BERLİN'DE YABANCI MİMARLAR YfT! 5»W

ppfrf^^frvf^

5»W

_•rn-m^rm^

Y f T !

WSm

Berlin'de ünite d'habitation Mimarı: Le Conbusier

BERLİN'DE YABANCI MİMARLAR

(Hansa mııhili dışında) Çeviren: Vedat ERDENER

1957 Berlin Milletlerarası Sergisi plânları çerçevesinde yapılacak binaların tanınmış mimarları arasına Fransız Le Corbusier de dahildir. Kendisi Berlinde, ona ait bir deyimle «Ünite d'Habitation» meydana getirmektedir. Bina 135 m. uzunluğunda, 23 m. genişliğinde ve 56 m yüksekliğinde olacak. 17 katında 527 daire bulunacaktır.

Binanın büyük olması, Hansa muhi-tinde, buranın plânları bozulmaksızın, yapılmasını imkânsız kılıyordu. Bundan dolayıdir ki Hansa muhiti haricinde bir yer bulmak icabetti.

Berlin belediyesi Heilsberger Dre-ieck isimli, Olimpiyat Stadyomu ile ba-tıdaki şose arasındaki arsayı bu işe tah-sis etti. Bahsi geçen Arazi hafif meyilde

olup, civarına nisbetle 'yüksekte, villâla-rın bulunduğu yerin ortasındadır ve kır manzarası arzetme.ktedir.

Arsanın seçimi korporosyanlarla basın, senato ve belediye encümeni, Charlottenburg kazası inşaat meclisi arasında haftalarca süren münakaşalara yol açmıştır.

Nafıa Müdürlüğü tarafından sualin defalarca ortaya atılması ve ancak mes-lek adamlarının çoğunluğunun ve parlâ-mentonun, yerin elverişliğini tasdik et-mesi ile, arsanın kabulü, dikkate değer.

Esasen Heilsberger Dreieck arazisi Le Corbusierin idealini gerçekleştirmesi için en elverişli olan yerdi.

Güzel bir bina yapılması düşünülen bu yüksek mevkii bu inşaatla Berlin'den

ayrılmış olacak binanın çevresindeki ye-şil sahaların korunmasını sağlıyacaktı.

İnşaatı sırf bu bina için kurulan «Die Heilsberger Dreieck Grund-stücks A.G. idare etmektedir. Le Courbusierye-ye asistanı mimar Andre Wogensky yar-dım etmektedir.

Mahallî idare Berlin'li inşaat müs-teşarı mimar Felix Hinssen, Dr. mühen-dis Erich Böckler ve Obering'in elinde bulunmaktadır. Fritz Eske de firma ile çalışmaktadır.

Teftiş mühendisi Dr. Hannemann Berlin'dir. Çevredeki bahçelerin plân-ları Le Corbusier tarafından çizilmiştir.

1956 - 57 dönemi sıralarında inşaata başlanmıştır. Şubat sonunda temelin be-tonlanması sona ermiştir. Binanın

yapı-ları bu «modulor» a göre yapılmıştır. Le Corbusier'in, Berlin için takdim ettiği ilk plânda, oda yükseklikleri, Nan-tes ve Marsilya'daki gibi 2,26 m. olarak yapılmıştı. Fakat Berlin'liler bunun mu-hit çevre şartlarına uymadığını ileri sür-düler. Dairelerin büyüklüğü de müna-kaşa mevzuu oldu. Bu hal Berlin'lilerin şehirlerinin inşasında gösterdikleri has-sasiyeti iyice belirtmektedir.

Nafia Müdürlüğünün 2,26 m. yük-sekliğe itiraz etmemesi bilhassa kayda değer, çünkü bu yükseklik, 2,50 m. yük-sekliği şart koşan imâr plânına aykırı-dır. Fakat mesken buhranı ortadan kal-kınca, dairelerin müşteri bulamıyacağın dan ve büyük binanın zarar edeceğin-den korkuluyordu.

Bu yükseklik azdır, Berlin'in yaşa ma şartlarına uymaz, elverişli değildir deniliyordu.

Diğer bir sual de meskenlerin yük

mına sergi esnasında devam edilmekte-dir.

Ünite d'Habitation fikri Le Corsienin senelerce üzerinde düşündüğü bu-günkü ikâmet ile modern şehircilik ara-sındaki münasebetten doğmuştur.

Eski tarzdaki blok binalarda yapı-lan iç avlular modern binalarda yoktur. Dairelerin bir araya toplanması ile alçak binaların verdiği fayda temin edilmek-tedir ve ayni zamanda yeşil sahalar için daha fazla yer kazanılmaktadır.

Caddeye bağlantı, su yolları, elek-trik şebekeleri v.s. masraflar hatırı sa-yılır derecede azalmaktadır.

Ünite d'Habitation'un esas fikri, ikâmet yeri ile, günlük ihtiyaçların bu-lunduğu yerleri, mağazaları, çamaşırha-neleri, Dr. avukat yazıhaçamaşırha-neleri, çocuk klublerini birbirine bağlamaktadır.

Bu hal bir takım iktisadî tedbirlerin düşünülmesini intaç etmektedir, çünkü dairelerin büyüklüğü ve sayısının ilâve tesislerin yapılabilmesini mümkün kıl-ması lâzımdır.

Şu halde bu şekilde bir «mesken -Autarkiesi» yapılmak isteniyordu, böyle-ce kiracı binada yalnız oturacak bir oda-ya sahip olmakla kalmıoda-yacak, ayni za-manda bina içinde maddî ve kültürel ih-tiyaçlarını tatmin edebilmek imkânını bulacaktır. Bütün bunlardan maada mo-dern teknik imkânların kullanılması, an-cak zengin sayıda dairelerin bulunması sayesinde, rentable olabilir.»

Bu yüzden Le Corbusier'nin inşa ettiği «Unites d'Habitation» 1ar nisbeten çok sayıda daireleri haizdirler, meselâ Marsilya'daki «Ville Radieuse» ( = Pa-rıldayan Şehir de) 23 muhtelif tipte 377

daire vardır.

Le Corbusier uzun çalışmalar ve hesaplardan sonra, menşei altın dilimde ve insanın vücut ölçülerinde bulunan, kendisine has bir mekân sistemi, «Mo-dulor» u yaratmıştır.

Basının gayet iyi tanıdığı «Nantes» ve Marsilya'daki «Unites d'Habitation»

sek bina halinde yapılmasının doğru o-lup olmadığı idi.

Berlin Nafia müdürlüğü şehrin mu-ayyen yerlerinde, serbest saha yapılması yönünden, yüksek binalar yapılmasına fazla bir itirazda bulunmuyordu, fakat bu binalardaki çok çocuklu aileler için elverişli bulmuyordu. Bundan dolayı bi-na daha ziyade az sayıda, çocuksuz aile-lerin matlubuna uygun gelecekti.

Bundan ötürü Berlindeki binada, Nantes ve Marsilya'dakilerin aksine, da-ha fazla sayıda ufak daireler yapıldı. Böylelikle Berlindeki binanın 527 dai-renin 428 i bir ve iki odalıdır.

Binadaki 1, 3, 5, 7, 8, 9, 10, 13 ve 16. katlardaki «rues interieures» 1er ka-rakteristiktir. Bunlar yapının ortasında bulunmakta ve binayı boydan boya katet-mektedirler. Sunî olarak ışıklandırılmış-lardır. Bu iç koridorlara bütün daireler bağlanmış olup, asansörler buralarda durmaktadır.

Binanın 527 dairesinin mebdeini 3 standard hücre teşkil etmektedir. Bun-ların çeşitli kombinasyonu daire tipleri-nin zengin olmasını sağlamıştı. Birinci hücreye, «rue interieure» ün giriş yeri,

mutfak ve oturma odası dahildir. İkinci hücrede ise ebeveyn odası, banyo ve WC bulunmaktadır.

Üçüncü hücre daha geniş bir yere sahip olup burada çalışma odası veya çocuk odası vardır.

Berlin'in ileri gelenleri ile yapılan münakaşalar sorumda Le Coı-busier Ber-lin tipi bir bina yapmayı kabul etmiştir. Nihaî plânda bütün odaların yüksekliği 2.50 metredir ve genişlik 4 metredir.

(Fransada'kinde 3,66 m.) idi.

Marsilya'daki binada oturma odası-na bir balkon gibi uzaodası-nan yatak odası Berlin'dekinde pencereli ayrı bir oda olacaktır.

Tek hücreli B tipi denilen, bekârlar ve çocuksuz aileler içindir.

C tipinin (2 katlı) oturma ve ebe-veynin yatak odasına sahip, her iki hüc-resi tek çocuklu ailelere elverişlidir. 2 katlı E tipi, üç hücreye sahip olup, çok çocuklu aileler içindir. Kiracının arzu-suna göre üçüncü oda bir ilâve duvarla bölünebilir.

İki katlı, dairelerde, mutfak ve otur-ma odası kısmı ( = hücresi) daiotur-ma iç koridorun giriş yüksekliğinde

bulun-maktadır. Ebeveyn ve çocukların odaları bu tipte ya giriş katının bir üstünde ve-ya bu katın altındadır.

Bütün odaları doğu ve batıya bakan binanın bütün derinliğini, her iki taraf-tan güneş ve ışık alacak tarzda kapla-maktadırlar.

Bina 4 tâli ve 1 esas giriş kapısına maliktir. Esas giriş kapısının kuzey bö-lümünde asansör bulunmaktadır.

İki yolcu ve 1 yük asansörü vardır Dairelerin mefruşatı: Direkt olarak mut-fağa bağlanan, oturma odası birbirlerin-den yarı boya yükselen ve üzeri camlı bölme olan bir dolapla ayrılmışlardır. Mutfaktaki teçhizat gömme olup, mutfaktaki görülecek işleri rasyonelleş-tirecek tarzda yerleştirilmişlerdir.

B ve C tip-i dairelerinin tek, E tipi dairelerin ise 2 balkonu vardır. Odaların zenfini Linoleum ile döşenmiştir.

Banyo ve W.C. zeminleri fayanstan-dır ve birbirlerinden ayrılmışlarfayanstan-dır. Her dairenin kendi ölçüsünde bir san-dık odası mevcuttur.

Konstruksiyon: Bina beton arme temel üzerine kurulmuş 7 m. yükseklik-te sütunlar üzerinde durmaktadır.

Binanın bütün tavanları kuzey bö-lümdeki asansör kulesi dahi betondan-dır. Daireleri ayıran duvarlar, inşaat ye-rinde dökülen betondan yapılmıştır.

Daireler dahilindeki ara duvarlar sıcaklık ve ses geçirmeyen 8 cm. kalınlıktaki alçı levhalardan yapılmıştır. Tavanları da izale edebilmek için bunlar da kokosfaser levhalar ve 2,5 cm. kalınlığındaki Asfalt tabakası ve man-tarlinoleum kullanılmıştır.

Binanın teknik teçhizatı: Le Corbu-sien'in Berlindeki binasında bilhassa su, elektrik vesaire tertibatı çok iktisadîdir. Bina yalnız bir noktada ana mecraya bağlanmıştır. Bu basitleşme binadaki bağlantıların fazla konsantre edilmeleri

ihtiyacını doğurmuştur. Bu vazifeyi bi-rinci katın altındaki, taşıyıcı sütunlar arasında bulunan ve bu işe ayrılan bir kısım ifa etmektedir.

Burada büyük ufkî olan toplayıcı borular birleşmekte ve buradan dikey olarak açıkta olan borularla yukarı kat-lara çıkmaktadırlar.

Boruların meydanda olması tamirat masraflarını azaltmaktadır.

Tabiî borular dairelerde duvar iç-lerine konmuştur.

Su boruları kâmilen Eternitten mâ-müldürler. Mutfaklar, banyolar ve tu-valetler merkezden idare edilen bir ha-valandırma mekanizmasına bağlı olup, buralarda Vakuum - prensibi vasıtasiyle

hava daimî olarak değişmektedir. Soğuk ve sıcak su, tazyiki yükselten bir tesis vasıtası ile sevkedilmektedir. Çöpyutucu tesisler de teçhizata dahildir.

Binanın kendine mahsus, asansör kulesine yakın mevkide bir elektrik şe-bekesi vardır. Burada ağır yağ yakıl-mak suretiyle dairelerin sıcaklığı ve sı-cak suyu tedarik edilmekte ve 1 milyon kilovatlık bir elektrik enerjisi elde edil-mektedir ki bu da binanın elektrik ihti-yacını karşılamaktadır.

En yukarı katta 4 makineyi havi bir çamaşır yıkama tesisi mevcuttur.

Dükkânların ve diğer âmme hizmeti görecek tesislerin nerelere konacağı he-nüz belli değildir.

(

DARISI BAŞIMIZA! .Resim yeni Londra Belediye reisi-nin, meşhur İngiliz an'ane prestijliğine uygun bir şekilde, tarihî elbisesini giyin-miş olduğu halde, yine tarihî bir ara-ba içinde, Londra sokaklarından geçi-şini göstermektedir.

Halk kendilerinin seçtiği Belediye reisini coşkun bir şekilde alkışlamış ve bu vesile ile Londra sokakları süslen-miştir.

Şehirlerimizde Belediye reisleri, İstanbul'dan başka, Meclis âzâları ara-sından seçildiği halde, İstanbul kendi Belediye Reisini seçmek hakkından elân mahrumdur. İstanbul Belediye reisliği hâlâ Vekâletle idare edilmektedir.

Vilâyet ile Belediye reisliğinin bir şahısta toplanması, uzun tecrübelerden sonra bir fayda vermediği, halde, bu idare şekline, bir türlü son verilmemiş-tir. Yabancı belediyelerin bu demokra-tik halini görüp de, darısı başımıza, de-mekten başka çaremiz yoktur.