Erkek organ

(1)

• Bir stamen filament (sapçık) ve anter (başçık) kısımlarından oluşur.

Erkek organ

(2)

• Her anter iki teka ve her teka da iki polen kesesi (mikrosporangium) içerir.

teka

Lokulus = polen kesesi filament

Erkek organ

filament

teka

(3)

Başçıkta iki tekayı birbirine bağlayan kısma konnektif adı verilir.

Polen keseleri (lokuluslar), ortada bulunan ve filamentin devamı olan konnektife yapışıktırlar.

Erkek organ

konnektif

Lokulus

Polen keseleri

(4)

Mikrospor ana hücrelerinde mayoz bölünme Mikrosporogenez

• Çiçekli bitkilerde mayoz hücre bölünmesi erkek ve dişi organlarda meydana gelir.

• Dişi Organlarda makrospor ana hücreleri, erkek

organlarda polen ana hücreleri mayoz bölünme geçirirler .

• Mayoz bölünme bir redüksiyon bölünmedir, yani indirgenme olur. Kromozom sayısı yarıya iner.

• Böylece haploid yumurta hücreleri ile haploid polen

hücreleri meydana gelir.

(5)

Mikrospor ana hücrelerinde mayoz bölünme Mikrosporogenez

• Mayoz bölünme birbirini izleyen iki çekirdek bölünmesini içerir.

• Bunlardan ilkinde profaz farklıdır ve ana hücrenin kromozom sayısı yarıya iner.

• Diğeri ise, tipik mitoz bölünme gibi cereyan eder.

• Mayoz bölünme sayesinde canlılardaki çeşitlilik meydana gelir. Bu da krossing over olayı ile gerçekleşmektedir.

Kalıtsal çeşitliliğin tek nedeni budur.

(6)

Genç anterde çeper tabakaları

(7)

Olgun bir anterde çeper tabakaları.

Bar=200 µm.

Olgun anterde çeper tabakaları

(8)

• Anter çeperinin en iç tabakasıdır ve maksimum

gelişmesine mikrosporogenezin tetrat evresinde ulaşır.

Sporogen dokuyu sarar ve bütün besin maddeleri

tapetumdan geçtiği için fizyolojik olarak da çok önemlidir.

• Tapetum gelişimlerine göre iki tipe ayrılır:

• Amoboid (Periplazmodyal) tapetum

• Salgı tapetumu

Tapetum

(9)

Tapetum

Trifolium pratense L. anterinde (tetrad evresinde)

salgı tipi tapetum hücreleri. Bar = 20 µm.

(10)

• Çiçekli bitkilerde 5 tip mikrospor tetradı vardır.

• Tetrat tipleri II. mayozda iğ ipliklerinin birbirine olan konumlarına göre oluşurlar.

Polen tetrad tipleri

a- tetrahedral, b- isobilateral, c- dekusat, d- T şeklinde, e- linear)

(11)

• Çekirdek bölünmesinden sonra sitoplazma bölünmesi (Sitokinez) meydana gelir ve ara çeper teşekkülü başlar. Sonra tetrad denen 4 spor meydana gelir

• Polen ana hücrelerinde mayoz bölünmeden sonra çeper oluşumu iki tiptedir;

• 1. Süksesif tip

• 2. Simultane tip

Sitokinez

(12)

• Tek çekirdekli mikrosporun oluşumuyla erkek gametofit gelişimi başlar.

• Mikrospor bir mitoz bölünme geçirerek vejetatif ve generatif hücreleri oluşturarak poleni meydana getirir

polen mitozu

• Generatif hücre ya polen tanesinin içinde veya polen

çimlendikten sonra polen tübünün içinde ikiye bölünebilir

ve iki spermi verir.

(13)

polen mitozu

• Birçok bitkide bu bölünme polenler anter içindeyken olur. Bu hücreler morfolojik ve fizyolojik olarak

birbirinden farklıdırlar.

• Vegetatif ve generatif hücrelerin farklı büyüklükte olması iğ ipliğinin simetrik olmayışındandır.

• Angiospermler arasında 192 familyada iki hücreli 115 familyada ise üç hücreli polen çimlenmesi görülür.

• Diğerlerinde ise hücre sayısı değişkendir.

(14)

Trifolium pratense L. Anterlerinde olgun polenler. A. Anter lokulusunda bulunan tek çekirdekli mikrosporlar (oklar). Bar= 20 µm.

B. Vegetatif ve generatif çekirdekler (ok) Bar= 20 µm.

polen

(15)

Diploid Trifolium pratense L.’ de polenler

polen

(16)

polen çeperi

• Olgun bir polenin protoplasması intin denilen bir tabaka ile çevrilidir. İntinin üzerinde ekzin olarak adlandırılan dış tabaka bulunur.

• Ekzin yani dış tabaka her zaman düz değildir, üzerinde süsler, yarıklar çatlaklar bulunabilir.

• Bu yapılara ornamentasyon denir. Bu süsler, delikler

türlere, alt türlere kadar değişen özellikler gösterir ve

sistematikte ayırt edici özelliklerdendir. İntin yani iç

çeper pektince zengin sellüloz bir çeperdir.