• Denemede kullanılması planlanan hayvanların taşıması gereken özellikler önceden tespit ediliyorsa bu hayvanlar tanımlanmış hayvanlardır.
• Denemede kullanılması planlanan hayvanlar genelde ya genotipik yada mikrobiyolojik özellikleri yönünden tanımlanırlar.
Genetik yönden tanımlanmış hayvanlar
1. Randombred (rastgele yetiştirilen) koloniler ve Outbred (akraba dışı yetiştirilmiş) soylar
2. Mutant sürüler
3. Inbred soylar (Yakın akrabalı yetiştirilen soylar)
4. F1 Hibritler
5. Ko-izojenik soylar
6. Konjenik soylar
7. Rekombinant İnbred Soylar
8. Rekombinant Konjenik soylar
9. Transjenik hayvanlar
MİKROBİYOLOJİK YÖNDEN TANIMLANMIŞ HAYVANLAR
• Deney konusuna bağlı olarak değişmekle birlikte bir denemede kullanılacak hayvanlar sağlıklı olmalıdır.
• En azından klinik olarak hiçbir hastalık belirtisi göstermemelidir.
• Fakat laboratuvarda kullanılan hayvanlar bazen hiçbir hastalık belirtisi
göstermedikleri halde, bir hastalık etkeni taşıyor olabilirler (latent enfeksiyon). Bu durumda yapılan çalışma sonuçları güvenilir değildir.
• Bu nedenle her araştırıcı denemesinde kullanacağı hayvanların sağlıklı olduğundan emin olmalıdır.
• Bazen de çalışmada özel bir mikrobiyolojik yapıya sahip hayvanlara gereksinim duyulabilir. Bu durumda araştırıcı kullanacağı hayvanların istediği özellikleri taşıdığından emin olmak ister.
• Hayvanların sağlık durumlarının bilinmesini gerektiren bir başka önemli neden ise hayvanlarda bulunan bazı hastalık etkenlerinin insanda da hastalık
yapabilmesidir.
1. Konvensiyonel hayvanlar
2. Kendi türüne özgü patojen taşımayan (SPF) hayvanlar
3. Germ Free (GF) Hayvanlar
4. Gnotobiyot Hayvanlar
Konvensiyonel hayvan üretim barınakları
• Herhangi bir özellik için tanımlanmış olmayan yani sadece klinik olarak sağlıklı hayvanların barındırıldığı barınaklardır.
• Temel üretim hijyeni kurallarına uyulmak koşuluyla barındırılan türe özel gereksinimlerin optimum karşılanması yeterlidir.
Tanımlanmış hayvan barınakları (Bariyer sistemleri)
• Mikrobiyolojik yönden tanımlanmış hayvanların üretilmesi gerekiyorsa bina içinde bariyer sistemleri kurmak gerekir.
• İzolatör çalışma alanını çevreleyen, mikrobiyel geçirgenliği olmayan bir bariyerdir.
• Gnotobiyot hayvan üretimi ve kullanımı için gereksinim duyulan steril çevreyi sürdürmek için en pratik sistemdir.
Amaçlarına göre çeşitli izolatör tipleri geliştirilmiştir.
1. Mutlak bariyer, bunda hayvanlar çok sıkı koşullar altında ve çevreden tam olarak ayrılmış şekilde tutulurlar. Plastik ve çelik izolatörler en
yaygın kullanılan tiplerdir. İçeride kullanılan kafes, yem ve yataklık gibi tüm materyal sterilize edilmiştir ve bir daldırma tankı içinde sterilize edilmiş bir kilitli sistemle içeri sokulur.
2. Klasik SPF bariyer, mutlak bariyerlere göre biraz daha esnek kuralları olan bariyer tipidir.
Bu tipte sadece patojen mikroorganizmaların girişi önlenir. Materyalin sadece dezenfekte edilmesi yeterlidir.
3. Değiştirilmiş bariyer sistemleri, SPF hayvanların çalışma esnasında korunmasını hedefleyen koruyucu önlemler klasik bariyer sistemlerinden geliştirilmiştir.
4. Ters çevrilen klasik bariyer, bazen çevrenin hayvanların taşıdığı
mikroorganizmalarla kontaminasyonuna karşı korunması gerekir. Bu yüzden hayvanlar çevreye karşı negatif basınçlı bir izolatörde tutulur. Dışarı çıkan hava steril olana kadar filtre edilir. Bu sistemin kullanıldığı yerlerde atık materyal dezenfekte edilmeli ve personel alanı terk ederken mutlaka duş almalıdır.
Günümüzde en çok kullanılan izolatörler esnek plastikten yapılmıştır.
Farklı esneklik, uzunluk ve gözlem kısımlarına sahip olarak çok değişik tipleri vardır. Bariyer sistemleri hayvanları zararlı patojenlerden korur, deneme üzerinde hayvanların mikrobiyal yapısının etkisini önler, personeli hayvanların maruz kalabileceği allerjen ve toksinlerden korur.
• Hava kaynaklı kontaminasyonun önlenmesi için içerde daima yüksek basınç olmalıdır. Eğer izolatörün içinde tutulan zararlı ajanların kaçmasını önlemek önemli ise iç basınç negatif olmalıdır. Basıncı düşürmek için hava çıkış hızının değişken olduğu bazı sistemler kullanılarak izolatör daha kullanışlı hale getirilebilir.
