KARACİĞER HASTALIKLARI VE BESLENME TEDAVİSİ

KARACİĞER HASTALIKLARI VE

BESLENME TEDAVİSİ

KARACİĞER

• Karaciğer 1.0-1.5 kg ağırlığı ile vücudun en büyük organıdır.

Vücut ağırlığının karaciğer (KC) ağırlığına oranı sabittir.

• KC kısmi hepatektomiden sonra kendini yenileyebilen tek organdır.

• Günde en az 2000 litre kan geçen bu organda hücrelerin %80’i ana fonksiyonu metabolizma olan parankimal hücrelerdir (HEPATOSİT).

• Diğerleri ITO hücreleri (yağ depolar), kuppfer hücreleri (modifiye

makrofajlar), pit hücreleri (natural killer hücrelerle ilişkili) ve

endotelyal hücrelerdir.

KARACİĞER

• Hem ekzokrin hemde endokrin çalışan bir bezdir ve 500’ün üzerinde farklı kimyasal reaksiyon gerçekleştirerek

yaşamımızda önemli bir

rol oynar.

Karaciğerin Başlıca Fonksiyonları

1. Kan dolaşımı ile ilgili fonksiyonları:

2. Bazı Maddeleri Dışarı Atmakla ile ilgili fonksiyonları:

3. Karbonhidrat Metabolizmasındaki fonksiyonları:

4. Protein Metabolizmasındaki fonksiyonları:

5. Yağ Metabolizmasındaki fonksiyonları:

6. Hematolojik Metabolizmasındaki fonksiyonları:

7. Diğer fonksiyonları:

Karaciğer Fonksiyon Testleri

• Bilirubin

• Plazma Enzimleri

• Plazma Proteinleri

• Protrombin Zamanı (PT)

• Amonyak (NH ₃ )

Karaciğer Fonksiyon Testleri

Serumda

Albümin 3.0-5.5 g/dl Protrombin zamanı 11-15 sn

Total protein 6.0-8.7 g/dl Potasyum 3.5-5.0 mEq/L (16-22 mg/dL)

Alkalen fosfataz 35-125 IU/L Sodyum 136-146 mEq/L (315- 300 mg/dL)

Amonyak (NH

) 20-120 mg/dL Amilaz 28-100 U/L

Total bilirubin 0.1-0.2 mg/dL Serolojik Testler

Direkt bilirubin 0.0-0.3 mg/dL Hepatit antijen ve

antikorları IgM, G

AST 0.0-40 IU/L HbsAg, HBsAb, HbcAg, HbeAg, Hepatit C

ALT 0.0-40 IU/L Diğer Testler

AST/ALT >2 (alkolik KC hastaları) Ultrasound Sintigrafi, biyopsi, vb

Karaciğer Hastalıklarının Ortak Belirtileri

• Sarılık (ikterus): Dokuların safra pigmentleri ile boyanmasıdır.

– KC hücrelerinin bozulmasına bağlı – Aşırı eritrosit yıkımına bağlı

– Safra kanallarındaki tıkanıklığa bağlı

Karaciğer Hastalıklarının Ortak Belirtileri

• Alkolik Gaita (camcı macunu):

– Safra duedonuma geçemez – Sterkobilin yapılamaz

• Steatore

– Safra barsağa geçemez

– Yağlar emilemez……… Yağlı gaita

• Ağrı: En sık görülen belirtidir. Safra yolları

tıkanmalarında ağrı epigastriumda ve kolik

(birdenbire nöbet şeklinde gelen ağrı) tarzındadır.

Karaciğer Hastalıklarının Ortak Belirtileri

• Karında ascit ve ödem:

- Vena porta basıncının yükselmesi

– Plazma kolloid onkotik basıncın azalması, – Rejeneratif hücre nodülleri,

– Elektrolit dengesinin bozulması (Na retansiyonu)

• Özefagus varisleri

– Portal hipertansiyon

• Hemoroidler

• Halsizlik, yorgunluk

– KC’de enerji metabolizmasının azalması

Karaciğer Hastalıklarının Ortak Belirtileri

• İştahsızlık

– NH ₃ ’ün yükselmesi

• Bulantı, kusma

– GIS’de peristaltik hareketlerin bozulması

• Hepatomegali (karaciğer büyümesi)

• Kanama

Karaciğer Hastalıklarının Ortak Belirtileri

• Puriritis (kaşıntı)

• Fetor Hepatikus (ağızda kötü koku)

• Ateş

• Spider Angioma (arterial örümcek)

• Palmar Eritem

Karaciğer Hastalıklarının Ortak Belirtileri

• Karşı cinsiyet karakterlerinin belirginleşmesi

• Beyaz tırnak

• Kaput meduza

Karaciğer Hastalıkları

I. Parankim Hastalıklar:

A. Hepatitler 1- Viral Hepatit

2- İlaca bağlı ve toksik hepatit

3- Sistemik enfeksiyonlara bağlı hepatit B. Siroz

1-Laennec’s Sirozu (portal siroz, nutrisyonel siroz, alkolik siroz) 2-Post-nekrotik Siroz

3-Biliyer Siroz

4-Wilson Sirozu

Karaciğer Hastalıkları

I. Parankim Hastalıklar:

C. İnfiltrasyonlar (glikojen, yağ infiltrasyonları)

D. Yer tutan lezyonlar (hepatoma, apse, kist, metastatik tümörler)

E. Sarılıkla birlikte bulunan yapısal hastalıklar (Gilbert sendromu, kolestaz)

II. Hepatobiliyer Hastalıklar (taş, tümör, iltihap)

III. Vasküler Hastalıklar

Karaciğer Yağlanması

• Karaciğer lipitlerin metabolizmasında rol oynar.

• Karaciğer yağlanması,karaciğerin ağırlığının %5 ‘inden fazla lipit birikimi olmasıdır (Çoğu TG)

• Yağ, yağ asidi ve CHO birikimi veya hepatik yağ

metabolizmasının yetersizliği sonucunda birikir.

Karaciğer Yağlanması

Etyolojisi

Obezite Demir depolama bozuklukları

Diyabetes mellitus (tip 2) Obezite sebebiyle yapılan cerrahi girişimler

Hiperlipidemi Yeme bozuklukları, malnütrisyon, Kolin, methionin gibi lipotropik faktörlerin diyette yetersiz olması

İleri yaş İlaçlara bağlı karaciğer hastalığı

Kadın cinsiyet Hormanlar ve hormon reseptör

ligandları

Hızlı kilo kaybı Çevresel toksinler

İnsülin direnci Metabolik bozukluklar

Alkolizm Kloroform, fosfor zehirlenmeleri

Karaciğer Yağlanması Tedavi

1. Risk faktörleri tedavisi Ağırlık kaybı

Beslenme tedavisi ve egzersiz 2. Farmokolojik Tedavi

İnsülin duyarlığını artıran ilaçlar (metformin) Hepatoprotektif ajanlar (UDCA)

Antioksidanlar (E vit.)

Lipit düşürücü ilaçlar (n – 3 ya) Anti- obezite ilaçlar

Yeni ve diğer tedaviler (Probiyotikler,karnitin, kolin vb.)

Karaciğer transplantasyonu

Karaciğer Yağlanması Beslenme Tedavisi

• Enerji: Günlük verilen enerji miktarı gereksinim kadardır.

Eğer hasta zayıfsa günlük enerji miktarı artırılabilir. Şişman ise zayıflatılmalıdır.

• Protein: Günlük protein miktarı biraz yüksek olmalıdır.

Ortalama 75-100 gram/gün.

• Yağ: Günlük enerjinin %20-25’i kadar olmalıdır.

Karaciğer Yağlanması Beslenme Tedavisi

• Karbonhidrat: Enerjinin geri kalan kısmı karbonhidratlardan karşılanmalıdır.

• Vitamin ve mineraller: Diyette yeterli olmalıdır.

• Alkol: Sakınılmalıdır.

Hepatit

• Karaciğerde viral, toksik, farmakolojik bir ajan veya

immünolojik bir atağın oluşturduğu hasar sonucu oluşan bir

hastalıktır.

Tedavi

• İyileşme için optimal beslenme sağlanmalıdır

• Metabolizma ve inflamasyonu sağlamak için hasta yatarak dinlenmelidir

• İştahı artırmak ve dehidratasyonu önlemek

için bol sıvı alımı sağlanmalıdır

Beslenme Tedavisi

• Enerji: Doku onarımı söz konusu olduğu için günde en az 2500 kkal/gün veya 35-40 kkal/gün önerilir. Ancak hastada ateş ve ağırlık kaybı gibi durumlar da varsa günde en az 3000 kalori veya daha fazlası verilmelidir. (Hastanın genel olarak iştahsız olması ve bulantısının bulunması, yüksek enerjinin tüketilmesini zorlaştırır.

• Diyet düzenlerken hastanın bu gibi durumları çok iyi

değerlendirilmeli ve uygun diyetler verilmelidir.

Beslenme Tedavisi

Protein: Orta düzeyde, 70-80 g/gün (60 g) veya daha az, (+)

nitrojen dengesi önemli

• Yüksek protein Hepatik ensefalopati (-)

• Yükek protein (75-100 g/gün); KC hücre onarımı için önemli.

• 1.5-2 g/kg/gün

Karbonhidrat: Yüksek enerjiyi sağlamak, glikojen depolarını

korumak, protein kullanımını önlemek için günlük verilecek karbonhidrat miktarı yüksek olmalıdır (300-400 g/gün).

Beslenme Tedavisi

Yağ:

• Diyare (+), Steatore (+) ise; 30-40 g/gün (MCT oil)

• Yağlı besinlerden (yağlı etler, çikolata, krema, kaymak, mayonez gibi), kızartma ve kavurmalardan sakınılmalıdır.

Beslenme Tedavisi

Vitaminler ve mineraller:

• K vitamini; protrombin zamanı uzayan, karaciğer hücre yetersizliği olan hastalar için gereklidir.

• İştahı düzeltmek için çinko ve B kompleks vitaminlerinin (özellikle tiamin gibi) diyete eklenmesi önerilir.

• Genel olarak diyet, vitamin ve minerallerden yeterli olmalıdır.

Beslenme Tedavisi

Sıvı:

• Vücuttaki toksik maddelerin (amonyak gibi) atımı için hastanın sıvı alımı artırılmalıdır (3-3.5 litre/gün).

Alkol:

• Akut dönemde alkol tüketilmemelidir. Semptomlar düzelinceye kadar alkol alımına izin verilmemelidir. Alkol en olumsuz etkiyi karaciğere yaptığı için hastalık iyileşse bile alkol alınmamalıdır.

Öğün sayısı:

• Hasta az az ve sık sık (6 öğün) beslenmelidir.

– İnsülin toleransını sağlamak için – İştahsızlığı önlemek için