CGM105 ÇOCUK GELİŞİMİNE GİRİŞ DERSİ Çocuğun Gelişiminde Ekip Çalışması ve Önemi
PROF. DR. MÜDRİYE YILDIZ BIÇAKÇI
Tanım
Ekip çalışması bir grup profesyonelin ortak bir hedef için organize bir şekilde, birbirleriyle etkileşim içinde çalışması şeklinde tanımlanmaktadır.
Neden önemli?
Farklı disiplin alanlarından çok sayıda profesyonel, birbirleriyle ve aileyle aynı anda işbirliği yaparken, dikkatli bir ekip çalışması yaklaşımı zorunluluk haline gelmektedir.
Bu şekilde bir ekip çalışması yapılmadığı takdirde aileye ve çocuğa sunulan hizmetlerde ve resmi işlemlerde tekrarlar, iletişim sorunları, karmaşa, diğer profesyonellerle anlaşmazlık yaşama gibi sorunlar ortaya çıkabilmektedir. Bu da çocuklar ve ailelerine sağlanan hizmetlerin başarısızlığıyla sonuçlanmaktadır (Howard vd., 2011).
Dikkat Edilmesi Gereken Unsurlar
Etkili bir ekip kurmak ve ekip çalışması gerçekleştirmek için dikkat edilmesi gereken unsurlar bulunmaktadır.
Bu unsurlar şu şekilde sıralanabilir;
X Karşılıklı güven oluşturmak, X Açık iletişim kurmak,
X Ortak değer ve tutumlar geliştirmek, X Ekip üyelerini güçlendirmek/geliştirmek,
X Etkili bir şekilde yönetilen ekip toplantıları gerçekleştirmek, X Ekibin işleyişi ile ilgili geribildirimlerde bulunmak,
X Doğru zamanda uygun değerlendirme yapmak, X Kapsamlı ve etkili müdahale gerçekleştirmek,
X Belirli zamanlarda programın etkililiğini değerlendirmek ve gözden geçirmek (Akt. Hinojosa vd., 2001; Howard vd., 2011).
Bununla birlikte başarılı ekip çalışmalarının gerçekleştirilebilmesi için profesyonellerin lisans eğitimleri sürecinde, disiplinler arası işbirliği içinde çalışmayı teorik ve pratik bir şekilde öğrenebilmeleri için gerekli derslerin verilmesi de önerilmektedir (Davis vd., 1995).
Bunun yanı sıra başarılı ekip çalışmalarında aile ile işbirliği yapılması ve ailenin ekibin bir üyesi olması da söz konusudur.
Ailelerle İşbirliği Yaparken Dikkat Edilmesi Gerekenler
Fialka (2001), ailelerle işbirliği yaparken dikkat edilmesi gereken beş önemli boyut olduğunu ifade etmiştir:
X İşbirliğine dair ailenin ve profesyonellerin isteği X Aile ve profesyoneller arasındaki yakınlık ilişkisi
X Aile ile birlikte çalışacak ekip üyelerinin belirlenmesi X Ailenin ve profesyonellerin rollerinin belirlenmesi
X Ailenin ve profesyonellerin önceliklerinin belirlenmesi
Ortak Sorumluluklar
Ekip çalışmasında, ekip üyelerinin (daha çok hizmet veren profesyoneller bazında) ortak bazı sorumlulukları paylaşmaları beklenmektedir.
Bu ortak sorumluluklar;
a) çocuğun gelişimsel durumunun değerlendirilmesi,
b) b) çocuğun, aileyi de içine alan, gereksinimlerini karşılayacak planın geliştirilmesi ve uygulanmasıdır (Bayhan, 2014a).
Ekip Üyeleri
Ekipte uygulayıcılar çocuğun ve ailenin gereksinmelerine göre değişik disiplinlerden bir kişiden birkaç kişiye kadar değişebilir.
Diğer disiplinlerdeki ekip üyeleri, uygulayıcı olmasalar bile her zaman danışmanlık görevini sürdürürler. Ama hiç değişmeyen ekip üyesi çocuğun ailesidir (Sandall vd., 2000).
Ekip Çalışması Modelleri
Ekip çalışması birlikte çalışılan bir yapı gerektirmektedir ve çalışma süreçleri belirlenmiş, üzerinde anlaşmaya varılmış olma temeline dayanmaktadır.
Ekip çalışmasında tanımlanan üç temel model bulunmaktadır:
a) Multidisipliner, b) İnterdisipliner, c) Transdisipliner
(Alexander ve Forster, 2012; Bruder, 2010; Centre for Community Child Health, 2011; Clonninger, 2004; Moore, 2012; Shelden ve Rush, 2013).
Multidisipliner Model
Multidisipliner çalışma medikal bir modelden yola çıkılarak geliştirilmiştir. Bu modelde farklı uzmanlık alanlarından profesyoneller gözlemlerini ve bulgularını ortak bir amaç doğrultusunda paylaşırlar. Ancak her profesyonel ayrı ayrı çalışmaktadır ve kendi değerlendirmelerini, planlarını ve uygulamalarını yaparlar. Bu şekilde uygulamalar yapıldıkça, bazı müdahaleler birbiriyle ters düşebilmekte ve durumun genelleştirilmesine verilen dikkat yetersiz olmaktadır.
Multidisipliner çalışma modeli, Peterson‘un da (1987) çok güzel vurguladığı çocuğun oyun gelişimindeki paralel oyun gibi tanımlanabilir. ”Yan yana fakat ayrı”. Multidisipliner yaklaşım çocuğu bütünleşmiş ve etkileşimci bir biçimde yansıtarak beslememektedir (Cloninger, 2004; Shelden ve Rush, 2013).
İnterdisipliner Model
İnterdisipliner çalışma modelinde de çeşitli alanlardan üyeler bulunmakta ancak bilgilerin ve hizmetlerin paylaşımında koordinasyona daha fazla önem verilmektedir. Her profesyonel bağımsız olarak değerlendirme, plan ve uygulama yapar ancak;
ekiptekiler birbirleriyle daha sık bilgi paylaşımında bulunmaktadır.
Hizmetleri sonucunda daha az çakışmayla daha bütünleyici koşullar sağlamaktadır. Ekip üyeleri arasında, değerlendirme ve müdahale planlamayla ilgili bilgi paylaşımı konusunda resmi bir taahhüt bulunmaktadır.
Bununla birlikte, multidisipliner ekip çalışmasında olduğu gibi müdahalenin her disiplinin kendi uzmanlık alanına bağlı kalarak devam etmesi bu yaklaşımın sınırlı olmasına neden olmaktadır.
Profesyonel rekabet durumları, bazen uzmanların birbirini anlamaması, uzmanlık alanlarına saygı göstermemesi gibi problemlere yol açabilmektedir (Shelden ve Rush, 2013; Sandall vd., 2000).
Transdisipliner Model
Transdisipliner modelde de aile ve ekip üyeleri bütüncüldür ve profesyoneller ve aile rolleri paylaşırlar. Ekip üyeleri, kendi aralarındaki etkileşim, iletişim ve işbirliğini çoğaltmak için bireysel disiplinler arası sınırları sistematik bir şekilde aşmaya ve üstesinden gelmeye çabalar. Değerlendirirken, plan yaparken ve müdahale ederken istemli olarak disiplinler arası paylaşımda bulunurlar. Ekip üyeleri birbirleriyle iletişim halinde çocuğun ve ailenin farklı ihtiyaçlarına odaklanmaktadır.
Bu modelin diğer bir belirgin özelliği her disiplindeki ekip elemanlarının bir diğerinin bilgisinin ve güçlü yönlerinin çocuk, aile ve takım için yararlı olduğunu kabul etmesi ve vurgulamasıdır. Bu modelde ekip elemanları birbirine bağlı olarak çalışırlar ve biri diğerine yardım etmeyi ve desteklemeyi vaat etmelidir.
Transdisipliner ekip çalışması gelişmekte olan ve değişken bir yaklaşımdır (King vd., 2009).
Kaynaklar
• TAŞTEKİN, E. & TURAN, F. F. (2018). Erken Müdahalede Ekip Çalışması. (Ed.: Pınar Bayhan) Erken Müdahale içinde (ss.138-152), Ankara: Hedef CS.
• BAYHAN, P. (2018). Erken Müdahalede Ekip Çalışması: Bir Örnek, (Ed.: Pınar Bayhan) Erken Müdahale içinde (ss.165-188). Ankara:
Hedef CS.
• BAYHAN, P. (2014a). Erken Müdahale I-II Ders Notları. Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, Çocuk Gelişimi Bölümü Basılmamış Lisans-Yüksek Lisans Ders Notları, Ankara.
• BAYHAN, P. (2016). Erken Müdahalede Her Şeyin Başlangıcı: Çocuk Gelişimi, Tarama, Değerlendirme ve Tanılama. Erken Müdahalede İlk Aşama: Tanılama. Eds: N, Metin. ve B. Güçiz Doğan, (s. 67-93). Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları.
• Howard, V. F., Williams, B. F. ve Lepper, C. E. (2011). Very Young Children with Special Needs: A Foundation for Educators, Families, and Service Providers (4th edition). Upper Saddle River, New Jersey: Pearson Education.
• Hinojosa, J., Bedell, G., Buchholz, E. S., Charles, J., Shigaki, I. S. ve Bicchieri, S. M. (2001). Team Collaboration: A Case Study of an Early Intervention Team. Qualitative Health Research, 11(2), 206-220.
• Davis, L., Thurman, S. K. ve Mauro, L. M. (1995). Meeting the Challenges of Establishing Interdisciplinary Preservice Preparation for Infant Personnel. Infants & Young Children, 8 (2), 65-70.
• Fialka, J. (2001). The Dance of Partnership: Why Do My Feet Hurt?. Young Exceptional Children, 4(2), 21-27.
• Alexander, S. ve Forster, J. (2012). The Key Worker: Resources for Early Childhood Intervention Professionals. Malvern, Victoria:
Noah’s Ark Inc.
• Bruder, M.B. (2010). Coordinating Services with Families. Working with Families of Young Children with Special Needs. Ed: R. A.
McWilliam . New York: Guilford Press.
• Centre for Community Child Health (2011). DEECD Early Childhood Intervention Reform Project: Revised Literature Review.
Melbourne, Victoria: Department of Education and Early Childhood Development.
• Moore, T.G. (2012). Rethinking Early Childhood Intervention Services: Implications for Policy and Practice. Invited Pauline McGregor Memorial Address to the 10th Biennial National Early Childhood Intervention Australia (ECIA) Conference and 1st Asia- Pacific Early Childhood Intervention Conference 2012, 9th August, Perth, Western Australia.
• Cloninger, C.J. (2004). Designing Collaborative Educational Services.. Educating children with multiple disabilities: A collaborative approach, (4th ed.) Eds: F.P. Orelove, D. Sobsey, ve R.K. Silberman. Baltimore: Paul H.Brookes.
• Shelden, M.L. ve Rush, D.D. (2013). The Early Intervention Teaming Handbook: The Primary Service Provider Approach. Baltimore, Maryland: Paul H. Brookes.
• King, G., Tucker, M., Desserud, S. ve Shillington, M. (2009). The Application of a Transdisciplinary Model for Early Intervention Services. Infants and Young Children, 22(3), 211-223.
