Sıkı Geçme
Mil – Göbek Bağlantıları:
Kontrol ve Boyutlandırma Hesaplamaları
Limitler ve Geçmeler
Tasarımcı, delikler ve miller için istenilen işlevi yerine getirdikten sonra herhangi bir geometrideki geçmeyi belirlemede özgürdür. Standartlar, ortak olarak tekrarlanan durumların nitelikli tecrübeleri ile belirlenmiştir.
Limitler ve geçmeler için iki standart mevcuttur, birisi inch birimleri diğeri ise metrik birimleri temellidir.
Metrik standartların kullanımında, her zaman, büyük harfler deliği, küçük harfler mili temsil eder.
Üst sapma,δu
Alt sapma,δL
Uluslar arası tölerans oranı,Δd(IT numarası)
Temel sapma,δF
Alt sapma,δL
Üst sapma,δu
Temel sapma,δF Mak. Ölçü, dmak
Min. Ölçü, dmin
Temel ölçü, D(d)
Min. Ölçü, Dmin
Uluslar arası tölerans oranı,Δd(IT numarası)
Limitler ve Geçmeler
Üst sapma, δu Alt sapma, δL
Uluslar arası tolerans oranı,Δd(IT numarası)
Temel sapma, δF
Alt sapma, δL Üst sapma, δu
Temel sapma, δF Mak. Ölçü, dmak
Min.Ölçü, dmin
Temel ölçü, D(d)
Min. Ölçü, Dmin Mak. Ölçü, Dmak Uluslar arası tolerans
oranı,Δd(IT numarası)
Limitler ve Geçmeler
Temel ölçü veya “nominal boyut”, limit ve sapmaları belirleyen ve geçmenin her iki elemanı için de aynı olan büyüklüktür.
Sapma, bir ölçü ile ilgili temel ölçü arasındaki cebirsel farktır.
Üst sapma, maksimum limit ile ilgili temel ölçü arasındaki cebirsel farktır.
Alt sapma, minimum limit ile ilgili temel ölçü arasındaki cebirsel farktır.
Temel sapma, üst ya da alt sapmadan birisidir. Temel ölçüye yakın olan alınır.
Tolerans, parçanın maksimum ve minimum ölçü limitleri arasındaki farktır.
Uluslar arası tolerans derece numaraları (IT), aynı boyut
hassasiyetteki sahip, ancak farklı nominal boyut büyüklüğüne göre değişen tolerans – kalite gruplarını belirler.
Delik bazlılar, temel delik boyutu ile ilgili geçme sistemlerini temsil eder. Temel sapma H’dir.
Mil bazlılar, temel mil boyutu ile ilgili geçme sistemlerini temsil eder.
Temel sapma h’dir.
Üst sapma,δu Alt sapma,δL
Uluslar arası tölerans oranı,Δd(IT numarası)
Temel sapma,δF
Alt sapma,δL Üst sapma,δu
Temel sapma,δF Mak. Ölçü, dmak
Min. Ölçü, dmin
Temel ölçü, D(d)
Min. Ölçü, Dmin
Mak. Ölçü, Dmak
Uluslar arası tölerans oranı,Δd(IT numarası)
Limitler ve Geçmeler
Tolerans bölgesinin değeri, parça ölçüsündeki değişimdir ve iç ve dış ölçülerin her ikisi için de aynıdır.
Tolerans alanları IT numaraları denilen uluslar arası tolerans derece numaraları ile
özelleştirilmiştir. Küçük derece numaraları, küçük toleransları belirler. ( Tercihli geçmeler için sadece IT6’dan IT11’e kadar olan derecelere ihtiyaç vardır)
Metrik Standard’ta, tolerans pozisyon harflerini kullanır, büyük harfler iç ölçüler (delikler), büyük harfler dış çaplar (miller) için kullanılır. Temel sapma, temel ölçü ile ilişkili tolerans alanını belirler.
0.360 0.230
0.140 0.089
0.057 0.036
315-400
0.320 0.210
0.130 0.081
0.052 0.032
250-315
0.290 0.185
0.115 0.072
0.046 0.029
180-250
0.250 0.160
0.100 0.063
0.040 0.025
120-180
0.220 0.140
0.087 0.054
0.035 0.022
80-120
0.190 0.120
0.074 0.046
0.030 0.019
50-80
0.160 0.100
0.062 0.039
0.025 0.016
30-50
0.130 0.084
0.052 0.033
0.021 0.013
18-30
0.110 0.070
0.043 0.027
0.018 0.011
10-18
0.090 0.058
0.036 0.022
0.015 0.009
6-10
0.075 0.048
0.030 0.018
0.012 0.008
3-6
0.060 0.040
0.025 0.014
0.010 0.006
0-3
IT11 IT10
IT9 IT8
IT7 IT6
Temel
Boyutlar(mm)
Tolerans Dereceleri
Limitler ve Geçmeler
Temel Delik Sistemini Kullanarak Tercih Edilen Geçmelerin Tanımları
Kaynak: Preferred Metric Limits and Fits, ANSI B4.2-1978 ( ayrıca BS 4500)
H7/u6 Force fit: suitable for parts that can be highly stressed or for shrink fits where the heavy
pressing forces required are impractical.
H7/s6 Medium drive fit: for ordinary steel parts or shrink fits on light sections, the tightest fit
usable with cast iron
H7/p6 Locational interference fit: for parts requiring rigidity and alignment with prime accuracy of
location but without special bore pressure requirements.
Sıkı geçme
H7/n6 Locational transition fit: for more accurate location where greater interference is
permissible
H7/k6 Locational transition fit: for accurate location, a compromise between clearence and
interference Ara geçme
H7/h6 Locational clearence fit: provides snug fit for location of stationary parts, but can be freely
assembled and disassenbled
H7/g6 Sliding fit: where parts are not intended to run freely, but most move and turn freely and
locate accurately
H8/f7 Close running fit: for running on accurate machines and for accurate location at moderate
speeds and journal pressures
H9/d9 Free running fit: not for use where accuracy is essential, but good for large temperature
variations, high running speeds, or heavy journal presseres
H11/c11 Loose running fit: for wide commercial tolerances or allowances on external members
Boşluklu geçme
Sembol Tanım
Geçme Tipi
Limitler ve Geçmeler
Standard limitler ve geçmelerde, büyük harfler deliği, küçük harfler mil için kullanılır.
Delik için
Millerde c, d, f, g ve h boşluklu geçmeler için,
Millerde k, n, p, s ve u sıkı geçmeler için,
Düşük sapmalar H (delikler için) sıfırdır.
Bu nedenle, “üst sapma değeri” tolerans değerine eşittir.
Üst sapma,δu Alt sapma,δL
Uluslar arası tölerans oranı,Δd(IT numarası)
Temel sapma,δF
Alt sapma,δL Üst sapma,δu
Temel sapma,δF Mak. Ölçü, dmak
Min. Ölçü, dmin
Temel ölçü, D(d)
Min. Ölçü, Dmin
Mak. Ölçü, Dmak
Uluslar arası tölerans oranı,Δd(IT numarası)
D D
Dmax
D
min D
F
max d
d dmin d F d
d d
d
max
F
F
max d
d
Limitler ve Geçmeler
Miller için Temel Sapmalar
Temel Ölçüler
Üst Sapma Değerleri Alt Sapma Değerleri
c d f g h k n p s u
Limitler ve Geçmeler
•ÖRNEK: 34mm temel ölçüsünde mil ve delik ölçülerini “boşluklu geçme”-
”ara geçme” durumu için bulunuz.
Tablo 7-9’dan ISO sembolünün 34H11/c11 olduğunu görürüz. Tablo A- 11’den, IT11 tolerans derecesinin 0.160mm olduğunu görürüz. 34H11/c11 sembolü ΔD= Δd=0.160mm olduğunu gösterir. Delik için, denklem (7-36) kullanılarak
Dmax=D+ΔD= 34+0.160=34.160 mm Dmin=D=34 mm
Mil 34c11 olarak belirlenmiştir. Tablo A-12’den, temel sapma δF=-0.120 mm olarak tespit edilir. Denklem (7-37) kullanılarak, mil ölçüleri için
d max=d+ δF = 34+(-0.120)=33.880 mm dmin=d+ δF- Δd=34+(-0.120)-0.160=33.720 mm
•Çözüm:
