ENFEKSİYONLARI BALIKLARDA PROTOZOON

BALIKLARDA PROTOZOON

ENFEKSİYONLARI

Doç. Dr. G. Zafer PEKMEZCİ

Su Ürünleri Hastalıkları Anabilim Dalı

2019

FAO (Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü) göre dünya gıda sektöründe en çok desteklenen ve gelişme gösteren sektör kültür balıkçılığıdır.

Ülkemiz de 2017-2018 yılı itibari ile

 Avcılıkla yapılan üretim 354 bin ton,

 Yetiştiricilik üretimi ise 276 bin ton,

 Toplam üretim 630 bin ton olmuştur (TUİK, 2019).

 Ülkemizde 103 bin ton alabalık, 99 bin ton levrek, 61bin ton çipura yetiştiriliyor (TUİK, 2019).

 Ekonomik veriler tabloda gösterilmiştir (http://www.tarim.gov.tr/BSGM)

 Balık yetiştiriciliği çok sayıda faktörden etkilenen karmaşık bir süreç

 Süreci olumsuz etkileyen balık hastalıkları önemli

 Parazit, bakteri, virus, mantar...

Balık işletmelerinde Parazitlerin etkilerini kısaca 4 şekilde özetleyebiliriz 1. Mortaliteye bağlı direkt kayıplar

2. Balıkların büyüme performanslarında azalmaya

3. İşletme maliyetlerini ve ekonomik açıdan kar-zarar dengesinin bozulması ile işletmelerin devamlılığını kısıtlayabilir

4. Uzun süren parazit hastalıkları balık popülasyonlarının büyüklüğü veya yapısında değişikliklere neden olur

 Balıklardaki paraziter hastalıklarının kontrolü;

Teşhis,

Koruyucu önlemler karşılıklı etkileşime bağlı Tedavi faktörlerinin

 Hastalığın doğru teşhisi için -Patojen parazitlerin ekolojileri -Yaşam döngülerinin anlaşılması ve araştırılması gereklidir

Sonuç olarak: Sektördeki üretkenlik kısıtlamaktadır

 Parazitler doğal

koşullarda gerçek

anlamda zarar

vermezler

 Kültür balıkçılığında

popülasyon

yoğunluğuna bağlı

olarak önemli

hastalıklara ve

ekonomik kayıplara

neden olurlar

Balık Parazitleri

 Protozoon (tek hücreli)

 Metazoan (çok hücreli)

Parazitolojik muayene

Ektoparazitik protozoon

enfeksiyonları

 Piscinoodinium ve Amyloodinium enfeksiyonları

 Trichodinosis

 Chilodonellosis

 Ichthyophthiriosis

 Cryptocaryonosis

 Apiosoma enfeksiyonu

 Epistylis enfeksiyonu

 Ichthyobodosis (Costiosis)

Piscinoodinium ve Amyloodinium

enfeksiyonları

 Flagellalı (=kamçılı) protozoonlardır

 Vücut yuvarlak-armut şeklindedir

 Büyük çekirdeğe ve sarımsı pigmente sahiptir

 50-70 m büyüklüğündedir

 Vücut üzerinde sap şeklinde kısa bir uzantısı vardır

 Arka kısmı ile balığa kuvvetlice tutunur ve “rhizoid” oluşturarak hücrelere girer

 Konak hücrelerini eriten bazı salgılar yapar

 Önemli türler;

Piscinoodinium pillulare (Avrupa)

Piscinoodinium limneticum (K.Amerika) Amyloodinium ocellatum (Tüm Dünya)

Piscinoodinium enfeksiyonu

 Tatlı su balıklarında enfeksiyon oluşturur

 Ülkemizde var

 Freshwater Velvet Disease

Gold Dust Disease, Pillularis Disease, Freshwater Oodinium

 Etken deri ve yüzgeçlerin dip kısma yerleşir

 Balık üzerinde “tozlanma” veya “kadifemsi”

görünüme yol açar

 Altın Tozu Hastalığı, Kadife Hastalığı, Pillularis Hastalığı olarak bilinir

Tanı

 Kazıntı incelenirse grimsi-beyaz veya sarımsı-kahverengi noktalar halinde görülür

 Hareketsiz formların şekli tekerlekten armuda kadar değişir

 Lügol solüsyonuyla boyandığında trofontların periferal sitoplazmalarında bulunan nişasta granüllerinin kahverengi renk almaları, parazitin

teşhisinde önemlidir

Sağaltım

 Tedavide genellikle 100-200 mg/lt formalin kullanılmaktadır

 Tuz banyoları (Havuza tuz eklenmesi (5 galon suya 1 çay kaşığı tuz) ile güvenli ve etkili bir tedavi uygulanabilmektedir ) (1 galon 3.7 litre)

Amyloodinium ocellatum

enfeksiyonu



Deniz balıklarında görülür



Ülkemizde var (Ege denizi)



Deniz suyu akvaryumlarında da sorun oluşturur



“Marine Velvet Diseases” olarak adlandırılan enfeksiyon önemli hastalıklarından biri olarak bilinir



Solungaç – deriye yerleşir

 Kuluçkahanelerde toplu balık ölümlerine neden olur

 Solungaçlarda hemoraji, yangı ve nekroz şekillenir

 Bakteriyel enfeksiyonlara zemin hazırlar

 Hasta balıklarda güç solunum ve yüzme bozukluğu vardır

 Deride yerleşmişse deri donuklaşır Tanı

 Solungaç ve deriden alınan kazıntı muayene edilir

Sağaltım

 CuSO₄ (1.5 mg/lt) banyo tarzında

 Chloroquine diphosphate

(40mg/gallon), her 5 günde 1 kez, en az 4 tekrar yapılmalı

 Akvaryumlar boşaltılmalı, tüm

malzemeler dezenfekte edilmelidir

Trichodinosis

 Siliatalı protozon

 100 m’den büyük

 Vücudun en dışı siliumlar ile

kaplıdır

 İç tarafta çengelli dişleri var

 İki çekirdeklidir. Makro ve

mikronükleus belirgindir.

 Deri ve solungaçlarda

yerleşir

 Tatlı ve tuzlu balıklarında

görülür

Trichodinosis

Trichodinosis



Tüm Dünya’da ve Ülkemizde yaygındır



Ülkemizde Alabalık, sazan, levrek, çipura, yılan balığı, mezgit, kalkan balığı gibi farklı tür balıklarda tespit

edilmiştir



Akvaryum balıklarında da sorun oluşturur



Trichodina nigra, T.mutabilis, T.perforata, T.nobilis türleri yaygındır

 Hafif enfeksiyon önemsiz

 Ağır enfeksiyonlar önemli

 Deride bulanıklık,

 Pullarda gevşeme, dökülmeler

 İştahsızlık, zayıflama

 Solungaçtaki yerleşim daha

önemlidir

 Solungaç filament ve lamelleri

şişer, birbirlerine yapışır,

nekrozlar şekillenir

 Solunum güçlüğü görülür

Trichodinosis

Tanı



Deri, yüzgeç ve solungaçlardan kazıntı yapılır



Mikroskopta şeffaf-sarımsı renkte



% 2 lik AgNO₃ boyama 7-8 dakika beklenir

20 dakika süreyle UV lamba



Etkenin büyüklüğü,

çengelli diş sayısı, diş şekli ve AgNO₃ la boyanma özelliğe göre tür ayrımları yapılır

Trichodinosis

Trichodinosis

Sağaltım ve Koruma

Potasyum permanganat (%0,005),

Kloramin-T,

Formaldehit banyosu (100 ppm, 30 dk’lık doz

etkenleri yok eder ve balıklarda herhangi bir

toksikasyon belirtisi görülmez)

 Akvaryumlarda su kalitesinin yüksek tutulması

 Yem artıklarının dipten olabildiğince çabuk bir

şekilde uzaklaştırılması hastalığın kontrolünde

oldukça önemlidir

Chilodonellosis



Siliatalı protozoondur



Çoğu tür tatlı sularda serbest yaşar



Balıklarda özellikle parazitik olan

Chilodenella piscicola (C. cyprini) Chilodenella hexasticha türleri

önemlidir



Deri, yüzgeç ve solungaçlarda parazitlenir

Chilodonellosis



Küçük, ovalimsi ve renksiz



Vücut dorso-ventral basık ve kalp biçimindedir



Vücut siliumlar ile kaplıdır



Büyüklük 50-70 m



Makro ve mikro nukleus var (2 çekirdekli)



Sitoplazmada besin vakuolleri ve kontraktil vakuoller bulunur

Chilodonellosis

“Chilodonella Enfestasyonu” tüm dünyada, çoğunluğu

fingerling balıkları (=yavru balıklar) olmak üzere

hemen hemen bütün tatlı su balıklarında görülmektedir

Ülkemizde yaygındır

 Etken uygun olmayan

koşullarda “dinlenme kistleri”

oluşturur

 Kistler oldukça dayanıklıdır

 Bu kistler göl-akarsu ve havuz

diplerinde uzun süre canlı kalır

 Üremesi en çok 5-10

⁰

C olur

Chilodonellosis

Chilodonellosis



Hafif enfeksiyonlar önemsiz



Ağır enfeksiyonlar önemlidir



Epiteliyal hiperplaziler, mukus üretiminde artış ve sekonder

bakteriyel enfeksiyonlarla birlikte deri ülserleri şekillenir



Solungaçlar şiddetli dejenerasyon ve nekrozlar sonucu kırmızı ve

kanamalı bir görünüm almaktadır

Tanı

 Deri, yüzgeç ve

solungaç kazıntılarında

etken görülür

Sağaltım

 Formalin,

 Malaşit yeşili

 Trichlorfon

 Tuz banyosu, vb yararlı

Chilodonellosis

Beyaz Benek Hastalığı

Ichthyophthiriosis



Ichthyophthirius multifiliis (tek tür)



Balıkları enfekte eden en büyük parazitik protozoon türüdür



Erişkin trophontlar çapı 1 mm



Vücut oval-yuvarlaktır



Küçükler şeffaf -beyazımsı, büyükler grimsi renklidir



Vücudun her tarafı ciliumlarla kaplı



Makronükleus at nalı şeklindedir (karakteristik)



Mikronükleus çok küçük,

makronukleusun yanındadır



Bütün tatlı su balıklarında görülür (Kültür+Akvaryum)



Ülkemizde yaygındır



Ilık su hastalığıdır, 15 – 25 °C arası salgınlar şekillenir



Deri, yüzgeç ve solungaçlarda küçük beyaz püstüller oluşturur



“Beyaz Benek (Nokta) Hastalığı”



Parazit tahrişi ve kaşıntıdan ötürü balıklarda sıçrama, suyun dışına atlama hareketleri görülür



Balığın hareketleri değişir, sık sık suyun geldiği yöne doğru hareketlenirler



Akvaryumdaki balıklar parazitlerden arınmak için kum ve bitkilere sürünür



Tanıda, kazıntı kontrol edilir, etken aranır

Beyaz Benek Hastalığı

Ichthyophthiriosis

Beyaz Benek Hastalığı

Ichthyophthiriosis

Beyaz Benek Hastalığı

Ichthyophthiriosis

Biyoloji 20 ⁰C’de 10 gün 25 ⁰C’de 3-6 gün

Beyaz Benek Hastalığı

Ichthyophthiriosis

Beyaz Benek Hastalığı

Ichthyophthiriosis

 Kapalı sistem yetiştiricilikte hızla yayılmakta ve ölümlere neden olmaktadır

 İrritasyonlar sonucu, epitel

dokuda hiperplaziler vücut yüzeyi ve solungaçlarda fazla miktarda mukus salgılanır.

 Etkenin, konağa girip, çıktığı ve beslendiği yerlerde erozyonlar meydana gelmekte ve ülseratif alanlar oluşmaktadır.

 Oluşan lezyonlar, daha sonra

sekonder bakteriyel enfeksiyonlar veya mantar enfeksiyonlarına yol açabilmektedir

Beyaz Benek Hastalığı

Ichthyophthiriosis

TEDAVİ



Kuluçkahanelerde, havuzlarda ve akvaryumda tek trophont (beyaz kist) görüldüğünde hemen tedavi edilmeli....



Potasyum permanganat

% 2’lik stoktan 2-4 damla/3 lt (1 galon)



^Formalin

200-500 mg/lt, 30 dakika, Banyo



Toltrazuril

10 μg/ml, 4 saat, her gün ve 3 gün tekrar, Banyo

Beyaz Benek Hastalığı

Ichthyophthiriosis

TEDAVİ



Karasal havuzlarda- yüzer kafeslerde hastalık varsa,



Kontrollü bir ortamda özellikle CuSO₄, Kloramin-T, Metilen Mavisi, Malaşit yeşili kullanımı önemlidir



Salgınlarda karantina işlemi uygulanmalıdır



Alet-ekipman dezenfeksiyonu (ağ, kepçe vb...)



AŞI çalışmaları denenmektedir...

Cryptocaryonosis

 Marine White Spot Disease

 Marine Ich

 Etken Cryptocaryon irritans

 Özellikle deniz balıklarında

ve tuzlu su akvaryumlarında

ciddi sorundur

 Ülkemizde varlığı bilinmiyor

 Akdeniz ülkeleri ile Uzak

Doğu ülkelerinde (Japonya)

çok yaygındır.

Cryptocaryonosis

 Biyolojisi I. multifiliis ile

benzerdir

 Deri, yüzgeç ve

solungaçlarda beyaz

noktalar ile

karakterizedir

 Patolojisi I. multifiliis’e

benzer

 Etken 20 – 30 ° C’ de

oldukça patojendir

Cryptocaryonosis

 Tanı

 I.multifiliis gibi at nalı

şeklinde makronukleusu

yoktur

 Makronukleus boncuk

benzeri 4 parçalıdır (Boyalı)

Cryptocaryonosis

TEDAVİ

 Formalin 25 ppm dozunda, 1 gün ara ile

toplam 2 hafta uygulama yapılır

 Ara günlerde su değişimi yapılır

 Chloroquine diphosphate (40 mg/gallon),

her 5 günde 1 kez, en az 4 tekrar yapılmalı

Apiosoma enfeksiyonu

 Çan şeklindedir

 Parazitlerin kontraksiyon

yeteneği var

 Ciliumları üst son kısımda ya

da ortaya yakın yerde halka

halinde bulunur

Apiosoma enfeksiyonu

 Büyüklüğü 50-100 m

 Şeffaf - hafif sarımsı

renkli

 Deri, yüzgeç ve

solungaçlarda

parazitlenir

 Ülkemizde var

Apiosoma enfeksiyonu

 Ağır enfeksiyonda,

solungaçlarda yangı,

nekroz ve kayıplar

şekillenir

 Hastalık çoğu kez

aniden ortaya çıkar

 Tanı: Solungaç - deri

kazıntısında etken

görülmesi gerekir

Tedavi:

 Ektoparazit banyoları

yararlıdır

Apiosoma enfeksiyonu

Apiosoma spp.

Epistylis enfeksiyonu



Apiosoma’ya çok benzer



Farkı dallanmış yapısı vardır



Balıklarda solungaç ve deride bulunur



Ülkemizde var

Epistylis enfeksiyonu

Ichthyobodosis (Costiosis)

 Flagellalı (kamçılı) protozoondur

 Ülkemizde yaygındır

 Daha çok yavru balıkları ve yumurtaları enfekte eder

 Ichthyobodo necator (Costia necatrix)

 15-20 m büyüklüğünde

 Vücut ovalden böbrek şekline kadar değişir

 Ancak tutununca vücut lobut şeklini alır

 Renksiz ve şeffaftır

 Çekirdek vücut ortasında, 2 kamçısı

 var Bölünmeye yakın 4 kamçılı görünür

 Çok çabuk hareket ederler

Ichthyobodosis (Costiosis)

 Balıklarda deri ve solungaçlara yerleşir

 Tatlı su balıklarını enfekte eder  Tuzlu suda rahatlıkla yaşamını

sürdürebilir

 Salmonid balıkları da dahil olmak üzere birçok deniz balığında

enfeksiyon oluşturur

 Küçük olmasına karşın en tahrip edici protozoonlardan birisidir

 Parazitler epitel hücrelerine girerek hücreleri parçalar

Ichthyobodosis (Costiosis)

Ichthyobodosis (Costiosis)



Tanı: Deriden alınan kazıntıda etkenlerin görülmesiyle



Balıkta mavimsi-grimsi bir tabakalanma (bulanıklık) oluşu hastalık için karakteristik bulgudur

Ichthyobodosis (Costiosis)

TEDAVİ

 Formalin ve Malaşit yeşili kullanımının oldukça

etkilidir

 Metronidazole, secnidazole, triclabendazole gibi

ilaçların oral yolla tedavide %100’e yakın başarı

sağlanmaktadır

 Metronidazol türevi ilaçlar kamçılı protozoonlara

etkilidir.

Ektoparazit protozoonlar

Özet

 Kültüre edilen tatlı su ve deniz balıkları ile Akvaryum balıklarında için önemli enfeksiyonlara neden olurlar

 Canlı yada yeni ölmüş balıklar incelenmeli

 Ektoparazit protozoonlar deri, yüzgeç ve solungaçlara yerleşir

 Tanıda deri, yüzgeç ve solungaçlardan kazıntı/sürme preparatlar, boyalı preparatlar, patolojik kesitler hazırlanır

 Etken görülmesi ile teşhis edilir

 Tedavide daldırma şeklinde, kısa yada uzun süreli ektoparazit banyoları (formalin, bakırsülfat, malaşit yeşili, tuz vb...) ya da oral olarak yemle birlikte ilaç (etken madde) uygulanır

 Alet-ekipman dezenfeksiyonu önemlidir

 Ağ kafes ve havuzlarda anlamsız ve yersiz ilaç kullanımından kaçınmak gerekir!!! (Kalıntı sorunu!!!)

 Laboratuvara parazitolojik/patolojik muayene açısından örnek göndermek istenirse % 4-10 formol içerisinde göndermek gerekir

Endoparazitik protozoon

enfeksiyonları

 Hexamita enfeksiyonu

 Giardia enfeksiyonu

 Eimeria enfeksiyonu (Koksidiosis)

 Trypanasoma enfeksiyonu

 Trypanoplasma (Cryptobia) enfeksiyonu

Hexamita enfeksiyonu



Kamçılı protozoondur



H. salmonis, H. intestinalis



7-10 m, 30 m’lik örnekler var



Vücut formu uzamış, oval-armut şeklindedir



2 çekirdek, 2 parabazal cisimcik var



Ön kısımda 3, arkada 1 çift

olmak üzere 4 çift (8 adet) kamçı bulunur



Kamçılarla çok hızlı hareket eder



Etken kist oluşturur



Çoğalma basit bölünmeyle olur

Hexamita enfeksiyonu

 Birçok tatlı su balığının özellikle alabalıkta

bağırsakda parazitlenir

 Bağırsakların son kısmına yerleşir,

 Kültür balıkçılığında önemli

 Ağır enfeksiyonlarda genç alabalıklarda

enterite yol açar, mukozayı tahrip eder

 Bağırsak içeriği kanlı ve mukuslu olur

 İleri aşamalarda karaciğer ve safra kesesine

yerleşir

Hexamita enfeksiyonu

 Enfeksiyon etkenlerin yem ve suyla alınmasıyla oluşur

 Enfekte balık dışkısı ile atılan etkenler suda uzun süre canlı kalırlar

 Enfekte balıklarda zayıflama ve karında içeri çekilme gözlenir

 Tanı Otopside bağırsak, KC ve safra kesesinde etkenlere rastlanır

 Bağırsak kazıntıları veya içerik kontrollerinde hızla hareket

ettiklerinden mikroskop sahsından kaçarlar

 Bu nedenle preparatlar bekletilerek muayene edilir

 Alınan kazıntı veya içerik Giemsa ile boyanarak incelenir

 Sağaltım: Metronidazol öncelikle, ayrıca Furazolidon, Furaldaton, Nitrofuran bileşikleri yararlıdır

Giardia enfeksiyonu

 Flagellata grubundan

 Önde 3, arkada bir çift

olarak 4 çift (8) adet

kamçı var

 Kamçılı protozoon

 Armut benzeri, 20-30 m

 Bağırsaklarda görülür

 Patojenitesi daha azdır

Eimeria enfeksiyonu (Koksidiosis)

 Balıklarda Eimeria enfeksiyonu ile sık karşılaşılır

 Bağırsak, karaciğer, böbrek ve diğer organlara yerleşir

 İntrasellüler (hücre içi) olarak bulunur

 Gelişmeleri memelilerdekine benzer ama farklı olarak sporlanmış ookist doğaya atılır

 Enfeksiyon sporlu ookistlerin ağız yoluyla alınmasıyla oluşur

 Ookistler ince bağırsaklarda sporlanır, 3 önemli tür var

 Cyprinidae’lerde Eimeria subepithelialis,

 E. carpelli,

 Salmonidae’lerde E. truttae

 Bağırsakta yangı şekillenir ve çapı 1 mm’ye varan ülserler oluşur

 Balıklarda kaşeksi, aktivite azalmış, anüs kırmızı ve dışa doğru çıkıntılıdır

Sporlanmış ookist

Eimeria enfeksiyonu (Koksidiosis)

Eimeria enfeksiyonu (Koksidiosis)

 Dışkı sarı renkli, kıvamı mukuslu (jelatinöz), sulu

 Nekropside bağırsaklar açılınca,

normalde balık bağırsağı siyah noktalı görünüm sergilemesi gerekirken, bu görünüm kaybolur ve hemorajik bir hal alır

 Alınan kazıntılarda bağırsak orta ve son kısımlarında sarımsı-beyaz şizont veya gamet odaklarına rastlanır

 Bunlara sarı cisimcik (yellow bodies) denir

 Dışkıda ookiste rastlanmadığı durumlarda bu gelişme evrelerinin görülmesi tanı için önemli

 Tanı: Dışkıda ookist, nekropside

bağırsak kazıntısında gelişme evreleri görülmesi önemlidir

 Sağaltım: Sulfonamid preparatları başta olmak üzere koksidiostatikler kullanılır

 Kalsiyum syanamid veya sönmemiş kireçle havuz dezenfeksiyonu yararlı

Trypanosoma enfeksiyonu

 Kamçılı, uzunluğu 10-30

 m Vücut uzamış yaprak,

mekik tarzında

 İki uç incelerek sonlanır

 Kinetoplastan çıkan tek

kamçı, dalgalı zar yapar

ve dış kenarını izleyerek

vücut ön kısmından dışarı

taşar, vücut dışında

serbest ucu bulunur

 Hareketleri yılanımsı

Trypanosoma enfeksiyonu

 Balıklarda kanda yaşar

 Patojenitesi tam bilinmiyor

 Balıktan balığa bulaşma kan emen sülüklerle

(Piscicola vb.) taşınır.

 Sülüğün kan emmesi sırasında etkenler bulaşır

 Balıklarda pek çok Trypanasoma türü var

 Başlıca 2 grup

 1) Küçük kinetoplastlı olanlar, T. tincae

 2) Büyük kinetoplastlı olanlar T. remaki

Trypanoplasma (Cryptobia)

enfeksiyonu

 Vücut formu uzamış, arka uç sivrice

 Trypanasoma’lara oranla daha geniş yapılıdır

 2 kamçı var. 2 kamçı ön taraftan çıkar. Ön flagella serbest, arkada olan kısmen vücuda tutunmuş, ancak tipik dalgalı zar oluşturmaz

 Hareket Trypanasoma’lardan farklı

 Gelişigüzel çalkalanma tarzında hareket eder,

 Belirli bir yöne doğru hareketleri

 yok Hareket tarzı tanıda çok önemli

Trypanoplasma (Cryptobia)

enfeksiyonu)



Bulaşmada sülükler rol oynar



Trypanasoma gibi kanda yaşar, ancak daha patojendir



Balıklarda uyku hastalığına Trypanoplasmalar yol açar



Enfekte balıklarda şiddetli anemi gözlenir



Solungaçlar solgun, kan daha sulu bir şekil alır



Anemiye bağlı olarak solunum normalden daha hızlı



Bu solungaç kapaklarının daha hızlı hareket etmesiyle anlaşılır



Böbrekler işlevini tam olarak yapamaz

Trypanoplasma (Cryptobia)

enfeksiyonu)

 Balıklarda aktivite azalır, yüzerken karın kısımları yukarı çevrilir

 Zayıflama var, gözler genellikle içeri doğru çöker veya tersine ekzoftalmus gelişir

 Daha çok sazan, kadife balıkları ve alabalıklarda görülür

 Eğer çevre şartları iyi değil ve kötü beslenme söz konusu ise hastalık daha şiddetli seyreder

 Su ısısı 10 C veya altına düştüğü zaman antikor oluşumu azalacağından ölümler artar

 Çok sayıda Trypanoplasma türü var

 Cryptobia branchialis’e Cyprinidae’lerde solungaçlardan hazırlanan preparatlarda sık rastlanır

 Solungaç filamentlerinde epitelde dejenerasyona yol açar

 Tromboz teşekkülüne zemin hazırlar

 Tanı, kanda etkenlerin natif veya Giemsa ile boyalı preparatlarda görülmesiyle

 Sağaltım zor, korunma önemli

 Havuz dezenfeksiyonu ve sülüklere karşı mazoten kullanılır

HELMİNT HASTALIKLARI



Çok sayıda helmint türü parazit (trematod,

sestod, nematod...)



Doğal koşullarda çok azı zararlıdır



Kültür balıkçılığında populasyon

yoğunluğuna bağlı olarak önemli hastalıklar

ve ekonomik kayıplar görülür

TREMATODA

Sınıf I: Monogenea (Monogenik trematodlar)

Altsınıf: Monoopisthocothylea

Dactylogyrus, Gyrodactylus, Diplectanum

Altsınıf: Polyopisthocothylea

Microcotyle, Diplozoon

Sınıf II: Aspidaogastrea

Aspidogaster

Sınıf III: Digenea (Digenik trematodlar)

Sanguinicola, Diplostomum, Opisthorchis,

Heterophyes, Metagonimus, Clinostomum

MONOGENİK TREMATODLAR

 Balıkların solungaç, deri, yüzgeç ve ağız kısımlarında ektoparazit olarak bulunurlar.

 Alabalık, sazan, yayın ve levrek balıkları, özellikle yavrularda yüksek mortalite nedeni

 Anterior uç tek parça, 2 veya 4 loplu

 Ön uça “prohaptor” denir

 Arka uçta “opisthohaptor” denen yapışma diski var

 Opisthohaptor, marginal ve median çengeller, kitinöz çubuklar, muskuler kapakçık ve oyuklar ile desteklenir

 Hermafrodit,

 Gelişme direkt, çoğu ovipar, bazen vivipar (Gyrodactylus)

 Tüm yaşam döngüsü tek konakta geçer!!!!

 KONAK SPESİFİK PARAZİTLERDİR.

DACTYLOGYRUS

 Solungaç filamentlerinde parazitlenir.

 Yassı, silindirik, iğ biçiminde,

 Büyüklükleri 1-1.5 mm

 Posterior yapışma diskinde 7 çift marginal, 1 çift median çengel ve bağlayıcı çubuklar var.

 Ön uç kulak memesi şeklinde 4 parçalı

 2 çift (4 adet) göz lekesi var.

 Ovipar

 Gelişmede en uygun ısı 13-22 C

 Bol oksijenli, zayıf ışıklı sularda gelişir

 Dactylogyrus cinsi içinde 971 tür var ve bunların % 95’i sazangillerin (TR’de 300 yakın balık türü var) solungaçlarında

yaşarlar.

 Yüksek konak spesifiktirler.

 Önemli türler

 D. vastator (solungaç filamentleri ucunda)

 D. extensus (solungaç filamentleri ortasında)

 D. anchoratus (solungaç filamentleri dip kısmında)

 Özellikle solungaç, daha az deride lokalize olur

 Az sayıda olunca fazla patojen değil

 Solungaçlarda irritasyona neden olur, mukus salgısı artar.

 Ağır enfeksiyonlarda tutundukları yerlerde

solungaç zedelenmeleri ve yangıya neden olur

 Filamentler şişer, yapışmalar şekillenir

 Solungaçlar görev yapmadığı için oksijensiz kalma, anemi ve ölüm gözlenir

Resim 2. A. Islak kazıntı/sürme preparatta yoğun Dactylogyrid enfeksiyonu.

B. Solungaç filamentlerindeki Dactylogyrid trematodlar (Noga, 2010).

GYRODACTYLUS



Özellikle deri, yüzgeç ve burun

deliklerinde parazitlenir.



Tüm balıklarda görülür.



Posterior yapışma organelinde

8 çift marginal, 1 çift median

kitinöz çengel, 2 bağlantı

çubuğu var



Parazitin anterior ucu 2 loplu



Göz-göz lekesi bulunmaz



Vivipardır.



G. elegans, G. medius,

G. salaris (Avrupada ihbari

mecburi) G.salmonis



Enfeksiyon baharda çok görülür



Bazen mortalite % 80-90



Enfekte balıklarda deri yamalı gibi görünür,

Rengi koyulaşır



Deri epitel hücrelerindeki dejenerasyonu takiben

gri mukus tabakası ile kaplanır, ülserler oluşur



Parazitler mukus ve nekrotik deri hücreleriyle

beslenir



Meydana gelen deri yıkımı nedeniyle bakteriyel

ve fungal hastalıklar daha çabuk yerleşir ve

seyirleri ağırlaşır

Monogenik trematodların yaşam

döngüsü

DİPLECTANUM

 Yaklaşık 1 mm uzunlukta

 Ön uçlarında 4 adet göz lekesi ve haptorunde dorsal ve ventral olmak üzere iki adet skuamodisk, bir

median, iki adet lateral bar (hamuli) ve lateral barlara tutunmuş iki çift kanca bulunmaktadır.

 Yumurtalardan çıkan larvaların (oncomiracidium) deri ve ağız boşluğuna tutundukları ve daha sonra skuamodisk ve hamuli

yapıları geliştikten sonra konaktaki son yerleşim yerleri olan

solungaçlara göç ettikleri belirtilmektedir.

 Denizdeki ağ kafeslerdeki levreklerde çok önemlidir.



Ülkemizde Ege ve Karadeniz Bölgesinde kültür

yetiştiriciliği yapılan levreklerde Diplectanum

aequens’in varlığı bildirilmiştir



Akdeniz kıyılarında (Fransa, Portekiz, İspanya,

İtalya) doğal ve yetiştiriciliği yapılan levreklerde

parazitin varlığı % 73,6–100 oranında

bulunmuştur.

Patojenite!!!!!



Solungaçların anemik olduğu,



Çizgi tarzında kanama odaklarının şekillendiği,



Lamellar ödem, sekonder lamellerde füzyon,



Primer ve sekonder lamellerde nekrozlar,



Yoğun enfeksiyonlarda balıklarda ölümler

gözlenmektedir (Yardımcı ve Pekmezci, 2012).

Yardımcı ve Pekmezci, 2012. Gill histopathology in cultured sea bass (Dicentrarchus labrax (L.) coinfected by Diplectanum aequans (Wagener, 1857) and Lernanthropus kroyeri (van Beneden, 1851).

MİCROCOTYLE



Görünüşü mekik-iğ

şeklindedir



Tatlı su ve deniz

balıklarında solungaçlara

yerleşir



Özelliği çok sayıdaki

yapışma organelinin bir

arada yer almış olması



Ülkemizde var

DİPLOZOON



Sazangillerin solungaçlarına yerleşir.



4-7 mm boyutlarında



Çıplak gözle solungaçlarda fark

edilir



Ülkemizde vardır.



Erkek ve dişi vücutlarının ortasında

birbirleriyle birleşerek çiftleşme

halinde, “X” harfi şeklinde



Posteriorda yapışma organelleri

bulunur.



Diplozoon paradoxum önemli türdür.

Monogenik trematod

enfeksiyonlarında tanı

 Her zaman taze yada yeni mortalite şekillenmiş balıkların paraziter muayenesi yapılır.

 Kokuşmuş ve öldükten sonra üzerinden zaman geçmiş balıkların paraziter muayenesi yapılmaz.

 Çünkü üzerinde bulunan ektoparazitler konaklarından ayrılır.

 Yeni ölmüş ya da ötanazi edilen balık % 4 lük formolde tespit edilir ve daha sonra incelenebilir. Ya da laboratuara gönderilebilir.

 Lezyonlu bölgelerden (solungaç, deri, yüzgeçlerden)

kazıntı/sürme preparat hazırlanır ve lam-lamel arasında mikroskopta parazitin morfolojik özellikleri incelenir.

Monogenik Trematod Tedavi

 Monogenea’ların kontrolü için formalin, sodyum klorür, mebendazol,

praziquantel, triclorphon yaygın şekilde kullanılmaktadır. (Riskli, kalıntı sorunu)

 Gyrodactylus’ların tedavisinde yaygın kullanılan ilaçlardan formalin 100–500 ppm konsantrasyonda 15 dk–1 saate kadar banyo tarzında uygulanmaktadır.

 Mebendazole’nin 0,1 mg/L dozda banyo tarzında 24 saat uygulamaları G.

elegans’a karşı % 100 etkili olmuştur.

 Genel olarak balıklardaki deri Monogenea’ları için 10–20 mg/L dozda 1–3 saat praziquantel’in banyo tarzındaki uygulamaları etkili bulunmuştur.

 Dactylogyrus’ların tedavisinde yaygın kullanılan ilaçlardan sodyum klorür 25 gr/L dozda 3–10 dk banyo tarzında kullanılmaktadır. Genç balıklarda sodyum klorürün 10–15 gr/L dozda kısa süreli banyo tarzında 20 dk uygulamalarının yapılması önerilmektedir.

 Trichlorphon 5 mg/L dozda 30 dk, 0,4 mg/L dozda 6 saat ya da 0,2 mg/L dozda 24 saat uzun süreli banyo tarzında kullanılabilmektedir.

 Kafeslerde alternatif bitki ekstraktı uygulamalar başarılı olmuştur (Biberiye ve sarımsak ekstraktı gibi…)

ASPİDOGASTREA

 İç organlarda (bağırsak) parazitlenir.

 0.5-4 mm

 Anteriorda ağız var

 Yapışma organelleri, vücudun ventral yüzeyini tamamen kaplar

 Büyük yapışma diski derin oluklar taşır.

 Hermafrodit

 Gelişmesi indirekt ve arakonak (su sümüklüsü) ihtiyacı var

 Önemli tür; Aspidogaster limacoides

DİGENİK TREMATODLAR



Parazit gelişimi için ara konağa ihtiyaç

duyar. Heteroksen gelişir.



Balıklardaki Digenea’lar biyolojik olarak 3

gruba ayrılır

1- Ergini parazit olanlar (Sanguinicola),

2- Metaserkeri parazit olanlar (Diplostomum,

Opisthorchis, Heterophyes, Metagonimus),

3- Hem ergin hem metaserkeri parazit

olanlar (Bucocephalus)

SANGUİNİCOLA (kan kelebeği)



Sazan ve alabalıklarda ciddi

hastalık oluşturur



Erginleri tatlı su ve deniz

balıklarının dolaşım sisteminde

yaşar.



Önemli tür Sanguinicola inermis



Lanset şeklinde olan ergin 1-1.5

mm



Ventral aorta ve solungaçların

geniş damarlarında bulunur



Ülkemizde sazanlarda yumurtası

bulunmuştur

Gelişme

 Parazitin uterusundan çıkan yumurtalar, kanla solungaç kılcal damarlarına gelir,

burada 7-8 haftada

mirasidyum gelişir ve dokuları delerek dışarı suya çıkar

 Arakonak (AK) Lymnea spp.

gibi su sümüklülerinde serkerler gelişir. Serker serbest kalır, suya geçer.

 Serkerler balıkların solungaç filamentlerini delerek kan

damarlarına girer ve 1 ayda erginleşir

Patojenite

 Kültür sazanı ve alabalıklarda önemlidir.

 Akut solungaç formu ölüme neden olur

 Üçgen şeklindeki dikenli yumurtalar solungaç

kapillarlarında tıkanma ve buna bağlı olarak solungaçlarda tromboz ve nekroza,

 Mirasidyumların göçü kanama ve anemiye neden olur

 Solungaçlar nekroze olur. Ağır olgularda mortalite % 80

 Yaşlı balıklarda kronik enfeksiyon görülür.

 Yumurtalar kanla böbrek, karaciğer gibi organlara taşınır ve hipertrofiye neden olur

 Nefritis, asites, ekzoftalmus ve pullarda dökülmeler görülür

DİPLOSTOMUM

(göz kelebeği)



Balıklarda metaserkerleri göze

yerleşerek katarakta neden olur



Son konak su kuşlarıdır ve ergin

parazit barsaklarda bulunur.



1. AK Su sümüklüleri,



2. AK Balıklar



En önemli tür



Diplostomum spathaceum



Ülkemizde çok yaygındır.

Gelişme



Su kuşların dışkısı ile atılan yumurtadan mirasidium

gelişir



1. AK Lymnea spp. cinsi su sümüklüsüdür



Bunlarda sporokist, redi, serker gelişir. Serker

sümüklüyü terk eder. Serkerlerin kuyrukları vardır

(furkoserker)



Gelişen furkoserkerler balıkların derisini pulsuz

kısımlardan delerek 7 günde gözlerine göçer



Metaserkerler yassı, yaprak benzeri ve 400 um olup

sazan, alabalık, yılan balığı gibi birçok tatlı su

balığında gözde lens cristallina’da bulunur



Bir gözde 20-50 kadar metaserker bulunabilir,

gözde beyaz noktalar şeklinde görülür

Gelişim döngüsü

Patojenite

 Metaserkerler balıklar için tehlikelidir

 Serkerlerin deriden girişi balıklarda kanama,

 Serker sayısı fazla olursa ölüm olur

 Göze yerleşenler göz içi basıncı artırarak korneada yırtılma ve körlük

 Balıklarda göz opak ve dışarı fırlar

 Gençlerde çok az parazit körlük-ölüm nedeni

 Sayı fazlaysa deriden giriş sırasında balığı öldürebilir

 Kör olan balıklar yemi göremediği için beslenemez, ölür

 Yüzme bozulur, kuşlara kolayca yem olurlar.

 Tedavi yeme antiparaziter ilaç katılır, yada banyo tarzı uygulamalar yapılır.

POSTHODİPLOSTOMATOSİS

(Siyah Nokta Hastalığı, Black Spot Diseases)

Posthodiplostomum cuticula



Ergini balıkçıl gibi su kuşlarının ince bağırsaklarında

bulunur.Dışkı ile parazitin yumurtası atılır.

Gelişme: 1. AK su sümüklüleri,

2. AK balıklar



Metaserkerler balıkların deri, yüzgeç, kornea ve

yüzlek kaslarında bulunur



Ülkemizde yaygındır

Resim 4. A. Kuyruk yüzgecinde siyah noktalar şeklinde P. cuticola metaserkerleri (http://www.ichthyo.ru/article/болезнь-или-брачный- наряд) B. P. cuticola metaserkerinin mikroskobik görünümü (boyanmış) (Yıldırım, 2006).

Patojenite



Enfeksiyon sazan, alabalık,vb. tatlı sularda

yetiştirilen kültür balıklarında yaygın



Metaserkerler, deri, deri altında, etrafı

kahverengi - siyah bir kuşakla çevrili, 0.8- 3.8

mm çapında açık renkli kistler içinde bulunur.



Ağır enfeksiyonlarda balıklarda ölüme neden

olduğu gibi



Derideki lekelerden dolayı tüketiciye çirkin

göründüğünden ekonomik kayba neden olur.

CLİNOSTOMUM

Yellow spot disease

(Sarı nokta-kist hastalığı)

Clinostomum complanatum, C. marginatum



Ergin parazit balıkçıl kuşların ağız boşluğunda

bulunur.



Enfekte kuşlar dışkılarıyla parazit yumurtalarını

suya bırakır



1. AK Lymnea spp. cinsi su sümüklüsü,



2. AK tatlı su balıkları



Metaserkerler balıkların deri altı dokuları ve

kaslarında bulunur



Ülkemizde sık karşılaşılır

Opistorchis tenuicollis (O. felineus)

 Ergin parazit kedi, köpek, tilki, domuz, insanın safra kanallarında… (Balık yiyen canlılar).

 ZOONOZ!!!. Safra kanallarında tümoral oluşumlar…

 Parazit ince-uzun lanset şeklinde, 1 cm boyunda

 Ülkemizde var.

Gelişme

 1. AK Su sümüklüleri

 2. AK; Sazangiller ailesi (Cyprinus carpio, Leuciscus rutilus, Abramis brama, Blicca björkna, Tinca tinca, Barbus barbus, vb.)

 Serkerler balıkların derisini delerek derialtı dokular ve yüzgeçlerin başlangıç bölgesine kistlenir (Metaserker).

 İnsanlar az pişmiş yada çiğ balık yiyerek enfekte olur…

Metaserker

Balıkların deri altı bağ doku-

kaslarında

Opistorchis viverrini

 Uzakdoğu ülkeleri, çiğ balık yeme alışkanlığı fazladır…

 Evcil-yabanıl kedi, köpek, insan

 ZOONOZ!!!

 O. tenuicollis’e benzer Gelişme

 1. AK Su Sümüklüsü

 2. AK Cyprinid balıklar

 Metaserkerler dondurulmuş balıklarda 2 aydan fazla yaşar.

 Tuzlanmış ve kurutulmuş balıklarda birkaç gün-hafta yaşar

Clonorchis sinensis

(Çin karaciğer kelebeği)

 Uzakdoğu ülkeleri, çiğ balık yeme alışkanlığı fazladır…

 İnsan ve balık yiyen

memelilerin safra yolları, bazen pankreas ve duodenumda

 ZOONOZ !!!

Gelişme

 1. AK Su Sümüklüsü

 2. AK Cyprinidae familyasına bağlı 100’den fazla balığa girer deri ve kaslarda metaserker olur.

METORCHİS



Metorchis albidus,



M. conjunctus



Kedi, köpek, tilki, martı,

insan, (balık yiyen canlılar)

safra kesesi ve safra

kanallarında



ZOONOZ!!!



Ülkemizde mevcut



1. AK su sümüklüsü



2. AK cyprinidae ailesindeki

balıklar

Heterophyes heterophyes



Kedi, köpek, tilki, insan, ince

bağırsakta parazitlenir



Ülkemizde mevcut. ZOONOZ!!!



1-2 mm, arka kısmı önden daha

geniş, armut biçiminde

Gelişme:



1. AK Su sümüklüleri



2. AK Mugilidae (Kefalgiller)

ailesindeki balıklar



Metaserkerler Mugil cephalus gibi

kefal türlerinde deri altı ve kaslarında

kistlenir

Cryptocotyle lingua



Martılarda yaygın, köpek, kedi, fok

balığı, mink, insanda seyrek



Bağırsaklarda bulunur



ZOONOZ. Karadeniz’de var!!!

Gelişme



1. AK küçük deniz salyangozu



2. AK deniz balıkları



Metaserkerler balıklarda deri ve yüzlek

kaslarda kara leke şeklinde görünür,

önemli bozukluklara neden olur



Ve yıllarca canlı kalır

C.lingua metaserkerleri

Diğer digenik trematod

enfeksiyonları



Ülkemizde varlığı bilinen ve tatlı su

balıklarda derialtı bağ doku ve kaslarda

metaserkeri olan digenik trematodlar



Metagonimus yokogawai



Echinostomatidae ailesindeki

(Echinochasmus türleri…)



Zoonozdurlar…

BALIKLARDA SESTOD

ENFEKSİYONLARI

Balık parazitlerinde sestod hastalıkları önemli

Doğal koşullarda yaygın olan sestod enfeksiyonları kültür balıkçılığında daha önemlidir

Bağırsak ve pilorik keselere yerleşen ergin şeritler tıkanma ve yangılara neden olur

Balıklarda Caryophylidea takımı, Spathebothridae takımı, Pseudophyllidea takımı ve Protocephalidae takımı sestodları enfeksiyon oluşturur.

Sestodların “plerocercoid” tipi larva formları daha çok bulunur

Bazen halk sağlığı yönünden önem taşır

Balıklarda çeşitli bozukluk ve ölümlere neden olur

Sınıf: Cestoda

Altsınıf: Cestodaria

Takım: Amphilinidea, Gyrocotylidea Altsınıf: Eucestoda

Takım: Caryophyllidea, Trypanorhyncha, Spathebothriidea

Takım: Pseudophyllidea

Aile: Diphyllobothridae, Schistocephalidae

Takım: Lecanicephalidea, Aporidea, Tetraphyllidea, Diphyllidea, Litobothriidea, Proteocephallidea,

Nippotaeniidea, Cyclophyllidea

Aile: Dioecocestidae, Hymenolepidae, Taeniidae, Mesocestoididae, Dilepidiidae, Davaineidae,

Anoplocephalidae

Balıklarda parazitlenen önemli sestodlar

a) Ergini parazit olanlar

Caryophylleus, Khawia, Cyathocephalus,

Eubothrium, Bothriocephalus vb.

b) Larvası parazit olanlar

Diphyllobothrium, Ligula, Digramma,

Schistocephalus, Cyclophyllidea vb.

c) Hem ergin, hem larvası parazit olanlar

Triaenophorus, Eubothrium crassum,

Proteocephalus vb

Caryophyllaeus

Trematod- cestod arası

yapıdadır

Segmentsiz yapısı var

1-4 cm uzunlukta

Skolex yelpaze gibidir.

Caryophyllaeus laticeps

Biyoloji:

Balık bağırsağında ergin şeritler

yaşar.

Yumurtası dışkı ile suya gelir,

içinde coracidium gelişir.

Yumurtayı terk eder

Oligochaeta sınıfından Tubifex

gibi akuatik solucanlar

tarafından alınır

Bunlarda 4 ayda procercoid

gelişir

Son konak tatlı su balıkları

procercoid taşıyan arakonak ile

beslendiğinde bağırsaklarda

erginler gelişir.

Önemli türler C. laticeps, C. fimriceps,

Özellikle tüm dünyada Sazanlarda

yaygındır.

Ülkemizde bulunur.

Enfeksiyon sazanlarda özellikle ilkbaharda

artar

Bağırsakta ödem, sayıyla ilgili lümende

tıkanma ve kondisyonda ani düşmelere

neden olur

Skoleksin bağırsağa tutunduğu yerde

hemoraji ve nekroz odakları görülür

Kontrol ve sağaltım

1) AK Tubifex’ler için havuz drenajı ve havuzun

kurutulması,

2) Parazit yumurtaları ve suda yüzen

coracidiumlara karşı 5-6 mg/L hesabıyla Malaşit

yeşili,

3) Erginlere karşı Praziquantel (Droncit) 1 x 5

mg/kg balık, Niclosamide (Mansonil) 5 gr/kg

yeme katılır

Ayrıca Piperazin-Salicylamid-Phenothiazin

karışımı olan Botriocarpin de kullanılır

Khawia

Önceki cinse benzer. Caryophylleus’tan biraz

uzun

Segmentsiz

Skoleks yelpaze biçiminde, girinti-çıkıntı sayısı

daha azdır

Önemli türler K. sinensis, K. armeniaca

K. armeniaca Ülkemizde var.

Avrupa ve Uzakdoğu’da görülür. Alabalık,

sazanlarda parazitlenir.

Yaşam çemberi Caryophylleus’a benzer

Kataraldan hemorajiğe kadar değişen, sıklıkla

hemorajik bir enterit oluşur

Korunma ve kontrol Caryophylleus gibidir.

Cyathocephalus

Skoleksi huni şeklindedir

Uzunluğu 50 cm

Belirgin dış segmentasyon yok

Cyathocephalus truncatus ve C.

fimbriceps önemli,

Ülkemizde var

Avrupa, Kuzey Amerika, Rusya’da yaygın,

alabalıklarda sorun oluşturur.

Erginler Salmonidae’ler başta olmak üzere

çeşitli tatlı su balıklarının bağırsak ve

pilorik keselerinde bulunur.

Gelişme:

Gammarus vb kabukluların vücut boşluğunda

procercoidler gelişir. Enfekte kabuklularla

beslenen balıklarda ergin parazit gelişir.

Patojenite:

Yavru alabalıklarda tek bir parazit bile ölüme

neden olur.

Sayı fazla olunca pilorik kese ve bağırsaklarda

parazitlerin yapıştığı kısımlarda mukoza harap

olur,

Ağır enfeksiyonlarda büyüme yavaşlar, durur

ve ovaryumların gelişmesi engellenir

Bazen yumurtlama döneminde ölüme neden

olur.

Bothriocephalus

Dış segmentasyon belirgindir

Boyu 10 cm uzun

Skoleks bazen uzun, bazen küre

şeklinde, ön kenarı girintili, çıkıntılı,

posterior kısmı ise genişlemiş

yapıda

Bothria longitudinal uzanır, değişik

genişlik ve derinliktedir

Bothriocephalus acheilognathi

Sazanlarda çok patojendir!!!!

Ülkemizde var

Yaşam çemberi

Ergin parazitler Cyprinidae

(Sazangiller) ve diğer tatlı su

balıklarında bağırsak.

Yum. suya gelir, gelişir, serbest

kalan coracidium kabuklularca

alınır, bunlarda 9-10 günde

procercoid gelişir

Proserkoyitli kabuklular balıklarca

yenir ve balık bağırsağında

plerocercoide benzeyen bir yapı

gelişir,

20-21 günde ergin şeritler oluşur

Patojenite

Bothriocephalus Pseudophyllidea içinde en

patojen sestodtur

Sazanlarda özellikle yavrularda tehlikeli

Çok sayıda parazit bağırsaklarda toplanarak

besin geçişini engeller, gelişim yavaşlar

Enfekte balıklarda kataral-hemorajik enterit

görülür

Skoleksin bağırsakla temas ettiği yerde

nekrozlar oluşur

Diphyllobothrium

D. latum, (yaygın)

D. dentricus, D. norvegicum,

D. pacificum, D. chordatum,

D. dalliae, D. strictum,

D. minus, vb.

D. latum

İnsan, kedi, köpek, domuz,

kutup ayısı , diğer balık yiyen

hayvanlar, ince bağ. (ergin)

Özellikle Kuzey Avrupa (baltık

ülkeleri), kutup bölgesi, Kuzey

Amerika, Rusya’da yaygın

Güney Amerika, Japonya’ da

görülür

Ülkemizde sadece insan

dışkısında parazitin yumurtası

görülmüş

Ergin 2-25 m, bilinen en uzun şeritlerden biri

Skoleks badem şeklinde

Parazitte yaşlanan halkalar zincirden koparak

dışarı atılır (anapolysis)

Yumurtaları oval, sarımtırak, kapaklı, 60-70 x

40-50 um

Kapağın karşısındaki kutup yuvarlakça ve

burada küçük bir çıkıntı bulunur

1 AK crustacealar- korasidyum gelişir

2 AK tatlı su balıkları-pleroserkoidler gelişir.

Epidemiyoloji

İnsan, balık yiyen

konaklar

pleroserkoidli

balıkları çiğ-az

pişmiş yiyerek

enfekte olur

Enfeksiyon çiğ balık

yenen ülkelerde

yaygın

Patojenite

Erginlerin çoğu belirtisiz, bazen insanlarda hafif karın ağrısı, mide bulantısı, kusma, ishal, zayıflama gibi belirtilere neden olur

Bazen ciddi megaloblastik anemi görülür

Finlandiyalı’ların dörtte biri enfekte ve bunlardan 1000 tanesinde pernisiyöz anemi görülür

Bunun nedeni parazitin Vit. B12’yi dokularında depolaması

Enfekte şahıslarda vit. B12 emilimi bozulur

Tek doz Vit. B12 verilen sağlıklı şahıslarda vitaminin % 44’ü parazitlerce depolanır,

hasta şahıslarda bu oran % 80-100’e çıkar

Belirtiler, klasik Vit. B 12 eksikliğinde görülen belirtiler gibi

Parazit atılınca anemi hızla normale döner