Süsleme Gereçleri Kullanım Amacı,
Çeşitleri ve Uygulaması
Öğr. Gör. Sinem Kırdemir Bantlar (cırt bant, elastik bant), şeritler, ekstrafor ve kurdele
Elastik Bant (Lastik)
Giysilerin bel, yaka, paça hattı, kol ağzı gibi yerlerinde kullanılan, büzme ve bedene oturtma gibi işlevleri olan, ayrıca süsleme amacıyla kullanılan dar dokulalardır.
Elastik Bantlar, Mayo lastikleri, Atkı şeritleri,
Dekoratif lastik bant olmak üzere çeşitleri vardır.
Suni veya sentetik olarak çıplak veya pamuk, viskon ve naylonla kaplanarak kullanılırlar. Belli bir oranda
karıştırılarak örme veya dokuma kumaş üretiminde de kullanılırlar. İç çamaşırında, spor giysilerde, deniz giysilerinde çoraplarda oldukça fazla kullanılmaktadır.
Lastiklerden Beklenen Özellikler;
Elastiklerin giysi yapısına uygunluğu, giyişi konforunu ve ömrünü önemli ölçüde etkileyen faktörlerden biridir.
Tüm elastik bantlardan kullanılmış olduğu giysinin esneme özelliklerine uyum sağlaması beklenir. Bu ürünler belli bir kuvvet altında uzama, kalıcı deformasyon gibi temel performans testlerinden geçmelidir.
Lastikler monte edildikten sonra içinde bulundukları kumaştan daha fazla uzayamazlar.
Örgü kumaşların kenarlarına dikilen elastiklerin esnemesi, kumaşın esneme miktarı ile sınırlıdır.
Yüksek kontrollü streç kumaşlar daha iyi kavrama gücüne sahiptirler. Yüksek esneme yeteneğine sahip elastikler kolay esneme ve toplama gerektiren yerlerde kullanılır. Atlet giysilerinde, korse üretimi ve iç giysi üretiminde yüksek kavrama yeteneğine sahip kumaşlara ihtiyaç duyulur.
Lastiklerin Kullanım Yerleri;
Lastiklerin giysi içinde fonksiyonel veya süs amaçlı kullanılırlar. Kullanıldığı ürün ve beklenen
özellikler açısından lastikleri aşağıdaki gibi sıralayabiliriz;
Giysi Lastikleri
Giysilerde bel, kol ağzı, paça gibi yerlerde büzme ve istenen beden bölgesini kavrama amacı ile kullanılır.
Bu lastikler iyi derecede;
Sıkıştırma Şekil alabilme
İç Giyimi Lastikleri
Genelde kenarların dönmesini engelleyerek, giysinin vücutta istenen şekli ve ölçüyü alması amacı ile kullanılır.
Bu lastiklerden beklenen özellikler;
➢ Optimum uzama ve uzamadan geri dönebilme ➢ Boyut stabilitesi
➢ Isıya karşı dayanım
➢ Yıkama çekmelerine karşı dayanım ➢ Renk akmazlık özelliği
➢ Uzun süreli kullanılabilme
Cildi rahatsız etmeyecek yumuşak ve pürüzsüz yapı.
Spor Lastikler
Genellikle mayo, spor giysileri ve iç giyimde kullanılır. Değişik enlerde ve desenlerde özellikle firma logolu olarak üretilebilmektedir.
Bu lastiklerden beklenen özellikler; ➢ Yüksek derecede esneyebilme
➢ İyi şekil alma ve emniyetli sıkma- kavrama ➢ Kaymama özelliği
Süs Amaçlı Lastikler
Süsleme amaçlı kullanırlar. Büzme, toplama, sarma fonksiyonları yoktur.
Bu lastiklerden beklenen özellikler;
➢ Optimum uzama ve uzamadan geri dönebilme ➢ Boyut stabilitesi
➢ Isıya karşı dayanım
➢ Yıkama çekmelerine karşı dayanım ➢ Renk akmazlık özelliği
➢ Uzun süreli kullanılabilme
Dokuma lastik
Mobilya Lastikleri
Mobilya lastikleri genelde polyester ve diğer sentetik liflerden yapılır. Yüksek mukavemet ve uzun kullanım ömürleri ile diğer lastiklerden ayrılır. Genellikle;
Döşemelik
Ayakkabı Lastikleri
Çeşitli renk ve boyutlarda üretilirler.
Bu lastiklerden beklenen özellikler;
• Çok iyi derecede gerdirilebilme özelliği, • Yüksek boyutsal stabilite,
• Yüksek elastikiyet • Renk akmazlık özelliği • Yıkama çekme dayanımı,
Düğme Deliklerinde Kullanılan Lastikleri
Düğme deliklerinin dikimi sırasında, düğmelerin sıkıca dikilmesini sağlamak, düğmelerin kopma mukavemetini arttırmak amacıyla deliklerin altında kullanılır.
Bu ürünlerde de yüksek mukavemet ve uygun değer seviyede uzama ve kuvvet kaldırıldığında eski boyutlarına geri
dönebilme özellikleri beklenir.
Rayon , selüloz kökenlidir ve iyi derecede su emme kabiliyetine sahiptir. Bu özelliği taşıyan ürünlerde ve dökümlülüğü fazla ürünlerde de kullanılması tavsiye edilir.
1948 yılının yaz aylarında bir gün Georges de Mestral, köpeğiyle kırlarda yürüyüş yapıyordu. Eve döndüklerinde Mestral ve köpeği, yürürken sürtündükleri pıtrak (dulavrat otu) bitkisinden üzerlerine bulaşan dikenli tohum
kapsülleriyle kaplanmıştı.
Mestral, üzerlerine yapışan şeyleri mikroskop altında inceledi ve tohumların üzerindeki küçük kancaların pantolon kumaşının havlarına tutunduğunu gördü. Mestral aynı yöntemle çalışan bir halka-kanca sistemi icat etmeye karar verdi.
1.Standart kesim cırt bant
Cırt bant ürünleri içerisinde daha çok tekstil ve yan kurumları tarafından kullanılıyor. Çanta, ayakkabı ve benzeri malzemelere dikişle tutturulan cirtbant ürünü kalıcılık açısından diğer ürünlere göre daha üstün performans sağlıyor.
2.Arkası yapışkanlı cırt-bant
Standart kesimin aksine arkasındaki yapışkanlı yer sayesinde uygulamanın kolaylaştığı bir üründür. Dikiş gerektirmeden herhangi bir yere uygulanabiliyor. Duvar, cam, kapı veya otomobillerin değişik bölmeleri için uygulanabilir. İhtiyacınıza göre değişik yerlere yapıştırılan bilen dayanıklı bir cırt-bant ürünüdür.
4.Plastik cırt-bant
Plastik cırtbant modeli de tekstil sektörü için tercih edilen bir modeldir. Diğer ürünlere göre dokuma olmaması, su ve neme karşı dayanıklı yapısı nedeniyle tercih ediliyor. Özel plastik maddesinden imal edilmesi hem esnek hem de yumuşak yüzeyle bağlanacak inceliğe sahip olmasını mümkün kılıyor.
3.Özel kesim cırtbant
Daha çok özel ihtiyaçların söz konusu olması halinde tasarlanan ve tasarıma göre imal edilen bir modeldir. Tekstil ürünlerinin üzerinde yer alacak marka ve objelerin çıkarılabilir olması için özel kesim cırt-bant ürünlerinden faydalanmak
5.Yuvarlak cırt bant
Para para cırtbant olarak da isimlendiriliyor. Yuvarlak yüzeylerin
tutturulması gibi ihtiyaçlar için imal ediliyor. Özel kesim de yapılıyor. Böylece sektör talebine göre farklı renk ve boyutlarda imalat
gerçekleştiriliyor.
Cırt bant ürünlerinin başlıca çeşitleri bunlardır. Her sektörün ihtiyacına göre farklı model ve kesimlerle daha farklı ürünlerin de imalatı mümkün oluyor. En çok talep edilen ve piyasanın ihtiyacı olan modellerin
Bantlar -şeritler
Giyside süs amaçlı veya giysinin performansın özelliklerini korumak amacıyla kullanılır.
Bantlar, giysi performansını korumak amacıyla; örgü giysilerin omuz, yaka hatlarının esnememesi, klapa kenarlarının bozulmaması kol evlerinin sabitlenmesi için kullanılmaktadırlar.
Bantların kullanımında karşılaşabileceğiniz sorunlar;
Bant, giysinin kullanıldığı bölgede ki esneme miktarına sahip değilse giysi formunu korumak yerine bozulmasına da neden olabilir.
Bantın yıkama sonrası çekmesinin giysi ile uyumlu olması
gerekmektedir. Aksi taktirde yıkama sonrası kullanıldığı bölgede büzüşmeye neden olur.
Her iki kenarı kesik olan şeritler için ekstrafor kelimesi kullanılmakla birlikte genel olarak biye adı da verilir.
Biye çeşitleri ➢ İnterlok biye ➢ Eşofman biyesi ➢ Reflektör biye ➢ Ayakkabı biyesi ➢ Terlik biyesi ➢ İpli biye ➢ Saten biye ➢ Şapka biye İpli biye Saten biye Reflektör biye
Kurdele
Giysilerde özellikle görülen yerlerde süsleme ve fonksiyonel amaçlı veya aksesuar olarak kullanılan genellikle ipek malzemelerden yapılmakla birlikte, günümüzde doğal ve sentetik ipliklerle de
kullanılmaktadır.
Kurdele üretiminin yapıldığı, Cartwrigh tarafından icat edilmiş olan kurdele tezgahları, günümüzde dar dokuma tezgahlarına dönüşmüştür.
1990’ların başında saten kurdele kullanımı artmış ve giyside süs olarak kullanılması trend haline gelmiştir.
Kurdelenin ilk akla gelen çeşitleri arasında: ➢ kadife tafta
➢ file kurdele
➢ ekose fay kurdele ➢ çamaşır kurdelesi ➢ muare kurdele ➢ groglen kurdele ➢ sarsnet kurdelesi ➢ Saten kurdele ➢ Tafta kurdele ➢ Fay kurdele
➢ Organze kurdele sıralanabilir.
Kurdele kullanım talimatları ve kalite kontrolü
1. Tüm kadife şeritler için kullanım talimatı olarak; maksimum 60 derecede yıkama, kurutma makinesinde kurutulmaması, düşük sıcaklıkta ütüleme ve ağartıcı maddelerle muamele edilmemesi önerilir.
2. Giysi üzerinde kurdelenin kullanılan, giysinin esneme ve yıkama sonrası çekme davranışları ile uyum sağlaması gerekmektedir.
3. Buhar çekmesi ütü sonrası büzülmeye neden olur, kurdele kullanmadan önce yıkama ve ütü sonrası çekme değerleri kontrol edilmelidir.
4. Tüm kurdele çeşitlerinin yıkama ve sürtünme haslıkları kontrol edilmelidir. Özellikle açık renkli giysilerde kullanılacak kurdelelerde bu test edilmelidir.
Biritler (Köprüler)
Hazır giyimde kullanılan kumaş, astar, iplik gibi malzemelerden yapılan ince şeritlerdir. Biritler yapılış şekillerine göre ve kullanım yerlerine göre adlandırılır.
1. Kumaş biritler 2. İplik biritler 3. Askılık birit 4. Kapama biriti 5. Astar biriti 6. Lastik birit Birit Çeşitleri
Kumaş biritler: Giysinin kendi kumaşından veya başka bir kumaştan meydana getirilen ince şeritlerdir. Dekoratif olarak ilik
yapımında , kapama amaçlı kol ağzında, yaka altlarında, kemer köprüsü olarak bel çevresinde kullanılır.
İplik biritler: İpliğin zincir halinde işlenmesi ile oluşur.
Askılık birit: İnce çekme dayanımı yüksek özel bantlardır. Etek, pantolon, ceket, gibi giysilerin askılara asılmasını
sağlamak üzere giysilere dikilir. Kullanım yerine göre; kumaş, astar, naylon, ekstrafor veya zincirden yapılabilir.
Kapama biriti: Açıkları kapamada kullanılan fonksiyonel ve dekoratif şerittir.
Astar birit Astarlı üst giysilerde, astarın üst kumaşla birleştirilemediği veya özellikle serbestbırakılan astar kenarlarının üst
kumaşa bağlantısını sağlar
KAYNAKÇA
■ https://slideplayer.biz.tr/slide/13401630/
■ Hazır giyimde kullanılan malzeme ve aksesuarlar, Yrd. Doç. Dr. Umut BilenKerasus Yayınları,2013 ■ Tekstil Malzeme Bilgisi, Dr. Banu Hatice Gürcüm, Kerasus Yayınları, 2013
■ http://megep.meb.gov.tr/mte_program_modul/moduller_pdf/Malzeme%20Kontrol%C3%BC.pdf ■ https://tr.pinterest.com/sineem/pins/
