39
ADÜ Týp Fakültesi Dergisi 2004; 5(1) : 39 - 41 Olgu Sunumu
ÝYATROJENÝK HÝPOPARATÝROÝDÝ'YE SEKONDER GELÝÞEN YAYGIN ÝNTRAKRANÝYAL KALSÝFÝKASYONLAR
Yelda Özsunar DAYANIR , Alparslan ÜNSAL , Kutsi KÖSEOÐLU1 1 1
ÖZET
Anahtar sözcükler
Extensive Ýntracranial Calcifications Secondary To Ýatrogenic Hypoparathyroidism SUMMARY
Key Words:
Hipoparatiroidi, bazal ganglion kalsifikasyonlarý ile seyredebilir. Ancak subkortikal beyaz cevhere kadar uzaným gösteren yaygýn intraserebral kalsifikasyonlar, hipoparatroidide nadir görülen bir tablodur. Bu olguda, etiyolojisi bilinmeyen epileptik nöbetler nedeniyle takip edilen 20 yaþýndaki bayan hastada bilgisayarlý tomografi (BT)'de yaygýn parankimal kalsifikasyonlar bulundu. BT bulgularý ýþýðýnda hastaya iyatrojenik hipoparatiroidi tanýsý kondu. Radyolojik bulgular tartýþýlarak, intraserebral kalsifikasyonlarýn ayýrýcý tanýsý gözden geçirildi.
: beyin, kalsifikasyon, hipoparatiroidi
Hypoparatyroidsm can be associated with calcification of basal ganglia. Extensive intracerebral calcification extending into subcortical white matter, is however rarely seen in h . A 20-year-old female who presented with unexplained seizures underwent computerized tomography (CT) examination. CT showed extensive paranchymal calcification, which lead to a diagnosis of iatrogenic hypoparathyroidism. The radiological findings and differential diagnosis of intracerebral calcifications were discussed.
Brain, Calcification, Hypoparathyroidism
ypoparatyroidism
1Adnan Menderes Üniversitesi, Týp fakültesi Radyoloji, Anabilim Dalý, AYDIN
Subtotal tiroidektomiyi takiben geliþen iyatrojenik hipoparatiroidi az görülen bir komplikasyondur. Radyolojik olarak genellikle bazal ganglion ve koroid pleksus kalsifikasyonlarý ile bulgu verir. Bazal ganglionlar dýþýnda intrakranial kalsifikasyonlarla seyretmesi oldukça nadirdir.
Bildirilen benzer olgular genellikle paratiroid rezeksiyonunu takip eden çok uzun yýllar içerisinde geliþmektedir. Tiroid operasyonundan 3 yýl sonra yaygýn intrakranial kalsifikasyonlar saptanmasý, olgumuzu daha da ilginç kýlmaktadýr.
20 yaþýndaki bayan hasta 3 yýl önce epileptik nöbet þikayeti ile nöroloða baþvurdu. Bu dönemdeki kranial BT'si normal olan hastaya 400 mg/gün karbamazepin baþlandý. Takip süresince herhangi bir þikayeti olmadý. Son 1 ay içinde birkaç kez nöbet geçirmesi üzerine çekilen BT incelemesinde; bilateral kaudat, lentiform nukleuslar, koroid pleksus ile frontal, parietal ve kýsmen oksipital loblardaki subkortikal beyaz cevherde yaygýn, simetrik kalsifikasyonlar saptandý (Resim 1a,1b,2). Kontrast madde enjeksiyonu sonrasý patolojik opaklaþma izlenmedi. Kalsifikasyonlar iki yönlü direk kafa grafisinde görülmedi. Hastaya MRG incelemesi yapýlmadý. Hasta hipopatiroidi ön tanýsýyla endokrin kliniðine refere edildi. Hastanýn sorgusu sýrasýnda, 3 yýl önce tiroidektomi operasyonu sonrasýnda þikayetlerinin baþladýðý öðrenildi. Nörolojik takipte hastanýn nöbetleri ekstremite spazmlarý ve sýk tekrarlayan göz kýrpmalarý þeklinde tanýmlandý. Ýdrar inkontinansýnýn olmadýðý belirtildi. Chvostek ve
Trousseau bulgularýnýn pozitifliði dýþýnda fizik ve nörolojik muayene normaldi. Kanda total kalsiyum ve inaktif kalsiyum düzeyleri sýrasýyla 0.8 mmol/l
1
2-8
9-10
OLGU
Resim 1. Olgunun bazal ganglionlar düzeyinden alýnan kontrastsýz (a) ve kontrastlý (b) BT kesitlerinde; bilateral kaudat nukleuslar, lentiform nukleuslar ile, frontal ve paryetal loblardaki gri-beyaz cevher birleþim yerinde yaygýn ve simetrik kalsifikasyon alanlarý izlenmekte.
Ýyatrojenik hipoparatiroidiye sekonder geliþen yaygýn intrakraniyal kalsifikasyonlar
40
(Normal: 2.1-2.6), 0.3 mmol/l, (N: 1.05-1.25) ve total fosfor düzeyi 2.05 mmol/l (Normal: 0.8-1.5), parathormon düzeyi 3.7 ng/l (Normal: 12-72) bulundu.
Kan kalsiyumu ve parathormon düzeyinin düþük, fosfor düzeyinin yüksek olmasý, klinik ve radyolojik bulgularla hipoparatiroidi tanýsý konuldu.
Olgu, 7 gün boyunca gözlemde tutuldu. Herhangi bir þikayetinin olmamasý üzerine oral kalsiyum, parathormon ve karbamazepin tedavisi ile taburcu edildi.
Parathormon eksikliðinin neden olduðu hipokalsemi, renal fosfat atýlýmýnýn azalmasý nedeniyle hiperfosfatemi ile birlikte seyreder.
Nöromüsküler irritabilitede artýþ, kas güçsüzlüðü ve tetaniler görülür. Hipokalsemi, hiperfosfatemi ve perivasküler kalsiyum kristaloidlerinin birikimi sonucu baþta bazal ganglionlar olmak üzere yumuþ ak doku kalsifikasyonlarýna sebep olabilir. Bu kalsifikasyonlar zaman zaman bizim olgumuzda olduðu gibi taný konulmasýnda önemli bir ipucu oluþturur. BT'de saptanan bazal ganglion kalsifikasyonlarýnda 40 yaþýn altýnda, altta yatan patolojik bir süreç aranmasý gerektiði söylenmiþtir.
Literatürde basal ganglionlar dýþýnda yaygýn serebral kalsifikasyonlar tanýmlanmýþtýr. Ancak bunlarýn ç o ð u n u i d i y o p a t i k h i p o p a r a t h y r o i d i v e pseudohipoparatroidi olgularý oluþturmaktadýr. Ýki olguda, tiroidektomi operasyonundan 30 ve 61 yýl sonra geliþen hipoparatroidi bulgularý ve serebral kalsifikasyonlar gösterilmiþtir. Bizim olgumuz 3 yýl gibi nisbeten kýsa sayýlabilecek bir süre sonra bile, hipoparatiroidi intrakranial kalsifikasyonlarla seyredebileceðine dikkat çekmektedir. Serum kalsiyum düzeyinin literatürde belirtilen olgulara kýyasla daha düþük olmasý, sürecin hýzlanmasýna neden olmuþ olabilir. Etiyolojisi farklý (idiyopatik/
iyatrojenik) kalsifikasyonlarýn BT görünümleri arasýnda önemli bir fark saptanmamýþtýr.
Hipokalseminin þiddeti ve sürecin uzunluðu
kalsifikasyonlarýn yoðunluk ve yaygýnlýðýný belirleyici temel faktör olarak görünmektedir.
Tanýmlanan olgularýn çoðunda intrakranial kalsifikasyonlar direk kafa radyografisinde bulgu vermemiþtir. Bu duruma Patel ve arkadaþlarý dikkat çekmiþ ve BT attenüasyon deðerleri 200 Haunsfield ünitesinden düþük olan kalsifikasyonlarýn direk radyografide görülmediklerini belirtmiþlerdir. Lang ve arkadaþlarýnýn BT ile magnetik rezonans görüntülemesini (MRG) karþýlaþtýrdýklarý olguda BT'nin serebral kalsifikasyonlarý göstermede en önemli taný aracý olduðu belirtilmiþtir. Bu olguda MRG, BT bulgularýna ek bir katký saðlamamýþtýr.
Ancak ayýrýcý tanýda göz önünde bulundurulmasý gereken lipit proteinozisleri, familyal ferrokalsinozis, hipotiroidi, hiperparatiroidi, Fahr Hastalýðý ve entoksikasyonlar gibi olgularda yardýmcý olabilir.
TARTIÞMA
KAYNAKLAR
6
2-4,7-8
9-10
9
11
9
12
1. Posen S, Clifton-Blight P, Cromer T. Computerized t o m o g r a p h y o f t h e b r a i n i n s u r g i c a l hypoparathyroidsm. Ann Intern Med 1979;91:415- 417.
2. Goel A, Bhatnagar MK, Vahishta A, Verma NPS.
Hypoparathyroidsm with extensive intracranial calcification: a case report. Postgrad Med J 1994;
70:913-915.
3. Mendelsohn DB, Hertzanu Y, Friedman L.
Hypoparathyroidsm with cerebral calcification extending beyond extrapyramidal system. S Afr Med J 1984;65:781-782.
4. McLeod DR, Hanley DA, McArthur RG. Autosomal dominant hypoparathyroidsm with intracranial calcification outside the basal ganglia. Am J Med Genet 1989; 32:32-35.
5. Fulop M, Zeifer B. Case report: extensive brain calcification in hypoparathyroidism. Am J Med Sci 1991;302:292-295.
6. Cohen CR, Duchesneau PM, Weinstein MA.
Calcification, particularly of basal ganglia as visualised by computerised tomography. Radiology 1980;134:97- 99.
7. Barabas G, Tucker SM. Idiopathic hypoparathyroidsm and paroxysmal dystonic choreoathetosis (letter). Ann Neurol 1988;20:750.
8. Illum F, Dupont E. Prevalences of CT-detected calcification in basal ganglia in idiopathic hypoparathyroidism and pseudohypoparathyroidism.
Neuroradiology 1985;27:32-37.
9. Lang C, Huk W, Pichl J. Comparison of extensive brain calcification in postoperative hypoparathyroidsm on CT and NMR scan. Neuroradiology 1989;31:29-32.
10. Reddy ST, Merrick RD. Hypoparathyroidsm, intracranial calcification, and seizures 61 years after thyroid surgery. Tenn Med 1999;92:341-342.
11. Patel PJ. Some rare causes of intracranial calcification in childhood: computed tomographic findings. Eur J Pediatr 1987;146:177-180.
12. Grossman CB. Magnetic resonance imaging and computed tomography, Baltimore, 2 nd ed., Williams and Wilkens,1996:431-432.
Resim 2. Sentrum semiovale düzleminden alýnan kontrastsýz beyin BT kesitinde gri-beyaz cevher birleþim yerindeki yaygýn kalsifikasyonlar görülmekte.
Dayanýr ve Ark.
41 YAZIÞMAADRESÝ
Doç. Dr. Yelda Özsunar DAYANIR
Adnan Menderes Üniversitesi, Týp fakültesi Radyoloji, Anabilim Dalý,
09100 AYDIN
Geliþ Tarihi : 15.07.2002 Kabul Tarihi : 08.05.2003
