Otluk-Gidefi dağları (Akseki) florası ile batı toroslar geçiş kuşağında yer alan bazı alanların floristik yönden karşılaştırılması

(1)

See discussions, stats, and author profiles for this publication at: https://www.researchgate.net/publication/297882599

Otluk-Gidefi Dağları (Akseki) florası ile batı Toroslar geçiş kuşağında yer alan bazı alanların floristik yönden karşılaştırılması

Article · January 2001

CITATION

1

READS

106 1 author:

Some of the authors of this publication are also working on these related projects:

ApiaceaeView project

Smyrnium GladiolusView project Ahmet Duran

Selcuk University

339PUBLICATIONS 2,387CITATIONS SEE PROFILE

All content following this page was uploaded by Ahmet Duran on 12 March 2016.

The user has requested enhancement of the downloaded file.

(2)

Ekim 2001 Cilt:14 No:4 Gazi Oniversitesi Fen BHimleri EnstitUsU Dergisi

OTLUK-GiOEFi DAGLARJ (AKSEKi)FLORASI iLE BATT TOROSLAR GECi.S KVSAGJNDA YER ALAN BAZI ALANLARIN FLORisTiK YOND EN KARSILA$TIRJLMASI

AhmetDURAN

Kmkkale Universitesi, Fen-Edebiyat Fakii.ltesi, Biyoloji Bolii.mii., 71450

Yah~ihan, KIRIKKALE- TURKjYE

OZET ,

Akdeniz fitocografik bolgesinde bultlllan Otluk-Gidefi Daglan, Akdeniz ve Akdeniz-iran-Turan fitocografik belgeleri geyi~ ku~agrnda bulunan 13 floristik yalJ~ma ile kaqlla~tmldl, <;:ah~ma alanlanmn cografi konumlan harita lizerinde belirtildi. Bu alanlar, fitocografik elementleri, hayat formlan, zengin farnilyalan, yok tUrle temsil edilen cinsieri ve endemizm oranlan aylsmdan degerlendirildi. Aynca bu alanlann floristik saYlsal degerleri tablo ve grafiklerle gosteIiIdi.

Anahtar Kelimeler: Fitocografik beIge, flora, Toros daglan, Tiirkiye

THE COMPARISONS OF OTLUK AND GiDEFi (AKSEKi) MOUNTAINS FLORA WITH SOME AREAS IN WEST TOROS MOUNTAINS REGIONS IN TERMS OF FLORISTIC

ABSTRACT

The flora of Otluk and Gidefi MOtllltains fotllld in Mediterranean phytogeographic region was compared wim 13 floristic studies, carried out in Mediterranean and the transition zone of Mediterranean-Irano-Turanian Phytogeographic regions. The studies areas were marked in a map. These areas were discussed wim regard to me phytogeographic elements. the life forms, large families and genera, and me ratio of endemizm, were shown in tables and graphics.

Key Words: Phytogeographic region, flora, Toros mOtllltains, Turkey 1. GjRjS

Akdeniz fitocografik belgesi elementleri SlCak Akdeniz, AsIl Akdeniz ve 11st Akdeniz vejetasyon katlannda baskm olarak bulunur. Akdeniz dag katl :ve yiiksek dag Akdeniz vejetasyon katlannda ise yastlk formundaki step bitkileri giderek one pkmakta ve a~amah olarak iran-Turan elementleri ile yer degi~tirrnektedir (1, 2, 3). Toros Oaglanmn Akdeniz-iy Anadolu geyi!? ku~aginda ise Akdeniz elementleri ile' iran-Turan elementleri hemen hemen denge durunmndadrr (4, 5, 6). Ancak Toros daglanmn topografik yapIsl ve derin

IOctober2001 Vol:14 No:4 Journal of the Institute of Science and Technology. Gazi UniT 1327

J

(3)

Ekim 2001 Cilt:14 No:4 Gazi Oniversitesi Fen Bilimleri Enstirusli Dergisi

vadilerin etkisiyle Akdeniz elementleri bazl alanlarda Toros Da@anru a~arak 19 Anadolu'nun daha iq bolgelerinde ya~ama ortam] bulmaktadrr (7, 8, 9).

Bugiin iilkemizin giineyinde Akdeniz ve iran-Turan fitocografik bolgelerini aylran hattln Toros Da@an oldugu kabul edilen en yaYgIn gorii~fur

(10).

Bu ~ah~mada yer alan Otluk-Gidefi Da@an Floras!, Olimpos-Bey Daglan Floras1, Antalya ~ehir Florasl ve Geyik Daii;! .Floras! ve Ta~eli Platosu Floras!

Akdeniz bolgesinde, diger yah~malar ise Akdeniz-i9 Anadolu bolgeleri geyi~

ku~agInda veya

i9

Anadolu bolgesinde buhmmakla birlikte derin vadilerin etkisiyle lasmen Akdeniz etkisinde kalan alanlardlT (1,2, 11, 12). Topografyarun etkisiyJe Akdeniz'den oldukya uzakta bulunan alanlarda Akdeniz fitocografik bolge elementleri one y!lanaktadlr. Giiniimiizde Akdeniz fitocografik bolgesi dl~mda kalan Ye~i1 Irmak ve Coruh vadisi gibi alanlarda Akdeniz elementlerini gormek miimkiindiir. Palinolojik veriJere gore, Anadolu'nun hemen hemen tamammm son buzullar aras! donemde s!k bir bitki 5rtiisiiyle kaph oldugu

anla~llmaktadlr. Bu donemde Akdeniz fitocografik bOlgesine ait baZl tiirler Karadeniz ardmdaki alanlara kadar yaYlhru~tl:r. Bu tiirler son buzul doneminde soguk iklimin olumsuz etkilerinden tektonik kokenli oluklarm ve nehirlerill giineye bakan yama91anna s!gmarak korunmu~lard!r (13, 14). Ancak bu alanlar A vrupa-Sibirya, iran-Turan fitocografik bolgeleri ge9i~ ku~aii;!nda yer ahTlar.

C;:ah~ma alanlarmm floristik ozellikleri, fitocografik bOlge, topografya, cografi konum, iklimsel ozellikler ve andropojenik etkiler dikkate almarak de gerl en dirilmi~tir.

2. MATERYAL VE y(jNTEM

Otluk-Gidefi Da@an Floras!, Akderuz ve Akdeniz-ir; Anadolu ge9i~

k'U~agInda bulunan baz! alanlann floras! ile fitocografik bOlge, hayat formlan, yok tiirle temsil edilen familya ve cinsleri, endemizm oranlan yonilllden tablo ve grafiklerle kar~Ila~tl:rmal! olarak degerlendirilmi~tir. Bu 9ah~ada degerlendinne kapsamma giren alanlarm yerleri haritada gosterilmi~tir (~ekil 1).

Kar~Ila~tmlmasr yaprlan alanlar ve krsaltmalan ~6yledir;

Ot.: Otluk-Gidefi DagJannm (Akseki) Floras! '(2) 01.: Olirnpos-Bey Da@an Milli Parkt'nm Florasr (11) An.: Flora of Antalya City (12) .

Ge.: Geyik Daglmn (Antalya) Florasl (1) Ta.: Ta~eli Platosu Floras! (15, 16, 17, 18) Do.: Dokiik Dag (Bey~ehir) Florasm KatkIlar (7) YL: YildIz Daii;! (Akseki)Florasl (4)

. Ye.: Ye~ildag-Kurucuova (Bey~ehir) Floras! (8) Kii.: Ku<;:iik Geyik Daii;! (Bozkrr) Floras] (5) Ya,: Yandag (Isparta) Florasma katlalar (9) De.: Dedegol Daii;! (Isparta) Floras! (19) Be.: Bey~hir Galii Floras! (20)

Se.: Seydi~ehir Maden BolgesiFlorasl (6) Ha.: Hadim ve r;:evresi floras! (21)

I

October 2001 Vol:14 No:4 Journal of the Inmtute o[Science and Technology. Gazi Uni. 1328

(4)

Ekim 2001 Cilt:14 No:4 Gazi Universitesi Fen Bilimleri EnstitUsU Deroisi

z _z

<

::r;

'"

""

^a:

a: ^OJ

"

« ^:=;

•

z

.,.

;;:

..

e ₌

"

^Q

..:<

~

..

":)

e

"

.t>

..

CD

^",1)

^E

Q

,- _'"

~

^N_Z

,= ^~ ^'"

^;..,

UJ E-

o I:

>: ;;:

« ..!!

= ..

-;

I:

.!!

a ..

_;..,

-

., ..

== I.

.::::

.,.

..!!

,~

fr

-

•

-

~

"

err

.I

October 2001 Vol:14 No:4 Journal of the institute of Science and Technology, Gaz; Uni. 1329

(5)

Ekim 2001 Cilt:14 No:4 Gazi Oniversitesi Fen Bilimleri EnstitUsU Dergisi

3. TART/SMA VE SONU(."'LAR

Otluk-Gidefi Daglan Toros dagIanmn gi\neyinde, deruz etkisinde ve 500- 2500 m yiikseklikler arasmda bulunur. Akderuz bolgesinde ve Akderuz fitocografik bolgesinin etki alamnda yer alIr. Farkll vejetasyon katlannda yak

ge~itli maki elemanlanmn yam Slra Pinus brutia Ten., Juniperus oxycedrus 1., Ahies cilicica (Ant. & Kotschy) Carr., Cedrus libani A. Rich. onnanlan ile kaya, hareketli kaya ve step fonnasyonlanru iyennektedir (2, 22, 23). Bu alanm fitocografik beIge elementlen, hayat fonnlan, en fazla takson iyeren farnilyalan ve cinsleri, endemizm durumlan diger alanlarla kar§rla§tInlarak tartt§!lm!§ur.

3.1. Fitocografik bOlge e!ementleri yoniinden degerlendirme

Seydi§ehir Maden Bolgesi Floras! ile Hadim ve <;:evresi Florasl hari" diger tloristik r;:alt§malarda Akdeniz fitocografik bolgesi elementleri oran olarak ilk Slradadlr (Tablo 1). <;:ah§ma alanlanmn tamarru Akdeniz fitocografik bolgesinin etkisinde kalan Otluk-Gidefi DagIan Floras!, Olimpos-Bey DagIan Milli Parkl Floras!, Antalya $ehir Florasl, Geyik Dag Florasl ve Ta§eJi Platosu Florasl yah§malannda Akdeniz elementleri %29 ve iizerindedir. Akdeniz-tran-Turan fitocografik belgesi geyi§ ku§agmda bulunan Dokiik DalY Floras!, Ylldlz Dag!

Florasl. Ye§ildag-Kurucuova Floras!, Kiir;:iik Geyik Dagl Florasl, Yandag FloraSI, Dedegol Dajp Floras! ve Bey§ehir Galli Floras! 9al!§malarmda ise Akdeniz elementlerinin oranl dli§mekte ve tran-Turan elementlerinin oram artmaktadlr.

Aym ger;:i§ ku§ajp b61gesinde bulurunakla birlikte deniz etkisine biitiinliyle kapalt alan Seydi§ehir Madeu Balgesi Florasl ile Hadim ve <;::evresi Floras!

yah§malannda Iran-Turan elementleri one geymektedir ($ekiI2).

Tabla 1. Kar~!la§trnnasl yaprlan alal1larda taksoni ann fitocografik bolgelere dagillm!

YaprJan

lOt I

^OJ ^An. ^Ge. ^Ta. ^06. ^YI. ^Yeo ^KG. ^Va. ^De.

(alt~malar

Toplam Takson 110161865 /1027 703 1053 396 473 512 400 729 802 saVlst

Akdeniz

1

³⁴^.⁸^!^-43 ^36.8 ²⁹ ²⁹ ^24.7 22..1 20.9 20.2 19.3 19.1 iron-Turan

I

^8..1 ^,I ² ^2.7 ^19.6 ^16.9 17.7 19.5 15.2 18 16.3 11.2 A vrupa-Sibirya

I

^3A

_i

^0.8

_I

^2.6 ^3.7 ^5.8 ^6.6 ^2.3 ^4.5 4.7 3.8 4.9 Geni~ YayJll~h I ,- _ 'I -42

ve BilinmiYor

I

-.~

. .) ).

58 147.7148.2 51 155.8 59.4 57.1 60.1 64.8

Be. Se. Ha.

342 900 302 18.3 15.9 12.5 12.4 17 19.0 5.7 5.8 3.3 41.7 58.3 65.6

I

October 2001 Vol:14 No:4 Journal of the Institute of Science and TechnologY, Gazi Uni. 1330

(6)

: .

Ekim 2001 Cilt:14 No:4 Gazi Dniversitesi Fen Bilimleri EnstitUsU Dergisi

Biitiiniiyle Akdeniz fitocografik bolgesinin etkisinde bulunan O!jmpos~

Bey DagJan Milli Parla. Florasl ve Antalya ~ehir Florasl yalI~malannda Akdeniz e1ementleri '%43 ve %36.8 oranlarla ilk iki SlraYl almak1:adrr (11. 12). SICak Akdeniz vejetasyon kan dl~mda diger vejetasyon katlanm kapsayan Otluk-Gidefi DagJan Florasl yalJ~mas11lda ise A.kdeniz elementleri %34.8 ile ii<;:Uncii srrada gelmektedir (2) .

.seki! 2. Akdeniz ve iran-Turan ·elementlerinin Akdeniz'den

i~ Anadolu yon tine degi~imi -a-AkJ~niz

--6:-iran· Tllran

"r-~---'

'"

)5 30

o~~---~---~

Otluk-Gidefi DagJan ile Ylld!z Da[p. yah~malan1lln her ikisi de Akseki bOlgesinde yer alrnaktad!r. Otluk-Gidefi DagJan <;:ah~masl Taros DagJanmn giilleyinden ba~1ayarak zirveye kadar ula~makta ve Akdeniz fitoco[p.·afik bOlgesillden daha. fazla etkilenmektedir. YIldlZ Da[p. yah~masl ise Toros DagJarmlll zirvesinden ba~ayarak kuzeye dogru geni~lemekte ve Akdeniz fitocografik bolgesinden daha az etkilellmektedir. Bu duruma bagh olarak Otluk- Gidefi DagJan yall.!imasmda Akdeniz elementlerinin oram %34.8 ve Ylldlz Dafh

yah~masmda ise %22.4 olarak bulunrnu~tur. A.kdeniz ve iran-Turan fitocografik bolgelerinin hemen hemen aym diizeylerde etkili oldugu YlldJZ Da[p.

9al!~masmda Akdeniz ve iran-Turan elementlerinin oranlan birbirine yakm

bulunmu~ (Tabla I).

Geyik Dagl Florasl yah~maSl Akdeniz fitocografik bolgesinde bulunmakla birlikte yah~ma alanm11l tarnarm orman S11lmnrn iisrunde dag ve yiiksek dag steplerini kapsamaktadlf. Bu nedenle Geyik DagJ 9ah~masrnda Akdeniz elementleri %29 oJmakla birlikte, iran-T uran elementleri de one yJla.nakta ve rum

9all~malar iyinde %19.6 ile en yiiksek orana ula~maktadrr (1). Ylld!z Da[p. Floras!

ile Hadirn ve t;:evresi Florasl yall~malannda iran-Turan elementlerinin oranl Geyik Da[p. Florasl yah9maSIDl1l oramna yok yakrndlr. Meak her iki yah9mada Akdeniz elementlerinin oram Geyik DagJ 9ah~masmdan daha d~Uktiir. (Unkii YIldrz Da&! ve- Hadim «eweS1 iran-Turan fitocografik bolgesinden daha fazla etkilenmeJ..1:edir.

I

October 2001 Vol:14 No:4 Journal oCtile Institute of Science and Technology, Gazi Uni, 1331

:oJ

(7)

I

Ekim 200 I CiJt: 14 No:4 Gazi Oniversitesi Fen Bilirn!eri Enstit11sti Dergisi

Ta~eli Platosu 9alt~masl Antalya-Mersin-Konya iiygeninde bu1unmaktadlr.

600-2340 m arasmdaki alanlan kapsamaktadJr (15,16,17,18). Bu alanm iyinden gegen Goksii Irmagmm derin vadisi boyunca deniz etlcisi i9 bo\ge1ere. kadar uIa~maktadlr. Ta~eli Platosu Florasmda, Geyik DagI Florasma gore Iran-Turan eIementlerinin oranl (%16.9) dal!a dii~iiktiir (I).

Akdeniz ve Akdeniz-iran-Turan geyi~ ku~agmda bulunan tiim 9al.!~malarda

A vrupa-Sibirya eIementleri iiyUncii slrada yer almaktadJr. Nemli ve yagI~h bir ortama adapte olan Avmpa-Sibirya elementIeri bu bolgelerde aneak su kenarIan, nemli yerler ve daglann kuzeyinde kalan serin-nemli alanlarda smrrh olarak

yaylh~ gostermektedir.

Fitocografik bOlge eIementi bilinmeyen veya geni~ yaY1l1~h bitlcilerin oram

yerIe~im yerlerinde, tanm alanlarmda ve diger andropojenik etlcilerin slkya rastIandlgl aIanIarda genel oIarak do gal ortamlara gore daha yiiksektir.

3.2. Hayat form/an yonunden deger/endirme

BitlciIer hayat formlanna gore de smlflandrrabilir. ~iinkii bitlcilerin hayat fOImu genellikle kahcl bir ozelliktir. RaurIkiaer hayat fonnlan spektrumunu bir iklirnin veya bolgenin belirtisi olarak ayrkla!ll1~trr. Herhangi bir aIanda aym yontemIer kullanllarak yapJlan hayat formIan spektrumlannda yakla~lk aym oranIar buIunmaktadlr (24). Kaqlla~tIrmaSI yapdan alanlardaki taksonlann Raunkiaer'in sistemine gore hayat formlan belirlenmi~tir (Tablo 2).

TabIo 2. Kar~IIa~tmnas! yapJlan alanlarda taksonI ann hayat formlan oranlan -

Hayat Formu

YapIlan C;:alr~malar .. -

Ot.

I

^Au. ⁱ ^Be. ^I ^.Ha.

I

^Ta. ^De. ^Yeo 1 Se.

, ' ,

I

Hemikriptofit ('!o) ,

40.2

I

^22.4 --+"-'---;-T

49.0 ^I 37.9

I ^36.9

I

^60.3 ^!^41.7

i

^51.0 ^,

Terofit (%) ! _,^34.4 ^I_j ^42.2 I 33.64 ! 24.0

I

^26.7 ^25.0 ^I_I^30.3 ^I_I ^30.5

iFanerofit (%)

I

^11.0

I

^20.3

^I

^8.9

I

^8.9

I

^7.8 ^7.1

I

^7.0 ^, ^6.4

"

I iGeofit (%)

!Kamefit (%)

IVaskuler ParaZlt (%)

,

iHidrofit (%) - I

8.5

I

4.4

I

1.0 0.4

11.9

I

^3.9

I

^4.4

2.9 3.3 , _2.2 , f

OA

5,4

I

^13.4

I

^13.4

I

^7.2 ⁱ ^13.9

I

^10.] ^2.6 ^5.9 ^,ⁱ ^1.0 ^{' .}

0.7 0.6 lAO

Antalya ~ehir Floras! r;;ah~masl harir;; diger tiim fIorisrik <;:ah~malarda

hemikriptofitler birillci slrada ve terofitler ilcinci srradadrr. Kurak ortam

ko~ullanna adapte olmu~ ve her yIl ryimlenme gerekliligi olmayan hemikriptofitler yaz kurakJlgInm oldugu Akdeniz ve iran-Turan fitocografik bolgelerillde yaygm bulunan bitlci grnbudur. Bitkilerin olumsuz ortam ko~ullanna kar~l konmma yontemlelinden birisi de kurak devreyi tohum halinde geyirmektir.

ikinci Slfada yer alan terofitler de buna uymaktadrr. Antalya ~ehir Florasl

r;;ah~masmda hemikriptofitler ikinci srrada yer almakla birlikte, yine kurak

October 2001 Vol:14 No:4 Journal of the Institute of Science and·Technoloev. Gazi Uni. 1332

(8)

Ekim 200 I eilt: 14 No:4 Gazi Oniversitesi Fen Bilimieri Enstirtisu Dergisi

devreye dayamkh fanerofitlerin oram diger yah~malara gore olduk<;a yiiksektir. - Yinede I:m alandaki hemikriptofit ve fanerofitlerin oransal toplam] diger alanlarla benzerdir.

Antalya ~e1llr Floras! yah~maSI, ~ebir iyi ve yevresini kapsamaktadlr. B u alanda <;ok saYlda yah yada agay formundaki kiiltiir bitkisinin bulunmasl, fanerofitlerin oramm dogal degerin iizerine <;lkarmaktadlr. Aym durum u

Bey~ebir Galii Floras! ve Hadim ve <,::evresi Floras] yah~malannda garmek

"mkU' d" II? ?O ?I) mu n ur, _, _ ,_ .

Otluk-Gidefi Daglan Florasl 9alI~masl Akdeniz vejetasyon katlanndan yalmzca slcak Akdeniz vejetasyon katl dl~mda digerlerini kapSa1l1aSlnedeniyle alanda fanerofitlerin oram diger dogaJ ortamlardan daha yiiksektir (2, 25). Dogal ortamlarda yap!lnu~ diger floristik yah~malarda ise bu oran daha dii~iiktiir.

Akdeniz'den 1<; Anadolu balgesine dogru fanerofitlerin oram giderek

dii~1l1ektedir. Y akIa~lk 1700 m'run yukansmdaki alanlarda ise bu oram daha da

dii~mektedir. Seydi~ehir Maden Balgesi Florasl <;ah~maslmn biiyiik bir b61limii fanerofitlerle kapl! olmasma ragmen bu alamn orman smInllda kalall bolgeleri aym vejetasyonkatmda bulunmasl nedeniyle fanerofitlerin<;e~itliligi slmrhdll'.

Bu durum fanerofitlerin Oran!111 dli~lirmektedir.

<,::ogu kamefitler kurak ortam ko~ullanna adapte olmu~ yastlk fonnulldaki bitkilerdir. Ta~eli platosu oldukya az yagl~ alan bir bolgedir. Bu balgede yer alan Ermenek istasyonunda yJ!hk ya&1~ 284 mm dir. Yaz kurakh&1nm ~iddetle

hissedildigi bu bolgede kamefitlerin oranl diger alalllarla kaq!la~tlfllmca %10.1 ile ilk slradadlr (15,16,17,18,26).

Hidrofitler a<;lsmdan Bey~ehir Galli Florasl <;ah~masl %5.4 oranla rum alanlar i<;inde ilk slfadadlr(20). Tath su iyeren bu gol havzasmda hidrofitlerill yiiksek olmasl dogaldlf.

3,3, ('ok taksonla temsif edifen familyalar yijnilnden degerlendirme

Y e~ildag-Kurucuova Florasl, KU9Uk Geyik Da&1 Florasl ve Bey~ehir Galii Florasl ~alI~malan dl~mda diger tlim yalI~malarda oransal olarak ilk iki slraYI LeglllJlillo,ae ve Cump(}.I'ilae familyalan almaktadlr(5, 8, 20). Kar~lla~tm11l1asl

yapllan 14 alanm 10'nunda ulkemizin en-zengin familyalan ilk ona girmektedir.

Tiir saylSl fazla olan farnilyalar dogal olarak 90k tiirle ternsil edilmekte ve ilk slralarl olmaktad!f (Tablo 3).

Dogal yap lSI bozularak, klimaks vejetasyon geli~jmi engellenmi~, kiiltiir bitkileri ile floristik kompozisyollu degi~tirilmi~ alalliar ile klimaks vejetasyon

a~amaslIIdaki dogal alanlann t10risrik korelasyonu farkhhk gostermektedir.

Boyle alanlar iizerillde yapJlan nicel degerlendinneler bu alanlara benzer dogal alanlann floristik ozelliklerini yansltJnaz. Ornek olarak ,A,ntalya$ehirFlorasl verilebilir (12).

October 2001 Vol:14 No:4 Journal of the Institute of Science and Technol0 .Gazi Uni. 1333

(9)

Ekim 200 I CiIt: 14 No:4 Gazi Oniversitesi Fen Bilimleri Enstittisti Dergisi

Tablo 3. Kar~I1&ltlnlrnas! yap!lan alanlann yok tiirle ternsil edilen farnilyalan

YUp!lUll C;al~ar 01. 01. An. Ge. Ta. w. Y!. Ye. Kil. Ya. De. Be. Se. Ha.

Topl"lm Takson

10 16 865 1027 71J3 1053 396 473 512 400 729 824 342 900 302

SU\'lSI

l.l.:guminosut! (%) IO.~ ~.2 11.9 9.4 9.9 8.0 9.9 12.6 12.7 12.1 9.2 15.1 9.5 19.5 COInposituc (%) 10.1 10.5 10.5 1l.1 11.4 9.8 IDA 8.9 7.2 11.5 10.1 7.6 12.7 19.2 Gmmint!ac (%) 8.1 6.1 6.7 , 4.1 3.4 3.5 7.6 9.7 3.5 7.7 4.1 10.9 6.7 8.6

l.ubiawl!" (%) G.7 S.5 5.5 8.9 7.1 9.8 6.8 5.4 8.5 7.1 5.7 7.1 6.1 9.3

CuryophyllncCllc (%) 5.8 6.4 '"7

I'

^6.5 ^5.4 ^4.3 ^8.5 ^5.8 ^5.5 ^5.5 ⁷ ^3.4 ^5.3 ^11.2

Cmcilcrac (%) 5.6 4.9 4.6 8.1 7.2 4.8 5.5 7.0 9.2 7.5 6.1 3.3 6.0 9.3 UmbdliJt.'[uc (%) 5.3 4.7 13.2 4.6 3.5 3.0 3.8 3.1 3.7 3.7 4.8 ₁₃.4 53 6.0

I Liliact:!ue (%) 4.4 5.1 3.5 7.4 -4.7 155 ^4.2 ¹^{2.7 4.2} ^2.9 ^2.6 - ^2.7 -

i

^Rosacenc^(0,,1) ^L~ ^3.6 - -

128 4.0 3.8

129 3.5 2.7 3.5

139 3.3 5.3

I ScrophuJmiuceae (%) 3.4 -+'2 3.0 4.1

146 3.8 _{3.0 12.7} 2.5 3.3 ₁_2.9

-

^4.1 ^6.9

liorng.inact!llc i.%) 122 - ^2.6 ^4.1 ^{3.7 11.8} ^4.1J ¹^~.4 ⁴ ^4.7 ^{I 2.4} - ^{5.3' 7,9}

, ^, _I , _I _I

3.4. <-'ok taksonla temsil edilen cinsler yonunden degerlendirme

Kar~!la~tlnlrnasl yap!lan alanlarda en fazla takson iyeren cinsler He bu cinslerin Tiirkiye Floras!'ndaki sIralam~l arasmda onemli farkhhk gOIiilmektedir (Tablo 4). Bu dururnun nedeni olarak yah~ma alanlarmm jeolojik, jeomorfolojik, iklirn. eografi konurn. edafik ve habitat ozelIikleri ile yah~rna tam farkhhklan gosterilebiIir.

Toros DagJan'lItn dag ve yiiksek dag vejctasyon katlan ile yine Toroslann i9 Alladolu bolgesine bakan alanlarda Astraga/us L. einsi takson saylS!

baklrnmdan genellikle ilk SlfaYI alrnaktadlf (Tablo 4). Geyik DaiP- Floras!, Kilyiik Geyik Oag,. Florasl, Ta~eli Platosu Florasl, Seydi~ehir Maden Bolgesi Florasl.

Ye~ildag-Kurucuova Florasl, Ookiik DaiP- Floras!, YIIdlz Oag! Floras! ve Yalldag Florasl yah~malan Akdeniz dag kal1 veya i<; Anadolu ge9i~ kl1~agmda

bulunmaktadlr. Bu yall~rnalarda Astragailis cinsi iyerdigi takson saylSl baklrnmdan birinci yada ikinci S1fada yer alrr. Akdeniz fitoeografik bolgesindell iran-Turan fitocografik bolgesine ge9i~te iran-Trrran elernentlerinin artmasma bagJt olarak ozellikle .tilkemizin Orta ve Dogu Alladolu bolgelerinde step vejetasyonuna lokalize olmu~ Astragalus cinsinin tiir say!s! da artmaktadlr.

Tamarru Akdeniz fitocografik bolgesinde bulrrnan Otluk-Gidefi OagIan Floras1, Olirnpos-Bey OagJan Floras! ve Antalya ~ehir Florasl yah~rnalannda Astragallis cinsi az tiirle ternsil edilmekte ve Astragalus cinsi bu 9ah~rnalarda ilk

be~ten itibaren srralamaya girmektedir. Astragalus einsi iyerdigi takson saylS!

bakurundan Otluk-Gidefi DagJan Floras! yah$rnasmda be~inci slrada, Olirnpos- Bey Oag/aT! Floras! yah~rnasmda ilk 10'a giremerni~tir (2, ll, 12). OtIuk-Gidefi OagJarmda step alanlarmm az oImasl ve yllhk yaiP-$m 1400 nrrn den fazla oImasl bu cinsm yok tiide ternsil edilmesini engellernektedir (2, 26). Tiirkiye Florasl'nda 40. slrada bulunan Sedum L. cinsinin OtIuk-Gidefi DagIan Floras! yah$rnasmda yedinci srraYl almasmda alanrn ta~hk, kayahk, ve engebeli yaplya. sahlp

October 2001 Vol:14 No:4 Journal of the Institute of Science and Technolo Gazi Uni. 1334

(10)

Ekim 2001 CiIt: 14 No:4 Gazi Universitesi Fen Bilimleri EnstitUsil Dergisi

almaslyla birlikte alandaki yiikselti farlamn da etkili oldugu dli~iinlilmektedir

(22, 23). Ay:rn:a bireyseJ yah~ma tarzl farkhhkJan da cinslerin takson saYlsml aransal alarak etkilemektedir.

Tabla 4. Kar~~tmlmasl yapIlan alaIIlann yak taksonla temsil edilen cinsleri

YapIlan

I

Call~malar Ôt. Ôl. Âu. ^Ge. ^Ta. ^DO. ^Yl. ^Ye. ^Ka. ^Ya. ^Dc. ^Se.

Toplam

1016 865 1027 703 1053 396 -In 512 40() 729 824 900

Takson SaVlsl I

Silene L. 18 15 17 16 19 6 17 9 6 II 19 15

Trifolium L. 17 12 13

-

^- ^- ⁵ ¹¹ ⁵

I

¹¹

^I ^- ^-

Allium L. 16 - 12 9 13 6 8 - ^II -

I

^- ^, ^-

I

^. I ^I

Ranunculus L. 15

I

¹⁵ ¹⁶ ^. ¹³ ^- ⁶ ^. ⁵ ^r ⁷

I ^- I

^- ^[

Astragalus L. 1-1.

I

^- ⁸ ²⁹ ³⁵ ⁵ ¹²

I

¹¹ ¹¹ ^I_I ^1-1.

I

¹⁹ ²⁰ ^I_I

reronica L. 11

I

^, ¹⁰ ^- ¹⁰ ¹⁶ ^-

I

^- ^II ⁶

^I ^- ^I

¹⁰ ^I ⁸ ^1-1

^I

Sedum L. 11

T ^-

^- ^- ^-

^-

⁸ ^.

^- _I

^- ^I_I ^. ^- _i

Galium L. 10

I

¹⁰ ¹⁰ ⁹ ¹¹ ⁵ ⁹

I

⁸ ⁶

I

⁹ ÎI ÎÎ ¹³ ÎÎ

.-1nlhemis L. 10

I

^- ⁸ ^- ⁶ ^- ^-

^-

T

^-

I ^- ^-

^!^I

J!edicago L. 10 I I ⁹ 14

- - - - -

^I^- ⁹

I

^- ^- ^I^I

Dedegal Dajp Akdeniz'e dik konumda uzanmakta ve Akdeniz ikliminin etkisi iy kesimlere kadar ula~maktadlr. Bu nedenle Dedegol Dagl'nda Akdeniz . elementli bitkiJer 1200 metreye kadar saYIsaJ olarak baslan bulunmaktadIr.

Ancak bu yUkseklikten sonra iran-TUf'"dIl element/eri daha hakim duruma geymektedir (19). Fitocografik durumundaki heterojenlik nedeniyle Dedegal Dag! Florasl yall~masmda Astragalus cinsinin iistlinlUk sagIayamadlgJ gariilmektedir.

Ozellikle Bat] Anadolu'nun aylk alanlan ile Olta Anadolu ·ya lokalize olan Verbascum L. cinsi yiikselti ve habitat farkhhklan nedeniyle bu

yalI~malarda az tfule temsil edilir.

3.5. Endemizm oranlart Jloniinden degerlendirme

.

Ara~trrma alanlannlll iyinde ve civarlannda yerle§im yerleri ve tanm alanlannm bulunmasl endemizm oranml dli~i.innektedir. Bu alanlar i~inde

Antalya $ehir Florasl %7.7 ile en dii~lik orana sahiptir (12). Bey§ehir Galli ve Ye§iJdag-Kurucaova Florasl 9ah~ma alanlan iyinde yok saYlda tanm alam ve

yerle~im yeri bulunmasl nedeniyle endemizm oranlan % 1 0.1. ve % /1.5 gibi

dli~i.ik degerlerdedir (8,20, 27, 28).

Geyik Dajp gibi yevresinden izole olmu~ yiiksek dagla!" blinyelerinde daha farkll ekolojik azeUikleri buhmdururlar. Yallllzca bir dag kiitlesinde smuh kalan baZJ ekolojik iize.llikler, bir yok bitkinin bu dar alanlarda lokalize olmasma neden olUf. Bu dururn azellikle tek ki.itle halinde yiikselen dagIarda endemizm oramm yiikse1tmektedir ($ekil 3).

G U · 1335

October 2001 Yol:l4 No:4 Journal of the Institute of Science and Tecbnolo azi Ol.

(11)

Ekim 2001 Cilt: 14 No:4 Gazi Oniversitesi Fen Bilimleri Enstittisll Dergisi

Tablo I. Kar~"a~tmnaSl yapl1an alanlann endemizm durumlan

,._-_.

Ot.

T

^01. ^All.

T

^Ge. ^I^Yeo

I

^Yo.

' Yard"" Ta. DO. Yt. De. Be. Se. Ha.

<;Ult,11,"lar i

TOr SaYlSI ¹10 1 ()-( X6) 1027 7113 11153 396 473 512

I

⁷²⁹ ⁸²⁴ ³⁴² ⁹⁰⁰ ³⁰²

Endcmizm _Orum_(!!,{)) i _{15.61 18.}11

I

^7.7 ^29.3 ^20.2 ^19.2 ^18.3 11.5 'I D.8 19.1 IIJ.I 11.4 16

I

C;:ah~ma alanlannm endemizm oranlan ile yiikseltileri arasmda bir korelasyon oldugu g6rtilmektedir (~ekil 3). Yiikseltinin artmasID3 baglJ olarak tanm alanlan ve yerlerim yerle~im b61geleri azalmaktadu. Bu duruma par'alel olarak tanm bitkileri. ekzotik bitkiler ve ruderal bitkiler de azalmaktadlr. Aynca daha dar alanlarda etkili olan ekolojik ko~ullar baskIn duruma gelmekte ve izole bir ~evre olu~turmaktadlr. Butlm bu faktorler endemizID oramm yiikseltmektedir.

Sekil 3. Endemizm oran, ile yfikseklik arasl11daki i1iski

-a-Yflkseklik -6:-Endcl1liLlll

... ---.---.---.---~~ ;"

'::500 25

~!10n :20

--' ::;

" ^I^~1I1)

.~

--'

:.--

1111111 1<)

500

" +----I--+--+--+-+--+--+--+--+--.--1-+-f---+ "

l\n He ~-'e H~. Se. Ya. OJ. ra. Or. Dil. Y). De. Ge.

(ah,ma alanJan

Fitocografik yonden kaqIla~tmlan alanlar iyinde :2000 metrenin lizerindeki lokaliteleri de kapsayan tUm ~ah~malard3 endemizm oram %15 in lizerindedir. Geyik Da& tek ba~ma buyiik biT kiitle olu~turmakia ve 2850 m ylikseklige ula~makiadlr. Bu yah~malar iyinde Geyik Dagl % 29.3 endemizm oram ile ilk SlraYl almaktadlf (l, 29). Bu deger yakla~Ik Tilrkiye ortalamasl ile ayll1dn.

Klitle halinde yiikselen dag yada dag silsilelerinde yiiksekligin artmasma bagh olarak endemizm oram da artmaktadu (~ekil 3). Ancak endemik bitkilerin

altl~l yallllzca yiikseklikle at,:lklanamaz. Endemizm oranmda. yilkseklige baglJ olarak ozel ekolojik ko~ullarla birlikte iklim. edaftk faktorler, jeolojik devirlerdeki bitki goyieli, genetik ve cografi izolasyonlar, andropojenik etkiler.

lilkemiz cografyasmdaki konumu gibi pek 'Yak faktor de etkili olmaktadlr.

October 2001 Vol:14 No:4 Journal of the Institute of Science and Technolo . Gazi Uni. 1336

(12)

Ekirn 2001 eilt: 14 No:4 Gazi Oniversitesi Fen Bilimleri EnstitlisU Dergisi

4. KAYNAKLAR

1- iIarslan.

R-

ve Dural, H., "Geyik Dagr (Antalya) Floras! Ozerine Bir Ara~tmna", ruBiTAK, Proje No: TBAG-956, Ankara, (1994)

2- Duman, H., Duran, A., "Otluk ve Gidefi DagIannm Flora ve Vejerasyonu", ruBiTAK, Proje No: TBAG-1346, (1997)

3- Gemici, Y., Gork, G. ve Acar,

t,

"Bat! ve Guney Anadolu Yuksek Dag Vejetasyonu", rOBfTAK, Proje No: TBAG-993, (1994)

4- Dural, H., Kuyi.ikodi.ik, M. ve ErtugruJ, K., "Ylldlz Dagl (Akseki-Alltalya) Florasma KatkIlar", Ot Sistematik Botanik Dergisi, 2(2): 47- 66, (1995)

5- (:etik, R. ve Yurdakulol, E., "Kiiyiik Geyik Dag] (Bozlar-Konya) ve Civan Florasma Katlalar", Selyuk Oillv. Fen Fak. Dergisi, Say] 2: Seri:B-Biyoloji, 167-185, (1982)

6- Ocakverdi, H., "Seydi~ehir Maden Bolgesi (Konya) ve Cevresinin Florast", Selyuk Oniv. Fen-Edebiyat Fak. Dergisi, SayJ:3, 91-130, (1984)

7- Savran,· A., Dural, H. ve Ertugrul, K., "Doki.ik Dag (Bey~ehir-Konya) Florasma KatkIlar", Or Sisrematik Botanik Dergisi, 2( I): 79-98. ( 1995)

8- Serin, M. ve Cetik, A.R, "Ye~ildag-Kurucuova (Bey~ehir) Floras!", Sel911k Oniv. Fen-Edebiyat Fak. Dergisi, Say] 7: 1-5.5., (1984)

9- M., KarglOglu, K., EnugruL Y., Bagcl, "Yandag (Ispana) FJorasma KatkIlar", OT Sistematik Botanik Dergisi, 2, 2, 19-45, (1995)

10- (:etik, R., "f9 Anadolu'nun Vejetasyonu ve Ekolojisi", Selyllk Oniv. Yaym No:7, Fen-Ed. Fak. Yay.:!' P: 496. Konya, (1985).

Il-Pe~men, H .. "Olimpos-Beydaglan Milli Parla Alammn Vejetasyon Tipleri ve Fiorasl Ozerine Gozlemler", TOBiTAK Vil. Bil. Kong. Mat.. Fiz. ve Biv. Bil.

~ .

Ara~t. Gr. Tebl., Biy. Sek.: 727-736. (I 982) .

12- R. S., Goktiirk, H., Silmbul, "Flora of Antalya City". Tr. J. of Botany. 21 341-378, (1997)

13- Atalay, t,. TiiJ:k:iye Vejetasyon Cografyas], Ege Univ. Bas]mevi. B0111ova.

izmir, (1994)

14- Gemici, Y., Tersiyerden giintimiize Ttirkiye'nin flora ve vejetasyonu. Doga- Tr.J.of Botany, 17, 221-226, (1993)

15- Siimbiil, H. ve Erik, S., "Ta~eli Platosu Floras] /", DOGA TL Boranik D ..

12(2): 175-205, Ankara, (1988)

16- Siimbiil, H. ve Erik, S., "Ta~li Plarosll Floras! lI". DOG A TL Botanik D ..

12(3): 254-322, Ankara, (1988)

17- Siimbiil, H. ve Erik So, "Ta~eli Platosu Floras] IIr'. Hacettepe Fen ve Miihendislik Bilimleri Dergisi, 2: 1-38. Ankara, (1990)

18- Siimbiil, H. v~ Erik. So, "Ta~eli Platosu Floras] IV". Hacettepe Fen ve .Mtihendislik Bilimleri Dergisi. 2: 61- I 10. Ankara (1990)

19- Pe~men, H. ve Giiner, A .. "Dedegol DagJ (lsparta) Floras!". TOBiTAK.

Proje No: TBAG-164, (1976)

20- M., Kii,<tikodiik. "Bey~ehir Galti Floras]". Doga TU Botanik D. 13. J: 55-79.

( 1989)

21- B., Kaya, H .. Ocakverdi. "Hadim (Konya) ve yenesinill florasl". OT Sistematik Botanik Dergisi. 5. 2. 15-32. (1998)

I

October 2001 Vol:14 No:4 Journal of the Institute of Science and Technology. Gazi Uni. 1337

(13)

Ekim 2001 Ciltl4 No:4 Gazi Oniversitesi Fen Bilimleri EnstitasU Dergisi

22- Davis, P.H., "Flora of Turkey and the East Aegean Islands", Vol. 1-9:

Edinburg Univ. Press, (1965-1985) .

23- Davis, P.H., Mill. R.R., Tan. K., "Flora of Turkey and the East Aegean Islands", Vol. 10: Edinburg Univ. Press, (1988)

24- <;:etik, A.R., "Vejetasyon Bilimi", Olkemiz Matbaasl, Ankara. (1973)

25- Akrnan, Y., "Ttirkiye Orman Vejetasyonu", Ank. Univ. Fen Fak., 449.

(1995) .

26- Anonim, "Meteoroloji Biilteni"; Dev1et Meteoroloji i~leri GeneJ Miidiirliigii, (1984)

27- Dural, H., Kiiyiikadiik, M. ve Ertugrul, K., "19 Anadolu ve i<; Anadolu- Akdeniz Ge<;i~ Ku~agmda Bulunan Bazl Alanlann Floristik Yanden . Kar~lla~tmlmasl", Selyuk Oniv. Fen - Edebiyat Fak Dergisi, Say] 7, 79-90.

( 1988)

28- Siimbiil, H. ve Erik, S., "Tageli Platosunda Yetigen Baz] Bitkilerin Fitocografik Yonden Incelenmesi", IX Ulusal Biyoloji Kongresi. C.3, 309- 319, Sivas, (1988)

29- Duran, A., "Otluk ve Gidefi DagJarmm (Akseki-Antalya) Endemik Bitkileri".

n.

Uluslararasl KlZllllmak Fen Bilimleri Kongresi, 2: 311-324, Kmkkale, (1998)

I

October 2001 Vol:14 No:4 Journal of the Institute of Science and Technology, Gazi Uni. ¹³³⁸

View publication stats View publication stats