MODÜL 1
Kentsel Atık Su Direktifi
Senad Ploco
Hedefler:
İnsan sağlığı ve çevreyi kentsel ve tarım ve gıda sektörü gibi bazı sektörlerin atık su deşarjlarının olumsuz
etkilerinden korumak.
Odağı
• Evsel atık su
• Kentsel atık su
• Ek III kapsamındaki bazı sanayilerden kaynaklı atık suyun
toplanması, arıtılması ve deşarjı
Direktif özellikle;
• 2000’den fazla nüfusa sahip bölgelerin atık suyunun toplandığı alanların birleştirilmesi ve arıtılması
• 2000’den fazla nüfusa sahip bölgelerin toplama alanlarından yapılan deşarjın ikincil artımı ve 10.000’den fazla nüfusa sahip bölgelerin atık suyunun toplandığı hassas alanlar ve onların havzaları için ileri arıtma
• Tüm kentsel atık su, gıda-işleme sanayi kaynaklı atık su ve kentsel atık su toplama sistemlerine endüstriyel atık suyun deşarjı için ön-izin gereklidir.
• Arıtma tesislerinin performansının izlenmesi ve su örnekleri alınması ve
• Arıtma çamuru bertarafı ve yeniden kullanımı ve arıtılan suyun tekrar kullanılmasına odaklanır.
1. Kapsam 2. Tanımlar
3. 2000’den fazla nüfuslu bölgeler için kanalizasyon zorunluluğu
4. 2000’den fazla nüfuslu bölgeler için atık su arıtma zorunluluğu
5. Hassas alanlar > 10000 eşdeğer nüfus 6. Daha az hassas alanlar
7. Atık su arıtma < 2000 eşdeğer nüfus 8. Derogasyon seçenekleri
9. Diğer Üye Ülkelerde ya da Ülkelerce oluşan kirlilik
10. Arıtma tesislerinin tasarım, inşaa, operasyon ve bakımları
11.Kentsel sisteme endüstriyel atık su deşarjı 12.Tesis/deşarj izin prosedürleri
13.Sulara endüstriyel atık su deşarjı
14.Atık çamur yığma işleminin aşamalı iptali 15.İzleme
16.Üye Ülke durum raporları 17.Uygulama programları 18.Komite
19.Transpozisyon 20.Ekler (I, II, III)
Kentsel Atık Su Direktifinin Ana Maddeleri
A
G
L
O
M
E
R
A
S
Y
O
N
Nüfus eşdeğeri
Bir aglomerasyonun yarattığı kirlilik yükü açısında büyüklüğü ‘nüfus eşdeğer’ (p.e.) olarak ölçülür.
Bu, günde 60 g oksijen ihtiyacı ile beş günlük biyokimyasal oksijen ihtiyacı olan organik biyo-çözünebilir yüktür ya da daha bilinen
tanımıyla - bir kişi tarafından bir günde oluşturulan organik biyo-
çözünebilir yüktür.
Hassas alanlar
Su kütlesi aşağıdaki gruplardan birine ait ise hassas alan olarak ilan edilmelidir;
a) Ötrofik ya da koruma eylemler gerçekleştirilmezse yakın gelecekte ötrofik olabilecek doğal tatlı su gölleri ve diğer tatlı su kütleleri, haliçler ve kıyı suları.
b) 50 mg/l konsantırasyonun daha fazla nitrat bulundurabilecek (75/440/EEC) içme suyu çekilen yüzey tatlı suları.
c) Konsey Direktiflerine uyabilmek için ikincil artımadan daha ileri bir arıtmanın gerekli olduğu alanlar.
d) 15 Üye Ülke (Avusturya, Belçika, Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Estonya, Letonya, Litvanya, Lüxemburg, Malta, Hollanda, Polonya, Slovakya, İsveç, Finlandiya,
Bulgaristan ve Romanya) tüm karalarını hassas alan olarak ilan etti.
Kanalizasyon sistemi
• Üye Ülkeler, 2000’den fazla nüfus eşdeğerine sahip
aglomerasyonlar için kentsel atık su toplama sistemi olmalıdır.
• Atık su atırma tasarımında toplama sistemlerinin inşaası ve bakımı da düşünülmelidir.
• Tasarım, inşaa ve bakım en iyi teknik bilgi ve maliyet-etkin olarak;
• atık su karakter ve miktarı
• toplama siteminde kaçakların önlenmesi
• fırtına taşkınları nedeniyle oluşan kirlik göz önünde bulundurularak
hazırlanmalıdır.
Atık Su Artıma Hedefleri
• T emelde “ikincil arıtma” (ör. organik karbonun uzaklaştırılmasını içeren biyolojik arıtma),
• Hassas alanlarda, ayrıca N ve P uzaklaştırılması (“daha katı arıtma”) ör. ötrofik ya da ötrofik olmaya meyilli su kütleleri
• Bazı ülkeler tüm ülkeyi hassas alan olarak ilan
etmiştir (utrophication)
Atık Su Artıma Hedefleri
• Seçenek : Atık su kalitesi ya da kirliğin azalma yüzdesi üzerinden düzenlemeler
• Arıtma tesisinin boyutuna bağlı olarak yıllık minimum örnekleme sayısının belirlenmesi, artı maximum sayıda uyumsuz örnek (tablo 3)
• Her bir örnekteki maximum sapma %100 (BOD, COD) ve %150 (SS)
Atık Su Artıma Hedefleri
• Konsantrasyon ya da azalma yüzedesı uygulanır. Yerel şartlara bağlı olarak parametrelerin biri ya da her ikisi.
• Toplam N = org.N + NH
3/NH
4-N + NO
2-N + NO
3-N
• Yıllık örnek sayısına uyulmalıdır.
Direktif tarafından kapsanan endüstriler
1. Süt işleme
2. Sebze ve meyve ürünleri 3. Meşrubat
4. Patates işleme 5. Et endüstrisi 6. Bira fabrikaları
7. Alkol ve alkollü içecekler 8. Bitki bazlı hayvan yemi 9. Jelatin,
10. Animal feed from plant products
11. Gelatine, deriden ve kemikten yapıştırıcı 12. Balık işleme
13. Malt
Kentsel Kanalizasyona Endüstriyel Atıksu Deşarjı
• Ön düzenleme ve/veya özel izinler
• Ek I, C kapsamında ön arıtma gerekli
• Kanalizasyon sisteminin ve arıtma tesisinin bakımını yapan personelin sağlığının korunması
• Toplama sistemi ve arıtma tesisinin zara görmesini engellemek
• Arıtma tesisinin çalışmasını ve çamur arıtmasının engellenmesinden kaçınmak
• Deşarjların çevreye olumsuz etkilerini önlemek ve diğer Topluluk Direktifleri kapsamında olan suyun girişinin engellenmesi
• Arıtma çamurunun çevresel açıdan kabul edilebilir bir şekilde güvenli bertarafının sağlanması
Su kütlelerine
endüstriyel atık su deşarjı
• Sadece belli endüstriler (tarım ve gıda) için 4000’den fazla nüfus eşdeğer eşiğinde uygulanır.
• Ön düzenleme ve/veya özel izne tabiidir.
• Üye Ülke tarafından ruhsatlar için uygun gerekliliklerin belirlenmesi
• Komisyon tarafından Üye Ülke gerekliliklerinin
kıyaslanması
Planlama prensipleri
• Planlama
• Düzenleme
• İzmele
• Bilgi ve raporlama
Kentsel Atık Su Direktifi Üye Ülkeler;
• Üç özel kritere uygun olarak hassas alanlar (hassas su kütleleri) oluşturması ve her dört yılda bir bu alanları gözden geçirmelidir.
• İlgili su toplama alanları belirlemeli ve 10000’den fazla nüfus eşdeğerine sahip aglomerasyonlar için daha katı bir ikincil arıtmaya tabi tutmalıdır.
• Uygun olan hallerde hassas bölgele oluşturmalıdır.
• Direktifin uygulamasına yönelik teknik ve finansal programlar oluşturarak kanalizasyon sistemleri ve atık su arıtma tesisleri Direktif kapsamında belirtilen arıtma hedeflerini verilen tarihler içinde tamalamalıdır.
Planlama
Direktif’in Yönetmelikleri Üye Ülkelerin;
• Tüm kentsel atık su deşarjı için yasal düzenlemeleri oluşturması
• Endürtriyel atık suyun kent kanalizasyon sistemine deşarjı ile ilgili düzenlemelerin oluşturulması ve:
• Arıtma tesisi işleyişi ve çamur arıtımının engellenmemesini
• Çevreye, alıcı su da dahil olmak üzere olumsuz hiç bir etkinin oluşmaması ve;
• Atık çamurunun güvenli bir şekilde bertaraf edilmesi sağlanmalıdır.
• Gıda işleme endüstrisi için yasal düzenlemeler ve/veya özel yetki ve izinlerin oluşturulması
• Nüfus eşdeğeri 2000’den büyük olan aglomerasyonlardan gelen kentsel atık suyun kanalizasyon sisteminin olması ve bunların kapasitelerinin normal iklim ve sezon şartları dikkate alınarak oluşturulması
• Ulusal yetkililerin alıcı suyun fırtına suyu nedeniyle oluşan kirlenmesini önlemek için, olağan dışı durumlar ve aşırı yağmur için yapılan toplama sistemleri ile önlem alması gerekmektedir.
Yönetmelik 1/2
• Direktifte belirtilen seviyelerdeki tüm aglomerasyonlara, belirtilen son taihe kadar atık su artıma sağlamalıdır:
• İkincil arıtma, yapılması gereken temel arıtmadır ve hassas alanlar için dana katı arıtma yöntemleri kullanılmalıdır.
• Avrupa Komisyonu ile sağlanacak anlaşma ve belli koşullar çerçevesinde, kıyı suyu arıtmasından kaynaklı belli deşarjlar için daha az sıkı olabilir (ör. birincil arıtma)
• Nufüs eşdeğeri 2000’in altında olmasına rağmen bir kanalizasyon sistemi olan tüm aglomerasyonlar için uygun arıtma sistemi kurulmalıdır.
• Atık Su Arıtma Tesislerinin normal iklim ve sezon değişimleri göz önünde bulundurularak yeterli bakımdan geçirildiğinden emin olunmalıdır.
• Çevrenin atık su deşarjının olumsuz etkilerinden korunmasını sağlamak
• Atık çamurunun çevresel ve teknik olarak uygun bir biçimde yeniden kullanımı ya da bertarafının belli kural, yönetmelik ya da izne tabi olmasını ve tarımsal yeniden kullanım (86/278/EEC), atık yakma (89/429/EEC ve 89/369/EEC) ve katı atık depolama (99/31/EC) gibi bazı ilgili Direktiflere uygun olmasını
sağlamak. Yüzey sularına kanalizasyon çamuru atılması yasaktır.
Yönetmelik 2/2
Direktifin izleme ile ilgli bölümlerine göre, Üye Ülkeler, izleme
programlarını oluşturmuş olmalı ve bu programların, Direktifin Ek I D dokümanında açıklanan gerekliliklere karşılık gelmesini sağlamalıdır.
Bu gereklilikler;
• parametreler izlenmeli
• analitik bir yöntem kullanılmalı
• örneklem sıklığı uygun olmalı
Üye Ülkelerin, hem kentsel atık su atırma tesislerinden yapılan deşarj suyunu hem de alınan suyu izlemesi gerekir.
İzleme
Direktifin bilgi ve raporlama yükümlülükleri Üye Ülkelerin;
• Sınıraşan nehir havzaları ile ilgili bilgi alışverişi ve işbirliğine olanak tanıyan mekanizmalar
• Komisyona aşağıdaki konularda bilgi sağlayabilmek için gerekli raporlama prosedürler ve veritabanları:
• Direktifin ulusal mevzuata aktarılması, uygulama programları ve arıtılan kentsel atık su ve arıtma çamurunun bertarafı ve yeniden kullanımı ile ilgili durum raporları
• Toplama sistemlerinin durumu, arıtma tesislerinin etkinliği (ör. arıtma seviyesi ve izleme raporları) ve gelen suyun kalitesi ve
• Gıda-işleme endüstrisi tarafından yüzey sularına deşarj durumu;
• Kamuyu ilgilendiren bilgiye erişim ve her iki yılda bir atık su toplama ve arıtma, bertaraf ya da öanurun yeniden kullanımı ile ilgili durum raporları olmalıdır.
Bilgi ve raporlama
Yatırım maliyeti
• Avusturya’da yıllık kişi başı yatırım: 100 €/kişi
• GSYİH’in %0.5’i
• Kişi başı yatırım maliyeti: ~ 6.000 €
• Kişi başı yıllık operasyonel maliyeti : ~ 150 - 200 €
• Ortalama atık su ücreti : 1-3 €/m
3• Letonya endüstriyel ön-arıtma deneyimi
Sonuç
• Kentsel Atık Su Direktifi kesin yasal yaptırımlar ve kesin tarihler içerir
• Yaptırımların uygulanmasında esnek
• Çevre mevzuatının en maliyetli parçasıdır
• Avrupa Komisyonu için öncelikli bir konudur
• Atık su altyapısı Yeni Üyel Ülkeler için büyük bir iş yükü getiri ve bu iş kapsamında çok aşamalı geçiş süreçleri ve kayda değer bir finansal
destek sunar
• Her seviyede, yerelden bölgesele, ulusaldan AB seviyesinde teknik, finansal ve politik kararlara temel oluşturan bir uzun vadeli planlamadır
