• Görülüyor ki; vergileri çeşitli bakış açılarından tasif etmek ve bunların etkilerini ölçmek mümkündür.
• Vergilemeye bağlanan fonksiyonlardaki gelişmelere ve değişmelere
• paralel olarak daima yeni kriterler ortaya çıkmıştır ve çıkacaktır(SUSAM).
Konularına Göre Vergilerin Sınıflandırılma
• Vergilerin günümüzde en çok kullanılan ayrımlarından bir tanesi, gelir, servet ve harcamalar üzerinden alınan vergiler ayrımıdır.
• Vergilerin, gelir, gider ve servet şeklinde
ayrılmasındaki temel kriter, seçilen vergi konusunun niteliğinin esas alınmasıdır.
Dolaylı ve Dolaysız Vergilerin Sınıflandırılması
• Vergilerin dolaylı - dolaysız vergi sınıflaması günümüzde kullanılan sınıflamalar arasında tarih itibariyle en eskisidir.
• Bir işlem sırasında mal ve hizmetlerin fiyatına eklenerek tahsil edilen vergiler, dolaylı vergilerdir.
• Örneğin, Katma Değer Vergisi ilgili mal ve hizmetin bedeli üzerinden hesaplanır; mal ve hizmetin fiyatına eklenir;
tüketici mal ve hizmetin fiyatı içinde söz konusu vergiyi de öder.
• Bir mal ve hizmetin fiyatına eklenmeden tahsil edilen vergiler, dolaysız vergilerdir.
• Gelir Vergisi, Emlak Vergisi, dolaysız vergilerdir.
Ayni ve Nakdi vergiler
• Ayni ve Nakdi vergiler: Mal ve hizmetle ödenen vergiler ayni vergilerdir, Osmanlı
• döneminde uygulanmış olan aşar vergisi buna örnek olarak gösterilebilir.
• Para ile ödenen vergiler ise nakdi vergilerdir.
Günümüzde uygulanan tüm vergiler nakdi vergilerdir(SUSAM).
Objektif ve Subjektif vergiler
• : Kişisel ve ailevi özellikleri dikkate almayan vergiler objektif vergilerdir. Örneğin KDV hiçbir kişisel özellik dikkate almaz.
• Kişisel ve ailevi özellikleri dikkate alan vergiler subjektif vergi kabul edilir. Örneğin gelir vergisi iktisadi güce göre alındığı için subjektif bir
vergidir.
