AYLIK ME CMUA MİMAR

M İ M A R

A Y L I K M E C M U A

İ K İ N C İ SENE MAYIS 1 9 3 2 Fİ ATI 1 LİRA

Dr. S a n i Ya v e r v i II fi s ı - Ka d ı k ö y. Mimar Zeki Selâh. Foto spor - Kadıköy

M İ M A R

A Y L I K M E C M U A

İ S T A N B U L - A N A D O L U H A N No. 20. T E L E F O N : 2 1 3 0 7 S E N E : 2 S A Y I : 5 M A Y I S 1 9 3 2 S A Y I S I : 1 , A L T I A Y L I Ğ I : 6 , S E N E L İ Ğ İ : 1 2 L İ R A D I R E C N E B İ M E M L E K E T L E R İ Ç İ N S E N E L İ Ğ İ : 6 D 0 L AR D I R

San'at

Mimar B. O. Celâl

San'at, nesli münkariz olmuş bir uzviyet müstelıasesi gibi tetkik ve mütalaa edilemez.

O insanlığın mebadisindenberi teselsül edeıı, istihaleler geçiren fert zevkinin, cemiyet dü- şünüşünün zamanına uygun bir mahsulüdür.

Geoeıı yazıda saıı'atkârın bir devir muhassalası, zamanının bir zevk mihrakı olduğunu söylemiş- tik. Bu çapta bir yaradılış olarak kabul edilen san atkârı Firavunun karnakıııdan. Lâtenin ka- tedralinden, Brahmanın mabedinden ilham di- lenir farz ve tasavvur etmek mantıksız bir iddia olıır. Yalnız bu g ü n ü n zevkine istikamet arayan ve vermek istiyen bu başı dik şahsiyetin ma-

ziye karışan ideallere de varis olduğunu kabul etmek lâzımdır. Evet; asrın düşünüş sahasında telâkkisi alhee dir. İmansız değil, fakat allalısız- dır. Asrın ideali ecdadın bin bir mafevkattabia i- majlarla süslenmiş, o uhreviye'.e giden yol üzerin- deki büyük -Viadııc'ü-sırat'ı - berhava etli. Bu g ü n k ü nesil bu merhalenin namütenahiye, uç- suz bucaksız boşluğa çıktığına kanidir. Elbette ki ondan bir Firavun karnağı beklenemez ve is- tenemez. Buııa mukabil de iddia edemeyiz ki üç bin f ene evvel Opera binasının bir eşini Men- fis harabelerinin yarım kilometre şarkında bu- labilelim. Atina'da takdirle tetkik ettiğim muaz-

zam m e r m e r stadyum Akropol'üıı yanındaki ka- dim stadyüme benzemiyordu. Herhalde vale t il e o yalnız bu g ü n ü n stadyumu vazifesini gör- miyordu. Sofoklisin trajedileri bu günün ka- palı ve u y d u r m a dekorlu sahnelerinde temsil e- dilmiyordu. Muhakkak ki Rusyada inşa edi- lecek muazzam komünist saray ne, Seba melike d Belkısın sarayına, ııe de büyük Daranın ika- metgâhına benziyecektir, O halde san'atkârın katedral, cami, türbe ve mezarlık kopyacısı ol- duğunu nasıl iddia edebiliriz. Bir ıırucu İsa, bir merkade tevdi veya Arkadya ormanlarında ııynıphleriıı raksını kaval çalarak seyreden Paııı musavver tabloları biz bugün san,atkârın kafa- sında değil, ancak asarı atika meşherlerinde bulabiliriz. Bugün belki onları bile imajlarının r u h u itibarile zevkle, takdirle, hayranlıkla te- maşa eden bulunur. Fakat bu bize ııe büyük bir ölünün kaybolmuş mezarını aratacak, ne de bil- yeni doğan sahirin nazar boncuğunu takdıracak mahiyettedir. Sadece geçmişteki cemiyetlerin dü- şüncelerini ifade eder. Eğer biz san'atkârın bu lisanından bir şey anlayabilir, bu sayede mazi hakkında bir bilgiye sahip olabilirsek bunun m u v a f f a k bir eser olduğunu kabul eder ve şüp- hesiz ki bir dehanın sükut içinde anlattığı hi- kâyeyi lezzetle dinlemiş oluruz. İşte bir iki nüs- ha evvel bahsettiğim gibi en derin ve şümullü bir mana ifade etmesi lâzımgelen abideleri bu itibarla kıymetsiz bulmuştum. Bence bir eserin klâsik veya modern olması haizi ehemmiyet.

değildir. İnşa sebebini, maksadı ifade etmesi kâfidir.

Asrın yürüyüşünü, bilhassa büyük harpten sonra insan zekâsının ve insanlığın kat ettiği - düz veya dikenli - yolu bundan beş altı seııe evvel d a r ü l f ü n u n d a verdiği konferanslarla Pro- fesör Kayzerling izah etmişti (*).

Milletler tekâmül ederken zevkleri de is- tihale eder, hayat unsurları da beraber tekâmül lediaL*.: Ahlâki, içtimai değişiklikler izhar eden milletlerin zevkleri de muhakkak surette deği- şir. Beşerin uzun tarih salıifeleri san'at hakkında da bizim için güzel bir grafiktir. Yeni dünyanın pragıııanistlerinin, eski dünyanın ve bir kısmı şarkın yeni fikir dalgaları daha henüz kat 'i su- rette tebellür etmedi. Tefekkür cihazının müs- bel ve m e n f i iki kutbundan intişar eden kuv- vetlerin muhassalası bize henüz son hükmü ver- direcek mahiyette değildir. Muayyen fikirlerin bütün cilıan efkârına karşı nisbeti ferdin cemi- yete karşı nisbeti gibidir.

Milletlerin -geçmiş devirler de dahil olduğu halde - mimarisini tetkik ve mütalea edersek stilden ve ornemandan evvel zevk gözümüz fikirlerin ve ifadelerin nisbetleriııi ve varyasi- yoıılarını arar. Binaenaleyh mimari san'ali için bir tarif yapmak lâzımgelirse divebilirizki mi- marî stil ve ornemandan evvel varyasiyon ve proporsiyondur.

[*] Bilâhare bu konferanslar Hayat mecmuasın- da müderris Şekip B. tarafından neşredildi.

MİMAR Z

Dr. Sani Yaver villâsı.

Kadıköy. ( 1 4 resim )

Kadıköy de. Rızapaşa arsası nnnıile ina- nır Mühürdar oatkleii özerinde yeni ifraz edi- tı'iı saltadaki ardalardan birine inşa edilen im ikametgâh şeraiti havaîye ve tabi iyeye tama- men uygun bir şekilde meydana getirilmişi ir.

Arsa vaziyeti sahili çerçeveleyen, 2 0 met- re genişliğinde bir cadde üzerine yırını ıııelre

<trz ve kırk ıııelre tütündedir. Cephesi deniz

*e llakırkoydeıı Dolmabahçeye kadar cilan h - taııhul'ıuı manzarasına tamamen HA kimdir. Ze- minin sathı cadde İle ayni seviyededir. Bina, cepheden dokuz metre geriye komınijlur. Yan- lardan ikişer buçıık metre geçitler bırakılmış- tır.

Binaya solundan giriliyor. Bir an- İre merdiveni ile zemin kala çıkılıyor. Holde kat merdiveni vardır. Merdivenin altında bîr lavabo ve bîr halâ mevcuttur.

Mimar Zeki Selâh

Birinci katta, ccphe üzerinde iki salon var- dır. Arka cephede iki yatak odası. yanı başın- da banyo odası bulunuyor. Şimale müteveccih ohııı cephede, mutfak ve Ecrviâ merdiveni var- dır. Yalak odaları şarka miıleveccihlir. Salon- lar karşılarında irtişanı eden bütün manzara- ya hâkimdirler ve sokak cephesi üzerinde bu- lunuyorlar. Yuvarlak salon yemek ve oturma-_V l ya nıahsusdıır. Yanındaki salon kahul salonu- dur.

Hücreleri bir koridor birbirlerine rapte- diyor, Koridor, şervisdeıı bîr ramlıkapı ile ay- rılmıştır, İkiııcî kal ayni şekilde, yalak oda- ları biraz büyüktür. Yuvarlak salonun üzerine

tesadüf edeıı yemek salonunun ününde yuvar-_{v •} lak teras vardır. Katlar birer müstakil daire

olarak istimal edilecek şekilde inşa edilmişler- dir, Yatak odalarının Arifinde 8 metre tulün- de bir balkon vardır, ikinci kalıtı üzerinde bir

132 . . — — — . — M İ M A K

varım kal vardır. Burada iki talak o d a n . bit*

hizmetçi odası , halâ ve bir çamaşırlık vardır.

Bu kalın ön kısmı, ikinci kat salonlarının fiş- li; lanıume.ı bir l:>nı.i cdıi[i eb'adı t t. 5 0 • 1.5 dıır.

Zeıniıı kat, birinci kalın bir kisıın servî;i[e kalorifer dair;'siııi havidir. Biııaııııı srsl kılını bu kal la odalı \ e t E i <>. • r müşlrmilâtlı bir dairevi havidir,

Binanın l a m inşası: Sske'elî belou armc olarak inşa e d i l m i ş karkas tıifçla İşbıımiştir.

Arazı s a ğ l a m olmadığı için, s ö m c l kontiııü y»

pılııuştır, Teraslar, sıcak as fa İl ile döşendik leıı sonra üzerine mozaik çini döşenmiştir.

Ç a l ı k ı s m ı n a ruîıeroİl d ö ş e n m i ş i ir.

E s a s c e p h e n i n bütün d o ğ r a m a l a r ı demir dendir. Pencereler ve bilhn.îsa İL*ra; kapılan piyasamızda hususi profilîer b u l u n m a d ı ğ ı it;in, köşebent, T , ve 1 Amalardan yapılan geçmeli resini mııcibincc, san'at kâr Ali Bey hıra f m dan m u v a f f a k i velle iıııal edilmiştir.

D a h i l i kapıların bir kısısıı, y e k p a r e krııılr

4 — Vaziyet pilâm. Mikyas 1: 1000. S — Methal tafsilâtı. 6 — Üst terastan yuvarlak terasın göriiniişii.

MİMAR

12 — Teras ı>e denizin içeriden göniniişii.

13, 14 —Oda kapılan.

ı

plâk kaplama olup üzerleri beyaz lâke boya- dır. Salonların zeminine, ksilolit döşenmiştir.

Yaltak odaları ahşap döşeme ve üzerine linu- leumdur.

Demir parmaklıklar, 22 lik yuvarlak demirden binanın hâkim olan u f k i çizgilerine uygun bir şekilde u f k a n konulmuştur.

Binanın plânı, umumiyet itibarile, tabii ve havai şeraitin mecbur kıldığı şekilde lııı/.im e .1 ilııı iş lir.

Binada kalorifer tesisatı ile sıcak su :<;il tertibatı yapılmıştır.

Binanın mimari ahengi, güzelliği, düz hat- lar ve sade tccsimalla teinin edilmiştir.

Mr. L. Varber villâsı

Suadiye

(7 resim)

Göztepe ile Bostancı arasında Bağdat cad- d e ;i üzerinde iki senedir kısmen kiralık, kısmen hususi evler halinde bir çok inşaat y a p ı l m a k t a - dır. Bu hususta sarfedilen p a r a n ı n kısmı âzami- nin yalnız mal sahibi bilgisile, k a l f a ve usta zev- kile m e y d a n a gelmiş her çeşit tatsız binalar vü- cııde getirdiğini g ö r m e k l e müteessiriz. Bıına m u k a b i l m u n t a z a m m i m a r i p r o j e l e r l e yapılan düzgün e:erler nazarı dikkati celfcetmektedir.

Bu m e y a n d a Suadiyede p l a j civarında Mr.

L. Varber aileyi için yapılan villâ sakin ve raaıı- lıki hatlar ile ve güzel m u h i t i n i n r a h a t ahengiııe levafukile cidden kıymetli bir eserdir.

Evvelce bir b o d r u m , bir de k a t t a n ibaret d ü ş ü n ü l e n b u binada bilâhare b o d r u m yüksel-

Mimar M. Vedat

lilmiş, kat halinde ve müstakil olarak yapılmış- tır. Bu suretle yazın bir katın k i r a l a n a b i l m e k temin edilmiştir. Taksimat itibarile iki kat bir- birinin aynidir.

Esas kapı geniş bir methale açılıyor. B u - radan salona giriliyor. B u r a d a n da geniş bir kemerle yemek salonuna geçiliyor. Bu iki oda boyunca dışarıdan geniş ve kemerli veranda uzanıyor. Katın bu o d a l a r d a n başka üç yatak odası ve bir banyosu var. M u t f a k , hizmetçi oda- sı kısmına bahçeden ayrı bir kapı var.

İnşaatı yeni ikmal olunan bu binaya 14 bin lira garfoluımruşlur. Bu da bize bir binanın m i m a r î kıymeti haiz olabilmesi için icabından fazla para s a r f ı n a l ü z u m olmadığını ishal eder.

•— Üst kat pilûıu. Mikyas

— On cephe tapilâh.

— Yemek odası.

1: 200

5 — üst veranda 6 — Yandan görünüş. 7 — Deniz cephesi.

F o t o F e m i n a

İsmail Hakkı B. köşkü. ^Adana.

Mimar

Semih Rüstem

Bu köşk iki kardeşin biri alt, diğeri üst Yalnız m u t f a k ve hizmetçi odası müşte- katlarda ayrı ayrı ikametine mahsus olarak ge- rektir. Katlarda ürer oda ile banyo ve belâ reıı sene yapılmıştır. vardır.

Kat pilânları Mikyas 1: 200

MİM.Ml

Bir ev projesi

Mimar S e d a t H a k k ı

Bu bina MaçkaıUı İtalyan cfarsli biıınu karşKinda 'tl ; 8 2 metrflik bir arsa ti/?rint?

düşünülmüştür. Bu ardanın arka (ıırafııtııı l>ol- mahahçe ve denize d o ğ r u manzarası varılır.

Sokak tarafı poyraz laraffdır. Bıııiıiıı irin bu Cı-phede az pencere açılmıştır.

Villâ sokaktan biraz geriye çekilmiştir. Mcl- holiıı ö n ü m l e k ü ç ü k bir taşlık bırakılmıştır. B u - radan cağdan bizine! bahçesine, ve hizmet ka- pısına. soldan da g ü n e ş l e n m e ve jimnastik bah- çesine girilir. Bu b a h ç e kısımları esa-i bah- rinle» pergolalarla ayrılmışlardır. Estii lıalıçe i s düz bir yeşillikten ihareltir. Bıı zeminin orta- mlıda bir havuz vardır» Havuzun eviıı diğer tarafındaki ucunda küçük bir L;liralıaL köşkü vardır.

Eviıı kapsamdan bir taşlığa girilir. Hııra^ı

«ıcak havalarda oturulabilir serili bir yerilir.

İçerisinde fıskiyeli bir ç e ş m e l i vardır. Camlı ka-

p ı l a n karşılıklıdır. S o f a n ı n uzunlusunu daluı küçük gı'Vslerm:*k ve ziyayi artırmak için, cam- lı kapıların iki yanlarındaki duvarlara bir kapı kanatlı e b a d ı n d a avııalar konulmuştur. _{• *}

Sol tarafta vestiyer ve iki yatak odası var- dır, Ilımların biri çoeıık, diğeri m i . a f i r içindir.

Sağ tarafta merdiven» ve iki \atak odalı hizmet kısmı konmuştur.

.Merdivenden iist kuta çıkılıııca. sağ tarafta o f i s vardır. O f i s m u t f a ğ a bir ıııonlşarj ile raptedilmiş! ir.

ü i l kalın en büvük kısmını salon teşkil e - der, Salonun bir tarafında yemek odası. diğer tarafında ocak kısmı vardır. ^ cnı?k odaııııın bir tarafında boydan boya ayna vardır. Bu ayıın sa\eiiıuk> yemek odası dalıa büyük ve ferah o - hır. B ü f e voklıır. Yalnız bir dr&itıur vardır. _* Bııfe ofistedir.

^ a*ak odasına dolaplı bir hııdıuırdnıı girilir.

Btı binanın harici duvarları 1 >^s tuğla, dö?cuıe beton annedir. Şahımın dörl tarafında keton arı ne ayaklar vardır ki, bunların ınlûııe, Ic.s kirişler bİııdirilnıişlir. Böylece salonun ta- vam düz olarak yapılabilmiştir.

Çatı örtüşü rukeroiddir.

B o d r u m katı yoktur.

Pencereler sürmedir, .salonun orla-ıtıdaki canı, şİıııdi Avrııpada çok yapıldığı gibi, yek- pare bir canıdır. B ö y l e c e manzaradan azami ktii'.u'e edilebilmiştir.

Dahilî Mimari

Dört teııe evvel, güzel san'atlar akademisi tarafından P a r k e dahili mimari tahsiline gön- derilen Nizami Bey avdet etmiştir.

Bu müddet zarfında (Ecole des aıis appli- cpıes) de tahsil gören ve (Gaumont), (Para- nıoıınt) stüdyolarında bir müddet çalışan bu geııç arkadaşın bir kaç etüdünü dercediyoruz.

Bugün binaların dahili tezyin ve tefrişi, başlı başına bir san'at halini almıştır. Bizde de gün geçtikçe, ihtiyaç hissetmeğe başladığımız bu şube hakkında ihtisas sahibi olan arkadaşla- rımızın çoğalmasını ve kendilerine memleke- timizde bir iş sahası ihzar edilmesini arzu eder ve arkadaşımıza muvaffakiyet temenni ederiz.

1 — Bir banka direktörü odası. Muavin, muhasebe ve daktilo için kontrplâke iki yüzlü kapılar. Duvarlarda ulsiııa badana, kurşuni ile kırmızı ahengi.

Mobilyalar: Ceviz, koyu renkte. Bir ya-

zıhane ve koltuğu madenî , bir camlı diğer- leri kapalı üç kütüphane, bir ele etajerli do- lap. Bir kaç. kanape kaş radiyatör.

Odanın tavanında mihverden kaçmış bir kirişi saklamak için tenvirat aleti iki kat buzlıı camdan köşebent ve te denilirlerde gayet sade.

Zemin kırmızı renkle ksilolit üzerine kahveren- gi ahenkle halı.

2 — Sekiz ile on altı yaşları arasında dört karcle:e mahsus oturma ve çalışma odaları. Dört kişi birlikte kolaylıkla çalışabilecek bir yazılıa- r e ve sandalyaları, bir kitap ve saire dolabı, bir siyah tahta, r a d y o ve gramofon için bir mobilya ve akuvaryum, bir divan, bir orta masası, bir kaç kanape. Bedeni terbiye için u f a k bir köşe ve terdösiyen ahengi. Üst kısım duvarlarda havai mavi zemin linolium üzerine halı.

3 — Zengin bir kadın yalak odası: İki ta-

Dört kardeş, otarma vö çalışma odan.

Banka direktörü odası.

R , , .F=

•X ^D u f o • ^•

_

— ı T |

oa-ffflU •

E

a

n EJ

III!!

Dört kardeş oturma ı<e çalışma odası rafında sabit komoclinli bir ceviz karyola bir

tuvalet masası ve sandalyesi. Karyolanın bu- lunduğu mahal oda zemininden bir basamak yüksek ve tül perde ile de icabında ayrılır.

Karyolanın iki tarafında simetrik iki aynalı ka- pıdan biri banyoya açık diğeri çamaşır dola- bıdır. Duvarlarda kumaş pembe ve g ü m ü ş ahengi... Yanlar dekoratif aynalı, ka- pılar üstünde tahta üzerine. Karyolanın baş ta- rafında hafif kırmızı indiıekt tatlı ışık, tül per- deden süzülerek karyolayı aydınlatır. Odanın tam ortasında sureli husıısiyede etüd edilmiş u m u m i bir ışık aleti. Zemin siyah ve kurşuni ahenginde halı.

4 - 5 — Mimar atölye ve yazıhanesi.

Yazıhane ve madeni koltuğu, bir misafir kabul ve oturma köşesi, asma katına çıkan mer- diven. Merdiven altında bir orta masası, yerli dolaplar ve raflar lake terdösiyen renginde;

duvarlar umumiyetle sarı ulsina badana serp- me ve hazan kurşuni renginde bir kaç koltuk, bir divan ve kitaplık.

U m u m i elektrik ışığı, büyük pencere üs- tünden indirekt, merdiven altında ve divan üs- tünde buzlu camakân. Zemin ksilolit. Asüıa ka- tında bir yatak odası, karyola, gardrop, şö- mine, odunluk ve k ö m ü r l ü k ve kitap rafları.

Kadın yatak odası Mimar odası misafir köşesi

m i m ; İ M « « e b

»

«

Ev projeleri

Mimar: Şevki

•

Avukat Zühtü B. evi

Vaziyet plânında görüleceği veçhile 1 0 . 0 0 x 4 1 . 0 0 e b ' a d ı n d a müstatili ve derin bir arsa. Taıııamile ııfki. Sol t a r a f ı n d a yeni yapıl- mış bir a p a r t m a n , sağında ahşap ve bahçe için- de bir köşk var. Eıı güzel manzara bu kısım- da. Ve bu kısım binamızın cephesi. Hali hazır- da ve çok uzun zaman biz bu t a r a f t a n istifade edebileceğiz. K a n u n i esbap dolayısiyle ve ser- vis için binamızı sağdan geri alıyoruz. Ve so- l u m u z d a mevcut a p a r t m a n ı n bahçe kısmına ka- dar binamızı yoldan geri alıyoruz. Bu suretle sağda mevcut köşlc le bizi rahatsız edemiyor. Arsa derinliği buıuı k a b u l edebili - yor. Böylelikle arka ve ön diye iki bahçe hâ- sıl oluyor. Arka t a r a f ı servise ön t a r a f ı çiçek ve zevke lıasredyioruz. Mal sahibi aydınlık ve güneş isliyen bir zat, plânımızı b u esaslara gö- re k u r d u k . Bina 100 m2 üzerindedir.

100 m I . v a -

» ı y t t Ptt, n ı.

K f . t V î î f r

T » O l t u » »

m ^ s s m M ' / f A

r T.

Muhtelif cepheler. Mik- yas 1: 200 ve vaziyet plânı. Mikyas 1 ; 500

fcai SE9

t-—

kafişşsi »13 55 55 İS

" T

1

J

J

Avukat Ziihtii B. evi.

Kat pilânlan Mikyas

1: 200 • X

J . 4. - J .

I

H

I

4

7 .t. Zif

Eve geliş istikametine bahçe methalini ve karşısına geniş bir terastan geçtikten sonra met- hal ve vestibül k o y d u k .

Merdiven altından g a r d r o p ve dolap olarak istifade ediyoruz. Servis kısmı yine zararsız vaziyettedir. Aydınlığın alt katından istifade ediyoruz. O d u n l u k , k ö m ü r l ü k için servis kısmı üstten pencereleri altına k a d a r ve t o p r a ğ a bir kısım girerek partiler ayırdık. Manzara kıs- mında teraslar ve tekmil genişlikler.

Üst katta üç b ü y ü k bir k ü ç ü k oda. Banyo,

ayrıca belâ. Bahçe ve manzara kısmında teras- lar. Çatı arasında zahire deposu, demir m e r d i - ven aydınlık kısmından.

Döşemeler beton arıue. Çatı alışap duvarlar tuğla,

D. Mustafa B. evi. Kurtuluş

Vaziyet plânında g ö r ü l d ü ğ ü veçhile 22,5 m. derinliğinde ve 9,00 m e t r e yüzlü bir arsa.

Yüzden derinliğe doğrıı yüzde y i r m i meyil var.

Komşıı evleri henüz inşa edilmemiş. E11 güzel

V / / / / / / / / / S A & . Bahçe cephesi Mikyas 1 : 200 Vaziyet pilâm M. 1: 500

r ' ;

k i

• m r

J „

L '

r

i - J l . . i

=°TI * II

IJ. Mustafa B.

evi kat pilâıık ıı ve cephe Mikyas

1: 200

r

ı f

1

_ J

ı ı Ü °

I'

1

i» »> «e •> oJ »

manzara sağ taraf ve bu arsanın arsamıza ithali düşünülecek. Arka cephe şarka ve cenuba bakı- yor. Eve geliş istikameti sol köşe. Ev 90 met- re kareyi geçmeyecek. İki katlı olacak, geniş ve rahat ve beş odalı bulunacak, belâlar ban- yodan hariç olacak.

Evi yüze çektik. Böylelikle canibi evlerin evimizi körlenmesinden kurtulduk: ve a r - ka bahçe ferah oldu. Arazi meylinden ç ı - kan bodruma odunluk, kömürlük, çamaşırlık ve bahçe deposu yerleştirdik. Zemin katma hem bodrum irtifaım rahatlaştırmak beııı zeminden kurtulmak için üç dört basamakla giriyoruz.

Öyle ki bu basamaklar hol ile ves'.ibiilü ayırı- yorlar ve ıııe'hali zeııgiıılestiriyorlar. Zemin ka- tında misafir ve oturma için iki oda bir hol ve bir geniş terasla halâ var. Servis için: Kiler, ofis, m u t f a k ve bodrum merdiveni mevcut.

Servis kısmına merdiven altındaki bir ka- pı ile işleniyor. Bu kısım lıolde merdivene ta- lik edeceğimiz bir kadife perde ile icabında tanıamile kapanacak servis kısmı tamamile bi- naya zararsız vaziyettedir.

Zemin katında ve manzara kısmındaki iki oda icabında tek ve büyük bir salon ola- rak kullanılabilecek ve yanımızdaki arsayı sa- tın alabilirsek manzara kısmına pencere aça- bileceğiz. Gerek yemek odası ve gerek taraş

j

: . B : I

ol'is vasıtasile mutfakla irtibat halindedir. Bod- ruma esas merdiven altına tesadüf eden ikinci bir merdivenle ineceğiz. Ye servis kısmını bah- çeyle olacak münasebatıııı bu merdivenle ya- pacak. En iktisadi tarzda ve işi kestirmeden halletmiş olmak için aydınlık kısmının alt ka- tından da servis için istifade ediyoruz.

Üst katta geniş bir hol, şarkta iki yatak odası ve bir misafir otlaıîij,' bir banyo vs ayrıca bir halâ r e teferrüatıııdan mürekkep. Esas ya- tak odasından güneşe ve bahçeye bir balkon var.

Bu iş bu arsaya tatbiki en ucuza mal ola- bilecek rahat bir ev projesidir. Döşemeler be-

ton arme, duvarlar tuğla, çatı alışap ve kire- mit, pencereler s ü r m e ve seriye tâbi. Methal t a m a m i l e aydınlık demir k a p ı ve çerçevedir.

Bu projelerde, iktisadi vaziyet dolayısıyla,

inşaatı palıalılaştıracak, kiilfetlileştirecek girinti çıkıntılardan kaçındık. Buna m u k a b i l Bihhi, iç- timai ve teknik m ü l â h a z a l a r d a çok titiz davran- dık.

. tesıı ; ' 1

H

S n

Vİ.-'^UUM-ri'»h- ı • z*

'i.;:

V

•

1 -

»

c \

1 . 1 İB _r , ^{: 1 T Li T}

Muallim mümin P. evi. Bursa

Vaziyet plânında görüleceği veçhile 15x 8 ebadında bir arsa. Kısa buut üzerinde sağır kısma doğru h a f i f arazi meyli var. Eve ge- liş ıs', i kameti g a r p cephesi. Ev 80 m e t r e kareyi geçmiyeeek. Bahçe kısmı olacak. İki katlı ve Bbeş odalı olacak. Banyosu m ü n f e r i t ve ayrı- ca halâsı bulunacak. B o d r u m yapılmayacak kö- m ü r odun içiıı bahçede yer ayrılacak.

Evi esas sokağa çektik. Şarkı bahçeye bı- raklık. Servis methalini arka sokaktan verdik.

Geliş istikametine ve esas yola esas methalini kioydıık. Arazi meylini gidermek ve t o p r a k t a n k u r t u l m a k izin methalden 4 — 5 basamakla çık- tık geniş bir hole girdik. Methal kısmı t a m a m i l e canı ve vestibol hodlen m ü f r e z . Servisle o t u r - ma ve m i s a f i r kısmının irtibatını tek bir k a p ı y a bıraktık. Böylelikle ev i fena k o k u l a r d a n ve da- ğınıklıktan kurtardık. Yan sokak üzerindeki iki oda icabında salon olarak kullanılıyor. Ayrıca bahçeden bir kısmını yemek tarasası diye lcııl- lııaabileceğiz. Aydınlık kısmının altı katından halâ diye istifade ediyoruz. Yemek odası ve ye- mek taraşı ofisi vasıtasile m u t f a k l a irtibatta.

M u t f a ğ a yerli bir dolap k o y d u k . Hole ayııi zamanda merdiven kısmından aydınlık veriyo- ruz. Üst katta üç oda, iki yük bir m ü n f e r i t h a m a m ve bir halâ var. Esas yatak odasından bahçeye ve güneşe balkon verdik.

Bahçede duvar irtifaı 1,50 m e t r e y i geç- meyecek üst kısmı p a r m a k l ı k olacak. Servis methali b u r a d a n olacak ve m u t f a k t a r a f ı n a o- d u n l u k k ö m ü r l ü k konacak. O t u r m a odası ö n ü - ne tesadüf edeıı kısma da 2 x 2 eb'aclmda u f a k bir havuz ve bir bahçe kaııapesi yapılacak.

Döşemeler beton arme, çatı ahşap ve yerli kiremit, duvarlar tuğla olacak.

. '-T

: m

n

j

• I •• : : ı - f r a v . :. v f,ı

Muallim Mümin B. evi. Bııvsa. Vaziyet pilânı 500 ve arka cephe. Mikyas l: 200

• -A. Aafei'tfs . <.Ci9jmeIİ4L

Hastaneler

(İkinci sayıdan mabaat)

Mahmut Arif

8 — Üııilelenin hizmet o d a l a r ı : (Ünite veya statioıı, evvelce söylendiği gibi hastane da- hilinde kendine mahsus tesisatı, hizmet odaları, hemşireleri ve m u a y y e n m i k t a r d a yataklarile müstakil kısımlardır.)

Statioıı hemşiresinin durması, yazı işleri, ilâçlarının m u h a f a z a s ı , çamaşır dolapları ve b u n a m ü m a s i l şeyler için hemşire hizmet o d a l a r ı ya- pılır. Ayrıca çay m u t f a ğ ı ve b u r a d a sıcak do - lap, pişirme tertibatı, kirli tabak yıkama yeri, v.s.

B ü y ü k stationlarda hemşire odası, çay m u t - f a ğ ı , eşya ve yıkama yerleri ayrı yapılır. Çok k ü ç ü k stationlarda bu üç şey bir odada topla- nabilir. Temiz çamaşırlar için ayrı bir yere ihti- yaç yoktur, çamaşırlık dairesinde esas çamaşır deposu k â f i d i r . B u n a m u k a b i l sedyeler, şilte- ler ve sair eşya için 1 . 8 0 - 2 . 5 0 e b a d ı n d a bir oda lâzımdır.

Asabi hastalar içîıı bir bekçi odası yapılır.

B ü t ü n hizmet odalarının ebadı içine ko- nacak ve inşaatla beraber yapılacak eşyanın tan- zimine göre iktisadi verilmelidir.

g r r

3 1 l

¥ _ÎL

? 1 m ? + 1 — Statioıı odası. 2 — Yıkama odası. 3 — Do- laplar. 4 — Telefon. S — Tekerlekli araba. 6 — Ye- mek asansörleri. 7 — Bulaşık masaları. 8 — Masa 9 — Buz dolabı.

9 Statioııların tedavi odaları:

Cerrahi stationlarda sargı değiştirilmesi ve k ü ç ü k m ü d a h a l e l e r için sargı odası. Dahili sla- yoıılarda k ü ç ü k lâboratuvar i!e beraber m u a - yene ve tecrübe odası. Bunlar k o m ş u iki statioıı için ortada m ü ş t e r e k olabilir. Zeııgiıı tesisatta b u n d a n başka nöbetçi doktor için bir oda, k ü - çük hastalıaııelerde eğer u m u m i lâboratuvar, muayene ve tecrübe odaları m u v a f ı k bir mesa- f e d e ise 9 n u m a r a d a gösterilen ayrı ayrı oda- lardan s a r f ı nazar olunur.

LAK®

• 220 •!— S20 '

I— Laboıatııvar. 2— Şırınga. 3 -- Şişeler.

4 — Aletleri to'kim. 5 — Yazı masası. 6 — Sargı ve alât dolabı. 7— Tekerlekli masa.

10 — Geçitler: (Koridorlar).

Alınan nizaıııalına gö;e asgarî geçit arzı 1.80 m . dir. Bu çok azdır. İki yataklı hastanın karşılaşması ihtimali ve odadan çıkan bir ya- tağın dönebilmesi i m k â n ı n d a n dolayı asgari cb- ad olarak 2.20 daha iyisi 2.30 veya 2.50 ııı.

verilmelidir. Geniş slatioıılar için yangın m e r - divenleri yapılmalıdır. Haslaııe bahçesine çık- mak kolayca kabil olmalıdır.

Koridorların ziya1 andırılın ası A l m a n niza- ıııatına göıe şöyledir:

p-ma/t 25m *r* CL-ı B * —t* CLz - no --i» O.'* i'TuaxZf/mı

— - « —

1 i B :; ıı

Ilı İIİİİ li

iiıiiı lıl: i l

Koridorun dar cephesinden gelen ziya kori- dorun ancak 25 metresine kadar nüfuz eder. Bı iv dan sonra r>x -j-aL, -|-n3 - f = ... asgarî Bx -fB., -j-P3 -(-*.- yani koridor un nısfı yandan ışık alacaktır.

Eğer bu k a d a r pencere açmak kabil olmaz- sa (meselâ Amerikan plânlarında) ziya ve ba- va için alttaki resimde olduğu gibi hizmet oda- ları divanınla cam satıhlar.

K o r i d o r u iki ucundan havalandırmak bir t a r a f t a k i pencereleri açmaktan daha müessir- dir. Koku hâsıl olabilecek yerlerde vanlilâsyon yapılmalıdır.

S T A T İ O N P L Â N L A R I

Bütüıı plânlarda şu ııisfcetler caridir:

7.50 m2 her yatak için basta odası sahası, 1.20 m2 her y a t a k için o t u r m a odası sahası.

4.80 ııı veya G.OOm hasta odaları derinliği 2.30 m koridor genişliği. Şu halde bina derinliği

0 + 2.30 + 4.80 = 13.10 veya

4 50 - f 2.30 -f 3(50 = 10.40

Aşağıda bir kaç slatioıı plânı görülüyor.

S'.alioıılar b ü y ü d ü k ç e haslaııe daha iktisadi olu- yor.

İH*1 ya

İşaretler: U-Kirli eşya. St - Station odaları S - Bulaşık yıkama yeri. 7e - Çay mııtbağı. Ta - Otur- ma odası. I. - Kür yerZeri veya locya. A - Doktur odası (Muayene veya sargı odası). I - Laboratuar veya karanlık oda. I — Odalara taksim edilmiş 23 hasta. 2 —• Komşu iki station için müşterek Labo- ratuar ve doktor odası. 3 — Odalara taksim edil- miş 35 yatak.

II İdare ve tıbbi muamelât şubesi.

a) Kabul, aııibulaloriııın, idare.

Bu üç vazife kiiçük ve oıia hastanelerde bir yerde ve esas methale yakın bir yerde birleşmiştir. Büyük hastanelerde i e ayrı ayrı gruplardır.

K a b u l : Giıeııleriıı kapıcı tarafından şevki, idare m e m u r u tarafından isimlerin kaydı ( k a - bul odası), doktor tarafından hastalığın t e s - hili (muayene odası).

Üçüncü snııf hastalar elbiselerini hıra - kırlar (çalı katında veya b o d r u m d a elbi-e m u - hafazası.) Eğer hastalığına bir zararı yoksa gelenlerin kabul yıkanması, lıas'.aıte elbi esinin giyilme i: uzun sivreccık kabul muayeneleri için ayrı kabul s'.ationları, sâri hastalarla m u a y e - nenin tefriki. Büyük hastanelerde karantiııe sta- tioııları.

A m b u l â t o r i u m :

Hariçten gelen hastaların muayene ve te- davisi için yerler. Hastaneden evvelce çıkan ve tedavisi içiıı gelip giden hastalar burada mu- amele görürler.

Küçük hastaneler kabul kısmı ile aıııbıı- la'oriıımuıı birleştirilmesi iktisadidir. Bunların '.e- sisalı hem ikisi heııı de hastanenin kendisi için kullanılır. (Boıılgeıı). Ambulâtorium işlerinin cerrahiye taallûk edenlerinin hastanenin ope- ratioıı dairesinde yapılması harici muvasele ile dahili ıııuvaselenin birbirine karışmasına sebep olduğu içiıı doğru değildir; bu sebeple ambulâ- torium için hususi cerrahî muamele.

B ü y ü k lıastalıanelerde ambulâtorium ile hastanenin birbirinden kat'i bir şekilde ayrıl- ması.

Bu takdirde ambulâtorium ayrı kapılı bir daire halinde yapılır. Ambulâtorium m u a m e - lâtı polikliniklerde yapılır. Bunlar da mektep talim kısmı ile münasebettardır.

İDARE:

Küçük ve orta hastanelerde kabul ve ambulâtorium kısımları ayni zamanlarda isim- lerin kaydı, kasa ve saire için kullanılır. Bü- yük müesseselerde idare hususi bir katta veya hususi bir bina kısmında olur. (Müdür odası, bekleme odası, muhtelif memurların odaları, kasa, kayit ve saire).

200 yataklı bir hastanenin kabul ambulatorium ve idare yerleri

1 — Kabııl banyosu. 2 — Karanlık oda. 3 — Hariçten gelip gidenlerin tedavi odası. 4 — Muaye- ne odası. 5— Laboratuar. 6-7— İdare. 8— Rönt- gen terazi. 9 — Röntgen diagnos. 10 — Bekleme odası. 11 — Kapıcı. 12 — Eşya 13 — Cerrah şef.

14 — Dahilî şef. 15 — Fizik terapi için bodruma inen merdiven. 16 — Methal.

b) Operation dairesi:

Kendine müteallik odalarla beraber ayrı

bir grup. Hasta asansörlerine ve cerrahi sta- tionlara m ü m k ü n olduğu kadar yakııı. E n ya- kında ağır ameliyatlıların yattığı statioıı. 0 - peratioıı odasının penceresi şimale müteveccih.

Ekseriya irlifaı u m u m î kat irtifaıııı teca- vüz ettiğinden ve üstlen ziya aldığından ekseriya en üst katta veya kendine mahsus alçak bina kısmında.

Operation odaları: Ekseriya ikidir, bir a- seplik (ceralıatsız ameliyatlar) ve bir teptik a- ıııeliyat odaları. Bu sonuncu küçük hastanelerde sargı odasıdır. Büyük hastanelerde her iki o- peratioıı odası ayrı büyüklüktedir ve bir ame- liyat masasına 5x6 metre ebadında bir ope - ratioıı odası kâfidir.

Operation esnasında narkoz buharatı ve kokuya karşı vautilâsyon. Kâfi bir hava hacmi elde etmek için operation odasının irtifaı u m u - mi iıiifaı geçer.

Ziya şimalden ve ekseriya yukardan alınır.

Bazı doktorlarca bu tavan ziyasına ihtiyaç yoktur. Bu takdirde bir çok külfet bertaraf edilir. (Besimde görüldüğü gibi harici ve dahi- li canı satıhları arasında camın buğulanmasına ve kanın toplanmasına mani olmak içiıı teshinat boruları lâzımdır ve bu camlar arasını temiz- lemek icap eder.) Operation odasının duvarla- rını operatörlerin gözlerini bozmamak için be- yaz ve parlak değil mat açık kurşuni veya açık yeşil yapmalıdır. Boyalar yıkanabildi cins- ten olmalıdır.

Operation odası methali asgari 1.30 ge- nişliğinde ve tek kanatlı veya duvar içiııe sür- me olmalıdır.

Operation odasile hastaları hazırlama oda- sı yani narkoz odası ve doktorlar için yıkan- ına odası yekdiğerinden canı bölme ile ayrılma- lıdır. Küçük Tesisatta yıkanma masaları ope- ration odasının içinde olur.

Takim odası:

iki operatör odasının ortasında iki taraf- tan öteberi verilip alınmaya müsait delikler.

Küçük tesisatta oda uzunluğu 4.80 111. kâfidir.

3.00 m. genişlik. Büyült tesisatta operation oda- sının yanında lâzım olan temizleme , ameliyat alelleriniıı muhafaza ve ta,kimi, su ve sargı ta- kiıııi odalarının ayrılması. Sargı takiıni odası ayni zamanda operation odasının haricile de nıüıııacebeLtar olup hastanenin diğer aksamı için de hizmet eder.

Boııtgen dairesi operation dairesinin ya- nında değilse operation dairesi için hususi ve müteharrik röntgen aleti kullanılır. Operalioıı dairesinde icabında karanlık yapılabilen bir oda.

Diğer odalar ve alçı odası plânlarda görü- lüyor. Geçit genişliği asgari 2.70-3.00.

Operation dairesinin yanında cerrahi şe- finin odası, bir yazı odası.

İhtisas doktorları için meselâ boğaz, bu- run, kulak doktoru ve göz doktoru için husu- si odalar ve k ü ç ü k cerrahi müdahaleler için hususi odalar yapılır. Operation daireleri için misaller:

5

250 yataklı yani takriben 100 cerrahi yataklı bir hastanenin operation dairesi.

500 Yataklı yani 200 cerrahi yataklı bir has- tanenin operation dairesi.

1000 Yataklı yani 400 cerrahi yataklı bir has- tanenin operation dairesi.

I — Aseptik operation odası, 2 — Takim alât muhafazası r e yıkama odası, 3 — Septik ope- ration odası, 4 — İhtisas doktorları odası, 5 — Kirli şeyler, 6 — Karanlık oda ve röntgen, 7 — Alçı odası, 8 — Aletler ve sargılar, 9 — Hastaları hazırlama odası , 10 — Şef doktor, 11 — Antişam- bır, 12 — Yıkanma odası, 13 — Hemşire odası 14 — Banyo, 15 — Laboratuar, 16 — Yeni ameliyat olan- ların istirahat odası, 17 — Operation hemşireleri, 18 — Asistan, 19 — Yazı odası, 20 — Bekleme odası, 21 — Ağır opeıatsioıı stationuna gider.

Keyfî bir nıaktaı lıaiz ve cerre dayanılman bir maddeden maımıl ecsanıda cer gerilmelerinden sarfınazar edilmek iizere yerilmelerin sureti hesabı

Yazan: G. S. A. Beton aı nıe muallimi Mühendis: Halil

Kârğir inşaat alelûmum yalnız tazyik a mu- kavemet edip cerre mukavemeti olmıyan hir ne- vi inşaattan ibarettir. Hakikat lıalde kârgiı- in- şaatı teşkil eden taş ve yahut tuğlaların az çok cerre mukavemetleri olduğu gibi harçların da hissedilir derecede mukavemetleri m vcut ise de ihtizazat ve harekâtı arziye dolayısile harcın cerre olan mukavemeti zail olabileceğinden na- zariyatta kârğir inşaat birbiri üzerine mevzu ak- samı höceriyeden ibaret farzedilip bunlar ara- sında hiç bir iltisak mevcut olmadığı ve bina- beriıı ittihad satıhlarında cerre mukavemet bu- lunmadığı kabul edilir. Bu halde kârgir inşaatta keyfemettefak bir makta nazarı itibara alındığı vakit bu makta dahilinde yalnız tazzik gerilme- leri tevellüt edebilip cer gerilmeleri hasıl ola- nııyacağını kabul etmek icabeder.

Evvelemirde kuvvetin noktai tatbiki olan (c) noktasını mihveri tenazuru üzerinde ve mııı- takai merkeziye haricinde farzedelim. Ve mak- tam tazyik gören kısmının dahi « G » merkezi sıkletinin, kuvvetin tatbik noktası olan « c » ye mesafesini «e» ile gösterelim. Kuvvetin noktai tatbiki mihveri tenazur! üzerinde farzedildiğin- den ve mihveri bitaraf ile kuvvetler hattı yek- diğerinin nıüzdevici bulunduklarından mihveri bitarafın istikameti, mihveri tenazuriye amut olacak ve binnetice istikameti dahi malûm ola- caktır.

Mihveri bitarafın mevkii şekilde « NN » ile gösterilirse bu hat makta müstevisini iki gayri müsavi kısma ayırırki bu kısımlardan bir tanesi aynı zamanda kuvveti dahi ihtiva eder.

Kabili istifade olan kısım, kuvveti ihtiva eden parça olup diğer kalan kısım ise çalışmağa işti- rak etmez. Çalışan kısım plânda taranmış olan parçadır. Salifülzzikir esbaptan dolayı ilk yapı- lacak iş mihveri bitarafın mevkiinin bulunma- sıdır.

Mihveri bitarafın mevkii ise « Mor » usulü tersimi üzere atideki tarzda bulunabilir:

Makta sathı, mihveri bitarafa muvazi hat- lar vasıtasile bir çok adedde aksama ayrılsın.

Ve her birinin merkezi sikicileri ve makta sa- tıhları bulunsun ve işbu cüz'i satıhlar, ait ol- dukları merkezi sikletlere kuvvet diye tatbik edilsin ve işbu kuvvetlere ait bir mudallaı kuva ve bir de kutup notası intihap edilerek bir mu- dallaı lıaytî çizilsin.

Mevzuu bahis mudallaı hay ti şekilde ( J L M ) ölüp makta sathının taksimatı ne kadar ziyadeleştiriliı-se işbu mudallaı hayti dahi oka- dar (münhanii hayti) ye yaklaşır.

Şimdi pilânda kuvvetin noktai tatbiki olan

« C» noktasından mihveri bitarafa bir muvazi hat çizelim. İşbu muvazi ile mudallaı lıavtinin sonuncu dıl'ının ( Cx) tekatu noktasını bulalım.

Ve ( C j ) noktasından da öyle bir (C^ D) iıattı çizelim ki (DKL) ve (MCX L) satıhları birbirine muadil olsunlar. Bir kaç defa ince bir iplik ile tecrübe ederek (D) noktasını bulmak mümkün olur.

İşte mihveri bitaraf bu suretle bulunan (D) noktasından geçer. İstikameti ise mihveri tena- zuriye amuttur.

Mihveri b tarafın mevkiinin bu suretle bulunması «Mor» usulü tersiminin esasını teş- kil edip sureti isbatı ise atideki tarzda cereyan eder.

Maktada tazyik gören kısmın «G» merkezi sikletinin [ ki misalimizde mudallaı haytiııin üçüncü ve on üçüncü dıhlarmm tekatu nokta- sından geçeıı ve mihveri bitarafa muvazi olan hat ile kuvvetin bulunduğu mihveri tenazurinin tekatu noktasıdır] «NN» mihveri bitarafına olan mesafesi «Z» ile gösterilsin.

Makta'da tevellüt eden dahili kuvvetlerin hasılası ile «P» harici kuvveti yekdigerile mu- vazenet ihdas etmek mecburiyetindedirler. Bun- dan dolayı muvazenet muadelâtı umumiyesinin an ve mürtesem muadelelerini tatbik edebiliriz.

Evvel emirde an muadelesini tatbik edelim.

Harici kuvvetler ile dahili kuvvetlerin her hangi bir mihvere nazaran anları mecmu cebrisi sıfıra müsavi olmalıdır. An alınacak mihveri da-

hi (NN) mihveri bitarafı olarak intihap edelim.

Harici kuvvetin noktai tatbikinin mihveri bita- rafa olaıı mesafesi dahi (c-f-z) ve ayni mihvere nazaran anı dahi ( ) ile gösterilirse harici kuvvetin mihveri bitarafa nazaran anı

M = P ( c + s ) bulunur.

Kuvayı dahiliye hasılasının dahi ayni (NN) mihverine nazaran aııı şöyle bulunabilir:

Kuvayı dahiliye hasılasının « N N » mihverine nazaran anı onu teşkil eden mürekkiplerin ayni mihvere nazaran alınan anları mecmuu cebrisine müsavidir.

Evvel emirde kuvavı dahiliyeyi ihtiva eden geıilıne menşurunun çizilmiş olduğunu farz ede- lim. Meselenin revşiııe göre «P» kuvvetinin bu- lunduğu cihette ve maktam en hariç kenarla- rında husule gelen dahili kuvvet en büyük olup amax ile gösterilse buna mukabil mihveri bitaraf hizasında dahili kuvvetler sıfır olacaktırlar. Ve dahili kuvvetlerin nihayetlerini tahdit eden ge- rilme menşurunun sathı maili bir müstevi bulu- nacaktır.

Dahili 'kuvvetlerin makta dahilinde sureti intişarları (müsellesi) olacaktır.

Şimdi kuvayı dahiliye ıııürekkiplerinden herhangi b r tanesini alalım. Mesela (1( ) numa- ralı sathı alalım.

Eu sathın merkezi sıkletinden geçen ve mihveri bitarafa muvazi olan hatim gerilme menşurundan ayırdığı tertibi (r;10) ile gösterelim.

Bu takdirde (10) numaralı satıhta beher santi- metre ıııurabbamda husule gelen dahili kuvvet- leri her noktada aynı kabul ettiğimiz faraziye- sine göre bu satıhta tekevvün eden ıııccmu kuvayı dahiliye şöyle bulunabilir.

Bu unsurî sathın mesaimi sathiyesi (f10

ile gösterildiğine göte f¹⁰ X (T10 = 10 ııuma alı satıhta tekevvün eden kuvayı dahiliyedir.

Bu unsurî sathın (g¹⁰) merkezi sikletinin de mihveri bitarafa olan ıııesa'esi (x¹⁰) ile gösteri- lirse, aynı sathın mihveri bitarafa nazaran mıı- vazenet anı da ((777¹⁰) ile iş'ar edilirse

9îîm = f10 X aıo X xıo bulımurki (10) numaralı sathın ihtiva ettiği dahilî kuvvetlerin mihveri bitarafa nazaran muvazenet anıdır.

Diğer taraftan kuvvetin bulunduğu cihette ve m a k t a m en hariç noktasında husule gelen dahili kuvvet ki azamidir, bunun miktarı da (omax) ile gösterilirse (a¹⁰) dahi i kuvvetini işbu (rr^max) ya nazaran ifade edebiliriz.

Gerilme menşurunda dahilî kuvvetlerin nihayetlerini aynı bir nıiistevi içinde bulunduk- ları farzedildiğindeıı dahili kuvvetlerin birbirile mütenasip olacakları aşikardır. Bundan dolayı

= ve buradan da

"max 1

CTıo—^xıuX bulunur.

Veyahut S = IÇf farz edilerek (a w) da- hili kuvveti için aıo = S X f0 ifadesi elde edilir.

cm

.

Ve ifadesinde (aıo) yerine bu yeni mü- savisi konuldukta

fflho—ho X ffıo X xıo='ıo X S X .v¹⁰ X A *^{1 0}= f^{J 0} X Sx(x^{1 0})- buluııup digeıleri içiıı dahi ayni suretle muha-

keme edilerek sıra ile

( 7 7 7³= f³ x s x ( y (111, = f⁴ x s x ( x j³ ( 7 7 7⁵= f⁵ x s x ( *^B)²

( 7 / /1 3= f1 3x S x ( x1 2)3

ifadeleri bulunur. Veyahut bunlar taraf tarafa ceııı e d i l e r e k (]]lrı (777a. -)- (777a k u v a y i dahiliye anları mecmuu cebrisinin ({777i) ile gös- terileceğini kabul edersek

( o m ) =911, 91U 9T(-0 + 9T(V2 = h * S x ( x3) ' < • ' + I j x 8 x ( ^ ) 2 - f . . . . fX2 X S X (A'13)2 ifade- sine d es ter es olunur. Tarafı sabitte müşterek olan «6'» miktarı muteriza haricine alınarak ifadeyi ( 911 i ) = S (f3 (x, )2 + f4 (x4 )2. . . . f12(x13)2

şekline dahi koymak mümkün olabilir.

i m d i muteriza dahilindeki miktara ba- karsak maktam tazyik gören kısmının mihveri bitarafa nazaran atalet anından ibaret olduğunu görebiliriz. Bu takdirde muteriza dahilindeki miktar beıayı ihtisar S f x'' ile gösterilirse D f X2 = f3 . (x3 )2 -(- f13 (XV2 )2 ve kuvayı da- hiliye anları mecmu cebrisi ifadesi de

(777 i = S. S f. x² şeklini alırlar.

Mihveri bitarafa nazaran bu suretle elde edilen kuvayı dahiliye anları mecmuu cebrisinin ifadesini, kuvayı hariciyenin aynı mihvere na- zaran muvazenet anına müsavi olduğu ifade, ve

(777/ = S X £ ( f . x2) = P ( Z - f e ) münasebetini bulmak mümkün olur. Buradan da

g V £ x2

e Z = — p " — ifadesi elde edilir.

Bundan başka muvazenet muadelâtı umu- miyesinin mürtesem muadelesini istimal ederek şakulî bir mihver üzerinde kuvvetlerin mecmuu cebrisinin sıfıra müsavi olacağını ifade edelim.

Bu takdirde S V == O ve y a h u t unsurî ku- vayi dahiliyeler yerine müsavilerini koyarak

f3- 03- + f4• «4- + fi?- «12 = ^ f- 0 = kuvayı dahiliyeler hasılası

ve m ü r t e s e m muadelesini istimal ederek neticeten S V = 0 = P — S f, o = 0

ifadesine d e s t ı e s olunur.

Ve y a h u t y u k a r d a görüldüğü üzere her bir u n s u r u n «a» dahilî kuvvetleri için

Omax f3 = " T " X3

Ornax 04 = — • X4

Onwx

«12— | 12

m ü n a s e b e t l e r i yazılabileceğinden ve esasen farzedilmiş o l d u ğ u n d a n S = ^Omax

P — S f. a = o ifadesini sureti u m u m i y e d e a = S. x farzile

ve «S» ise her bir u n s u r u «o» de aynı oldu- ğundan muterıza haricine alınarak

P — Sf. a — P — Sf. S. * = o ifades-i elde edilir. Ye buradan da

P = S. Sf. x bulunur.

Biraz evvel bulunan

S. Sf. x2

e+s =

ifadesinde «P» yerine şimdiki müsavisi konul- dukta

S. Sf. x~

P - \ - 3 =

^ S X Sf. x veyahut «S» ile bâdelilıtisar

e + s

6 +* = Sf. x

Tazyik gören sathın mihveri bitarafa nazaran atalet anı ayni sa!hın mihveri bitarafa nazaran muvazene! anı

olacağı görülür.

Bu suretlede mihveri tenazur! üzerinde kuv- vetin ııoktai tatbiki olan ( c ) noktasından itiba- ren mihveri bitarafın mevkiini gösteren ( e - { - z ) mesafesi b u l u n m u ş olur.

Bir sathın b i r mihvere nazaran muvazenet anının hakiki m i k t a r ı n ı bulmak için işbu sat- hın mesahai sathiyesiııiıı hakiki miktarı ile mer- kezi sikletinin işbu mihvere olan hakiki me- safesinin hasılı zarbını teşkil etmek iktiza ede-

ceği malûmdur. Misalimizde i\ , f2 f1 2

unsurî satıhlarından meselâ f8 zi alalım. Bu cüz'i sathın l\rı\T mihveri bitarafına nazaran mu- vazenet anını alalım. Bu takdirde bu muvazenet aııı (IJ1& ile ve şekil üzerinde b u n u n merkezi sıkletten geçen ve mihveri bitarafa muvazi olan hattın da milıyeıi bitarafa mesafesi (x8 ) ile gösterilirse

(Hakiki miklaıı) (Hakiki miktarı)

ÛJln = f8 X x8

ifadesine destres olunur.

Şimdide bu ant bittersim bulmak istersek atideki tarzda hareket edebiliriz.

Mezkûr u n s u r u n ( f8) sathını bir kuvvet gibi telâkki ederek ait olduğa sathın merkezi sıkleti- ne nıuntabık farz etmek ve bir itibarî kuvvet mikyası veya tabiri diğerle satıhlar mikyası ka- bul etmek ve meselâ lıakikatta ( 1000) santimet- re m u r a b b a ı satıh mevcut olunca b u n u kuvvet- ler mudallaı üzerinde bir santimetre tül ile gös- terileceğini k a b u l etmek ve sonra bir k u t u p noktası intihap edip bu kuvvete ait bir mu- dallaı şua çizmek ve onun vasıtasile de bir mu- dallaı hay tî çizmek ve b u mudallaı lıaytînin mez- kûr kuvvet üzerinde tekatu eden dılılarını temdit edip mihveri bitaraf üzerinde ayırdığı «Y» kıt'ai mustakînıesiııi ölçmek ve ( f i ) bu'du kutbîsiııi dahi ölçmek ve sonra « Y» t u l ü n ü kuvvetler mikyası ile ve (H) bu'du kutbîsiııi de şekil mik- yası ile muamele etmek ve bu iki miktarı birbiri ile zarp etmek ile elde edilir.

• • B

/

/

/ "

f

H A B E R L E R

Gazinin büstü

Geçen sayımızda Ileykeliraş Hâdi'ııin gü- zel s a n a t l a r akademisinde Gazi Hazretleri'ııin bir büstünü ikmal etliğini yazmıştık, bu çok m u v a f f a k olmuş ererin iki resmini derce- diyorıız.

Varula:

Bedeli keşfi 39.920 lira 94 kuruş olan m u - ba-ebei hususiye ve meclisi umumi binası in- şaatı 22-6-932 çarşamba günü ihale edilecek- tir. Talip olanlar, proje ve şartnameleri Van vilâyeti ile İstanbul vilâyetinden tedarik ede- bilirler.

Bizde:

İzmirde Sosa tamiratı:

İzmir - Torbalı yolunun 22-f-421—39 -(- 890,50 inci kilom el,releri arasındaki şosaıım sınai imalâtı ile birlikte esaslı tamiratı 1 hazi-

ran tarihinden itibaren 20 gün müddetle m ü - nakaşaya konmuştur. Bedeli keşfi 128,893 dür.

Evrakı hediyeleri, İstanbul, İzmir, Ankara Na- fia başmühendisliklerinden tedarik edilmektedir.

Zonguldak iskelesi:

îıışa edilecek beton arnıe iskele Hazira- nın yirminci gününden itibaren 11 Temmuza kadar münakaşaya konmuştur. İhale temmuzun

11 inci pazartesi günü icra edilecektir.

Projeleri bedeli mııkabi inde Zonguldak be- lediyesi ile İstanbul Belediyesi Fen Müdürlük- lerinden tedarik etmek kabildir.

İstanbul kız muallim mektebin çatısı:

Kız Muallim mektebinde yapılacak beton arme çalının inşaatı 2 1 - 6 - 9 3 2 tarihinde ihale edielcektir. P r o j e ve şartnameleri Fındıklıda, güzel san,allar akademisinde Maarif Vekâleti mimari bürosundan tedarik edilmektedir.

Afyonda imar faaliyeti:

Afyon vilâyeti dahilinde oıı beş köyde, üç ve beş dershaneli mektepler inşasına baş- lanmıştır. On beş köyde de başlamak için is- tilızarat yapılmaktadır. İdarei hususiye m ek - teplere nakdi yardım yapacak ve vilâyet mi- marının murakabesi ve teşkil edilecek komis- yonlar ile inşaat emaneten yapılacaktır. Bu mekteplerin bir kısmının çatısına kadar olan aksamı bitmiştir.

Afyonda İstanbul istasyonu ile hükümet binası arasında 25 metre arzında ortasında tro- luarlı bir cadde açılmışdır ve ikmal edilmek üzeredir. Bu cadde a f y o n u n en güzel caddesi olacaktır.

Caddeye ııazır bir park vücuda getirili- yor. Parkın ortasına zafer abidesi yapılacak- tır. Bu abidenin heykel kısmı Ankara İmar Müdüriye'i clelâletile heykeltraş Krippele veril- miştir.

Abide basit bir kaide üzerinde Afyon ka- yalarını temsil eden bir kısım ve üzerinde iki alegorik heykelden ibarettir.

Bu heykellerden biri Türk diğeri "V una- ıu temsil etmektedir.

Kaide üzerinde üç röliyef vardır. Biri Ga- zi Hazretleri ile İsmet ve Fevzi Paşa ların ha- rekâtı idareleri, ikincisi askerin düşmanı deni- ze döküş ve bilhassa kadınların,sivil ahalinin or- duya yardımı, üçüncü röliyefte Gazi Hazret- lerinin bir röliyef i. Dördüncü satıh üzerine yazı yazılacaktır. Heykeltraş Krippel heykele baş- lamıştır. Abide ilci çenede ikmal edilecektir. Kaide vilâyet mimarı Süreyya Beyin nezareti altında yapılacaktır. Abidenin yalnız heykel kı m ı (26,000) dolara verilmişiir.

Abidenin ikmalinde Afyonun eıı güzel cad- desi olacak olan bu caddenin üzerine maal- esef çok fena hususî binalar yapılmakla oldu- ğunu istihbar ettik.

Belediyenin bunları nazarı dikkate ala- rak, caddeye ve dolayısilc şehıe şehircilik nok- tai nazarından icap erle.ı ehemmiyeti vereceğini ümit ederiz.

Erzincan yol inşaati:

Erzincan - Kellik - Gümüşhane yolunun 0 + 623 kilo metresinden 5 -f- 651 kilomet-

resine kadar yeniden inşası 5 - 6 - 932 tarihinden itibaren yirmi gün müddetle münakaşaya kon- muştur. İhale Erzincan Daimi encümeni tara- fından yapılacaktır. Bedeli keşif 26.010 liradır.

Başka memleketlerde:

Stokholm Şehir pilâni:

Stokholm belediyesi şehrin şimal kısmın- nııı tadilât projesini 1 Mart 1933e kadar bey- nelmilel müsabakaya koymuştur. Müsabakadan gaye, şehir kısmının tedrici bir imar netice- sinde ve iktisadi hudutlar dahilinde sıhhi ve asri şeraiti haiz bir vaziyete girebilmesini temin edecek ihzari fikirler almaktır. Şimdiki vaziyelte şehrin sokakları ekseriyetle 9 m e t - reden fazla olmadığı gibi evler yüfcek, ay- dınlıklar azdır. Şehrin günden güne artan sey- rüsefer ve yaşayış ihtiyaçları böyle bir tadilâ- tı zaruri göstermektedir. Müsabakaya 60 bin kron mükâfat tahsis edilmiştir. Birinciye 20 bin, ikinciye 15 bin, üçüncüye 10 bin kron verilecek mütebaki 15 bin kroıı ile de 3 pro- je satın alınacaktır.

Çelik grat siyelleı-:

Şikagoda bir yapı firması bu mevsim için 6 adet çelik Grat-siyel hazırlamaktadır. Bu binaların harici duvarları ancak 8 santim ola- caktır. Hararete karşı mantar veya asbest kap- ma kullanılacak, içeri sıva yerine de Linoleıım kaplanacak!ır. Şimdiye kadar yapılan binalara nazaran bu yeııi tarz yapılar 10 kerre daha ha- fif olacağından temel kısmından çok tasarruf edilebilecektir. Ayııi zamanda bütün aksamı iıı- şaiye f :bıi! ahırda evvrlce hazırlanacağında mon- taj ameliyatı da kısa ve kolay olacaktır.

Renkli yollar:

İııgille e'de yeni inşa edilen hetoıı yollar muhtelif renklerde yapılmaktadır. Bu suret- le lıarila mucibince yolları takip etmek kolay olduğu gibi yol üzerindeki işaret ve kilometre lafları vazihaıı göze çarpmaktadır.

Danimarkada millî abide:

Aarluıs civarında milli bir abide inşa olu- nacaktır. Masraf olarak 250 bin Kron kabul edilmiştir.

İmtiyaz sahibi: Mimar A. Ziya — Neşriyat müdürü: Mimar Abidin Matbaacılık ve Neşriyat T. A. Ş. - İstanbul KLİŞE KENAN