Sağlık Bilimlerinde

(1)

Sağlık Bilimlerinde

Araştırma Yöntemleri ve Literatür Araştırmaları

Yrd. Doç. Dr. Banu Kaşkatepe

(2)

• Araştırma konusu belirleme-Çalışmanın kurgulanması

• Literatür tarama (doğru anahtar kelime seçimi)

• Çalışmanın yapılması

• Sonuçların derlenmesi

• Literatürde yer alan kaynaklara atıfta bulunularak sonuç raporunun hazırlanması (Blimsel sunum, yayın vs.)

(3)

• Araştırmalar, araştırma materyali açısından dört gruba ayrılabilir;

• İnsan deneylerini de kapsayan tanı koyucu ve tedavi edici veya yalnızca bilimsel amaçla yapılan araştırmalar;

• İnsanı gönüll katılımcı olarak alan, ama üzerinde deney yapmayı ü̈

gerektirmeyen “epidemiyolojik alan araştırmaları”;

• Hayvan deneyleri;

• İnsanı da, hayvanı da gönüll katılımcı olarak kullanmayan araştırmalar. ü̈

(4)

Yapıldığı yere göre araştırmalar

•Laboratuvar araştırmaları,

•Alan araştırmaları.

(5)

Klinik bir araştırmada dört temel ilke söz konusudur;

•Bilgi: Araştırma sonucunda hastalık tanısı, bakımı veya tedavisi ile ilgili doğrudan ya da dolaylı bir bilgi artısı olacağı konusunda önemli bir

beklenti olmalıdır.

•Zorunluluk: Bu bilgiyi edinmek, bilgideki artışı sağlamak için insanın gönüll katılımcı olarak kullanılmasından başka bir yol olanağı ü̈

bulunmamalıdır.

•Yarar: Bilgide beklenen artışın deneğe ve öteki hastalara olası yararları, araştırmanın içerdiği zarar olasılığını göze almaya değecek önemde

olmalıdır.

•Onam: Hastalar araştırmaya katılma konusunda geçerli bir onam vermelidirler. Bu geçerlilik, ancak özgür olarak ve uygun bilgiye dayanılarak onam verilirse gerçekleşmi olur. ş̧

(6)

• Literatür: Bilimsel alanda çeşitli konularda yazılmış kitap, dergi makale gibi yapıtların tamamını ifade eder.

• Literatür tarama: Araştırmacının belirlediği konularda diğer çalışmaları incelemesidir.

• Literatür taramasında öncelikle yeni çalışmalar incelenir geriye doğru gidilir.

• Birincil kaynaklara ulaşılmaya çalışılır.

• İndeksler, dizinler, kitaplar, makalenin yer aldığı dergiler, Ansiklopediler, Sözlükler

(7)

İndeksler ve dizinler

• Öncelikle çalışma ile ilgili anahtar kelime belirlenir

• İndeks ve dizinlerde bu kelimeler aranır.

• İndeksler;

• Sağlık Bilimleri için index; Science Citation Index Expanded (SCI- Expanded)

• Web of Science: en güçlü atıf indeksi; dergiler, kitaplar, bildiriler

(8)

(9)

(10)

(11)

Taramada Kullanılan Bağlaçlar

• AND: rhamnolipid AND biosurfactant

Rhamnolipid ve biosurfactant kelimelerinin birlikte geçtiği dökümanları tarar.

• OR: rhamnolipid OR biosurfactant

Girilen kelimelerden en az birinin geçtiği dökümanları tarar.

• NOT: rhamnolipid NOT biosurfactant

Rhamnolipid kelimesinin geçtiği ma biosurfactant kelimesinin geçmediği dökümanları tarar

(12)

• İndekslerden farklı olarak, makale adı, yazarı ve yayınlandığı yer bilgileri ile yayınların özetlerine yer veren arama motorları da var.

• Chemical Abstracts =SciFinder

• Google Akademik

• Ulakbim

(13)

(14)

(15)

(16)

(17)

(18)

(19)

ULAKBİM keşif

(20)

SCOPUS

(21)

PUBMED

(22)

• SCI-Direct

• Embase

• Yök ulusal tez merkezi/. Tez tarama

• Kütüphane web sayfası

(23)

Makale yazımı

• Metin yazımı

• Atıf- alıntı

• Referanslar

(24)

1) Doğrudan alıntı (quotation): Blok halinde veya tırnak içinde («..») kullanılarak, kaynaktaki ifadenin virgülüne noktasına kadar aynıyla gösterilmesidir

2) Dolaylı aktarma (in-text citation, atıf yapma): Dolaylı aktarma, yazarın ifadesini yeniden yazmak demektir ki bunu tırnak içinde göstermeye gerek yoktur

Örnek: ……….………… (Yılmaz, 2015)

Metin dergi kuralına göre yazılır ve metin içinde atıf derginin kuralına göre yapılır.

(25)

İntihal (aşırma)

• Daha önceden makale olarak yayınlanmış bir konunun aynı şekilde uygulanması ve daha öncekilere atıf yapılmamasıdır.

Atıf Gerektirmeyen Durumlar

• Herkesçe bilinen terimler

• Üzerinde çok konuşulmuş ve yazılmış bulgular

• Sözlük, ansiklopedi, el kitabı bilgilerindeki anonim yazılar

• Orijinalliği olmayan gözlem ve fikirler

• Kamuoyuna açık, genel bilgiler, atasözleri ve deyişler

(26)

Referans sistemleri

• EndNote

• Mendeley vs.

(27)

Kaynaklar

• Nükhet Örnek Büken. Araştırma ve yayın etiği okumaları

http://www.deontoloji.hacettepe.edu.tr/programlar/SBE601_2017/Arastirma%20ve%20Yayin

%20Etigi%20Okumalari%20-%20Propedotik%20Notlari.pdf

• Ercan Özdemir. Literatür Tarama. https://www.slideshare.net/ercan58/literatr-tarama

• Serdar Aytekin Köroğlu: Literatür taraması üzerine notlar ve bir tarama tekniği. GİDBDERGİ, 1, 2015