TOPRAK İŞLEME MAKİNALARI

TARIM MAKİNALARI DERSİ

Dersi Veren Öğretim Üyesi:

Doç. Dr. Caner KOÇ

Tarım Makinaları ve Teknolojileri Mühendisliği Bölümü

Ders Saati: 2+2

Kullanılan Kaynaklar:

Tarım Makinaları (Prof.Dr.Doğan ERDOĞAN)

Yayın no: 1593

3

TOPRAK İŞLEME MAKİNALARI

Bitkisel üretimin ilk aşaması olan toprak işleme,

ekolojik koşulları ve doğal dengeyi gözeterek en uygun toprak koşullarının oluşturulması için yapılan bir

mekanizasyon işlemidir.

Toprak işlemenin temel amaçları:

- Toprak fiziksel özelliklerinin en uygun hale getirilmesi,

- Bir önceki üretimden kalan bitkisel artıkların ve çiftlik gübresinin toprağa karıştırılması,

- Yabancı otların yok edilmesi, ve

4

1. Toprak fiziksel özelliklerinin en uygun hale

getirilmesi:

Porozite (n); boşluk hacminin (Vv), toplam hacme (V) oranıdır n= V / Vs

Boşluk Oranı (e); boşluk hacminin (Vv), katı hacmine (Vs) oranıdır

e = Vv / Vs

Hacimsel Ağırlık (, kg/m3), toplam ağırlığın (W), toplam hacme (V) oranıdır

=W/V = (mg)/V

Hacimsel Kütle (, kg/m3); toplam kütlenin (m),

toplam hacme (V) oranıdır = m/V

Kuru baza göre Nem İçeriği (w, %), topraktaki su kütlesinin (mw), kuru kütleye (ms) oranıdır W= mw / ms 25% 25% 50% Pore space

How is compaction measured?

- Cone penetrometers

- Bulk density

Toprak sıkışıklığının etkileri

- Kök gelişimini engeller

- Suyun süzülmesini engeller

- Besin maddelerinin yukarı

çıkmasını engeller

Toprağın mekanik özellikleri

Kohezyon toprak tanelerinin birbirine yapışma derecesidir. Kohezyon kuvvetinin büyük olması halinde toprak parçacıklarının birbirinden koparılmasını güçleşir.

Adezyon toprak taneciklerinin toprak işleme aletine yapışma derecesidir.

İçsel Sürtünme Açısı toprağı oluşturan partiküllerin toprak işleme sırasında birbirine sürtünmelerinden doğan kuvvetlerin yarattığı sürtünme katsayısınIN ters tanjantıdır.

Toprağın kendi içerisinde ilerleyen bir kuvvete karşı koyan tepkilerine

Toprak Bünyesi

Toprak fiziksel özelliklerine etki eden en önemli etken toprağın bünyesidir. Toprak bünyesi kendisini oluşturan tanecik boyutuna göre 3 esas gruba ayrılır:

 Kum (50…2000 μm): boyut olarak en büyük olan kum

tanecikleri su tutma kapasitesi düşük, ancak hava iletimi daha kolay olan hafif toprakları oluşturur.

 Silt (2…50 μm): Siltli toprakların özellikleri ise bu iki grubun

arasında yer alır.

 Kil ( 2 μm): En küçük boyutta olan kil tanecikleri ise en kolay

sıkıştırılabilen, ancak su ve hava iletim yetenekleri daha düşük olan ağır toprakları oluşturur

Kum, kil ve silt parçacıklarını eşit oranda bünyesinde bulunduran topraklar tınlı topraklar olarak adlandırılır.

Toprak Bünyesi Toprak Hacim Ağırlığı (Kuru, g/cm3₎

Toplam Boşluk Hacmi (%, hacimsel)

Kumlu 1.60 40

Tınlı 1.45 45

Toprak sıkışıklığı

 Toprak yoğunluğunun artması, kalın kılcal gözeneklerin

sıkışıp, kapanmasına neden olur. O halde toprak sıkışıklığı, topraktaki gözenek oranlarının azalması veya toprak

parçacıklarının sıkışması sonucu ortaya çıkar.

 Toprağın sıkışmasıyla toprakta hava dolu gözeneklerin

oranı % 35’lere kadar azalır.

 Toprak sıkışıklığına neden olan dış kuvvetlerin mekanik

nedeni toprak üzerindeki tarım araçları trafiğidir. Bu

durumda özellikle pullukla toprak işleme derinliğinin altında (~ 25 cm derinlikte) toprak işleme aletlerinin oluşturduğu çizi tabanının traktör ve biçerdöver gibi araçların

tekerlekleri ile sıkıştırılması sonucu sert, geçirimsiz bir tabaka oluşur. Bu tabaka Taban Taşı olarak bilinir.

 Toprak işleme ile değiştirilebilen diğer bir toprak özelliği toprak

taneciklerinin birleşerek oluşturduğu toprak parçalarının büyüklüğüdür.

10

2

- Organik Materyalin Toprağa Karıştırılması

Toprak işlemede bir önceki üretim döneminden

kalan anız ve çiftlik gübresi gibi organik

materyaller parçalanma-çürüme sürecinin

hızlandırılması için toprağa karıştırılması gerekir.

Bu sayede topraktaki organik materyal

miktarının arttırılması amaçlanır. Bu amaca

ulaşmak için az yağışlı bölgelerde ve birim

alandaki organik materyal miktarı arttıkça,

toprak işleme derinliğinin arttırılması veya

yağışlı bölgelerde tam tersi daha yüzeysel

toprak işleme yapılması gerekir.

Yabancı otların imha edilmesi için, bunların parçalanarak toprağa

karıştırılması uygun değildir. Çünkü otların bir kısmı toprak yüzeyinde kalır ve hızla tekrar çoğalırlar. Bu nedenle yabancı ot mücadelesinde toprağın devrilerek işlenmesi daha uygundur

11

4

-Tohum Yatağının Hazırlanması

Tohum yatağı tohuma göre değişmekle birlikte

toprak yüzeyinden en az 4…5 cm derinlikte olan bir toprak katmanıdır Bu derinlikte ekilen tohumun

çimlenip, toprak altı ve üstü aksamını geliştirmesi beklenir.

Infiltration

Water movement

Increased soil / seed contact

Compaction around seed to ensure

good seed/soil contact

Roots don’t branch as well for

nutrient uptake in loose soil

What causes compaction?

Tillage

Traffic

Rain

Axle loads for machinery

Equipment

Slurry tanker, 4,200 gal. Slurry tanker, 7,200 gal. 6-row combine, empty 12-row combine, empty 12-row, full with head

720 bu grain cart, full, 1 axle Beet cart, full

Grain cart, 1,200 bu., 1 axle Grain cart, 1,200 bu., 2 axles 4WD Tractor, 325 HP, front axle 4WD Tractor, 200 HP, front axle MFWD Tractor, 150 HP, rear axle

Axle Load

(Tons/axle)

Sıkışmayı Azaltma

• Makine ağırlığı azaltma

• Lastik basıncı düşürme

• Uygun vites aralığında gitme

(tracks, tires in a row,

suspensions, etc.)

• Tarla rotasyonun uygunluğu

• Uygun tarla nem koşullarında

Traktör-Toprak İşleme Makinesi İlişkisi

Traktöre bağlanan toprak işleme ve diğer tarım iş makineleri, ağırlığının taşınma durumuna göre 3 grupta incelenir:

 Traktöre bir çeki oku ile bağlanan tarım iş makinesinin ağırlığı kendi tekerlekleri tarafından taşınıyorsa, buna Çekilir Tip tarım iş makinesi denir.

 Ağırlığı kısmen traktör, kısmen kendi destek tekerleri tarafından taşınan iş makinelerine da Yarı Asılır Tip iş makinesi denir.

 Tarım iş makinesinin ağırlığı tamamen traktör tarafından

taşınıyorsa, buna Asılır Tip tarım iş makinesi adı verilir ve Üç nokta

21

Tarım alet veya makinasının

traktöre bağlantısı

Toprak İşleme Makinaları



Toprak işleme makinaları toprağın işlenme

derinliği dikkate alınarak:



I. toprak işleme makinaları:

Birinci sınıf toprak

işleme makinaları toprağı 25 cm ve daha alt

derinlikte işleyen makinalardır.



II. toprak işleme makinaları:

İkinci sınıf toprak

işleme makinaları ise daha çok birinci sınıf toprak

işleme makinalarından sonra devreye girer ve nihai

olarak bir sonraki ekim işlemine uygun bir tohum

yatağı hazırlamak amacıyla kullanılır.



Toprağa etki tarzı itibarıyla toprak işleme

makinalarının toprağı şeritler halinde kesip,

devirme, kabartma, karıştırma, ve bastırma

işlevleri vardır.

Toprak İşleme

Objectives:

- To discuss the purposes of tillage

- To identify and discuss the methods

of tillage systems

- To identify major primary tillage

equipment

- Moldboard plow

- Disk plow

- Listers

Purposes of Tillage

1- Seedbed preparation

- remove crop residue

- aerate soil

- reduce crusting

2- Weed control

- turn weeds under the soil

- cultivate between rows

- summer fallowing

3- Improve tilth

Purposes of Tillage

4- Crop residue management

- speeds residue

decomposition

- destroys insects and disease

- reduce crusting

5- Soil water conservation

- summer fallowing

26

Toprağı dikdörtgen prizma şeklinde düşey ve yatay olarak şeritler halinde kesen ve aktif yüzey denilen uç demiri ve kulağın şekline göre parçalayarak bir önce açılan çiziye deviren aletlerdir.

27

Kulaklı Pulluklar

Kulak:

uç demiri tarafından

kesilen toprak şeridini kaldırır,

yükseltilir ve bir önceki işlenmiş

şerit üzerine devrilmesini sağlar.

 Dik kulaklı pulluklar toprağı parçalama özelliğine sahip olup, kumlu ve kumlu-tınlı topraklar için uygundur. Bu

pulluklarda toprak parçalandığı için, devrilen şeridler belirgin değildir.

 Orta dik kulaklı pulluklar kumlu, killi-tınlı topraklar için uygundur. Toprağı

parçalama etkisi yanında, devirme özellikleri de vardır.

 Yarı bükük kulaklı pulluklar parçalanması zor olup, devrilerek işlenmesi gereken tınlı ve killi topraklarda kullanılır. Bu

pulluklarda devrilen toprak şeridi sırtları belirgin olarak ortaya çıkar.

 Tam bükük kulaklı pulluklar sadece devrilerek işlenebilen ağır, nemli çayır topraklarında kullanılır. Bu pullukla

işlenen toprak şeridi son derece düzgün dilimler halinde bir önceki şerid üzerine devrilir.

28

Uç demiri: toprak şeridini yatay düzlemde keser,

topraktan ayırır ve kulağa doğru iletir. Pulluğun en çok aşınan parçalarından birisi olduğu için payandaya

havşa başlı cıvatalarla bağlı olup, aşındığında değiştirilmesi gerekir.

Kulaklı Pulluk

Kulak Uzantısı: Kulağın sevk ettiği toprak şeridinin ve bitkisel artıkların kulak üzerinden taşmadan, düzgün bir şekilde çizi içine bırakılması sağlar. Derin

sürümlerde daha uzun olarak ayarlanabilir.

Taban Demiri ve Ökçe: Taban demiri pulluk gövdesinin çizi tabanı içinde, çizi duvarına dayanarak, dengeli bir şekilde gitmesini sağlar. Ökçe demiri taban demirinin en çok aşınan arka uç kısmında bulunur. Pulluk gövdesi zemine arka kısımda ökçe demiri ile temas eder.

Payanda: Payandanın görevi pulluk parçalarını birleştirmektir.

Çatı: Pulluğun tüm parçaları bir çatı üzerine yerleştirilmiştir.

29

Kulaklı Pulluk

 Keski Demiri: pulluk kulağından

önce kesilecek toprak şeridin

ayırmak amacıyla toprak şeridini düşey yön düzleminde kesmektir.

 bıçak ve disk keski olmak üzere

iki tip keski demiri kullanılır.

 Taşlı topraklarda kullanılan bıçak

keski uç demirinden 1…2 cm önde, 2…3 cm yüksekte olacak şekilde eğimli olarak oka

bağlanır. Disk keski ise çelikten imal edilmiş 300…400 mm

çapındaki bir diskin çatal ve kol ile çatıya bağlanan bir parçadır

 Ön Gövdecik: Pulluk gövdesinin

küçük bir modeli olup, görevi; toprak şeridinin otlu üst kısmını kesip, çizi tabanına atılmasını sağlamaktır.

30

Düz Gövdeli pulluklar



Toprağı hareket yönüne göre

sürekli sağ tarafa devirdikleri

için tarlada Balık Sırtı ya da Açık

Çizi oluşmasına neden olurlar



Balık sırtı oluşum

; dikdörtgen

şeklindeki bir parsele ortadan

girilip, parsel başında sağa

dönüp, tekrar ortadan geri

dönülmesiyle oluşur. Bu

durumda toprak giderken ve

dönerken sağa devrildiği için

orta kısımda birbiri üzerine

yatırılmış balık sırtı denen bir sırt

oluşur. Bu sırtın altı işlenmeden

kalır.



Açık çizi sürüm

tekniği ise yine

parsele sağ kenardan girip,

parsel başında sola dönerek,

dikdörtgenin sol üst köşesinden

geri dönülür. Toprağın giderken

ve dönerken yine sağ tarafa

yatırılması nedeniyle bu kez

parselin ortasında işlenmeden

kalan bir arık oluşur. Bu

31

Döner Kulaklı pulluklar

Gövde sayısı çift olup,

çatının üzerinde çalışma

konumundaki işleyici

organın simetriği bulunur.

Bu yapı sayesinde, pulluk

gövdesi parsel başlarında

hidrolik sistemle çevrilerek,

alttaki işleyici setin üste,

üsteki setin çalışma

pozisyonuna getirilmesi

sağlanır. Bu düzenleme

toprak şeritlerinin sürekli

aynı yöne devrilmesine

olanak verdiği için tarlada

açık çizi veya balık sırtı

oluşmaz ve böylece

işlenmemiş alan kalmaz. Bu

sürüm tekniği

Düz Sürme

32

Kulaklı pulluğun çalışma şekli

Kulaklı pulluk

kuramsal olarak

topraktan dikdörtgen

kesitindeki bir toprak

şeridini keser, yüzeyi

boyunca kaldırır ve

kesilen şeridin üst

yüzeyi altta kalacak

şekilde yana devirir.

Çalışma esnasında

sırasıyla önce

dikdörtgenin AB

kenarı pulluğun keski

demiri, AD kenarı ise

uç demiri tarafından

kesilir.

33

Düz Kulaklı pulluğun çalışma şekli

34

Döner Kulaklı pulluğun

35

Döner Kulaklı pulluğun

36

Pulluklar- (

b

) Diskli Pulluk

 Diskli pulluklar kulaklı pulluğun başarılı olmadığı yerde

kullanılmak üzere geliştirilmiş olup,

 Özellikle kuru-sert, taşlı-kayalı, köklü orman topraklarda ve

yapışma özelliği yüksek, çok nemli topraklarda diskli pullukların daha uygun olduğu ifade edilir.

 Alet toprağa ağırlığı ile etki ettiği için ağırlığı fazla, toprak

tipine göre farklı işleyici organ seçmek olanaksızdır

 Diskli pulluklar genel olarak iki tipte imal edilir. Normal

diskli pullukta her disk çatı üzerinde ayrı yatakla

yataklandırılmıştır. Diskli anız pulluğu (one-way) olarak bilinen ikinci tipte ise disk gövdeleri çatıya bağlı ortak bir mile yataklandırılmıştır.

37

Diskli Pulluk- işleyici organ

Normal diskli pulluğun

işleyici organı keskin

kenarlı, 600….800 mm

çapında iç bükey bir

disktir. Disk düzlemi hem

hareket düzlemi, hem de

düşey düzlem ile belirli

bir açı yapar. Diskin

keskin kenarlarından

geçen düzleminin

hareket doğrultusu ile

yaptığı açıya

Yön Açısı,

düşey düzlemle yaptığı

açıya

Durum Açısı

denir.

Durum açısının değişimi

pulluğun parçalama

özelliğini, yön açısının

değişimi de iş genişliğini

etkiler.

39

Dipkazan

 Geleneksel toprak işleme tekniğinde toprağın uzun yıllar pullukla

sürülmesinden ötürü çizi tabanının altında sıkışmış, bitki kök gelişimi yönünden yapısal özellikleri bozulmuş bir tabaka oluşur. Taban Taşı olarak adlandırılan bu tabaka kırılmadığı takdirde, ürün veriminde

süreç içerisinde ciddi azalmalar meydana gelir. Bu tabakanın kırılması amacıyla 40…60 cm derinlikte çalışan Dipkazan kullanılır

 Pulluk toprak işleme derinliği olan 25 cm’nin altında çalışan

dipkazanın 3-4 yılda bir kez ve toprak kuru olduğunda, 4…10 m aralıkla çekilmesi önerilir

 Yapılan araştırmalara göre dipkazan doğru kullanılması halinde ürün veriminde 4 kata kadar artış sağlanabilmektedir

 Dipkazanın çalışma derinliğinin fazla olması nedeniyle çalışma

esnasında daha yüksek toprak direnci ile karşılaşılır. Bunun somut sonucu traktör güç gereksiniminin artmasıdır.

40

Dipkazan

 Dipkazan yapı olarak uç demiri,

ayak ve çatıdan ibarettir.

• Titreşimli veya Salınımlı dipkazanlarda traktörün çeki gücüne ilaveten, birde kuyruk milinden bir eksantrik

düzeni ile hareket alarak gövdenin ileri-geri, yukarı aşağı veya üç yönde salınımı sağlanır. Titreşimli dipkazanın

gövdesi büyüklüğü ve şekli itibarıyla aynı tek gövdeli

dipkazanlarda olduğu gibidir. Titreşimli dipkazanın çalışma derinliği sabit dipkazana göre daha fazladır.

42

Titreşimli dipkazanın çalışma

43

Kültivatörler



Kültivatörler toprağı

devirmeden, yırtarak işleyen

ve bu sayede toprağı

kabartma, havalandırma,

büyük kesekleri kırma ve

yabancı otları köklerinden

kesip, yüzeye bırakma işlevini

yerine getiren makinalardır.

Kültivatör işleyici organı 15 cm

derinlikte gevşek bir yapı

oluşturur.



Kültivatör işleyici organına

Kültivatör Ayağı adı verilir.

Zeminden 40…90 cm

yükseklikte olan kültivatör

ayağı bir gövde ucuna takılmış

uç demirinden ibarettir.

Kültivatör ayakları Yaylı, Yarı

Yaylı ve Sabit olmak üzere üç

44

Kültivatörler



Yaylı ayak

S şeklinde bükülmüş çelik

bir lamadan yapılmış olup, üst

kısmındaki büküntü ikinci bir çelik

lama ile güçlendirilmiştir Bu yapı

ayağın herhangi bir engelle

karşılaştığı zaman geriye doğru

açılmasına olanak tanır. Yaylı ayaklar

çoğunlukla parçalanması kolay olan

hafif topraklarda için uygun olup,

sert topraklarda çalışamazlar.



Yarı Yaylı Ayak

, yaylı ayak kadar

esnek olmayıp, bir miktar geriye

doğru açılabilirler. Fazla

yaylanmadığı içinde iş derinliğini

daha iyi korurlar. Toprağı daha çok

yırtarak işler ve altta bulunan toprak

parçacıklarını yukarı çıkarmazlar.



Sabit Ayak

ise dar, düz bir çelik

lamadan ibarettir. Bu tip ayaklar ağır

ve taşlı toprakların kabartılması için

uygundur.

45

Sabit Ayaklı Kültivatör Çalışma

47

48

Çizel

 Bir çeşit kültivatör olarak

nitelendirilebilecek Çizel, anız bozmada ve koruyucu toprak işleme sisteminde yaygın olarak kullanılan bir toprak

işleme aletidir

 Ağır Kültivatör olarak ta adlandırılan

çizel toprağı devirmeden, yırtarak kabartır ve anızın yüzeyde kalmasını sağlar.

 30…40 cm iş derinliğinde, toprak

sıkışıklığının sorun olduğu yerlerde kullanılan çizel ayçiçeği tarımı başta olmak üzere bazı bölgelerde pulluğa seçenek olarak kullanılmaktadır.

 Pullukla kıyaslandığında iş başarısının

yüksek, yakıt tüketiminin daha az olduğu bilinmektedir.

 Anız işleme, tohum yatağı hazırlama,

derin kabartma, pulluk tabanını kırma, gübrenin karıştırılması, ve derin köklü yabancı otlara karşı etkin bir şekilde kullanımı nedeniyle giderek daha sık tercih edildiği gözlenmektedir.

49

Çizel Çalışma Şekli

50

Tırmıklar

 Tırmıklar pullukla işlenmiş bir

parselde toprağın kabartılması, keseklerin kırılması, yabancı ot köklerinin yüzeye çıkarılıp,

toplanması, yağışlardan sonra oluşan kaymak tabakasının kırılmasında,

çayır-mera alanlarının bakımında ve serpme olarak ekilen tohumların

kapatılmasında kullanılır. Tırmıklar uygun olarak kullanıldığı takdirde üst toprak katmanındaki kılcal

gözenekleri parçalayarak, nem

kaybını engeller. Ancak sık kullanımı toprak strüktürünü bozar ve

tozlaşmaya neden olur.

 Diskli, Dişli ve Yaylı olmak üzere üç

51

Diskli Tırmıklar

Diskaro

Çoğunlukla Diskaro (Disc-Harrow) adıyla bilinen diskli tırmığın işleyici organı 400…500 mm çapında ve 3…4 mm kalınlığında, kenarları düz veya kesikli-kıvrımlı içbükey bir çelik disktir.

• Çekilir veya asılır tipte olan diskli tırmıkta disklerin durum açısı sıfırdır. Disklerin bağlı olduğu batarya,

disklerin yön açısı 0…20o _olacak

Diskli Tırmık (Diskaro)

 Diskler Batarya adı

verilen gruplar halinde çatıya

konumlandırılmıştır. Diskli tırmıklar

bataryaların sayısı ve

konumuna göre üç gruba ayrılır:

Çift etkili (Tandem)

Tek etkili

53

Diskli Tırmık Çalışma Şekli

54

Dişli Tırmık

 Dişli tırmıklar üst toprağı yırtarak çizi

açar, kaymak tabakasını kırar,

kabartır, küçük kesekleri parçalar, ve yakalayabildiği ot rizomlarını yüzeye çıkarır.

 Dişli tırmıklar çatı yapısına göre Sabit

ve Oynak Çatılı olmak üzere iki grupta incelenir. Sabit çatılı dişli tırmıkta dişlerin bağlandığı sıralar çatıya sabit olarak bağlanır.

 Dişli tırmıkların Ağ Tırmığı olarak

bilinen tipi, ince düz çubuk şeklinde dişlerin oynak çatıya bağlanmasıyla oluşur. Bu özellik sırta dikim yapılan patates gibi yumru bitkilerde,

yumrulara zarar vermeden yeni çıkan otların sökülmesinde önemli işlev

görür.

 Parmaklı Tırmık olarak bilinen dişli

tırmıklar tarlayı yüzeysel olarak işlemek amacıyla kullanılır.

55

Dişli Tırmık Çalışma Şekli

56

Döner Tırmık



Toprak üzerinde dönerek

çalışan döner tırmıklar

genellikle diğer toprak işleme

aletlerinin arkasına

bağlanarak alet

kombinasyonu şeklinde

kullanılır. Döner tırmık işleyici

organa sahip ünitelerin bir

çatı üzerinde birleştirilmesiyle

oluşur. Her ünitede hareket

yönüne dik olan bir milin

silindirik olarak çevresine

yerleştirilmiş işleyici organ

mevcuttur.



Bu işleyici organa göre döner

tırmıklar

Yıldızvari, Dişli, Telli

57

Döner Tırmık

 Yıldız Döner Tırmık: yıldız şekilli işleyici

organların bir mil üzerine yerleştirilmesiyle oluşur. Bu sayede milin dönmesi ile sivri yıldız uçlarının birbirini izleyerek toprağa girmesi ve kesekleri kırarak, toprağı

bastırması sağlanır. Toprağı ufalama etkisi sınırlıdır.

 Dişli Döner Tırmık: bir silindirin çevresine

üzerinde diş bulunan lamalar helis açılım yörüngesine yerleştirilmiştir. Dişli döner tırmığın kullanım amacı kesek kırmaktan çok, çimlenmiş tohumlara zarar vermeden kaymak tabakasını kırmaktır. Ağır

topraklarda sıkıştırma ve ufalama etkisi yüksektir.

 Telli (Çubuklu, Lamalı) Döner Tırmık bir mil

üzerine belirli aralıklarla yerleştirilen silindirik tambur çevresine helisel yörüngede sarılan çelik çubuk veya lamalardan oluşur. Tarlada çalışma

sırasında toprağı kabartır ve toz haline

getirmeden parçalar. İş derinliği ~3 cm’dir. Özellikle hassas ekim açısından önemli olan bu etkinin oluşturulması için ilerleme hızının yüksek olması önerilir.

58

Telli (Çubuklu, Lamalı) Döner

59

Döner Tırmık Çalışma Şekli

60

Kuyruk Milinden Hareketli Tırmıklar

Dairesel Dönme Hareketli Tırmık: bu aletin işleyici organı yatay düzlemde dairesel dönme hareketi yapan bir lamaya düşey olarak karşılıklı bağlanmış, iki adet ucu inceltilmiş çelik parmaktır

 Toprakla doğrudan temas eden parmaklar düşey düzlemde dönerek, kesekleri parçalarlar.

 Parmakların bağlı olduğu dairesel hareket yapan eleman ilerleme yönüne dik bir çatı üzerinde iş genişliği boyunca yan yana dizilmiştir.

 Her işleyici organın iş genişliği 250…500 mm’dir.

 Her işleyici organın iş genişliğinin, yanındaki ile bir miktar örtme yapması için, işleyici organlar düşey parmaklar birbirine değmeden çalışacak

şekilde ana çatıya yataklandırılmıştır.

 Kuyruk milinden alınan hareket makine çatısı üzerinde bir dişli kutusuna verilir.

61

Kuyruk Milinden Hareketli Tırmıklar

 Sarsıntılı (Titreşimli) Tırmık: Sarsıntılı tırmığın işleyici organı

ilerleme yönüne dik yönde titreşim hareketi yapan iki adet

lamaya bağlı 15…30 cm uzunluğundaki parmaklardan ibarettir. Kuyruk milinden alınan hareket bir eksantrik düzeni ile

lamalara verilir. Sarsıntılı tırmık yalnız başına kullanıldığında hem hareket yönünde, hem de hareket yönüne dik düzlemde toprağı önemli ölçüde hareketlendirir. Bu hareketlendirme bir anlamda ince tesviyeyi sağlayacak kadar önemlidir. Bir başka ifade ile hiçbir ikinci sınıf toprak işleme aleti sarsıntılı tırmığın oluşturduğu bu etkiyi sağlayamaz.

62

63

64

Merdaneler

 Parçalı Merdane: bir mil üzerine takılan ve bağımsız olarak

dönebilen değişik profilli halkalardan oluşur. Dalgalı merdanenin toprağı parçalama ve bastırma etkisi düz

merdaneye göre daha fazladır. Parçalı merdane bağımsız olarak dönen işleyici organın şekline göre Düz Halkalı, Yıldız Halkalı, Kembriç (Cambridge) ve Kroskil olmak üzere dört tipe ayrılır

65

Merdaneler

 Dipbastıran Merdane: 10 cm’den daha derin toprak

katmanının bastırılması için kullanılır. İşleyici organı bir mil üzerine dizilmiş, halkalı merdanelere kıyasla daha büyük çaplı konik profilli halkalardır. Dipbastıran merdane organik gübre verilerek, derin sürülmüş bir toprağın kısa zamanda oturması için kullanılır.

66

67

Toprak Frezesi



Toprak frezesi kuyruk milinden

hareket alarak çalışan bir toprak

işleme aletidir.



Düz Dönülü Frezelerde:

rotor

ilerleme yönünde döner. Düz

dönü yapan frezeler toplam güç

gereksiniminin düşük olması ve

ilerleme yönünde döndükleri için

traktörün çekişine yardımcı

olması nedeniyle daha fazla

tercih edilir



Ters Dönülü Freze’lerde

: ilerleme

yönüne zıt yönde dönen. Ters

frezeler taşlı arazilerde tercih

edilir. Çalışma ilkesi nedeniyle

daha geniş bir işleme alını

oluşturur. Ancak enerji

68

Toprak Frezesi

 Freze ile çalışma sırasında bıçakların

kesip, kopardığı parçalar üstte bulunan koruma sacına çarparak daha küçük parçalara ayrılırlar. Frezenin toprağı parçalayarak, havalandırma özelliği

toprakta humus ayrışmasını hızlandırır. Frezenin toprağı parçalaması rotorun çevre hızı (u) ve ilerleme hızı (v)

arasındaki orana bağlıdır. u/v oranı

arttıkça, toprak parçacık büyüklüğü azalır ve toprak daha çok ufalanır. Bu oranın arttırılması traktör güç gereksinimini arttırır. Freze rotorunun hızı, kuyruk

milinden hareketli tırmıklarda olduğu gibi makina üzerindeki dişli kutusundan

69

70

Toprak Frezesi

 Frezenin tarla tarımı açısından belli başlı kullanım alanları

çiftlik gübresinin toprağa karıştırılması, fide ile çoğaltılan bitkilerde dikim yatağının hazırlanması ve tohum yatağı hazırlığı olarak özetlenebilir. Ayrıca orman ve çayır

arazilerinin işlenmesinde pulluktan önce frezenin kullanılması pullukla toprak işlemeyi kolaylaştırır. Son yıllarda sıra

71

Toprak İşleme Yöntemleri

Geleneksel Toprak İşleme (Conventional Tillage): bitkisel üretimde toprak işleme tekniği açısından herhangi bir alet kısıtlaması olmayıp, mevcut toprak işleme aletlerinin

tamamından yararlanılabilir. Toprak önce en az 25 cm

derinliğinde pullukla devrilerek işlenir, sonra ikinci sınıf toprak işleme aletleriyle büyük kesekler kırılır, bastırılır ve ekime hazır hale getirilir. İkinci sınıf toprak işleme aletleriyle yapılan tohum yatağı hazırlama ve ekim işlemi ayrı ayrı veya birleştirilerek te yapılabilir. Geleneksel toprak işlemeli tekniğinin olumlu

yönleri:

 Toprakta konaklayan zararlıların yuvaları imhası, yaşam

evrelerinin (yumurta, larva, pupa, ergin) kesintiye

uğratılması, mevcut zararlıların toprak yüzeyine çıkartılarak, avcı kuş ve böcekler tarafından yok edilmesi,

 Bitki besinlerinin toprak derinliği boyunca dağıtılması,  Toprağın havalanması,

 Yabancı ot kontrolü, ve

72

Toprak İşleme Yöntemleri

Koruyucu Toprak İşleme Tekniği (Conservation Tillage): Bu

sistemde temel olarak toprağın devrilerek işlenmesi, yani pulluklar devre dışı bırakılmış olup, toprak sıkışıklığının çok yoğun olduğu yerlerde çizel kullanılmaktadır. Bu yöntemde de çizel, tohum

yatağı hazırlama ve ekim makinaları ayrı ayrı veya birleştirilerek kullanılabilir. Genel olarak koruyucu toprak işleme sisteminde

yüzeyde bulunan çok az bitki örtüsünün bile erozyonu azaltmakta olduğu bilinmektedir. Koruyucu toprak işleme tekniğinin olumlu yönleri;

 Toprak üzerindeki anız buharlaşmayı önler ve toprak nemi daha

iyi korunur,

 Ön bitki veya ikinci ürün artıkları toprak yüzeyine veya yüzeye

yakın katmanlara karıştırılarak Üst toprak katmanı korunduğu için yağış ve rüzgar etkisiyle oluşan erozyon azalır,

 Toprak işleme yoğunluğu, dolayısıyla toprak sıkışması azalır,  Toprak organik madde içeriği artar,

73

Toprak İşleme Yöntemleri



Toprak işlemesiz tarım tekniği:

Bu sistemde ürün

hasat edildikten sonra ekim öncesi hiçbir toprak

işleme uygulanmaz. Bunun için özel anıza ekim

makinaları kullanılarak ekim yapılır. Toprak işlemesiz

tarım tekniği doğada kendisinden yetişen bitkilerde

zaten süregelen bir durumdur. Ancak toprağı hiç

işlemeden kültürel üretim söz konusu olduğunda

kuşkusuz üreticinin tarla seçiminden yabancı ot

kontrolüne ve ekime kadar olan süreçte daha dikkatli

olması gerekir. Bu tekniğin başlıca aşamaları; tarla

seçimi, yüzeydeki organik artıklarının düzenlenmesi,

yabancı ot kontrolü, hastalık ve zararlılara karşı

savaş, gübreleme ve ekim olarak özetlenir. Toprak

işlemesiz tarım tekniğinin uygulandığı parselde

drenaj, yabancı ot ve toprak sıkışıklığı sorunları

çözülmüş olmalıdır. Bu tarım tekniğiyle diğer tarım

tekniklerine benzer, hatta kimi kez daha fazla verim

alınabilmektedir.

74

Toprak İşleme Aletlerinin Kombinasyonu

 Her toprak işleme makinası yalnız başına kullanıldığı zaman

çalışma tarzı ve işleyici organının özelliklerine bağlı olarak toprakta özel bir etki oluşturur. Farklı toprak işleme

makinalarının kombinasyon halinde, aynı anda, tek bir çatı üzerinde kullanımı ise farklı amaçların tek trafikte

gerçekleşmesine olanak verir. “Kombinasyon” terimi ile birden fazla toprak işleme makinasının aynı çatı üzerine bağlanarak, aynı anda, yani tek geçişte kullanımı kast edilmiştir. Makine kombinasyonunda toprak işleme

makinaları ile birlikte ekim makinalarının da kullanıldığı belirtilmelidir. Toprak işleme aletleri kombinasyonun üstünlükleri şunlardır;

 Toprak işlemeden beklenen yarar açısından birden fazla

etkinin aynı anda, tek geçişte sağlanması,

 Zamandan ve işletme giderlerinden tasarruf edilmesi,  Toprak üzerindeki trafiğin, dolayısıyla toprak

75

Toprak İşleme Aletlerinin Kombinasyonu

Çalışması

76