• Sonuç bulunamadı

Hac Paa

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Hac Paa"

Copied!
2
0
0

Yükleniyor.... (view fulltext now)

Tam metin

(1)

HACI PAŞA

Prof. Dr. Esin KÂHYA*

Hacı Paşa, Celâl Hızır, Müntehâb-ı Şifâ, (Basıma hazırlayan ve giriş, Zafer Önler), Türk Dil Kurumu, Ankara 1990.

Hacı Paşa adıyla tanınan ve ondördüncü yüzyıl sonu ve onbe-şinci yüzyıl başında yaşamış olan Celâl Hızır, devrin meşhur he-kimlerinden olup, Arapça ve Türkçe muhtelif tıp eserleri bulun-maktadır.

Genellikle Osmanlılarda tıp eserlerinin Türkçe olarak kaleme alındığı görülür. Her ne kadar Hacı Paşa bazı eserlerini Arapça ola-rak kaleme almışsa da, yukarıda da ifade edildiği gibi, onun bazı eserleri Türkçedir ve bunlardan biri de Müntehâb-ı Şifâ'dır. Eseri baskıya hazırlayan Zafer Önler, eserin nisbeten daha iyi olan Ma-latya ve Paris, Bibliothèque Nationale nüshalarını kullanmış; bu nüshaları karşılaştırarak metin tesbiti yapmıştır.

Eser üç ana bahisten meydana gelmiştir. İlk bölümde, hıfzısıh-ha kaideleri anlatılmaktadır (9-24). Bu bahiste, hıfzısıh-hangi yiyecek ve içeceklerin yararlı olduğu, hareket, uyku, banyo ve cinsi münasebet konularında sağlıklı bir insanın uyması gereken esaslar ele alınıp, açıklanmıştır.

Yine aynı bahiste, hamilelikte uyulması gereken kaideler ayrın-tılı olarak anlatılmıştır (s. 16-17).

İkinci bahiste, ilaç yapmakta kullanılan çeşitli maddeler, özel-likle ele alınıp açıklanmıştır. Burada ele alınan maddeler arasında çeşitli yağlar, yoğurt, peynir, çeşitli tohumlar bulunur (s. 24-40).

Eserin üçüncü bahsinde, baştan ayağa kadar çeşitli kısımların hastalıkları ele alınıp, onların arazları verilmiş; söz konusu edilen hastalıkların tedavileri de bu arada açıklanmıştır (40-206).

* Ankara Üniversitesi, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi, Bilim Tarihi Amabilim dalı Başkanı.

(2)

492 Prof. Dr. ESİN KÂHYA

Kitabın sonunda 1 sayfalık bir kaynakça yer alır.

Müntehâb-ı Şifâ gibi bir kaynak eserin incelenip, baskıya ha-zırlanması ve bilim alemine tanıtılması şüphesiz ki son derece bü-yük önem taşımaktadır. Genellikle bir yazma eseri alıp, nüshalarını belirleyip, baskıya hazırlamak çok zor ve külfetli bir iştir; dolayı-sıyla pek sık rastlanmayan hatta nadir bir çalışma türü olduğu söy-lenebilir. Oysa yaklaşık altı yüz yıl süren Osmanlı İmparatorluğun-da kaleme alınmış, düşünce hayatının ürünleri yazmalar şeklinde kütüphanelerimizde bu tip bir incelemelere konu olmak için bekle-mektedir.

Ancak burada bir noktayı belirlemek gerekir. Bunca çaba ile hazırlanan metnin eski yazıyla da verilmesi, konuyla ilgilenen kişi-ler için yararlı olacaktı. Okuyucu gerek duyduğunda, tenkitli metni görme şansına sahip olacaktı.

Burada belirlemek istediğim bir başka nokta ise, metin tesbiti yaptıktan sonra, onun bugünki Türkçeyle verilmesi daha uygun olurdu. Transkripsiyonu yapılarak verilen metin belki dil çalışması yapanlar açısından yararlı olabilir, ancak, eserin içeriği ile ilgile-nen, ancak dilci olmayan kişiler için daha yararlı olurdu. Bu tip bir metin, okuyucunun dikkatini dağıtmaktadır.

Bütün bunlara ilave olarak, önemli bir nokta da terminoloji me-selesidir. Eser bir tıp kitabı olup, devrinin tıp terminolojisini ver-mektedir. Eğer eseri inceleyen Önler, bu terimleri belirleyip, eserin sonunda sözlük şeklinde sunsaydı, konuyla ilgilenen kişilere çok yardımcı olacaktı.

Bütün bu noktalara rağmen, yukarıda da ifade edildiği gibi, kaynak olarak, Müntehâb-ı Şifa'nın karşılaştırmalı metninin yayını bilim ve özellikle de tıp tarihimiz açısından önem taşımaktadır. Gö-nül ister ki bu tip çalışmalar gittikçe artsın ve raflarda değerlendiril-meyi bekleyen binlerce eser gün ışığına kavuşturulsun.

Referanslar

Benzer Belgeler

Bu doğrultuda öncelikli olarak, kentlerin ortaya çıkışı, kent tanımı, kır ve kenti tanımlamada kullanılan kriterler, kentleşme, genel olarak dünyada ve

1532 yılında Dimboviça Nehriꞌni geçerken boğulan Vladꞌın yerine Osmanlı Devletiꞌnin desteğini alarak 1535 yılında Eflâk Voyvodası olan Petro Poisi, boyarlar

Capsaicin on human Colo 205 cells. The assays methods are using : 1) flow cytometry for examining the cell cycle arrest and apoptosis; inclusive of cell viability, the levels of

Bu araştırma ile yaşlı bireylerin sağlık sorunları içerisinde yer alan üriner inkontinas, yine bireylerin idrar yapma korkusu, suya ulaşımın uzak olması,

gözlükle gören havası dağıldıktan sonra, meselelere daha bağımsız bakabilen çocuklar yetişmeye başladı. En azmdan, ben

Bu ilk cemaatin üyeleri, bir yandan kendi iç bünyelerinde fert ve cemaat olarak aynı dinî inanç merasim ve ibadetleri icra ederek birbirlerine daha bir kenetlenirken diğer

Melik Belıram Gazi Bey XIV Bini Da. İbadete açık Onarım gerek!! ibadete açık Çatılı İbadete açık İbadete açık Aslı hamam Sağlam Bakımsız harap Faal Şahıs