MADDE VE ÖZELLĠKLERĠ

MADDE VE ÖZELLĠKLERĠ

MADDENİN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ

Maddenin yapısı ve özellikleri

Elementler ve sembolleri

Bileşikler ve formülleri

Karışımlar

Periyodik çetvel

Atomun yapısı

Elektronların dizilimi

Kimyasal bağ

Madde, boĢlukta yer kaplayan (hacim), kütlesi olan tanecikli yapılara denir.

Kendi çapında saf madde ve saf olmayan madde (karıĢım) olarak ikiye ayırdığı zaman saf maddeleri

elementler ve bileĢikler oluĢturur. Saf maddenin belirli özellikleri vardır ve bu özellikleri hiç değiĢmez. Tam saf madde yok gibidir. Bir madde içinde bulunan

yabancı maddeler, kimya usulleri ile anlaĢılmayacak kadar az olunca, bu maddeye, saf denir. Saf süt demek, kimya bakımından doğru bir söz değildir. Çünkü süt belli özellikler taĢıyan tek bir madde değildir.

KarıĢımları ise homojen ve heterojen olarak incelemek gerekir. Maddenin Ģekil almıĢ haline cisim denir.

MADDE YAPISI VE ÖZELLĠKLERĠ

Maddede daima değiĢiklikler olduğunu bilmekteyiz.

Maddede meydana gelen değiĢikliklere olay denir. Bu ise genel olarak fiziksel ve kimyasal olmak üzere

ikiye ayrılır:

•

Fiziksel olay:

değiĢtirmeyen olaydır. Mesela kağıdın yırtılması, fiziki bir olaydır. Çünkü kağıdın Ģekli değiĢmiĢ fakat özü yine kağıttır.

•

Kimyasal olay:

değiĢtiren olaydır. Mesela kağıdın yanması gibi.

Maddenin ortak özellikleri

• Kütle

• Hacim

• Atom ve Moleküller

• Ağırlık

Madde SıkıĢtırılabilir mi?

Sıvı Maddeler

Sıvı maddeleri oluĢturan moleküller arasında çok küçük boĢluklar vardır. SıkıĢtırılamaz veya kısmen sıkıĢtırılır. Belirli bir Ģekli yoktur, konulduğu kabın Ģeklini alır. Hacim ve kütlesi vardır. AkıĢkandır.

(Molekülllerdir.) TitreĢim ve öteleme hareketi yaparlar.

Maddenin ayırt edici özellikleri

Katı Sıvı Gaz Özkütle

+ + +

Özhacim

+ + +

Çözünürlük

+ + +

Özısı

+ + +

GenleĢme Katsayısı

+ + -

Esneklik katsayısı

+ - -

ELEMENTLER VE SEMBOLLERĠ

ELEMENTLER :

Aynı cins atomlardan oluşan saf maddelere

“element” denir.

Örnekler : Demir, bakır, gümüş, altın, oksijen, hidrojen, iyot ve karbon birer elementtir.

* Farklı cins atomlar içeren maddeler, element olamaz.

SORU : Aşağıda verilen madde modellerinden hangisi element değildir?

ÇÖZÜM : A,B ve C

seçeneklerindeki madde

modellerini incelediğimizde bu modellerin aynı cins

atomlardan oluĢtuklarını görürüz. Ancak D

seçeneğindeki modelde farklı cins atomlar olduğu için bir element olamaz.

Bazı elementler

ELEMENT MOLEKÜLLERİ :

Aynı cins atomlardan oluşan moleküllere

“element molekülü” denir.

Element moleküllerine örnekler :

BĠLEġĠKLER VE FORMÜLLERĠ

BĠLEġĠKLER :

Aynı tür atomlardan oluĢan maddelere element

dendiğini öğrendik. O halde farklı cins atomlardan oluĢan maddelere ne ad verilir?

Doğada; tuz, su, sabun, Ģeker, alkol gibi farklı cins atomlar içeren pek çok madde vardır. Farklı cins atomlardan

oluĢan saf maddelere

“bileĢik”

SORU : AĢağıdaki madde modellerinden hangisi bileĢik değildir?

ÇÖZÜM : A, B ve D

seçeneklerindeki modelleri incelediğimizde farklı cins atomlardan oluĢtuklarını görürüz. Ancak C

seçeneğindeki model, aynı cins atomlardan oluĢmuĢtur.

Dolayısıyla A, B ve D

seçenekleri bileĢik, C seçeneği ise elementtir.

BĠLEġĠK MOLEKÜLLERĠ :

Farklı cins atomlardan oluĢan

moleküllere “bileĢik molekülü” denir.

BileĢik moleküllerine örnekler :

KARIġIMLAR

Birden çok maddenin kimyasal bağ

oluĢturma-dan bir arada bulunmasıyla meydana gelen mad-delere karıĢım

denir.

KarıĢımlar görünümlerine göre iki çeĢittir:

1) Heterojen karıĢımlar 2) Homojen karıĢımlar

1-Heterojen KarıĢımlar (Adi KarıĢımlar): KarıĢımı oluĢturan maddeler karıĢımın her tarafına eĢit

miktarlarda dağılmaz.

Örnek: (tebeĢir tozu+ su), (zeytinyağ+su) Süt, ayran, toprak, beton, sis….

A- Süspansiyon (katı- sıvı)

Bir katının sıvı içerisinde çözünmeyip, parçacıklar

(asılı)halinde kalmasıyla oluĢan karıĢımlardır. Ör-nek:

ayran, piĢmiĢ türk kahvesi, çamurlu su, te-beĢirli su, hoĢaf, taze sıkılmıĢ meyve suyu, kan.

B- Emülsiyon (sıvı- sıvı)

Bir sıvının baĢka bir sıvı içerisinde çözünmeden

kalmasıyla oluĢan karıĢımlardır. Örnek: zeytinyağ-su, benzin-su, süt…

C- Aerosol (sıvı- gaz)

Bir sıvının gaz ile oluĢturduğu heterojen karıĢım-lardır.

Örnek: deodorantlar, sis, spreyler…

Heterojen KarıĢımların Özellikleri:

1- Heterojen özellik gösterirler.

2- Bulanık görünürler.

3- Dipte çökelti oluĢtururlar.

4- Genellikle tanecikleri gözle görülür.

5- Fiziksel yolla (süzme) ayrılırlar

2-Homojen KarıĢımlar (Çözeltiler): KarıĢımı

oluĢturan maddeler, karıĢımın her tarafına eĢit olarak dağılmıĢlardır.

Örnek: bronz, çelik, sirke, hava, tuzlusu

Çözeltiler fiziksel hallerine bağlı olarak katı, sıvı veya gaz halde bulunabilirler.

A- Katı-Katı çözeltiler:

AlaĢımlar =metal+metal B- Sıvı çözeltiler:

Sıvı- Katı: burun damlası, Ģerbet Sıvı- Sıvı: kolonya, sirke

Sıvı- Gaz: gazoz, deniz suyu C- Gaz çözeltiler:

Gaz- gaz çözeltiler= hava, doğalgaz...

Homojen KarıĢımların Özellikleri 1- Homojendirler

2- Dipte çökelti oluĢturmazlar.

3- Berrak görünüĢlüdürler.

4- Tanecikleri gözle görülmez.

5- Süzme ile ayrılmazlar.

6- Belirli erime, kaynama noktaları yoktur.

Çözünen madde miktarı arttıkça kaynama noktası yükselir, donma noktası azalır.

PERĠYODĠK CETVEL

ATOMUN YAPISI

ATOMUN YAPISI

Elementlerin tüm özelliğini gösteren en küçük parçasına atom denir.

Atomu oluşturan parçacıklar farklı yüklere sa- hiptir. Atomda bulunan yükler; negatif yükler ve pozitif yüklerdir. Atomu oluşturan

parçacıklar:

* Cisimden cisme elektrik yüklerini taşıyan negatif yüklü elektron,

* Elektronların yükünü dengeleyen aynı sayıda ama pozitif yüklü olan proton,

* Elektrik yükü taşımayan nötr parcacık nötron.

Atom iki kısımdan oluşur :

1-Çekirdek (merkez) ve 2-Katmanlar (yörünge; enerji düzeyi)

Çekirdek, hacim olarak küçük olmasına karşın, atomun tüm kütlesini oluşturur.

Çekirdekte proton ve nötronlar bulunur.

Elektronlar ise çekirdek çevresindeki katmanlarda bulunur

Proton sayısı atomlar (elementler) için ayırt edici özelliktir. Yani proton sayısının farklı olması elementin diğerinden farklı olduğu anlamına gelir.

Elektronların bulunma olasılığının olduğu bölgelere elektron bulutu denir.

Kimyasal olaylarda (reaksiyonlarda)

yalnızca elektron sayısı değişir. Proton ve nötron, çekirdekte bulunduğu için sayıları değişmez.

Nötr bir atom için; elektron sayısı= proton sayısı

(A.N.) Atom numarası= proton sayısı Çekirdek yükü= proton sayısı

İyon yükü= proton sayısı – elektron sayısı (E.S.)

(K.N.) Kütle numarası= proton + (N.S)nötron sayısı (Nükleon sayısı)(atom ağırlığı)

Atom Numarası = Proton Sayısı = Çekirdek Yükü = Elektron Sayısı

ELEKTRONLARIN DĠZĠLĠMĠ

Helyum (2), neon (10), argon (18)in elektron dağılımları incelendiğinde

Eğer bu üç elementin birer elektronu daha

olsaydı, her birinde yeni bir katman oluĢacaktı.

Çünkü her üçünün de en dıĢtaki katmanları tamamen dolu durumdadır.

KĠMYASAL BAĞ

Atomlar birleştiği zaman elektron

dağılımındaki değişmelerin bir sonucu olarak kimyasal bağlar meydana gelir. Üç çeşit temel bağ vardır.

1-İyonik bağlar

Tepkimeye giren elementlerden birinin atomları,elektron kaybedip pozitif yüklü

iyonlara dönüşürken,diğer elementin atomları elektron kazanıp negatif yüklü iyon

oluştururlar. Böylece zıt(artı-eksi) bir şekilde yüklenmiş iyonlar arasındaki elektrostatik

çekim kuvveti,söz konusu iyonları bir kristal içinde tutar.

2- Kovalent

atomdan diğerine aktarılmaksızın ortaklaşa kullanılır. Tek kovalent bağ,iki atom

tarafından bölünmüş yani ortaklaşa kullanılan bir elektron çiftinden ibarettir. Moleküller

birbirlerine kovalent bağlarla bağlanmış atomlardan meydana gelir.

3-Metalik bağlar

elektronları, yapının her tarafında serbestçe dolaşır ve atomların birbirlerine

bağlanmasını sağlarlar