III- Bakım ve Yönetim ile İlgili Faktörler

(1)

III- Bakım ve Yönetim ile İlgili Faktörler

A-Besi Başlangıcında yapılacak işlemler

Sığırlar CA göre sınıflandırılmalıdır.

Sığırlar numaralandırılmalıdır.

En azından ayda bir kez tartılmalıdır.

YYO sık sık takip edilmelidir.

B- Sağlık Koruma Önlemleri

Nakliye stresine karşı LA antibiyotikler uygulanmalı,

Besi başında iç ve dış parazit ilaçlaması yapılır.

Hijyenik ortam sağlanmalıdır.

Salgın hastalıklara karşı aşılamalar yapılmalıdır.

Şap (polivalan) aşısı-4 ayda bir

Sığır Vebası,

(2)

C- Yeme alıştırma

Besi başlangıcında sığırlar yeme alıştırılır,

Alıştığı yemle besiye devam edilmeli,

Yeni bir yeme geçişte rumen mikroflorasının alışması da en az 1 hf sürer.

D- Tırnak uzamaları

Bağlı sistemlerde 3-4 aydan uzun süreli besilerde tırnaklar uzar.

Uzayan tırnaklar ağrıya neden olur ve dolayısıyla besi performansına etkiler.

(3)

Besi Sonu Ağırlığının Tespiti

Besi sonu ağırlığını ekonomik koşullar belirler.

Yem fiyatları ile karkas satış fiyatları etkilidir.

Marjinal Gelir=Marjinal Gider ( Ekonomik Optimum Nokta) = Başa Baş Noktası

Bunun için eklemeli canlı ağırlık artışları ve eklemeli yem tüketimleri / 1 kg CA hesaplanır.

Belli dönemlerde Günlük Marjinal Gelir ve Gider hesaplanır.

M Gelir – M Gider eşit olduğu ağırlık Başa Baş Noktası’dır.

(4)

IV. BARINAKLAR İLE İLGİLİ FAKTÖRLER

1. Kapalı sabit duraklı ahırlar (Bağlı)

Bu ahırlarda bazı sorunlar vardır:

• Hastalıklara karşı direnç azdır.

• Uzun süreli besilerde eklem ve kemik hastalıkları çok görülür.

• Yazın besi çok zordur.

• Hareketsizliğe bağlı karkas daha yağlıdır.

• Oksijen yetersizliği:

• Ahır Sıcaklığı:

Avantajları:

• Sığırların kontrolü ve temizlik kolaydır.

• Ferdi yemleme yapılabilir.

• Karkas daha yağlı olduğu için karkas randımanı daha yüksektir.

(5)

(6)

(7)

(8)

(9)

2. Kapalı serbest dolaşımlı ahırlar

• Yönetim daha kolaydır.

• Aynı alanda bağlı sisteme göre daha fazla hayvan beslenebilir.

• Tympani ve ayak problemleri daha az görülür.

• 8-15 başlık bölmeler vardır.

• Her sığır için 3.5 m

²

alan ve 60 cm uzunluğunda yemlik,

• Her sığır için zeminden 15-20 cm yüksekliğinde bir durak,

• Her bölmeye giriş-çıkış kapısı yapılmalı,

• Gübre mekanik veya ızgaralı sistem ile uzaklaştırılmıyorsa sıkıntı oluşturabilir.

• Her bölmede hayvan nakil yolu olmalı,

• Pencereler perdeli sistemle kapatılabilir

(10)

(11)

3. Yarı açık – serbest dolaşımlı ahırlar

- 8-10 başlık bölmeler vardır.

- Her sığır için 6 m

²

alan ve 60 cm uzunluğunda yemlik hesap edilir.

- Her sığır için zeminden 15-20 cm yüksekliğinde sundurma altında 2.0-2.5 m

²

lik yatma yeri hesap edilir.

- Sulukların kışın donmaması için gerekli tedbirler alınmalıdır.

- Zemin beton olmalıdır.

Avantajları:

• Besi performansı daha yüksektir.

• Yatırım maliyeti azdır (% 70).

• Kapalı bağlı ahırlara göre aynı alanda besiye alınan hayvan sayısı daha fazladır.

• İşçilik gideri çok azdır.

• Yıl boyunca 12 ay besi yapılabilir.

• Hastalıklar daha az görülür.

• Karkasta yağ daha azdır.

(12)

(13)

(14)

(15)

(16)

4. Açık - serbest dolaşımlı ahırlar (Açık besi yeri)

- ABD de çok yaygındır.

- Hafif meyilli ve zemini sert arazi olmalıdır.

- Bölmeler yapılır. Su yalakları yemliklere uzak yapılmalıdır.

- Normal eğimli ve geçirgen topraklı araziler seçilmelidir.

- Çamur problemi var ise küçük tepecikler yapılabilir.

- Yemlik ve suluk etrafına beton atmak gerekebilir.

- Zeminin çamur olmasını engelleyici tedbirler alınmalıdır.

(17)

(18)

(19)

(20)

(21)

(22)

IV. HASTALIKLARLA İLE İLGİLİ FAKTÖRLER

Asidozis Karaciğer Apsesi

Meteorismus Üre zehirlenmesi

Enteritis Panarisyum

Şap

Koksidiozis

Bronkopnömoni IBR

Leptospiroz

Paraziter hastalıklar

Sığırlarda görülen hastalıklar besi performansını olumsuz etkiler.

(23)

ŞAP

(24)

(25)

Deride Ekzema

(26)

Pazarlama

Üretilen ürünün paraya dönüştürülmesidir.

Bu nedenle besici zamanlamayı ve kararlarını isabetli yapmalıdır.

 Pazarlamada etkili temel 2 faktör vardır (a-Kesim olgunluğu, b- Fiyat):

a-Kesim Olgunluğu

Hayvanın kesim için en uygun duruma gelmesidir.

Tartımla veya tecrübeli bir gözle belirlenebilir.

Sağrı, kuyruk sokumu, but ve külotlar dolmuş ve yuvarlaklaşmıştır.

Sırt ve karınaltı çizgisi paraleldir.

Arkadan kare, yandan dikdörtgen şeklinde görülür.

(27)

Sığırlarda Büyüme Eğrisi

(28)

b- Fiyat

Karlılığı bir ürünün pazarda bulduğu fiyat belirler.

Üretim, tüketim ve fiyatlar arasında denge bulunmalıdır.

Destekler çok önemlidir.

Fiyatları, ihracat olumlu, ithalat ise olumsuz etkiler.

Et kaçakçılığı da besicilerin en büyük korkusudur.

K.O. gelen bir sığır fiyatın iyi olduğu yerde pazarlanır.

Bu pazar uzaksa taşıma veya aracı problemi ortaya çıkar ^.

(29)

Hayvan Nakli - Nakliye Firesi

• Besiye alınacak veya besisi tamamlanmış sığırların nakli gerekir.

• Nakliye esnasında besili hayvanlar için hayvan başına 2 m ² kamyonda yer düşünülmelidir.

• Taşıma esnasında ağırlık kaybı en önemli problemi oluşturur.

• Yaralanmalar, kırıklar ve ölümler görülebilir.

• Strese bağlı et kalitesinde kötüleşme görülür.

Taşıma Öncesi yemleme

• Taşıma aç karna yapılmalıdır.

• Yüklemeye 2-3 saat kala su verilmemelidir.

• Kesif yemler, sulu yemler ve yüksek proteinli kuru kaba yemler nakilden 12 saat önce rasyondan çıkarılmalıdır.

• Kaliteli kuru kaba yemlerin verilmesi en iyi sonucu verir.

(30)

Kesim ve Karkas Özellikleri

Kesim

Gırtlak ile nefes borusunun birleştiği yerden ve larynx başta

kalmak üzere boyun omurlarına kadar bütün dokuların kesilerek kanın akıtılması işlemidir.

-Yatırma

-Askıya alma

Kesim Özellikleri

-Kesim ağırlığı -Testis ve penis ağırlığı

-Sıcak karkas ağırlığı -Kalp ve akciğer ağırlığı -Sıcak karkas randımanı -Karaciğer ve dalak ağırlığı -Deri ağırlığı -Sindirim sistemi ağırlığı

-Baş ve ayakların ağırlığı -İç yağlar ağırlığı

(31)

Karkas Randımanını Etkileyen Faktörler

Randıman ile kemik miktarı arasında negatif, yağ ve et miktarı arasında ise pozitif korelasyon vardır. % 60 ve üzerinde randıman veren karkaslar çok yağlı olur.

1.Beslemenin Etkisi:

2.Canlı ağırlık ve yaşın etkisi:

3.Cinsiyetin etkisi:

4.Irk etkisi:

(32)

Karkas

Sığırın kesilip baş, ayaklar, deri, kuyruk ve tüm iç organları çıkarıldıktan sonra geriye kalan bütün gövdeye denir. Türkiye’de böbrek ve yağları karkasa dahildir.

Karkas Özellikleri - Soğuk karkas ağırlığı -Soğuk karkas randımanı -Kas dokusu

-Kemik dokusu -Yağ dokusu -MLD alanı -Değerli etler

Karkas Parçalama

Karkas omurilik boyunca kesilerek simetrik iki parçaya ayrılır. Piyasada çeyrek karkas olarak satıldığından 12. ve 13. kostalar ile bunlara karşılık gelen 12. ve 13.

omurgalardan ayrılır.Karkasın %54’ünü ön, %46’sını arka çeyrekler oluşturur.

(33)

(34)

Karkası oluşturan dokuların oranları

Doku Oran(%)

Sığır Koyun

Kas 60-62 50-66

Kemik 15-17 16-21

Yağ 18-22 16-28

Kas Dokusunun Besin içeriği

Besin Oran(%)

Sığır Koyun

Su 74 69

Protein+Yağ 25 30

Mineral 1 1

(35)

Çeşitli Bölümlerin Karkastaki Oranları

Bölüm Karkasta(%) Et Oranı(%)

But 35 60

Kol 19 60

Sırt 10 47

Bel 09 57

Diğerleri 28 50

(36)

Karkastaki et, yağ ve kemik oranlarını etkileyen faktörler

1.Cinsiyetin etkisi 2.Irkın etkisi

3.Yaşın etkisi

4.Rasyonun etkisi

5. Barınak tipinin etkisi

(37)

Karkasların Sınıflandırılması

TSE’ye göre ekstra, birinci, ikinci ve üçüncü sınıf olarak sınıflandırılır.

1.Yaş

Ekstra: süt danası,dana, tosun,düve karkasları Birinci: genç boğa, kısır genç inek

İkinci: ergin boğa, ergin inek

Üçüncü: yaşlı boğa, öküz, yaşlı inek 2.Kas Gelişimine Göre:

But ve MLD kasının gelişimine bakılır.

But profilinin dış bükey, düz ve iç bükey olma durumu ile sığırın yaş ve cinsiyetine göre karkas sınıflandırılması yapılır.

MLD alanının büyüklüğüne göre benzer sınıflandırmalar yapılır.

3. Yağ Dağılımı ve Kalınlığına Göre:

Karkas üzerindeki yağ tüm karkasa homojen dağılmış veya belli

bölgelerinde toplanmış olabilir. Homojen ise ekstra veya I. Sınıftadır.

Karkasın yağlılık durumu MLD’nin sırt tarafındaki yağ kalınlığının,

MLD’nin genişliğine oranlanmasıyla tespit edilir.Bu oran 7:1’den küçük

ise karkas fazla yağlı, büyük ise normal yağlı olarak kabul edilir.

(38)

KASAPLIK GÜÇ

Bir ülkede mevcut toplam değişik yaş ve cinsiyette sığır

varlığından yılda ne kadarının, normal şartlar altında kasaplık olarak kesilebileceğini belirten orana denir.

Çağ ve Cinsiyet Kasaplık Güç (%)

İnek 6.17

Boğa 1.20

Öküz 2.52

Düve 1.11

Dana (Erkek ve Dişi) 6.30

TOPLAM 17.30

(39)

(40)

(41)

(42)

(43)

(44)

(45)

(46)

(47)

Yem Dağıtımı

(48)

(49)

(50)

(51)

(52)

Suluk

(53)

(54)

(55)