SCADA Sistemlerine Giriş

(1)

SCADA

Sistemlerine

Giriş

(2)

Proses (İşlem), Endüstriyel ve Bina Otomasyonunda kullanılan Programlanabilir Kontrolörler (PLC), Dağıtık Kontrol Sistemleri (DCS), I/O Sistemler ve akıllı sensörler (kontrol ünitesi üzerinde bulunan) gibi çeşitli cihazlardan;

 saha verilerini sürekli ve gerçek zamanlı olarak toplayan

 tanımlanan kıstaslara göre bu bilgileri değerlendirmeye tabi tutup gerektiğinde kullanıcıya erken uyarı mesajları üreten

 üretimi etkileyen çeşitli etkenlerin merkezi bir noktadan grafiksel veya trend olarak gözetlenmesini sağlayan

 sahadaki kontrol noktalarının uzaktan denetlenebilmelerine imkan sağlamak amacıyla kullanılan sistemler

Merkezi Denetim ve Veri Toplama

(SCADA "Supervisory Control and Data Acquisition")

sistemi olarak tanımlanabilir.

(3)

"Supervisory Control and Data Acquisition" kavramı

"Supervisory Control and Data Acquisition" kavramı 1960’larda Bonneville Power Administration tarafından 1960’larda Bonneville Power Administration tarafından

ortaya atılmıştır.

“Supervisory Control and Data Acquisition" terimi ilk

“Supervisory Control and Data Acquisition" terimi ilk olarak PICA (Power Industry Computer Applications) olarak PICA (Power Industry Computer Applications)

konferansında 1973’te yayınlanmıştır.

SCADA sistemi, veri toplama ve telemetri (kablosuz SCADA sistemi, veri toplama ve telemetri (kablosuz

veri aktarma)’nın bir kombinasyonudur.

Veri toplama ve merkezden veri gönderme, analiz Veri toplama ve merkezden veri gönderme, analiz

yapma ve daha sonra bu verilerin bir operatör yapma ve daha sonra bu verilerin bir operatör

ekranında gösterilmesi işlevlerini gerçekleştirir.

(4)

SCADA sistemleri; sistem operatörlerine SCADA sistemleri; sistem operatörlerine (kullanıcılarına), merkezi bir kontrol noktasından (kullanıcılarına), merkezi bir kontrol noktasından geniş bir coğrafi alana, petrol ve gaz alanları, boru geniş bir coğrafi alana, petrol ve gaz alanları, boru sistemleri, su şebekeleri, termik ve hidrolik enerji sistemleri, su şebekeleri, termik ve hidrolik enerji üretim sistemleri ile iletim ve dağıtım tesisleri gibi üretim sistemleri ile iletim ve dağıtım tesisleri gibi alanlarda vanaları, kesicileri, ayırıcıları, elektrik alanlarda vanaları, kesicileri, ayırıcıları, elektrik makineleri, motor, elektronik, elektrohidrolik ve makineleri, motor, elektronik, elektrohidrolik ve elektropnömatik valfleri, anahtarları uzaktan açıp elektropnömatik valfleri, anahtarları uzaktan açıp kapama, ayar noktalarını değiştirme, alarmları kapama, ayar noktalarını değiştirme, alarmları görüntüleme, ısı, nem, frekans, ağırlık, sayı, görüntüleme, ısı, nem, frekans, ağırlık, sayı, elemanların durumları gibi ölçü bilgilerini toplama elemanların durumları gibi ölçü bilgilerini toplama işlevlerini güvenilir, emniyetli ve ekonomik olarak işlevlerini güvenilir, emniyetli ve ekonomik olarak yerine getirme avantajı sunmaktadır.

yerine getirme avantajı sunmaktadır.

Scada Kullanımı

(5)

Denetim komutları tesisin çalışmasını sağlayan Denetim komutları tesisin çalışmasını sağlayan

elektriksel sinyallere ve makine hareketlerine dönüşür, elektriksel sinyallere ve makine hareketlerine dönüşür,

bu dönüşümler elektronik algılayıcılar aracılığıyla bu dönüşümler elektronik algılayıcılar aracılığıyla

toplanır.

Toplanan veriler elektrik işaretlerine çevrilerek SCADA Toplanan veriler elektrik işaretlerine çevrilerek SCADA

sistemine aktarılır.

SCADA sisteminden verilen komutlar, bu katmanda, SCADA sisteminden verilen komutlar, bu katmanda,

elektrik işaretlerine çevrilerek, gerçek dünyada istenen elektrik işaretlerine çevrilerek, gerçek dünyada istenen

hareketlerin oluşması sağlanır (vanaların açılıp-

(6)

SCADA Sisteminin Tercih Sebepleri

Bazı sistemlerde meydana gelecek olayların anında tespit edilmesi klasik yöntemler ile mümkün olmamaktadır.

Sistemin daha etkin işletilmesi için, daha güvenilir, daha ekonomik işletme için işletmede bilgisayar otomasyonuna gereksinim vardır.

Bunun için sistem kontrol ve izleme yazılımları gerçekleştirilmiştir. Yazılım sayesinde operatörler bilgisayar ekranındaki sistem diyagramından sistemi uzaktan kumanda edebilecektir.

Arızaların algılanması yerlerinin tespiti ve arızanın giderilmesi yine uzaktan kumandalı olarak belli bir merkezden yapılabilecektir. Sistemle ilgili alarm sinyalleri operatörleri uyaracak şekilde oluşturulması ve görüntülenmesi gerçekleştirilebilecektir.

Çeşitli veriler tarih ve zaman olarak (arıza şekli, arıza yeri) veri tabanı

şeklinde saklanabilir böylelikle kişilere bağlı kalmaksızın sistem hakkında

toplanan verilere dayalı ayrıntılı bilgi edinilmesi sağlanabilecektir.

(7)

Dinamik grafik çizim araçları kullanılarak izlenmesi istenen süreç gerçeğe çok yakın bir şekilde canlandırılabilmekte ve alarmlar çarpıcı hale getirilebilmektedirler.

SCADA yazılımları kendi bünyelerinde bulunan çekirdek yazılımları kullanılarak grafiklerle birlikte hareket, boyutlandırma, yanıp sönme ve doldurma, boşaltma gibi operatörlerin dikkatini çekip kullanım kolaylığı sunabilecek özellikleri içermektedirler.

Operatörlerin görmesini kolaylaştıracak değişik renk, boyut ve şekillerde

alarm hazırlamak ve alarm durumunda alınacak acil tedbirleri ekranda

göstermek mümkün olmaktadır.

(8)

Herhangi bir tesiste olabilecek olan otomatik kontrol sistemlerinin kullanıcılar tarafından tek bir ekran üzerinden yönlendirilebilmesi sağlanabilir.

Bu sayede kullanıcıların sistemlerini yönetmeleri için, sistemin

bulunduğu yere gitme zorunluluğu ortadan kalkmış ve kontrol

müdahalelerini bulundukları yerde bilgisayarlar üzerinden vererek

büyük kolaylıklar sağlanmış olur.

(9)

Scada Sisteminin Uygulama Alanları Scada Sisteminin Uygulama Alanları

> Kimya Endüstrisi

> Doğalgaz ve Petrol Boru Hatları > Doğalgaz ve Petrol Boru Hatları

> Petrokimya Endüstrisi > Petrokimya Endüstrisi

> Elektrik Üretim ve İletim Sistemleri > Elektrik Üretim ve İletim Sistemleri

> Elektrik Dağıtım Tesisleri > Elektrik Dağıtım Tesisleri

> Su Toplama, Arıtma ve Dağıtım Tesisleri > Su Toplama, Arıtma ve Dağıtım Tesisleri

> Hava Kirliliği Kontrolü > Hava Kirliliği Kontrolü

> Çimento Endüstrisi

(10)

Türkiye’de birçok Scada uygulamasına rastlamak mümkündür. Örneğin İstanbul metrosunda

bulunan yürüyen merdivenler, havalandırma fanları, aydınlatma sistemi, yangın ihbar ve koruma sistemleri ve enerji dağıtım sistemleri

tamamen bilgisayarlarla izlenebilmekte ve gerekli müdahaleler merkezi kontrol ünitesinden

yapılmaktadır.

Botaş ın doğal gaz hatlarında, SEDAŞ elektrik üretim ve dağıtımında, Ankara, İstanbul, Kayseri gibi bazı kentlerde Su ve Kanalizasyon

İdarelerinin su depolarında, pompa

istasyonlarında ve ölçüm noktalarının

(11)

Bolu’daki deprem konutlarının elektrik dağıtım Bolu’daki deprem konutlarının elektrik dağıtım sistemlerinde de Scada sistemi kullanılmıştır.

sistemlerinde de Scada sistemi kullanılmıştır.

İzmit’te 1999 Ağustos’unda yaşanan depremde

SCADA sayesinde doğalgaz şebekesinde herhangi

bir problem görülmemiştir. SCADA kontrol

odasından şebekedeki ana çelik vanalar hemen

otomatik kapatılmış, 27 adet bölge regülatörü de

eşzamanlı olarak durdurulmuş ve vana odaları

görevlilerince kapatma işlemlerinin kontrolü de

(12)

Bir SCADA sistem otomasyonunun genel yapısı

(13)

Scada Sisteminin İşlevleri Scada Sisteminin İşlevleri

> İzleme (monitoring) işlevleri

> İzleme (monitoring) işlevleri > Kontrol işlevleri > Kontrol işlevleri

> Veri toplama

> Verilerin kaydı ve saklanması > Verilerin kaydı ve saklanması

(14)

Kalite İle İlgili Bilgiler:

Kalite İle İlgili Bilgiler: İşlem sıcaklığı, basıncı, katkı madde İşlem sıcaklığı, basıncı, katkı madde miktarları, işlem süresi, vs.

miktarları, işlem süresi, vs.

Üretim Verimliliği İle İlgili Bilgiler:

Üretim Verimliliği İle İlgili Bilgiler: Üretilen malzeme Üretilen malzeme miktarı, toplam duruş zamanları, nedenleri, vs.

miktarı, toplam duruş zamanları, nedenleri, vs.

Üretim Maliyetleri İle İlgili Bilgiler:

Üretim Maliyetleri İle İlgili Bilgiler: Üretimde kullanılan ham Üretimde kullanılan ham ve ara madde miktarları, enerji harcamaları, üretim

ve ara madde miktarları, enerji harcamaları, üretim zamanında oluşan maliyetler, vs.

zamanında oluşan maliyetler, vs.

Bakım Amaçlı Bilgiler:

Bakım Amaçlı Bilgiler: Üretim hattının toplam çalışma Üretim hattının toplam çalışma

zamanları, üretim hattındaki makinaların motor vb. birimlerin zamanları, üretim hattındaki makinaların motor vb. birimlerin çalışma zamanları ve çalışma adetleri ayrıca gerekli akım çalışma zamanları ve çalışma adetleri ayrıca gerekli akım ölümleri ile makinalardaki anormalliklerin tespiti.

ölümleri ile makinalardaki anormalliklerin tespiti.

SCADA Sistemindeki Veriler ve Amaçları SCADA Sistemindeki Veriler ve Amaçları

(15)

Çalışanların Kontrolü İle İlgili Bilgiler : Çalışanların Kontrolü İle İlgili Bilgiler : Üretim hattında Üretim hattında çalışan operatörlerin tespiti.

çalışan operatörlerin tespiti.

Üretilen Ürünlerin Kodlanması İle İlgili Bilgiler :

Üretilen Ürünlerin Kodlanması İle İlgili Bilgiler : Üretilen Üretilen ürünlerin tek-tek belirlenmesi ve hatla ilgili verilerin bu ürünler ürünlerin tek-tek belirlenmesi ve hatla ilgili verilerin bu ürünler ile ilişkilendirilmesi.

ile ilişkilendirilmesi.

İstatistiksel Amaçlı Bilgiler:

İstatistiksel Amaçlı Bilgiler: Bozuk, hatalı malzemelerin Bozuk, hatalı malzemelerin adetleri, hata nedenleri vb.

adetleri, hata nedenleri vb.

(16)

TAG (DEĞİŞKEN) KAVRAMI TAG (DEĞİŞKEN) KAVRAMI

SCADA'da oluşan kontrol cihazlarından toplanan her türlü SCADA'da oluşan kontrol cihazlarından toplanan her türlü

bilgi, Tag name adını verdiğimiz veri tabanında bir bilgi, Tag name adını verdiğimiz veri tabanında bir

değişkende tutulmaktadır.

SCADA'da Tag name olarak tutulan bu bilgilerin işlenip, SCADA'da Tag name olarak tutulan bu bilgilerin işlenip, işletmenin ihtiyaç ve isteklerine uygun bir hale getirilmesi işletmenin ihtiyaç ve isteklerine uygun bir hale getirilmesi

gerekmektedir.

SCADA Yazılımındaki Temel Kavramlar SCADA Yazılımındaki Temel Kavramlar

(17)

ALARMLAR ALARMLAR

SCADA sistemleri süreç değişkenlerini sürekli olarak SCADA sistemleri süreç değişkenlerini sürekli olarak

gözleyip bu değişkenlerin istenmeyen değerlere gözleyip bu değişkenlerin istenmeyen değerlere ulaşması durumunda operatörü uyarmak üzere ulaşması durumunda operatörü uyarmak üzere

geliştirilmiş alarm yapısına sahiptirler.

Alarmlar basit listeler halinde tanımlandığı gibi önem Alarmlar basit listeler halinde tanımlandığı gibi önem sırasına göre sınıflandırılmış olarak veya grafik içinde sırasına göre sınıflandırılmış olarak veya grafik içinde

gösterilebilirler.

(18)

RAPORLAR RAPORLAR

SCADA sistemleri fabrikadaki değişik vardiyalarda SCADA sistemleri fabrikadaki değişik vardiyalarda

yapılmış üretim sonuçlarını, sürecin belirli yapılmış üretim sonuçlarını, sürecin belirli

değişkenlerini, olayların sonuçlarını istek üzerine değişkenlerini, olayların sonuçlarını istek üzerine veya olaylar gerçekleştikçe veya periyodik olarak veya olaylar gerçekleştikçe veya periyodik olarak

raporlarlar.

Bu raporları işletmenin isteği herhangi bir düzende Bu raporları işletmenin isteği herhangi bir düzende

hazırlamak mümkündür.

(19)

REÇETELER REÇETELER

SCADA sistemleri kullanarak üretime dair reçeteler SCADA sistemleri kullanarak üretime dair reçeteler

uygulamaya konulurlar.

Reçeteler grafiklerle ilişkilendirilip operatörün reçetelere Reçeteler grafiklerle ilişkilendirilip operatörün reçetelere

kolay erişimi ve gerekiyor ise bu reçetelerde değişiklik kolay erişimi ve gerekiyor ise bu reçetelerde değişiklik

yapması mümkün olur.

Operatörlerin reçeteleri başlatması veya değiştirmesi Operatörlerin reçeteleri başlatması veya değiştirmesi istenmeyen durumlarda ise SCADA programında yazılan istenmeyen durumlarda ise SCADA programında yazılan

reçeteler uygulama esnasında otomatik olarak

(20)

YETKİLENDİRME ve HİYERARŞİ YETKİLENDİRME ve HİYERARŞİ

SCADA uygulamalarında yazılımın, değişik kullanıcılar SCADA uygulamalarında yazılımın, değişik kullanıcılar tarafından değişik şekillerde kullanılmasını sağlayan yetki tarafından değişik şekillerde kullanılmasını sağlayan yetki

ve güvenlik mekanizması kodlar kullanılarak sağlanır.

Genellikle SCADA paketlerinde kullanıcı kolaylığı Genellikle SCADA paketlerinde kullanıcı kolaylığı

sağlayan ve SCADA operasyonlarını içeren bir denetleme sağlayan ve SCADA operasyonlarını içeren bir denetleme

lisanı (programlama dili) bulunmaktadır.

(21)

SCADA sisteminin yapısı genel olarak üç ana SCADA sisteminin yapısı genel olarak üç ana kısımdan oluşur

kısımdan oluşur

1-) 1-) Uç birim (RTU : Remote Terminal Unit): Uç birim (RTU : Remote Terminal Unit):

Veri toplama ve kontrol uç birimlerini oluşturan Veri toplama ve kontrol uç birimlerini oluşturan sistemlerdir.

sistemlerdir.

2-) İletişim sistemi:

Bir bölgeden başka bir bölgeye karşılıklı olarak, veri veya Bir bölgeden başka bir bölgeye karşılıklı olarak, veri veya haberin gönderilmesini sağlayan sistemlerdir.

haberin gönderilmesini sağlayan sistemlerdir.

3-) Kontrol Merkezi Sistemi (AKM - Ana Kontrol 3-) Kontrol Merkezi Sistemi (AKM - Ana Kontrol Merkezi / MTU – Master Terminal Unit):

Merkezi / MTU – Master Terminal Unit):

(22)

Uzak Terminal Birimleri Uzak Terminal Birimleri

(Remote Terminal Units, RTU) (Remote Terminal Units, RTU)

Bir SCADA sisteminde Uzak Terminal Birimleri Bir SCADA sisteminde Uzak Terminal Birimleri (RTU), bağlı bulunduğu merkezi sistem

(RTU), bağlı bulunduğu merkezi sistem

değişkenlerine ilişkin bilgileri toplayan, depolayan, değişkenlerine ilişkin bilgileri toplayan, depolayan, gerektiğinde bu bilgileri kontrol merkezine belirli bir gerektiğinde bu bilgileri kontrol merkezine belirli bir iletişim ortamı yolu ile gönderen, kontrol merkezinden iletişim ortamı yolu ile gönderen, kontrol merkezinden gelen komutları uygulayan bir SCADA donanım

gelen komutları uygulayan bir SCADA donanım birimidir. Aynı zamanda Uzak Terminal Birimleri birimidir. Aynı zamanda Uzak Terminal Birimleri bulundukları yerde ölçüm ve denetleme işlemleri bulundukları yerde ölçüm ve denetleme işlemleri yürüten birimlerdir ve RTU (Remote Terminal Unit) yürüten birimlerdir ve RTU (Remote Terminal Unit) olarak adlandırılmaktadır.

olarak adlandırılmaktadır.

(23)

Bu cihazlar scada sistemleri için anahtar pozisyonundadırlar.

Uzak Terminal Birimleri alandan bilgi toplamayı sağlayan küçük bilgisayarlardır.

Uzak Terminal Birimleri birçok cihaz ile haberleşebilirler, bunlar

Cep Telefonları ve taşınabilir bilgisayarlar olabilirler.

(24)

Ana Terminal Üniteleri (Main Terminal Unit, MTU) Ana Terminal Üniteleri (Main Terminal Unit, MTU) Merkezi sistem birimi; yöneticilerin, işletme

Merkezi sistem birimi; yöneticilerin, işletme

operatörlerini, bakım elemanlarını ve tüm işletim operatörlerini, bakım elemanlarını ve tüm işletim

sistemini gerçek zamanlı görsel olarak izleyebildikleri sistemini gerçek zamanlı görsel olarak izleyebildikleri fiziksel çevredir.

fiziksel çevredir.

Kontrol merkezinde merkezi bilgisayardan başka Kontrol merkezinde merkezi bilgisayardan başka bilgisayar terminalleri, bilgisayar ekranları, yazıcılar bilgisayar terminalleri, bilgisayar ekranları, yazıcılar bulunur.

bulunur.

Ana Terminal Üniteleri scada sisteminde geniş bir alana Ana Terminal Üniteleri scada sisteminde geniş bir alana yayılmış Uzak Terminal Birimlerinin koordineli çalışması, yayılmış Uzak Terminal Birimlerinin koordineli çalışması, Uzak Terminal Birimlerinden gelen bilgilerin

Uzak Terminal Birimlerinden gelen bilgilerin yorumlanması, kullanıcılara sunulması, ayrıca yorumlanması, kullanıcılara sunulması, ayrıca

kullanıcıların isteklerini Uzak Terminal Birimlerine kullanıcıların isteklerini Uzak Terminal Birimlerine ileterek merkezi kumandanın sağlanması işlevlerini ileterek merkezi kumandanın sağlanması işlevlerini SCADA sisteminde merkezi sistem birimi yerine getirir.

SCADA sisteminde merkezi sistem birimi yerine getirir.

(25)

İletişim Ağları

İletişim, bir bölgeden başka bir bölgeye, karşılıklı olarak, veri veya haberin gönderilmesi işlemidir. SCADA Sisteminde sistemin

işlemesi için iletişim hayati öneme sahiptir.

SCADA Sisteminin en yüksek başarı düzeyi ile uygulaması iletişim sistemine bağlıdır. Scada sisteminin hız performansını etkileyen en önemli kısmı iletişim ağıdır.

Kontrolü yapılan sistemlerin çeşitli otomasyon seviyelerinde birbirine bağlanan birimler arasındaki veri transferi ve

güncelleştirilmesini içeren tüm işlemler iletişim ağlarının üzerinden

yapılır.

(26)

İletişim Protokolleri İletişim Protokolleri

SCADA sistemleri kullanarak uygulama yazılımı geliştirmek için iletişim protokollerinin ve veri tabanı

yapısının tanımlanması gerekmektedir.

İletişim protokolleri birbirleri ile iletişim kurması gereken birimlerin haberleşmesini sağlamaktadır. SCADA

sisteminin gözlem ve denetim fonksiyonlarını üstlenmesi için sürece ait giriş ve çıkış bilgileri bir veri tabanında

tanımlanır.

Veri tabanında süreç değişkenlerine karşılık gelen her bir bilgi etiket, kapı veya nokta olarak tanımlanır. Bu süreç değişkenlerinin bulunması gereken seviyelerle

ilgili alarmlar ve bu değişkenlerin işlenlenmesi

(27)

Programlanabilir Lojik Denetleyiciler (PLC) Programlanabilir Lojik Denetleyiciler (PLC)

Programlanabilir lojik kontrolör ( Programmable Lojic Programlanabilir lojik kontrolör ( Programmable Lojic Controller, PLC) endüstriyel otomasyon sistemlerinin Controller, PLC) endüstriyel otomasyon sistemlerinin kumanda ve kontrol devrelerini gerçekleşmeye uygun kumanda ve kontrol devrelerini gerçekleşmeye uygun yapıda giriş çıkış birimleri ve iletişim arabirimleri ile yapıda giriş çıkış birimleri ve iletişim arabirimleri ile

donatılmış, kontrol yapısına uygun bir sistem programı donatılmış, kontrol yapısına uygun bir sistem programı altında çalışan bir endüstriyel bilgisayardır.

altında çalışan bir endüstriyel bilgisayardır.

PLC’ler, biriken bilgi ve verileri bir yandan SCADA PLC’ler, biriken bilgi ve verileri bir yandan SCADA

sistemine iletirken bir yandan da işletme fonksiyonlarını

yerine getirmek için yazılım programlarına uygun olarak

(28)

Veri Toplama (Data Acquisition – DAQ ) Modülleri Veri Toplama (Data Acquisition – DAQ ) Modülleri SCADA sistemlerinin temeli iyi bir kontrol ve bilgi

SCADA sistemlerinin temeli iyi bir kontrol ve bilgi toplama esasına dayanmaktadır.

toplama esasına dayanmaktadır.

Bu sistemler PC tabanlı olup PC ile birlikte Veri Toplama Bu sistemler PC tabanlı olup PC ile birlikte Veri Toplama (Data Acquisition- DAQ) Kartı kullanılmaktadır.

(Data Acquisition- DAQ) Kartı kullanılmaktadır.

Bu kartlarda Mikroişlemci, Dijital I/O, Bellekler, Bu kartlarda Mikroişlemci, Dijital I/O, Bellekler,

Sayıcı/Zamanlayıcı, D/A ve A/D Dönüştürücüler, işletim Sayıcı/Zamanlayıcı, D/A ve A/D Dönüştürücüler, işletim sistemi programı bulunur.

sistemi programı bulunur.

(29)

Yazılım Yazılım

Scada sisteminde verileri toplayıp, işleyen ve harici Scada sisteminde verileri toplayıp, işleyen ve harici cihazları ve makinaları kontrol eden yazılımların cihazları ve makinaları kontrol eden yazılımların kullanılması gerekiyor.

kullanılması gerekiyor.

Kontrol Panoları Kontrol Panoları

Programlanabilir elektronik kontrol ünitelerini ihtiva eden

bu panolar; sinyal lambaları, sirenler ve pano mimikleri

(görüntülerini) içerebilirler. Scada kontrol sistemlerinde

alçak gerilim cihazları, elektronik kontrol ünitelerinin

(30)

Merkezi Kontrol Odası Merkezi Kontrol Odası

Kontrol Merkezi geniş bir coğrafyaya yayılmış Kontrol Merkezi geniş bir coğrafyaya yayılmış tesislerin, bilgisayar esaslı bir yapıyla uzaktan tesislerin, bilgisayar esaslı bir yapıyla uzaktan

kontrol edildiği, izlendiği ve yönetildiği yer olarak kontrol edildiği, izlendiği ve yönetildiği yer olarak tanımlanabilir. Kontrol Merkezi genelde SCADA tanımlanabilir. Kontrol Merkezi genelde SCADA sistemlerinin ve kontrol edilecek tesislerin

sistemlerinin ve kontrol edilecek tesislerin merkezi bir yerine kurulur. Genel bir SCADA merkezi bir yerine kurulur. Genel bir SCADA

sistemindeki merkezi kontrol odasında; bilgisayar sistemindeki merkezi kontrol odasında; bilgisayar ağı, bilgisayar destekli SCADA paket

ağı, bilgisayar destekli SCADA paket

uygulamaları, bilgisayar terminalleri, insan- uygulamaları, bilgisayar terminalleri, insan-

makina iletişimi için bilgisayarlar, yazıcılar, sinyal makina iletişimi için bilgisayarlar, yazıcılar, sinyal lambaları, siren gibi destek donanımlarından

lambaları, siren gibi destek donanımlarından oluşur. Kontrol merkezi kumanda odası tüm oluşur. Kontrol merkezi kumanda odası tüm önemli bilgisayar ve elektronik cihazların önemli bilgisayar ve elektronik cihazların

çalıştırıldığı yerlerde olduğu gibi, statik elektriğe çalıştırıldığı yerlerde olduğu gibi, statik elektriğe karşı, izole yükseltilmiş bir tabanla zeminden

karşı, izole yükseltilmiş bir tabanla zeminden

(31)

SCADA Sistemi Çalışma Hiyerarşisi:

* Veri toplama işlemini ilk önce Uzak Terminal Birimleri kendine bağlı olan girişlerini tarayarak yapar.

* Daha sonra merkezi yönetici istasyon (MTU) Uzak Terminal Birimlerini tarayarak verileri alır.

* Veri işlenir, alarm durumları tespit edilir. Eğer bir alarm durumu oluştuysa belirlenen alarm scada yazılımı içerisindeki “alarm

listesinden” seçilir ve operatöre gösterilir.

* Alanda veri değiştikçe ön plandaki grafik güncellenir. Örneğin bir vana açık veya kapalı olarak işaretlenir.

* Analog veriler grafiksel olarak veya sayısal değeri ile gösterilebilir.

Sistem bu şekilde birçok göstergeçten (gösterge nesneleri) oluşabilir

(32)

Dolum Tesisi

(33)

Buhar Türbinli Elektrik Santralı

(34)

Cam Üretim Tesisi (Ana Sayfa)

(35)

Cam Üretim Tesisi (Karışım Sayfası)

(36)

Cam Üretim Tesisi (Karışım Sayfası)

(37)

Cam Üretim Tesisi (Eritme Sayfası)

(38)

Cam Üretim Tesisi (Merhaneli Üretim Sayfası)

(39)

Cam Üretim Tesisi (Soğutma Sayfası)

(40)

Çimento Fabrikası

(41)

Çimento Fabrikası

(42)

Çimento Fabrikası

(43)

Çimento Fabrikası

(44)

Çimento Fabrikası

(45)

Damacana Dolum Tesisi

(46)

Damacana Dolum Tesisi

(47)

Damacana Dolum Tesisi

(48)

Ring Şebeke Sistemi

(49)

Ring Şebeke Sistemi (Popup Trend Sayfası)

(50)

Ring Şebeke Sistemi (Popup Sayfa)

(51)

Termik Santral (Ana Sayfa)

(52)

Termik Santral (Havuz ve Filtreler)

(53)

Termik Santral (Pompalar)

(54)

Termik Santral (Su arıtma)

(55)

Termik Santral (Türbin)