• Sonuç bulunamadı

Farsça isim tamlaması (terkîb-i izâfî: بيككركككتىكفاضكا ) muzâf (tamlanan) ve muzâfun ileyhten (tamlayan) oluşur.Farsça tamlamalarda önce tamlanan, sonra tamlayan gelir.

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Farsça isim tamlaması (terkîb-i izâfî: بيككركككتىكفاضكا ) muzâf (tamlanan) ve muzâfun ileyhten (tamlayan) oluşur.Farsça tamlamalarda önce tamlanan, sonra tamlayan gelir."

Copied!
10
0
0

Yükleniyor.... (view fulltext now)

Tam metin

(1)

FARSÇA TAMLAMALAR İsim Tamlaması

Farsça isim tamlaması (terkîb-i izâfî:بيككركككت ىكفاضكا ) muzâf (tamlanan) ve muzâfun

ileyhten (tamlayan) oluşur.

Farsça tamlamalarda önce tamlanan, sonra tamlayan gelir.

(2)

Tamlamadaki ilk unsur olan muzâfın (tamlananın) sonuna “-ı, -i” sesi veren bir izâfet kesresi: تكفاضكا رسﮤ ككك getirilir, böylece kelimenin son ünsüzü esreli okunmuş olur.

Farsça isim tamlamalarında her iki unsurun; yani muzâf ve muzâfun ileyhin Farsça kelimelerden olma zorunluluğu bulunmamaktadır.

Tamlama yapısal/şekilsel açıdan Farsça olmakla birlikte, tamlamayı oluşturan unsurlardan ikisi de Farsça ya da

Arapça veya biri Farsça diğeri Arapça olabilmektedir.

(3)

Her İki Unsuru da Farsça Olan İsim Tamlamaları

مشچ بآ

âb-ı çeşm: gözyaşı

رازه زاوآ

âvâz-ı hezâr: bülbülün sesi

ادخ ﮤدنب

bende-i Hudâ: Allah’ın kulu

روم مشچ

çeşm-i mûr: karıncanın gözü

هار رابغ

gubâr-ı râh: yolun tozu

ايرد بل

leb-i deryâ: deniz kenarı

رام ىاپ

pây-ı mâr: yılanın ayağı

ور گنر

reng-i rû: yüzün rengi

ايرد ىور

 rûy-ı deryâ: deniz yüzeyi

(4)

Her İki Unsuru da Arapça Olan İsim Tamlamaları

حاورا ملاع

âlem-i ervâh: rûhlar âlemi

ملسا نيد

dîn-i İslâm: İslâm dini

باتك لها

ehl-i Kitâb: kutsal kitaplara inananlar

سمش ترارح

harâret-i şems: güneşin sıcaklığı

دابع قوقح

hukûk-ı ‘ibâd: kulların hakları

سان بولق

kulûb-ı nâs: insanların kalpleri

ربص قيرط

tarîk-ı sabr: sabır yolu

تلود روما

umûr-ı devlet: devlet işleri

(5)

Birinci Unsuru Farsça, İkincisi Arapça Olan

İsim Tamlamaları

لصو مد

dem-i vasl: buluşma vakti

ناسحا تسد

dest-i ihsân: lütuf, bağışlama eli

رورس ﮥﯧرگ

girye-i sürûr: mutluluk ağlaması

تلفغ باوخ

hâb-ı gaflet: gaflet uykusu

تّبحم هار

râh-ı muhabbet: muhabbet yolu

نارجه بش

şeb-i hicrân: ayrılık gecesi

ملاع هش

şeh-i ‘âlem: âlemin padişahı, hükümdarı

(6)

Birinci Unsuru Arapça, İkincisi Farsça Olan

İsim Tamlamaları

مزب بابرا

erbâb-ı bezm: eğlence meclislerinde toplananlar

رز قرغ

gark-ı zer: altına/paraya batma, boğulma

لد نزح

hüzn-i dil: gönül sıkıntısı, kederi

رانك برق

kurb-ı kenâr: kıyısına yaklaşma

خزود ران

nâr-ı dûzah: cehennem ateşi

ايرد لحاوس

sevâhil-i deryâ:deniz sahilleri

(7)

FARSÇA SIFAT TAMLAMASI

Her İki Unsuru da Farsça Olan Sıfat Tamlamaları

ناور بآ

âb-ı revân: akan su

درس نهآ

âhen-i serd: sert, katı demir/kılıç

لاب دنب

bend-i bâlâ: yüksek set, baraj

راز لد

dil-i zâr: inleyen kalp

لگرت

gül-i ter: taze gül

كاپ كاخ

hâk-i pâk: temiz toprak

ون هام

mâh-ı nev: yeni ay

(8)

Her İki Unsuru da Arapça Olan Sıfat Tamlamaları

سّدقم ضرا

arz-ı mukaddes:

mukaddes yer, bölge

ىلاع باب

bâb-ı ‘âlî: yüksek kapı

نيتم ركف

fikr-i metîn: sağlam fikir, düşünce

فيرش فحصم

Mushaf-ı şerîf: mübarek, kutsal kitap: Kur’ân-ı Kerîm

ريدتسم لكش

şekl-i müstedîr: dâire biçiminde olan şekil

رمحا درو

verd-i ahmer: kırmızı gül

(9)

Birinci Unsuru Farsça, İkincisi Arapça Olan Sıfat Tamlamaları

صلاخ بآ

Âb-ı hâlis: saf su

ىوقگگگنگج

ceng-i kavî: güçlü, zor savaş

گر ّگوگنگگم گگدگيگگشگرگوگخ

hûrşîd-i münevver: parlak güneş

گرگيگنگگم گگهگاگگم

mâh-ı münîr: ışık veren parlak ay

لماك داتسا

üstâd-ı kâmil: kemâle ermiş öğretmen, geniş bilgi sahibi usta

(10)

Birinci Unsuru Arapça, İkincisi Farsça Olan

Sıfat Tamlamaları

دنلب تّمه

himmet-i bülend: son derece gayret etmek, çalışmak; yüksek irâde

نينهآ ديق

 kayd-ı âhenîn: demirden zincir, bukağı

ناوارف لام

 mâl-i firâvân: çok, bol, fazla mal

Daha fazla örnek için bkz.:

Yılmaz, Ali; Akkuş Mehmet, Güngör, Zülfikar, İslamoğlu, Abdülmecit, Osmanlı Türkçesi, Ankara Üniversitesi Uzaktan Eğitim Yayınları, Ankara 2011.

Timurtaş, Faruk Kadri, Osmanlı Türkçesi Grameri, Alfa, İstanbul 1999.

Develi, Hayati, Osmanlı Türkçesi Kılavuzu, Kitabevi, İstanbul 2002.

Referanslar

Benzer Belgeler

Yukarıda da örneklerini verdiğimiz A kategorisi olan “doğa olaylarının nasıl olageldiklerini -uzun bir gözlem sonucu olarak- belirten ve su-çevre-doğa ilişkisini

2007 yılının UNESCO tarafından “Mevlânâ Yılı” ilan edilmesiyle yıl boyunca gerek yurt içinde gerekse yurt dışında Mevlânâ, Eserleri ve Mevlevîlik ile

Bunun yerine Türkçe karşılığı olan ‘yazmak’ fiilini kullansaydı beyit vezin, aliterasyon veya ses devamlılığı açısından dumûra uğrardı. Divan şairi Arapça

Yeteri kadar yapılamayan egzersiz ve durgun hayat tarzı hem çocukluk döneminde hem de adölesan dönemde obezitenin meydana gelmesini sağlayan en önemli

هعــسوت راــنک رد یــنغ خــیرات اــب هــیکرت تــختیاپ ناوــنع هــب اراکــنآ دــصاقم زا یــکی هــب ندــش لــیدبت لاــح رد دوــخ نردــم اــه یگژیو و یاــه

Bu türlü tamlamalarda, ikinci isim, yani tamlanan isim, birinci is- me yani tamlayan isme, belirli isim tamlamasında olduğu gibi geçici bir ilgi bağı ile

Tuhfe-i Vâfî mesnevi nazım şekliyle yazılmış 19 beyitlik bir giriş bölümü, beyit sayıları 4 ile 12 arasında değişen 41 kıt’adan oluşan sözlük kısmı ve eserin

Sonuç olarak Farsça kökenli olup dilimizde değişik görevlerde kullanılmış olan ki kelimesinin, ki bağlacı veya bağlama ki’si diye adlandırılmasının