sında bir banyo vardır ve döşemesi mermerdir.
Pencereleri duvarın içersine sürmedir. Burada d a h a resmî misafirler evin intim kısımlarına sokulmadan kabul edilir.
Evin intim kısımlarında o t u r m a odası, yemek odası ve yatak odaları vardır. Y a t a k edalarının ayrı bir sofası vardır. Bu s o f a d a n o t a r a f t a k i bahçeye girilebilir. Bu sofada da veya- h u t önündeki terasta, sabah kahvaltısı alınır.
B u n u n için ofis bu sofa ile yemek odası arasına konmuştur.
Bu evin plânı yapılırken, fazla yer kazanmak, ve bunun için her yerden azami istifade etmek meselesi mevcut değildi. İstenilen, evin d a h i - line azamî ferahlık ve yer bolluğu hissi vermek idi.
M l S ^ e : % ^ M » -S Ş e h i r c i l i k
Modern bir şehirin uzviyeti
Urbanist Mimar Burhan Arif
Yukarıda çizilen diyagram dairevi olarak düz bir arazide hayalî bir şelıiri iıae etmektedir.
Bu daire bir takım ikinci derecede kısımlara ayrılmıştır. Bu kısımlardan lıer biri uzvî ve kı- yasi bir vazifeye tahsis edilmiştir. Modeli sun'i olduğu için gayet muııtazamdır.
Bu diyagram şehirlerin inkişafı için sırf bir nümuneden ibarettir; binaenaleyh nihaî bir şehir plânı değildir.
Dairenin merkezi aynı zamanda bütün uz- viyet vazifelerinin iştiıâk noktasını teşkil etmeli- dir.
Her kısım bir vazife mıntıkasını teşkil etmiştir. Daire altıya ayrılmıştır. 2 numara ile
österileıı oturma mıntıkası sağ ve sol tarafta iki defa tekrar edildiğinden hakikatta beş mıntı- ka vardır.
Oturma nuntakası bir şelıirın en mühim uzviyetlerinden birini teşkil etmekte olduğundan iki sahayı işgal etmiştir. Bu ııııntakanın iki
oluşunun bir iyiliği daluı şudurki: Bir kısmı sa- nat sahasında çalışanlar, ikinci kısım ticaret saha- sında çalışanlara ayrılmıştır. Bu iki m m t a k a arasında istirahat için en münasip ol>rak ser- best saha ayrılmıştır.
Oturma sahası: (2 numara) bir cihetten ko- laylıkla teneffüs sahasına, diğer cihetten büyük dükânlarm, mağazaların bulunduğu sanayi saha- sına geçilebilir.
Her salısı en müsait bir tarzda büyülüp küçülebilir, ve altı taksimat müsavi de olmıya- bilir. İstenildiği zaman bunlardan birine fazla ehemmiyet verilir, buna mukabil diğerinin kıy- meti ve ehemmiyeti, küçülür. Nitekim bazı şe- hirlerde ticaret mühimdir. Sanayi daha az ehem- miyeti alır, bazı şehirlerde de sanayi hiç yok gibidir. Buna mukabil olarak istihlâk fazladır.
Bu diyagram ile alış veriş sahasının büyümesini neticelendirir.
Bu şemayı (Toııivn planing) ingiliz şehri
p l â n l a n inşaat cemiyetine takdim edilmiş bir eserden iktibas ederek dalıa basit bir .şekil ha- line koyduk.
H e r lıanği bir sehirin uzviyetinin iyi işle- yip işlemediğini, n e derece hareketlerin bozuk veya yerinde olmadığını anlamak için bu diya- gramı tatbik edebiliriz. ]Ju plânın şehirlere tat- bikinde evvelâ şu mukayese yapılır:
B ü t ü n uzviyetler yerli yerinde midir?
H e r sahanın inkişafı için kâfi miktarda yer bırakılmış mıdır?
B u n u tetkik edebilmek için h e r sahanın u m u m î merkez noktasının aksi istikametinde b ü y ü m e k istidadını hâiz olup olmadığına bak- malı, diğer bir sahanın lüzumu halinde büyü- mesine^mâni olup olmadığım araştırmalıdır.
Bu şemanın tecrübe ile doğruluğu sabit olduğuna ve bitter.-im şehirlerin umumi uzvi- yetlerinin ıııuvazenes'nin temini kabil olduğuna nazaran şöyle diyebiliriz:
Bir şehirde merkez noktalarının kesafeti şelıirin yevmi faaliyet bünyelerinin gayri mun- tazam ve nisbetsiz olarak muhtelif sahalarda inkişafında serbest bırakılmış olmasından ileıi gelmektedir. Meselâ: şelıirin şimalinde çalışan bir işçinin akşam üzeri aksi istikamette oturmak üzere şelıirin merkezini katetnıege mecbur ol- ması şehirlerin merkez n o k t a l a n için büyük bir belâdır.
Her şehir böyle bir şema dahilinde inkişaf etmelidir.
Görülen şemalarda o t u r m a ve çalışma saha*
252 M İ M A R ları ııe kadar b ü y ü k olursa olsun bir t a r a f t a
çalışanların diğer t a r a f a geçmek için şelıirin merkezi ile biç alâkası olmayabilir. H e r mıııta- k a d a ayrıca ikinci derecede mülki merkezler ya- pılır. Buralara günlük ihtiyaçlara cevap veren binalar vazedilir. Yalnız d i k k a t edilecek bir ci- het, b u ufak merkezlerin cüz'î olan mahallî ihti- yaçlara cevap verecek dereceden büyük olma- ması ve şelıirin diğer uzviyetlerine aidiyeti ol- mayacak d e ı e . e d e küçük bir ehemmiyette ol- masıdır.
O t u r m a mmtakalarındaıı h e r birine meselâ bir kaç dükkân, ufak bir posta merkezi, bir mektep, bir eczalıane konulabilir.
Lâkin u m u m i istihlâklere y a r a y a n dükkân"
lar b u r a d a değil şehir ticaret kısmındadır. Tica- ret kısmında en m ü h i m d ü k k â n l a r şelıirin o r t a - sına yakın olan t a r a f t a "ve b ü y ü k d e p o l a r aksi cihette yani şelıirin o r t a s ı n d a n uzak olarak yer- leştirilir.
2 n u m a r a l ı şemamızla 1 ııamaralı yuvarlak diyagramın plânlar üzerine tatbikini daha ziyade teshil eden bir resin takdim e d y o r u z . B u r a d a h e r mıntıka, d.ıirevî olarak diğer şemanın mer- kezinde olan itibarî bir muı-abbaın etrafında yine m2 olarak ziyadeleşip büyüyor. Binaenaleyh iş- lenmiş bir p l â n a tatbiki cihetinden d a h a m ü s b e t neticeler almak kabildir.
