ayo iSTEMiK

VS.O. Vet.Fak.Derg., 1995, 6(1.2) :90-96

KEDİ

VE KÖPEKLERDE SiSTEMiK

HASTALlKLARıN OFTALMİK GÖRÜNÜMLERİ

Kürşat ÖZER i N. ARIKAN' M. ŞAROGLU' KALTUNATMAZ'

Iİstanbul Üniversitesi, Veteriner Fakültesi, Cerrahi Anabilim Dalı İstanbul -TÜRKİYE

Op hthalmic Ma nifesta ti ons of Systemi c Disea ses in Dogs and Ca ts

Summa)")' : 111e ocular condition ollen appears enrly in the COlırse of a sysıeıııic disease and may be important to the diagnosis and sequential observatioııs of ocular lesions in paticnts ıreMed for associated systemic disease providc Jor the e\'aluation of response to the treatment and alsa provide valuable infonnation in lenııs of prognosis.

In this nrticle ocular involveınent in systemic diserısc processes ,,~LJ be disclIssed.

Özet: Çeşitli sistemik hastalıklar gözde bozukluklara yol açarlar Özellikle sistemik hastalığın ilk dönemlerinde göz

bulgularının ortaya çıkınası tanı açısından önemlidir. Ayrıca sistematik hastalı~ın sağaltnmna alınan yanıtın izlenmesİ ve

prognoııııı belirlenmesi açıs11ldan aralıklı olarak yapılan gözlemler değerli bilgiler verir.

Bu makalede, sistemik hastalıkların gözde oluştmduğu değişimler tılTtışllncHktır.

Göz vücudun diğer kısımlarıyla çok yakıııdan ilişkilidir. Örneğin~ 12 krmıiyaj sinirin 7 tanesi göze kollm verir. Böylelikle göz nıuayenesi yapılmakla lokal (travmatik) ya da diffus ( enfeksiyon) orjinli nöyrolojik bozukluklar hakkında bilgi edinilebilir. Retinal ve konjunktival damarların değerlendirilmesiyle

hipertansiyon. pıhtılaşma pozuklııkları. anemi gibi hemmolojik sistem bozuklukları hakkında fikir edinmek

olasıdır. Mukokutanöz bozukluklar (uyıız. mantar.

ekzema) göz kapakları ve konjunktivayı da etkiler. Başta

diyabet olmak üzere hemen hemen bütün metabolik

hastalıklar gözü etkileyebilir. Eııfektir ajanlar ve neoplastik hücreler lIveal damar ağına yakalaııabilir.

Bö~'lelikle ekstra oküler primer odaklar şekillenmedcn

göz lezyonları oluşabilir. Bazen sistemik luısıalığı olan

hasta sadece göz şikayeLİ nedeniyle hekime getirilmiş

olabilir. Böyle biT durumda ayrıntılı bir Illuayeneye yönelmek hastalığın tanınmasını kolaylaştırır. Ancak gözdeki bir hastalık belirtisi sistemik hastalığın t(lJı i S III i kolaylaştırabileceği gibi önleyebileği de unutıılnıalıı<llıdlT

(6.7.8.9).

DERMATOLO.ıiK IUSTALlKLAR Allcrji ve Bağışıldığın Aracılık Ettiğ,i I)crınHıolojili Hozul{lııl{lar:

Bu tip bozukluklar böcek ısırıkları, gıda veya ilaç allc,jileri (aşıl", dahil) sonucunda şekillenirler. Göz

kapakları ve konjunktiva da ödem şekillenir. Kaşıntı nedeniyle göz kapakları üzerinde sıyrıkıar vardır. EpinerTilı, Antihistaminikler ve kOTtikoztcroidlerin sistemik kullanımı hastalığın süratle düzelmesini sağırır.

Gecikmiş allerjik hastalıklar: bakteTiyel toksinler polen. toz, pamuk gibi allerjik elkenlere duyarlı

hayvanlarda (özellikle American coeker) yaygın olarak götiiıür.GÖz yaşartısI. konjunktival hiperemi ve pnıritiz

gözlenen belirtilerdir. S;lğHltımda allerjene karşı

desensitiz,1syon geliştirmeye çalışllır.Lokal antibivotiklcr.

vazokonstriktör ve lok:ıl steroid preparasyonlar yatıştırıcı

etki sağlar (2.4.6.7.8.9).

Enfcksi~:öz Deri Hastalıldan:

Genç köpeklerde generali?.e StaphylococcHI deri

lezyanları yaygındır. PiyadeTma. göz kapaklarını da etkiler. Göz kapaklarınd;ı şişlik püs[(iJ gelişimi gözlenir.

Konjunktivitis oluşabilir. Sistemik antibiyotikler 2-3

han,ı süreyle uygulanması genellikle etkilidir. Sıcak

kompres de göz kapağı apselerinin dremıjı gerekebilir.

Göz kapakları generalize demodeks, ııotoedres ve sarkoptes uyuzlarınca etkilenebilir. Parazitler hiperemiye. olopisiye notoedres ve sarkoptes ayrıca kHşıııtıy;1 neden olabilir (2.4.6.7.8.9).

ENFEKSİyöz

HASTALIKLAn

KüJlCI' Gençiii' Hastalığı:

Distemper de görülen göz bulguları konjunktivitis.

koriyoretinitis ve akut kerotokonjunktiviıis sikka'dan ibarettir. Kcrotokonjunktivitis sikka'llIn nedeni distemper virusunun dakriyo adenitisi ile ilgili olabilir.

Ayrıca trigeminal sinirİn yangısı. lakrimasyon ve göz

kırpma için reneks arkı oluşumunu engelieyeTek keratite yol açabilir. Distenıper'de Schirıl1er gözyaşı testinin

kullanımı tanıda oldukça önem t~IŞlr. Optik nöyritis vel veya optik kanal Iczyonları körlliğe neden olabilir.

Konjunkıival kazıntıilin lFA testi ile "iral antijenler ortaya çıkarılabilir. SitolQjik nıııayenelerle ise intrasitoplazmik ve/veya intranüklear epitelya!

inklüzyonları. hastalığın genç köpeklerde gözlenmesi ve diğer sistemik belirtiler tanıyı kolaylaşıırır. Sistemik

sağaltıma ek olarak akut kCToıokonjunkLivitisin tıbbi sağaitımında gözyaşı salgısı yapa y olarak

sağlanmaktadır. Oral ya da lokal pilokarpin

lakriımısyonu stiınüle etmek için kullanılabilir.

Çoğunlukla hastalığııı başlangıcından sonraki 3-6 hartada gözyaşı normale döner (6.7.8.9.11).

y.y.o. Vet.Fak.Oerg., 1995,6(1-2):90-96

Bulaşıcı Köpek Beııatiti :

Adenovirus tıp-l enfeksiyonu geçiren köpeklerin

%20'sinde uveilis görüldüğü 1947 yılında Rubarth

tarafından bildirilmiştir. Ciddi kerllto-uveitis ve korncal ödcm (mavi göz) Arthus tipi bir reaksiyonun sonucu olarllk doğal enfeksiyonla ya da Adenovİrus tip-l aşısı

reaksiyonundan Adenovİrus tip-2 ilc aşılmna yapıldığında mavi göz hastalığı insidensi azalmıştır.

Afgan lazılarının mavi göz hastalığına karşı ırk yatkınlıklanmnbulundugtı gözlcmlcnnıişıi r (2,6.7,8,9. ıı).

LclıtosIliros:

Leptospira etkenleri köpeklerde nonspesifık

konjunktivitis konjunktival ve skleral, iklerus konjunktival peteşiler, subkonjunktival hCl110raji ve anterior uveitise yol açılabilir. Kesin tanı için humor aqncouse'tan alınan nuınunede kan serumunda antikorlar

aranır (6,7,8).

Hruselloz:

Bnısdloz köpektc uveitis ve korneal opasitc, endoftalmitis, optik ııöyritis ve retiııııl ayrııımılanı neden olabilmektedir. Hastalığın sadece gözü etkilediği de

göıiilmüştür. Hastalığın zoonoz olması mikroorganizmanın yok edilmesinin güçlüğü nedeni ile

bazı yazarlar sağaltımı öğüılcmcl11ektcdirler. Sağaltımda

yerel uveit sağaHımına ek olmak teırasiklinlcr

doksisiklinler ya da minasiklın gnıbu aJ1libiyotikler

kullanılmaktadır (6,7.8,).

Borreliozis (Lymc Disease):

Etkeni kenelerce taşınan Borrelia bogdoreri 'dir.

Klinik belirtiler; ler yumruları şişkiııliği <ıteş. 7..<ıll1ml

zaman nükseden topallık uveitisten oluşmaktadır.

Yumuşak dokularda lczyon bulunmamakla birlikte bir ya

d<ı daha fazla eklem eklenmiş olabilir. Sinoviyacln başın

nötrofiller olmak üzere lökosit birikimi vmdır. Kesin tanı

serolqjik testlerle olur. Sağaitlinda ıcırasiklinler kullanılır (6.7,8.9).

Kuduz:

Kuduz hastalığında gözde koııjuktival hipcrcmi.

mukopunılen! gözyaşı akıntısı. anizokori. ayrı k ya da

biıişik stmbisınus ve 3. göz kapağınııı protrusionu

şekillenir (2,9).

Tchmoz:

PupiUalar miyoıik ve 3. göz kapağı belirgin olarak protrusion halindedir (2,9).

Tiihcrl ... üıoz:

Genatilize tüberkülozla birleşen göz lezyonl,ırı. kedi dahilolmak üzere pekçok hayvanda bildirimiştir. Sığır suşu patq;endir. Primer lezyon göze hcınaıojen yolla

yayılabilnıekle birlikıe primer lezyonlar konjuııkıiva vc korneada da oluşabilir. Muhtemelen kongenital olarak

oluştuğu düşünülen hastalık genç kedilerde bildirilmiştir.

Inraoküler yayılma dunnnlarıııda uvea etkilenir. Retina

ayrılması bulunan ya da bulunmayan granülommöz koriyoiditis sıklıkla gözlenmektedir. Rcıina veya aııterior uveanın eıkilenınesi ise ender olarak şekillenıncıedir.

K.ÖZER. N.ARIKAN. IItŞAROOLU, K.ALTUNATM.>\Z

SelJtisemiler:

Bakteriyel prosıatis. piyoıııeıritis. endokarditis, gingivitis ya da herhangi bir organ enfeksiyonu sağaItım yapılınazsa bakteriyemi/septisemi ve buna bağlı olarak oküler lezyonlara neden olabilir. Gözdeki hastalık çoğunlukla u"eitis şeklinde belirir ve bakteri ya da bakteriyel ürünlerin ortadan kalkmasından sonra kronik

iınmunolojik yanıtla oluşur. Sağaitım asıl hastalığa

yönelik olmalıdır (6.7.9) . Kedi Herpes Virusu (FIIV):

Yeni doğan ve yavru kedilerdc. kedi herpcs virus tip- i çeşitli derecelerde üsl solunum hastalığı. hepatiı nekroz ve bilaıeral konju.nkıiviıise ned.en olur. Klanıidyaların

aksine b~r batında doğan yavruların hepsi

clkilenmekıedir. Klinik devre ortalama 10-14 gün sürer ve göz üzerinde hiçbir yan etki bırakmaksızın genellikle yok olur. Kolosıruııı antikorları yanuyu 5·8 hafta korur.

Özellikle genç kedilerde ciddi enfeksiyon la birlikte

siınblefaron ve muhıemelen keraıokonjunktivilis sikka

olUştıbilir. Erişkin kedilerde soluıııını sistemi hastalığı

yoktur. ve konjunktivitis daha ziyade tek ttıraflıdır. Yine

erişkin kedilerde soluJlum belirtisi olmaksızın. ülseratir ya da nonülseratir (sıroınal) tabiatla ve sıklıkla ıek ıaraflı

olan keraıitisler gözlenir. Korneııl lilscrler bölgesel ya da

denırilik ıarzda olabilir. Dendrilik ıarzdaki ülserler bu

hastalık içiJl pmognomiktir. Hasıalığııı tanısı serolojiye ya da konjunktival kazıııllllı"n lFA testiyle

kesinleştirilebilir. Hastalığa yakalannil kediler kronik

taşıyıcı olabilir ye klinik ııüksler izlenebilir. Lokal

sağaitım dışında etkili bir sağaltımı yoktur. Göz

kapaklarının ılık antisepliklerle yıkanması hayvanı rahatlatır. Sekunder enfeksiyoııu önlemek için antibiyotiklcr yararlıdır. Yeni antiviral ajanlarla (iodo:\uridine ya d,ı adenin arobinoside) iyi sonuçlar

alınmaktadır. Kortikosıeroidler sadece anıi\"iral ajanlarla biri ikte kullanılabilir (2.6.7.8.9,)

I,cdi Bıığışıldık Yetmezliği Vil'usu:(FIV):

Kedi bağışıklık yeımezliği virusunun göz hastalığıilin

primer sebebi olduğu konusuda yeterli bilgi

bulummımakla birlikte FIV 'nin anterior uveitis, pars

plnııitis ve glakom ile birlikıe scyreuiği bildirilmiştir.

FIV ile birlikte seyreden uveilis Yinısun direkt sitopatik etkisi. sekıınder iJllJl1onolojik renomen ya da FIV ile birlikte bulunan toksoplazmoz gibi bir başka hastalığın

sonucu olabilir (2.6,7,8)

hedi Hulaşıcı Peritonitisi (FTP)

Kedi bulaşıcı peritoııitisi RNA taşıyan corona virus

ıarafından oluşturulan ve piyogranülomaıöz bir uveitis

(sıklıkla panuveitis) ilc· nekroıize ,·asküliıis yapan bir

h<ıswlıklır. Sistemik kuru ya da yaş formda olabilir ve genellikle öldürücüdür. Göz lezyonları daha ziyade kuru

forında ortaya çıkmakıadır. Anıeriar ve posteriar

scgıııcnd haswlığı görülebilir ancak anterior uveitis daha

yaygındır. Keratik hastalıkta oluşan u\'eitisin önemlİ bir

özelliğidir. fakat keratiı presipitatlar herhangi bir ciddi u\'eilis dunıl11unda oluşabilir. Onalmolojik muayene perivasküler kılıfla relinilis. granuloııı<ı oluşuımı ve

91

y.y.ü. Vct.Fak.Derg.1995, 6(1-2):90-96

retina ayrılmasını ortaya çıkarabilir. SağaItım septoınlanı

yönelik ve destekleyici niteliktedir (6,7,8) Kedi Lcukcmia Vinısu (FeLV):

Oküler hastalığın primer sebebi olarak FeLV'nin önemi son yıllarda araştırılınaktadır. Çünkü FeL V pozitif kedilerin çoğunluğu Ienfosarkoma, kedi bulaşıeı

peritonitisi, herpes virus yada toksoplazmos gibi

hastalıklara sahiptir. Dolayısıyla göz lel)'onlarının bu

hastalıklara bağlı olabileceği düşünülmektedir. FeL V'lu kedilerde pupiIler anormallikler (spasifik pupil)

oluşabilir. Böylesi bir durumda görüş normalolmakla birlikte etkilenen göz pupillaSlmn semidilete olduğu ve statik bir anizakorinin bulunduğu görülür. Pupilla

anormaııikllerİne, siller sinirlerin neoplastik hLicrelercc istila Sı neden olmaktadır. Pupillar değişiınler sistemik

hastalıkların aylar sonra ortaya çıkabilir. Yeni doğmuş

kedilerde deneysel FeLV enfeksiyonu çluştunılMak

retinal displaziye neden olunabilmiştir (6.7.8).

PROTOZOAL-KLAMi I)\'AL -niKETSiYAL HASTALIKLAR

ToksOIllazmoz:

Kediterin arakonakçı olduğu To~oplazma gondii protozoon. zoonoz bir haswlığın etkenidiL Toksoplazmoz kedilerde yaygın ve köpeklerde nadir olarak görülmektedir. Etken köpek ye kedilerde uvea. retimI.

optik sinir yada ekstraoküler kasları etkileyebilir.

Kedilerde haswlık öncelikle. grmıülol1latöz y" da

nongranüloınatöz uyeitis ye fokal yada genel retiliiıis şeklinde seyreder. Tanı Eliza testiyle antijen saptanması

ve aqueous ile serumda Igm. IgG düzeylerinin

saptanmasıyla konabilir. Sağaıııında oralolarak

sulfadiazin/trimethoprinı yada son zamanlarda

sulfadiazin/pyrimethanıine (2Smglkg günde 2-3'e bölünerek) kullanılmaktadır. Aynı 7 .. m11nnda folaıe ilavesi önerilmektedir. Clinda1l1ycin'in sağCllunıda en etkili ilaç

olduğuda bildirilmiştir (6.7.8. 9. i I).

Klamid~'ozis:

Chlanıydia psittaci. kedilerde öncelikle konjunktivitise ve rinitise neden olan bir intraseWler parazittir. Konjunktivit akut ve tek taraflı olarak

başlamaktadır. 5-7 gün sonra diğer göz de

etkilennıektedir. Enfekte anadan doğcın yavrular neonatal

oftalnıitis ve ciddi bir konjunktivitis sergilerler. Bir

batında doğan yavruların sadece bazııcırının· etkilenmiş olması çok tipiktir. Olayın kroııikleşmesiyle membrana nictHans'ta folliküller oluşur ve zaman zaman palpebnıl

ve skleral koııjunktİva arasında adnezyoıılar oh~şur (simblefaron). Tanı için konjunktival kazınlının lFA testine tabi tutulması ya da Gieınsa veya Wright

boyalarıyla boyanarak intnısiıoplazıııik inklüz)'on cisimciklerinin görülmesi gereklidir. Etken bazen.

mikroplaznıCl herpes virus pikorna ve reo virus gibi ajanlarla birleşerek serÖz. miköz ya da puruleııt konjuııktivitis ile birlikte burun akıntlSl ve hapşırık şeklinde beliren bir üst solumını yolu hastalığına neden olur. Sağaltınıda yerel olarak tetrasiklin. kloramfenikol

92

Kedi ve Köpeklerde Sistemik Hastalıkların Onalmik Göd!t,üınkri

\·c eritromisiıı kullanılmaktadır. Hastalığın sistemik

olması nedeniyle sistemik antibiyotik sağaltımı da önerilmektedir. Genç hayvanlarda sistemik tetrasiklİn uygulaması kontrendikedir. Etken sOlfonamidlere duyarlı olduğundan sülfadüızin/trimetlıoprim bir seçenek olabilir (6.7.8)

Ka)'aiıl< Dağl.ı· LcI<cli Humması:

Kenelerce taşınan Rickettsia ricketsH tarafından oluşturulan bir hastalıklır. Generalize lenfadenopati, ateş,

deprasyon. ·nöyrolojik (ataksi. serebral ve vestiibüler beliniler) ve göze ait belirtiler hastalığın bulgularıdır.

Trombositopeni hastalık için tipik bir bulgııdur. Başlıca

patolojik lezyon vasküler endotelyumıııı direkt

enreksiyoııuyla ve daha sonra ise immünolojik mekanizmalarla ortayCl çıkan nekrotile vaskülitistir.

Oküler belirtiler anıerior ııveitis. konjunktival, iridal ya da reıiııal hemorajiJcr ve nistagınustur. Bu hastalığa

)'akalanan köpeklerin %82'sinde göz lezyonları bildirilmiştir. Kesin tanı tekrarlı I.FA titresi artışıyla konulmaktadır. Sağaltınıda tetrasiklinler kulımıılır (7. 8.

9)

Ehdichiosis:

Ehrlicia canis kenclerce taşınmakta ve köpeklerde

tropik<ıl pansitopeniye ve meningioensefalite neden

olmaktadır. Koagülasyon ve protombin mikıarı norınal rıncak kanama süresi büyük oranda artmışlir. En belirgin bulgu epist~ksistir. OkOlcr belirtiler kayalık dağlar lekeli

hummasına benzer şekilde fakat daha ciddidir. Göz

bulguları; konjunktivit, kornea bulanıklığı, U\·eitis ve muhtemelen hipohaema. retinilis ve retina!

peri"askülitis. retimı ayrılıncısı ve optik nöyritistcn ibareu;r. Anterior ll\'eitis çok yaygın bir bulgıı olarak

bildirilmiştir. Koııjunktival \'e iridal peteşiler bulunabilir.

Köpeklerde Enfeksi)'öz siklik trombositopeni')'e \'olaçan Ehrlicia play ts de lIveiıise neden olur. Tanı lFA ile

yapılır. Sağaltınıda sistemik tetrasiklinler kullanılır.

Uveitisin sağalunıı için kortikosteroidlerin aynı anda

kullanımı tartışmalıdır (6.7.8.9).

Lcishmanİosis :

Leishl11aniosis (k::ıla-aı.cır) Güney Ayrupa. Afrika.

Asya ve Günc~' Amerika'da in$(lnlar ve aşağı memelileri etkileyen endemik bir hastalıktır. Etken önemli bir

ıaşıyıcısı köpek olan hemonagellah bir proıozoon Leishnıania donovani·dir. Ara konakçı kum sinekleri (phlcbotomus)'dir. Viseral leishnıaniosis ile birleşen

klinik belirtiler: aneıni. kusma. ish<ıl, epistaksis. ataksi, konjunktivitis. keratitis ve anterior tlveitisten ibarettir.

Ker~titis ve koııjuııktivitis en çok izlenen göz

bulgularıdıL Göz kapaklarının yangısıııııı yanı sıra,

. skIcra. anterior uveal kanaL. ekstraoküler kaslar ve

vitreusuıı yangısı da oluşur. Ethylstibamine ve

pcntaınidiıısethionaıe ile sağlatım insanlarda etkili olmakla birlikte köpeklerde bu ilaçların etkinlik ve toksisiteleri henüz iyi bilinmemektedir (6. 7, 8, 9. 10,

13).

\'.\'.0. Vet.fak.Dcrg., 1995,6(1-2):90.96

I\IİKOTİK HASTALIKLAR

Endemik bölgelerde yaşayan köpek ve kedilerde sistemik mikoZıarın oluşturduğu göz hastalıklarına sıklıkla rastlanınaktadır. Hayvan sahibi hekime çoğu kez tek taraflı bir göz rahatsızlığı nedeniyle başvurur.

CryIltococcosis:

Cryptococcus neoformans, köpek ve kedilerde pansistemik bir hastalığa neden olur ancak kedide daha çok gözlenir. Göz bulguları granülomatöz koriyoretinitsIi posterior segmcnd hastalığı retiııa ayrılımısı ve optik nöyropatiden ibarettir. Taın bir pupilla dilmasyoııu vardır. Köpeklerde orbital seUlilitis de bildirilmiştir.

Blastomycosis:

Blastomyces derıuatitis, daha çok köpek olmak üzere.

kedilerde ve merkezi sinİr sistemi. akciğer. lenf yumrusu

,karaciğer, ürogenital sistem. eklemler ve gözde hastalığa

yol açan vücut ısısında maya formuna, oda ısısında ise miselli farma sahip olan dimorfik bir mal1lardır. Bir çalışmada köpek körlüklerinin % 26'sının bu hastalıktan oluştuğu bildirilmiştir. Sıklıkla tomurcuklanma tarzında üreıııe gösterir. Göz bulguları; anterior ııveitis. optik nöyritis retinal ayrılımıhırla beraber graniil~ıınatöz

koriyoretinitis'ten oluşur. Anterior ııveitis en yaygın

bulgu olmakla birlikte posterior segmend hastalığı da sekuder olarak ortaya çıkmakındır.

Histol,lasmosis:

Histoplasma capsulatum dimorfık yapıdn olan bir

diğer toprak saprofiıidir. Konakçıdn oval bir maya halinde gelişir. Köpek ve kcdide eşit omnda yaygındır.

Oküler histoplasınosis hakkında yayınlar az olmasına karşın, anlerior tlveitis, granülomatöz koriyoretinitis ye optik nöyritis oluşabilir. Ayrıca idiyopatik

koriyeretiııitislerin büyük kısmının hisıoplasmosis'ıcn

ileri geldiği de öne sürülmektedir.

Coccidi()ldom~'cosis :

Endemik bölgelerde büyük oranda köpekleri etkileyen bir sistemik mikozdm. Enfeksiyon mantarın sporlarını

içeren kirli havanın solunmasıyla ortaya çıkıllaktadır.

Okülcr lezyonlar irİdokonıca! açı vc korııea içinde yangı

hücreleri infiltrasyonu bulunan granüloın:-ıtöz bir panuveitisıen oluşur. Ciddi bir inıersitisyel keraıiL anıerior uveitise eşlik edebilir..

Geotrichosis :

Geotrichum candidum isimli saprofit bir ımıniarın enfeksiyonudur. Nadir olarak izlçnir. Solunuııı ve sindirim sistemini etkileyen organiznın gözde pamıveiıis oluştumr.

Mikozların Tanı ve Sağaltımı:

Tanı, klinik belirtiler ve etkeııe göre değişen serolojik yoklamalar (agar jel immunodiffüzyon. la teks ag1ütinasyon, tüp presipitin lcsl. komplement fikz.1syon testi), sito!ojik değerlendirme ya d;ı doku aspirasyonlarının kültürü veya histok~iik muayenelerine

dayandırmaktadır. Serolojik yoklomalar kimi zaman

yanıltıcı olduğundan vİlröz aspirasyon (özellikle subrelinal) ve sitoloji, retina ayrılmış veya vitrcLls bulanıklaşmışsa tanı için son derece yararlıdır. Sistemik

K.ÖZER, N.ARIKAN, M.ŞAROCLU, K.ALTUNATMr\Z

sağaılını organizmaya göre değişmekle birlikte

anıphotericin-B, ketoconazole, nucytosine ya da bunların birleşinıi ilc yapılmaktadır. Eğer göz kör veya ciddi olarak etkilenmişse hastalığın yayılmasını önlemek

amacıyla enükleasyon önerilmektedir. Göz hafif derecede

etkilenınişse yerel yangı giderid sağlatım, sistemik antifungal sağaltımla birleştirilerek şekillenen lIveitis düzeltilmeye çalışılmaktadır (6.7.8,9).

METOilOLİK HASTALIKLAR

Uiahctes Mcllitus:

Bilateral ve hızla ilerleyen kataraktlar köpek diyabetinin tipik bir belirtisidir ancak kedilerde yaygın değildir. KMaraktın başlangıç orallJ hiperglisemi derecesiyle ters ilişkilidir. İntralenıiküler glukoz. aldaz, rediiktaz enzimi \'asııasıyla sorbiıal'e dönüştürülmektedir. Bu ise suyun emilimine engel olnrak kalarakıa yol açar. Diyabetik reLionapati (insanlarda yaygındır) köpeklerde denysel olarak

gösterilmiş olmakla birlikte klinik açıdan önemsizdir.

lim çok UZUJl sürede gelişmektedir. KatarakLIı

köpeklerde kan glukoz düzeyi s<-ıpıanarak diyabet wırlIğl anışLırıll11alıdır. Çünkü hasUllar poliliri, polidopsi.

polifcıji ve ağırlık kaybı gibi şikayeLlerden ziyade katarakt nedcniyle hekime getirilirler. Kaıar<ıkt operasyonu diyabet tümüyle kontrol altına alındıktan sonra

yapılm.lıdır (1.2.6.7.8.9.11).

Liııoa sprotcıncmia :

Primer ya da sekilnder nedenlerle kanda lipid ve lipoprotein miktarının artması lipeınia retinalis. lipid

taşıyan aqııeoııs ve konıcal lipodistrofilere yolaçabilir.

insanlarda lipoprotcincnıia hiper prebetalipoproteinemia ya da hiper schilomicro aneıııia sonucu olarak trigliserit

seviyeıerinin artışıyla oluşabilir. Diyabet pankreatitis, hipoLiroidizm bulunan hastalarda sıklıkla gözlendiğinden klinisyeıı anorınal lipid metabolizması nı ^il nedeni hnkkıııda k<ıfa yarınahdır. Normalde irida! vasküler endotelyum 40 angströmden büyük moleküllerin geçişine izin vermcmektedir. Yangısel hastalığın bu bariyeri sekıcye uğratmasının sonucu olarak bü~iik moleküller gözde birikebilir. Yerel midriyatiklcr ve kortikosteroidlerle iridosiklitisin sağl.H11ll1 ye Sıııırlı yağlı gıda alınınııyla 3-7 gün içerisindc aqucoıısun berraklaştığı gözlenir (1.6.7,8)

Lipid Hepolanması Hastalığı;

Dogıııasal lipid metabolizması bozukluğu köpck \'e kedilerdc retinayı eıkileyebilıııektedir. Alınan kısa tüylü poil1ter'lcri. İngiliz setler'leri "c Siyam kedileri'nde kalıtsal olarak beta lakıosidaz enzimi yetmezliğine bağlı olarak gangliyon hücrelerinde gangliosidosis (glikolipid birikimi) şekillcnmektedir. Bu lezyonlar ortalmoskopide glikolipid birikimine oluşan küçük gri odaklar halinde gözlenir. Korneal endotelyunıda ise polisakkarit birii-..imi ve keratositler multipi opasiteler şeklinde görülür (7.8).

93

Y.

y.

ü. VeI.Fak..Oerg.I995, 6(1·2):~·96

K<\LP DAMAR SİSTEMİ HASTALIKLARı

Hipertansiyon:

Köpek ve kedilerde renal

hastalıklar, hipotiroidizııı, adreııal

tümörler. arteriyoskleroz. atheroskleroz ve

başka

nedenlerden

dolayı

sistemik hipertansiyon ve bun a

bağlı

olarak hipertansif

retiııopati oluşabilmektedir.

Okü

ler

bulgular

çoğunlukla

posterior segmente

atfedi!nıekte

ve

retiııa!

vasküler dilatasyon ve

daımırlaşıml. retimıl

ödem.

ayrılma

ve

heıııoraji

olarak

saptanmaktadır.

Böyle

hayvanlarda

an a

şikayet

konusu körlük

olmaktadır.

Sistemik

hastalığın

ilaçla kontrolü ile

gecikmemiş

olaylarda olumlu sonuç

alınmaktadır.

(8).

Ancmi:

Anemide

konjuııktivalar

donuk pembe ve sklera

inci

beyazı

rektedir. Retina

l

damarlar

normalden

daha donuktur re sebebe

bağlı

olarak arada

sırada

retinal

heınoraji oluşur

(9, ll) ,

Trombositoı)cri!,

purpura:

Bu

hastalıkta dudClkderisİ. retincı

ve konjuntivada

peteşiyal y<ı

da daha

yoğun

hemorajilcr görül ebil mektedir. Hipohel1lC1 bulu

nabilir ve

körlOk saptanabil

ir.

Sistemik

hastalığın

düzelm esi nonnal

görüşün sağlanması

ve gözlerin

berraklaşımısına

nedcn olur (8,

ll

).

])criaı"tcl"itis

nodosa :

Küçük

çaplı

arter ve artcriollarin nekroze

yaııgısi)'la

karakterize ,'e ctiyo l oj isi meçhu

l

bir

hastalıktır.

Birçok hayva n türünde

bildirilmiştir.

Klinik olarak

Cll1oreksİ.

düşkünlük.

kilo

kaybı

sadece kedide tasvir

edilmiş

ve tck )'a da çift taraOI uveilis alaTilk

bildirilmiştir. Nonspesifık

sistemik ve okiHe

r hastalığın

birarada

buhınduğ"tl

durumlarda

hastalıktan kuşkuI;ll1llır.

Kesin

lanı

ancak nekropsi)'le

olasıdır.

Kortikoste

roidler

\'e desteklevici

sağaitım

rahatlama

sağlasa

bile

IUlstalığın

ilc rlcyici

olımısı nedeniyle prognoz kötüdOr (8).

Hipergamma

Glohulincmia

Köpeklerin monoklonal

gaınıııoptilcrinin

(plazma

hücresi miyeloması)

oküler görünümleri ve

hi

per viskozite

sendromları yaygın değildir.

Göz

bulguları

çO[,'1l

nlukla

retinada

saptanır

Bununla birlikte konjunktival

hel110raji

de

gözlenmiştir. retiııal kanaıııalar

so nucu

yoğun inıraoküler heınoraji

ye sekunder glaukom

oluşur

(8)

.

Polisitemia:

Hematokrit düzeyi

artışı

primer

pölisitelTıia

ya da sekunder hipoksi !.

dunıınlarla birleşebilir.

Rctinal damarlar

kıvTlllllı

ve koyu renktedir. Küçiik

rctiııal

kanamalar

görüşü

bozmaya bilir.

Yoğun kmıama i

se

retina

alunda dejenerasyon ve retinCl

ayrılmasına

neden 0Iabilir(8).

NÖVIWLO,IİK HASTALIKLAR

Nistagmus:

Doğmasal

)'a da pren"ta

i oluştuğunda

her iki gözde

göıiişiin

bü y ük oranda

kaybına

neden olur. insa nlarda

94

J...:edi Ve J...:öpckkrde Sislcmik Hastalıkların Onalmik Gönlıı!lnıleri

kongenita! ka tarakl. retina ya da koroid anomalileri ve

korneanın

kongenital opasi teleri gibi herhangi bir göz

hastalığı

pendüler

nistagmusa

neden olabilir. Kornea ya da

lensin ortasında yerleşmiş

opasiteler sentral tikzasyonun

oluşumunu engeııer

ve pendül er nistagmusa yol

rıçabilir.

Bu tip nistagmusta rilIn yoktur. Pendüler nistagmus

katrakUı

genç köpeklerde

kataraktın

kongenital

olduğunun

delilidir.(

ı.

7.8. 9)

Horner Sendromu:

Unilateral miyozis. ptozis ve enofta

lmus

ile karakteri zedir. Üç iincü göz

kapağı

genellikle göz kürcsinin

yaklaşık yarısını

örter

. Bu durum hipotalaınus lezyonları

ve otonam sinir sistem

inin

servikal sempatik

parçasının

parali zine neden olan

lez)'onlarda sıkça oluşmaktadır.

McGrath bu sendromun ant erior

ınediastİnum

tümörleri. servika

l kord lezyonları

(özellikle tümörler) ve hipotalamus tümörlerinde

gözlemiştir

(8. 11.1 2).

IIcınirasiyal Sı)azın:

Hemifasiyal spazl11 köpeklerde

Horner sendronıuyla birleşerek

orta kulaktan geçen

semprıtik uyarımill

kesilmesine neden

olmaktadır.

Oküler bulgular blefmospazm. palpcbral

yarığın darlaşınası. 3.

göz

kapağının

prolapsusu. konjunkt ival

damarların dolgunluğıı

ve midriya zisten

oluşmaktadır.

Kulak

yukarı

çek

ilir

ve comi ssura labialis göze

doğru

deplase

olcırak bunışlir. Aynı

böl gede burun

de,·iasyoııu

da

vmdır. Her

olgudaki

temellezyoıı

ciddi otitis

ınedia'dır (8).

N(jyro)laralitil,

h:.cratitis :

Bu

hastalık gözyaşı fılminin buharlaşması

ve

duyarlılığın kaybı

nedeniyle komecll ülserasyona yol açar.

Duy~rlılık ka)'bıııın

nedeni

çeşitli

etkilerle trigemin,,1

sİnirin

ortalm

ik kOllClrının dejener<lsyolılıdlır(2.8). nisotoııomia :

il

k defa 1 982

'de

Kc)' \'e Gaskell

tarafından bildirilmiş

olan

bu hastalık sempaıik

,·e pmase mpatik oto

nol11

sinir sisteminin genel fonksiyon

bozukhığııyla

karakteri zedir. Kedi

lerde sık

görülmekle birlikte köpeklerde de

bildirilmiştir.

Nedeni bilinmemektedir.

Ked i

olgularının

% 70-90

'

lnda izlenen göz belirtileri:

3.göz

kapağının

prolapsusu. si mctrik ve bilateral

ınidriyazis.

göz

kurtlıııası.

ani zo kori

.

bl efaro spazm ve rotofobiden ibarettir

.

Blerarospazl11 ve

fotofobi sırasıyla

göz

kuruması

ve midriyazis nedeniyledir. Si stemik belirti olarak ise

iştahsızlık,

depresyo n. xerotomie, regü rgitasyon ve konstipasyo n olarak

saptanır.

Mid riyazis ve

proınısion

liaftalarca (6 aya

kadar)ka1ır

ve

iyileşl11esi raslrıntısaldır. Proırusion'uıı

nöyrolqjik kökenli

olduğunu

belgelemek ve bunun

sağaltımı

için

%5' lik ncosinefrin

kullrınılmakt<ıdır

(5.8).

METAST.-\TİK OKÜLEI{ Ti'IMÖRLEU

Vücudun herhangi bir yerindeki prim er

ımılignant

tümör

mctastazının

göz ve eklenti

organlarını etkilediği

nadiren bildirilmek tedir. Bunun

nedeni

tümör

hastalarının

göz muayenesine

alınmamasıdır.

Köpek

lenrosarkoması

ve kedi lenfosarkoma-

l

eukemia

'I'.Y.Ü VeI.FIlk.Oerg., 1995. 6(l.2)·9(J.Q6

kompleksi gözü en fazla etkileyen tüınörlerdir.

Köpeklerde Transmissible Venereal Tümörlerin u"e;ı!

kata afıniıesi olduğu bilinmektedir. Karsinomalar \'e

diğer organ tümörlerinin nıetaslatik lezyoııları ya da göze

bitişik dokuların tümörlerinin göz küresi, orbita, optik sinir ve eklenti organlarına yayılımısı görülebilmektedir (6.7,8,9,11,12).

YETERSiz lIESLENME

Vitamin A:

Vitamin A eksikliğinde korncal doku erozyonu (keratomalacia), kserozis konjunkti"a, kserozis korııca ve görme bozukluğu şckillenmektcdir. Vitamin A

noksanlığı insanların en sık raslanılan noksanlıklarıııdaıı

birisidir. Köpeklerde raslanılan gece körHiğüniin A vitamini yetmezliğinden oluştuğu öne sürülmüşlUr.

Bununla birlikte generalize ilerleyici retinal atrofisinde

bUlıa neden olbileceği bildirilmiştir. Retinanm Rodd hücrelerine Avitamini aldehid formunun (retiııene) ulaşmasıııın azalması karanlığa <ıdcıptasyoıı fonksiyonuının bozulımısına neden olur (7.8).

Ribolla"in:

Bı vitamini yetmezliği ülsenısyoıılu yüzlek vaskülarizasyon ve kornea ülserine neden ollllı:ıktadır (7.8).

Tauriııc :

Kedilerde taurine yetmezliği (diyelteki ıaurine ön maddelerinin noksanlığı) nedeniyle ilerleyici bir retimı hastalığı gelişir. Diyeııeki aşırı sebze taurine

noksanlığına neden olur. Hastalık özellikle köpek ınaınasıyla beslenen kedilerde gözlenir. İlk lezyonlar optik diskin temporal alanında bilmenıl fokiiI

hiperreflekıif alanların oluşumudur. Yetmezlik kalıcı

oldukça çift taraflı simetrik. horizonıcıl mrofık lezyonlar

gelişir. Yetmezliğin ilerlemcsi soııucundn genel retimıl

atrofi ve körlük olşur. Diyete taurine ilm'esi hnsta1ığllı ilerlemesini durdunır. fakat körlük generalize retiııal atrofi bulunan kedilerde kalıcıdır (5,7 ,gı.

MUIITELİF IIASTALI":LAlı

Parazit Göçü:

Toxocara spp. ya da Balisascaris sp. lan'alı:ırıııııı

gözdeki göçü köpek ve diğer türlerde retinı:ıi granuloına.

ayrılma ve tı:ıkiben dcjenerasyon ye körlüğc nedcn olabilir.. Olgunlaşmış Dirofılaria immitis'in köpek gözü ön kanıarasıııa yerleşip uveitis'e yol açtığı bildirilmiştir.

Oflalınomylasis interna posıerior. dipıerı:ı türü sinek

larvalı:ırı tarafından oluştunı!ınakta \'e yol haritası

benzeri subretinal kanal lezyonlarına neden olmaktadır (7.8).

lA!hirlcnme ve Intoksikasyoıılar:

ilaç ve kimyasal zehirler göz belirtileri oluştururlar.

Bunlar akut ya da kronik toksikasyonunun direkt sonucu olarak gelişir ye pupillaların dilatasyon ya da konıraksiyonu. retiııal henıoraji. nınbliyopi vc katamkııan oluşur (8).

K.ÖZER. N.ARIKAN. t-,·I.ŞAROGıu. KAI..TUNAT!ı.,IAZ

Oküleı' Rctikülozis:

Köpek ve kedilerdc M.S.S. 'nin retikülozu histiyosİtik

ve mikrogonal hücresel elementlerin (d;ımar kuşatmı

membran) nötrofiller üzerinc yerleşmiş prolife-

rasyomındı:ıIl ib;ırcuir. Patolojik oları:ık en önemli lezyonla beyin steııı hücrelerinde ve yarımküreleriıı beyaz maddesinde oluşur. Retikülozun klinik belirtileri

karımışıktır ve sıklıkla diğer nöyrolojik bUl!.,'lllarda (enscfalitis. dönme hastalığı. anorııı;ıl refleksler, postural reaksiyonlar. göıliş bozukluğu ve nöyrm'ajetatif bozukluklar) karış,cıbilir.Hastı:ılığın insideıısi değişkendir.

M.S.S.'nde. tümör bulunan 1000 olgunun 50 lancsinde

reLİküloz saptanqııştır. SitolQjik olarak retiküloz köpeklerde granlilonı:ıtöz retiki.iloz, ncoplastik rctikilloz

saptanmıştır. Sitolqiik olarak rcıiküloz köpeklerde

gnıııiiloımıtöz rctikOloz. neoplı:ıstik retikOloz ye mikro granülomatozis olmak üzere 3 ana ^sınıfta

gnıpl(lııdırılmakıadır. M.S.S. 'nin retiküloıunda ciddi

görüş defektieri ollışabilif. Görme defekti oplik kanaL.

optik sinir ~~1 da her ikisinin de etkilenmesiyle olıış;ıbilir. Optik atrofiye doğru ilerleyen belirli görüş kaybı bulunan optik nöyritis sık olmayaıı bir bulgu değildir. Sistemik

korıikosteroidlcr kamktcristik olarak geçici iyileşme snğlnr. Bcyin omurilik SI\"lSI Illııayenesi ve sitolojik Illuayene reıiküloı. t~ınısını konulmasında yararlıdır.

Bununkı birlikte M.S.S. 'nin retikülozulltın klinik tanısı.

nöyrolojik belirtilerin nonspesifik olması nedcniyle güçtür. M.S.S."llin hasuılığı bulunduğu opıik ııöyritis olguları. kortikosteroidlere geçici olmnk yanıtlar

\'criyorsa retiküloz akla gel ınci idi r (8.11). Sindirim Sistemi lIashllıldal"l :

Diş hastalıklı:ırıııda koııjunktinıl koı~iesyoıı ve irilis.

karaciğer hnstalıklmıııda sarılık. ciddi ol<ıylardı:ı konjıınkti\'al "e retin:!l hemornjilcr. pankre;ıs hastalıkl:ırınd:ı yağ sindiriminin bozulması A \"İtanıini emilimiııe engel olduğundan buna bağlı körlük. pupilla ödemi "c peripapillar retiııal ödem oluşabilmektedir (9).

I'-H.~ lIast~lıld~rı :

Eozinofilik nıiyozitii'-c eksonalınııs. göz knpakları ödemi. konjunkti\'al şeınozis. .). göz kapağınııı

hipertrofisi ,·c protrusioııu ~ıkut forındn gözle- ncbilınektedir. Göz· çenesilicieki kaslmın atı'ofisi ile pcriorbital yağların cıtrofisi (eozinofılik miyozitin

başl:ıııgıcındaıı sonra) göz küresinin enonalmıısuna

neden olmaktadır (9).

lIiılOliz Hczi Tiiınikleri:

Dcğişik derccede göriiş kaybııw ye sonuçta kısmcn ya da tamamen oplik sinirin ),ıkıııılaııınasına neden olur.

Olıışan amorozis kalıcıdır ,'c çoğunlukla ııekropside sapl'lIllr (9).

Kulak -Burul1-Hu~az lIasta1ıldan :

Labirim ,'c vestibiilcr yolların etkilendiği durumlarda

nistagımıs yaygın olı:ır;ık gözlenmcktcdir. Punılcnt otit

durumlarında sıklıkla punılent konjunktivit de

saptanımıktı:ıdır. Lakriıııal kanal aracılığıyla burun ve

koııjııııktivcll kcse bağlı:ınıılı olduğundtııı rinitisin bir

konıpJikasyolılı oJar;ık konjııııkti"itis gözlcnebilıncktedir.

Kronik toıısiliıis . göz cnfeksiyonları \'c yangılarında bir

95

 

I'.Y.O. Vc1.F'k.Derg.I9')~. 6(1.2):9()..%

odak olarak önemlidir. Tonsiller eııfcksiyoıııın bir göriiniiınii olarak iriıis ve u\"ciıis ohl$;ıbilıııcktcdir.

Siıııısl:ırda bulunan enfeksiyonlıırın d:ı gözü

etkileyebileceği bildirilmiştir (9).

Kııpıaklar

ı. Bcngisu O .• Sezcn F. (1978) : Go.: Hasınhklan Giln . .,ı Kiıııbevi-Ankara. d71-423.

2. Birdıard S.L, Shcrding R.O. (L9<)~): Sınall I'Inımn;ı1 Pracıiee. W.1l Saımde"" Co. l'hilndclphi<ı, l,rnulon. TOT<lıllo.

Montreal, S)"dncy, Tok)'o s: 1185·1248.

3. Capl'moe., Burncco 1'., Ro~si L. (1992): Lıınphonı<ı in Dop. The Euroııean Joıınıal or Conıpmıion Aninını Prneıite voı:n (2) i: 7-19.

4. Clerc B.(l991) Trc.lIlllcııı D'uııe Bl.phnnte 1'11110- imıuııııe Pur La nlrncycliııc. Re'ııe M.d. Vii. Yol . 1~2 No:

10-s: 735.739.

S. Clere 13.(1992) Mmıiıesıntioııs Ocıılones

o..'S

MlIbdie<

G.ıı.raks Cheı le Chaı . l'rnıiqııe Midicale c( chinırgic"l~ de L'animal de Coınpagnic . VoL: ²⁷ Suplemenı n" No:J~: ~95.

SOJ

6. Collilis B. K. (1981): Ophthnlınıc Mn'ııfesıu\,O!ls of Sysıemie Disease Seieminc PrcsuentnıiOl'< of the 59 th I'Inmwl Mccıing -Americ"'ı Ani,t1ml] H""Vil,,1 A,,"ıcintıon.

Ncw.

7. Eııiııser S.J. (t9l!9)' Te.\tt>oc'k or V~lcrııl",) lııtcnwl

Medicine Third Edition. W.B. Snumtc"" Co. l'hil:ıddph;a.

London, Toronto, MOııırc.ıl, S~·dıı~). Tokyo~: 75·87.

8. Oclaıt K. N.(1981) TC.\tb"o~ of "cıenıımy Ophıhalmology. Leıı &. Fcbigcr I'lıiladclplıia. s: 699-723.

tO. Hcııriquez AS.( 1988) : Leishmn"io<c Ocıılairc Clıeı.lc Chicil. Revıı<: .ditie pm la C.N. V.S.P.A. (Conlcrcı,cc Nutimııı)c des V<terinJries Sp.;cialiSo!s ~'1ı l'etiı~ Aııimnıı~) s: 217·220

IL. Peill"er R.L.( 1989) Sm"lI IInimnl Ophthnlmology W.B. 5.1lınders Co. I'hılndclplıia . London. Toromo. Mmıtrc,ll, S)"dner, Tokyo. ^$: 35-213

ı~ l''''''larg«

v.w . .

r'o,.-CıI.J"ı",""n G .. Murıı" C.L ..

C 1989)' Orbitnl Neopınsin "ıllı Enophllı"lıılO$ ın" Cııı 13. Rom: M. (1992) V"lcuı De ı:"cid<: TolI~n:"ııiq"e Dan~ Le Tmilıncıı! LA.,; U"iııc~ LCl'hımıııicmıc·s. 1',;ıIı'lUC M"die"lc Ct Chinırgicale de i. 'uniııınl de Coml';ı~ıııe Vol 17 No:) $:307-315.

96

---~