1
SOSYAL UYGUNLUK
PROGRAMLARI
FAALİYET RAPORU
(2010 – 2020)
Rapor İçeriği
Sosyal Uygunluk operasyonlarına yön veren İHKİB modeli
01 YAKLAŞIM
Çeşitli Projeler/İşbirliği Programları kapsamında gerçekleştirilen operasyonlar
PİLOT
UYGULAMALAR
02
Sektörde farkındalığı artırmak ve sosyal uygunluk çalışmalarına rehberlik amacıyla hazırlanan kaynak dokümanlar
03 YAYINLAR
Yaklaşım & Model
Sektörümüzde Sosyal Uygunluk Durumu
• Yaklaşık 50 bin firmanın faaliyet gösterdiği sektörde tedarik zinciri yönetiminin zorluğu (çok sayıda ihtisas alanının zincir içinde birbirleri ile bağlı olması ve bunların da bağımsız aktörler olarak zincirde pozisyon alması);
• Ana tedarikçide tedarik zinciri yönetiminde zorluk,
• Alt tedarikçilere gidildikçe KSS farkındalığının azalması ve sosyal uygunluk standartlarının yeterince uygulanamaması,
• Sosyal uygunluğun sistemli olarak ele alınamaması, geçici çözümler ile yönetilme eğilimi,
• Piyasa koşulları ile sosyal uygunluk maliyetleri arasında gerilim gözlenmesi,
• Sosyal uygunluk standartlarının belli boyutları örn. çevre standartları başarılı şekilde
uygulanırken, diğer boyutlarının (çalışma koşulları, sürdürülebilirlik vb.) aynı düzeyde
uygulanamaması
İHKİB Yaklaşımının Temeli
5
Tekstil ve hazırgiyim sektöründe sosyal uygunluğun tüm boyutlarında iyileşmeye katkı sağlayacak holistik bir model olarak tasarlanmıştır.
Odağında; üreticilerin ölçeğine (mikro, KOBİ, büyük) ve tedarik zincirinde
pozisyonuna (entegre/fason ilişkisi) göre sosyal uygunluk farkındalık ve yönetim seviyeleri çeşitlilik gösteriyor olması yer almaktadır.
Söz konusu ihtiyaç çeşitliliğiyle uyumlu şekilde modüler ve seviyelendirilmiş paketler halinde tasarlanmıştır.
Sosyal uygunluk unsurları; çocuk işçilik, zorla çalıştırma, ayrımcılık, sendikalaşma özgürlüğü ve toplu pazarlık hakkı, çalışma saatleri, ödemeler ve bağlı haklar, düzenli istihdam, çevre ve tedarik zincirinde sosyal uygunluk yönetimi
Hedef Kitle: İHKİB üyesi ihracatçı firmalar
Model Kapsamı
İhracatçının sosyal uygunluk yönetim seviyesine ve tedarik zincirindeki pozisyonuna göre değişkendir
Başlangıç Düzeyi:
Belgelendirme & Farkındalık Artırma
Orta Düzey:
Firmanın İçselleştirmesi
İleri Düzey:
Tedarik Zinciri Yönetimi
• İK ve Sosyal Uygunluk Yönetimi Eğitimleri
• İç-Denetçi yetkilendirme &
yetkinleştirme
• Belgelendirme sürecinin desteklenmesi
• İK ve Sosyal Uygunluk Yönetimi Eğitimleri
• Firma sorumlularının Başdenetçi olarak sertifikasyonu
• Bağımsız Denetçi ile:
✓Ön İzleme ve İyileştirme Planlaması
✓Final İzleme ile İyileşmenin Takibi
• Orta Düzey Program adımları ve:
• Tedarik Zincirinde Sosyal Uygunluk Yönetimi:
✓Uzman denetçi tarafından (yetiştirilen denetçi eşliğinde)
✓Yetiştirilen denetçi tarafından (uzman denetçi nezaretinde)
2. Destekleyici Yayınlar: Süreç Yönetim Kılavuzları, Mevzuat / Evrensel Kodlar Referansıyla Çalışma Koşulları Kitapçıkları vb.
3. Tamamlayıcı Yapılanma: Ekoteks Tekstil Laboratuvarı / EKS308 Sürdürülebilirlik Performans Değerlendirme Sistemi (Ulusal ve Uluslararası Kanunlar, Yönetmelikler, Sözleşmeler, Standartlar ve Markaların değerlendirme kriterlerini baz alır)
1. Pilot Uygulamalar: Firma Yerleşkelerinde Gerçekleştirilen Programlar
Pilot Uygulama
Çıktıları
Orta Düzey:
Firmanın İçselleştirmesi
İleri Düzey:
Tedarik Zinciri Yönetimi Başlangıç Düzeyi:
Belgelendirme & Farkındalık Artırma
20 firma
• Gömlek Üreticileri/Markaları Kümesi / 2018 - 2019
• İç Giyim Markaları Kümesi / 2018 - 2019
Kümelenme Projelerinde Uygulamalar
Sosyal uygunluk modeli Ticaret Bakanlığı URGE Tebliği kapsamında İHKİB tarafından koordine edilen Kümelenme Projelerinde uygulanmıştır
• Çorap Üreticileri Kümesi / 2017
• Çorap İhracatçıları Dijital Dönüşüm Kümesi / 2020
• Çorap İmalatçıları Kurumsal Kapasite Geliştirme Kümesi / 2020
• Örme Konfeksiyon İhracatçıları Kümesi / 2017 - 2018
32 firma
6+24
firma
Başlangıç Düzey Program Çıktıları
Gömlek Üreticileri/Markaları Kümesi (11 firma katılımı / 2018-2019)
İç Giyim Markaları Kümesi (9 firma katılımı / 2018-2019)
9
20 firmada:
Sosyal Uygunluk yönetimi odaklı re-organizasyon yapılanmasını tamamladı
20 firmada:
İş Sağlığı ve Güvenliği ve Çevre Yönetimi uyum prosedürleri ilk defa tanımlandı
20 firmada 2’şer personel:
Sosyal Uygunluk sorumlusu olarak yetkilendirildi ve yetkinleştirildi
Faaliyete katılan firmaların %73’ü İlk defa sosyal uygunluk belgesi aldı
Orta Düzey
Program Çıktıları
Çorap Üreticileri Kümesi (12 firma katılımı / 2017)
Çorap İhracatçıları Dijital Dönüşüm Kümesi (10 firma katılımı / 2020) Çorap İmalatçıları Kurumsal Kapasite Geliştirme Kümesi (10 firma katılımı / 2020)
Çorap Üreticileri Kümesi / 2017
Sosyal Uygunluk Yönetim Sistemi kriterlerinde 16 puan iyileşme sağlandı
Çorap Üreticileri ve Örme Konfeksiyon Kümeleri / 2017-2018
Çalışma Süreleri, Ödemeler ve Haklar Kriterlerinde 14-16 puan iyileşme sağlandı
Çorap Üreticileri Kümesi / 2017
İş Sağlığı ve Güvenliği Kriterlerinde 10 puan iyileşme sağlandı Çorap Üreticileri ve Örme Konfeksiyon URGE / 2017-2018 Sosyal uygunluk parametrelerinde %16 - %20 iyileşme
Çorap URGE’ler ve Örme Konfeksiyon URGE / 2017-2020 Sosyal uygunluk başdenetçisi olarak yetiştirilen personel: 51 Çorap Üreticileri Kümesi / 2017
Fazla mesai oranında %39 ve personel devamsızlık oranında %34 düşüş
Örme Konfeksiyon URGE / 2017-2018 Çevre kriterlerinde 22 puanlık iyileşme
İleri Düzey
Program Çıktıları
Örme Konfeksiyon İhracatçıları Kümesi (6 ana tedarikçi ve 24 alt tedarikçi firma katılımı / 2017-2018)
11
Örme Konfeksiyon URGE / 2017-2018
Tedarik zincirinde sosyal uygunluk yönetimi ile 24 tedarikçide iyileşme
Örme Konfeksiyon URGE / 2017-2018
Tedarik zincirinde sosyal uygunluk yönetimi yaklaşımı ile 6 firma re- organizasyon yapılanmasını tamamladı
Örme Konfeksiyon URGE / 2017-2018
6 ana tedarikçi firmada 2’şer personel tedarik zincirinde sosyal uygunluk denetimi misyonuyla yetkilendirildi ve yetkinleştirildi
Sosyal Uygunluk
Yayınları
13
Sosyal Uygunluk Yönetimi Kılavuzları
ILO ve Çalışma Bakanlığı ile ortak hazırlanmıştır.
İHKİB, işletmelerin ve çalışanların iş koşullarına dair güncel gelişmelerden ve haklarından haberdar olması, çevreye ve sürdürülebilirlik gibi pek çok konuya dair üyelerinin farkındalığını artırmak için 14 adet sosyal uygunluk
kılavuzu hazırladı. Evrensel ILO kodları ve ulusal mevzuat uyarınca hazırlanan kılavuzlar, vaka analizleri ve prosedür şablonlar gibi anlatımlar sayesinde kolay anlaşılır bir yapıya sahip.
https://www.ihkib.org.tr/tr/bilgi-bankasi/kss-yayinlari/sosyal-uygunluk-kilavuzu/k-380
1. Kurumsal Sosyal Sorumluluk Kurallar ve Kaideler 2. Sosyal Uygunluk Yönetim Sistemi
3. Tedarik Zincirinde Sosyal Uygunluk Yönetimi 4. İş Sağlığı ve Güvenliğinin Sağlanması İçin Adımlar 5. Çalışma ve Dinlenme Sürelerinin Düzenlenmesi 6. Adil Ücretlendirme
7. Sosyal Yönetim Sistemine Çalışanların Katılımı ve Korunması
8. İstihdamın Sürekliliği
9. Çocuk Emeğiyle Mücadele 10. Taciz ve Ayrımcılığın Önlenmesi 11. Rüşvet ve Yolsuzluğu Önleme 12. Yabancı İşçi Çalıştırma
13. Atık Yönetimi ve Enerji
14. Hassas Gruplar: Genç, Kadın, Hamile, Emziren, Engelli ve 50 Yaş Üzeri Çalışanlar
Sosyal Uygunluk Yönetimi Kılavuzları
15
Yabancı İşçi Çalıştırma Kılavuzu
https://www.ihkib.org.tr/tr/bilgi-bankasi/kss-yayinlari/sosyal-uygunluk-kilavuzu/k-380
Şablon & Vaka Analizleri ile desteklenmiştir Yalın ve kolay anlaşılır bir dille hazırlanmıştır.
Yabancıların Türkiye’de Hizmet Akdi ile Çalışma Şartları Nelerdir?
Çalışma İzni Başvurusunda Yapılması Gerekenler Nelerdir?
Çalışma İzninin Geçerlilik Süresi ve Yenilenmesi İstihdam Kotası Nedir?
Yabancıların Ücret Düzenlemesi Nasıl Olmalıdır?
…
Tedarik Zincirinde Sosyal Uygunluk Yönetimi Kılavuzu
Şablon & Vaka Analizleri ile desteklenmiştir Yalın ve kolay anlaşılır bir dille hazırlanmıştır.
Sosyal Uygunluk Denetimi Nedir?
Sosyal Uygunluk Denetçisi Özellikleri Üçüncü Taraf/Bağımsız Denetim Nedir?
Denetime nasıl hazırlanılır?
Denetim Süreçleri ve inceleme konuları Alt Tedarikçi Sosyal Uygunluk Denetimleri Fason Sosyal Uygunluk Denetimleri Taşeron Değerlendirmesi
17
Çalışma Hakları Kitapçıkları
ILO ve Çalışma Bakanlığı ile ortak hazırlanmıştır.
Çalışan hakları ve işveren sorumlulukları İş Kanunu ve ilgili mevzuata dayanarak soru-cevaplar halinde yalın bir dille tanımlanmış, yayınlanarak üyelerle paylaşılmıştır. 2016 ve 2017 yıllarında İş Teftiş Kurulu ortaklığında revize
edilmiş ve dağıtılmıştır.
Web link: https://www.ihkib.org.tr/tr/bilgi-bankasi/isci-haklari-kitapciklari/k-333
40 soruda İş Kanununda Ücret
50 soruda Kadın İşçilere Özel Çalışma Koşulları 30 soruda Çocuk ve Genç İşçilere Özel Çalışma
Koşulları
50 soruda İş Kanununda Çalışma Süreleri 10 Adımda Düzenli Çalışma Koşulları
30 soruda İşçinin Dinlenme Hakkı 10 Adımda İş Sağlığı ve Güvenliği
40 Soruda İş Kanunu’nda Ücret Kitapçığı
Soru-Cevaplar halinde anlatım.
Yalın ve kolay anlaşılır bir dille hazırlanmıştır.
Ücret ne zaman ödenmelidir?
İşçilerin ücretleri banka aracılığı ile ödenmek zorunda mıdır?
Gününde ödenmeyen ücretlere faiz uygulanır mı?
Fazla çalışma ücreti nasıl hesaplanır?
Bankalar aracılığı ile ücret ödeme yükümlülüğünü yerine getirmeyen işverenler hakkında idari para cezası uygulanır mı?
…
19
50 soruda Kadın İşçilere Özel Çalışma Koşulları
Web link: https://www.ihkib.org.tr/tr/bilgi-bankasi/isci-haklari-kitapciklari/k-333
Gebeliğim süresince çalışırken periyodik kontrollerimi nasıl yaptırabilirim?
İşveren gebe kadın çalışana gece çalışması yaptırabilir mi?
Kadın işçinin doğum izni ne kadardır?
İşveren doğum izni sürem içinde işe gelmemem sebebiyle hizmet akdimi feshedebilir mi?
Yıllık ücretli iznim hesaplanırken doğum izinlerim dikkate alınır mı?
Doğum sonrası çocuğumun bakımı için yarı zamanlı çalışabilir miyim?
Kadın çalışanı olan işverenlerin emzirme odası ve yurt açma yükümlülüğü var mıdır?
…
