KOMPLEKS OLUŞUM REAKSİYONLARI VE TİTRASYONLARI

KOMPLEKS OLUŞUM

REAKSİYONLARI VE TİTRASYONLARI

• Ligand, bir elektron çifti sunarak bir katyon veya nötral bir metal atomu ile bir kovalent bağ oluşturan bir iyon veya bir moleküldür. Bu elektron çifti, katyon veya nötral bir metal atomu ile ligand arasında ortaklaşa kullanılır.

• ^H

^{O, NH}

^{, X}

Analitik Kimya Temel lkeler (Skoog/West/Holler/Crouch) Editörler: Prof. Dr. Esma Kılıç , Prof. Dr. Hamza YILMAZ kitabından yararlanılmıştır

H₂O, NH₃, X^-

Bir katyonun koordinasyon sayısı, elektron çifti sunan türlerle oluşturduğu kovalent bağların sayısıdır.

Genellikle 2, 4 veya 6'dır.

Cu(NH₃)₄²⁺, CuCl₄^2-, Cu(NH₂CH₂COO)₂

Şelat, bir katyonun tek bir ligandda bulunan iki veya daha fazla elektron çifti sunan gruba bağlanmasıyla oluşan bir halkalı komplekstir.

Tek dişli, iki dişli, üç dişli, dört dişli, beş dişli, altı dişli

Titrant olarak dört ve altı elektron çifti sunan grup içeren çok dişli ligandların, benzer tek dişli ligandlara göre iki üstünlüğü vardır:

·Katyonlarla reaksiyonları daha tamdır ve böylece daha keskin dönüm noktaları oluştururlar.

·Metal iyonları ile tek basamakta reaksiyona girerler

Durum oluşum sabitleri

Serbest ligand derişimlerine pH’nın etkisini ifade etmede kullanılır.

Bu sabitler sadece pH’ya bağımlı denge sabitleridir. Örnek:Fe3+

iyonunun oksalat ( Ox2-) ile reaksiyonu için birinci kompleks oluşum sabiti K1 ise

Fe3+ + Ox2- Fe(Ox)+

K1=

α2=

Durum oluşum sabiti  

�� ( �� ) +¿

�� 3 +¿ ¿

¿¿

¿

� 1^′= α 2 � 1 =¿

Anorganik kompleksleştirici ligandlar

Cu koordinasyon sayısı: 4(4:1)

Tek dişli koordinasyon sayısı: 4 (4:1) İki dişli koordinasyon: 2(2:1)

Dört dişli ve altı dişli ligandlar titrant olarak

uygundurlar. Katyonlarla 1:1 kompleks oluştururlar.

Organik komplekleştiriciler

Bir çok organik reaktif metal iyonlarını su ortamından su ile

karışmayan bir organic faza çekebilir forma başka bir faza çekmek için yararlanılır. dönüştürebilir.Özütleme veya ekstraksiyon dediğimiz

yöntemle metalleri bozucu türlerden ayırmak ve

Örnek: 8-hidroksi kinolin , Zn2+, Cu2+, Ni2+, Al3+ gibi katyonlar Su- kloroform fazına alınabilir

Etilendiamintetraasetik asit (EDTA), H₄Y Organik kompleksleştiriciler

-OOCCH₂ CH₂COOH

⁺H-N-CH₂-CH₂-N-H⁺ H₄Y HOOCCH₂ CH₂COO

-OOCCH₂ CH₂COOH

⁺H-N-CH₂-CH₂-N-H⁺ H₃Y^-

-OOCCH₂ CH₂COO

-OOCCH₂ CH₂COO^-

⁺H-N-CH₂-CH₂-N-H⁺ H₂Y^2-

-OOCCH₂ CH₂COO^-

-OOCCH₂ CH₂COO^-

⁺H-N-CH₂-CH₂-N HY^3-

-OOCCH₂ CH₂COO^-

-OOCCH₂ CH₂COO^- N-CH₂-CH₂-N Y^4-

-OOCCH₂ CH₂COO

Çeşitli pH değerlerinde EDTA için ₄ değerleri pH ₄ pH ₄

2,0 3,710^-14 7,0 4,810^-4 3,0 2,510^-11 8,0 5,410^-3 4,0 3,610^-9 9,0 5,210^-2 5,0 3,510^-7 10,0 3,510^-1 6,0 2,210^-5 11,0 8,510^-1 12,0 9,810^-1

H₄Y ^_ H⁺ + H₃Y^- Ka₁= = 1.0 x10^-2 H₃Y^{- }_ H⁺ + H₂Y^2- Ka₂= = 2.0 x10^-3 H₂Y^{2- }_ H⁺ + HY^3- Ka₃= = 6.3 x10^-7 HY^{3- }_ H⁺ + Y^4- K^a4= = 5.0 x10^-

11

Y H₄

