Viral Hepatit Dergisi 2003; 8(1): 16-19
16
Manisa Bölgesinde ‹zole Anti-HBc Seroprevalans› ve Nonspesifik Çapraz
Reaksiyonlarla ‹liflkisi #
Tamer fiANLIDA⁄1, Sinem AKÇALI1, Sema AfiKIN2, Cenk SEZG‹N1, Beril ÖZBAKKALO⁄LU1
1Celal Bayar Üniversitesi T›p Fakültesi, Mikrobiyoloji ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dal›, MAN‹SA 2Kocaeli Üniversitesi T›p Fakültesi, Mikrobiyoloji ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dal›, KOCAEL‹
ÖZET
Bu çal›flmada, Manisa bölgesindeki izole anti-HBc seroprevalans›n›n belirlenmesi ve yalanc› pozitiflik nedenleri- nin araflt›r›lmas› amaçland›. Ocak 1999-Nisan 2000 tarihleri aras›nda Celal Bayar Üniversitesi T›p Fakültesi Mikro- biyoloji ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dal› Seroloji Laboratuvar›’na baflvuran 1500 kiflinin kan örneklerinde izole anti-HBc pozitifli¤i saptanan serum örnekleri çal›flmaya al›nd›. Bu serumlar yalanc› pozitifliklerin belirlen- mesi amac›yla;
1. ‹naktive edilerek anti-HBc yönünden,
2. Hepatit C virüsü (HCV) ve “human immunodeficiency virus (HIV)” infeksiyonu yönünden,
3. Otoimmün hastal›klardaki çapraz reaksiyonlar› saptamak amac›yla da romatoid faktör (RF) ve antinükleer an- tikorlar (ANA) yönünden incelendi.
Binbeflyüz serum örne¤inin 70 (%4.6)’inde izole anti-HBc pozitifli¤i saptand›. Serum örneklerinin inaktive edilme- sinden sonra anti-HBc pozitif örnek say›s› 57 (%3.8) olarak bulundu. Befl (%7.1) örnekte anti-HCV, 8 (%11.4) ör- nekte RF, 7 (%10) örnekte ise ANA pozitifli¤i belirlendi. ‹ki (%2.8) örnekte RF ile anti-HCV, 2 (%2.8) örnekte ANA ve anti-HCV, 1 (%1.4) örnekte ise ANA ve RF pozitifli¤i birlikte gözlendi. Serum örneklerinin hiçbirinde HIV anti- korlar› saptanmad›. Sonuç olarak, izole anti-HBc seroprevalans› ülkemiz bulgular›yla paralellik gösterirken, en s›k nedenleri aras›nda yer alan otoimmün hastal›klara ba¤l› çapraz reaksiyonlar ve HCV gibi baflka bir virüs infeksi- yonu çal›flmam›z bulgular› ile desteklendi.
Anahtar Kelimeler: ‹zole anti-HBc, prevalans, ANA, RF, HCV, HIV.
SUMMARY
Prevalence of Isolated Anti-HBc in Manisa and Relation to Nonspesific Reactions
To establish the prevalence of anti-HBc in the region of Manisa and to investigate the reasons of false positivity.
Serum samples were obtained from 1500 patients who had attended the Department of Microbiology and Clinical Microbiology, Medical Faculty, Manisa, Turkey between January 1999 and April 2000 and cases who were positive
Manisa Bölgesinde ‹zole Anti-HBc Seroprevalans› ve Nonspesifik Çapraz Reaksiyonlarla ‹liflkisi
Viral Hepatit Dergisi 2003; 8(1): 16-19 17
G‹R‹fi
Anti-HBc normalde HBsAg ile birlikte (akut hepa- tit B geçiren ve tafl›y›c›larda) veya anti-HBs ile birlikte (infeksiyonu do¤al yoldan geçirenlerde) bulunur. Ancak HBsAg ve anti-HBs’nin negatif saptand›¤› olgularda anti-HBc pozitifli¤ine çok s›k rastlanmaktad›r (1). ‹zole anti-HBc seroprevalan- s›n›n çeflitli çal›flmalarda %2-12 aras›nda oldu¤u ve orta-yüksek endemisite bölgelerinde daha çok görüldü¤ü tespit edilmifltir (2,3).
Hepatit B virüs (HBV) infeksiyonunun serolojik belirleyicilerinden biri olan anti-HBc’nin tek bafl›- na pozitifli¤inin en s›k nedenleri aras›nda yalanc›
pozitiflikler, akut hepatit B’nin “pencere dönemi”, geçirilmifl HBV infeksiyonlar›nda anti-HBs’nin za- man içinde kaybolmas›, HBV’nin di¤er virüs infek- siyonlar›yla [hepatit C virüsü (HCV), “human immunodeficiency virus (HIV)”] birlikte bulunma- s›, HBsAg’nin süpresyonu, otoimmün hastal›klar- daki çapraz reaksiyonlar ve HBsAg’nin saptana- mayacak düzeylerde oldu¤u kronik HBV infeksiyo- nu yer almaktad›r (1).
Bu çal›flmada, Manisa bölgesindeki izole anti-HBc seroprevalans›n›n belirlenmesi ve nonspesifik çapraz reaksiyonlar›n nedenlerinin araflt›r›lmas›
amaçlanm›flt›r.
MATERYAL ve METOD
Ocak 1999-Nisan 2000 tarihleri aras›nda Celal Ba- yar Üniversitesi T›p Fakültesi Mikrobiyoloji ve Kli- nik Mikrobiyoloji Anabilim Dal› Seroloji Laboratu-
var›’na baflvuran 1500 kiflinin kan örneklerinde he- patit B belirleyicileri (HBsAg, anti-HBs, anti-HBc total, HBeAg ve anti-HBe) (Organon Technica) prospektif olarak araflt›r›ld› ve izole anti-HBc pozi- tif serum örnekleri çal›flmaya al›nd›. Bu serumlar yalanc› pozitifliklerin belirlenmesi amac›yla inakti- ve edilip, anti-HBc yönünden tekrar incelendi. Di-
¤er viral infeksiyonlar›n birlikteli¤ini araflt›rmak için anti-HCV, anti-HIV (Organon); otoimmün has- tal›klardaki çapraz reaksiyonlar› saptamak ama- c›yla da romatoid faktör (RF) (Dade Behring) ve antinükleer antikorlar (ANA) (Zeus) araflt›r›ld›.
BULGULAR
Binbeflyüz serum örne¤inin 70 (%4.6)’inde izole anti-HBc pozitifli¤i saptand›. Serum örneklerinin inaktive edilmesinden sonra anti-HBc pozitif ör- nek say›s› 57 (%3.8) olarak bulundu (Tablo 1). Befl (%7.1) örnekte anti-HCV, 8 (%11.4) örnekte RF, 7 (%10) örnekte ise ANA pozitifli¤i gözlendi. ‹ki (%2.8) örnekte RF ile anti-HCV, 2 (%2.8) örnekte ANA ve anti-HCV, 1 (%1.4) örnekte ise ANA ve RF
Tablo 1. ‹naktivasyon öncesi ve sonras› izole an- ti-HBc pozitifli¤i (n= 1500).
Anti-HBc pozitifliği
Sayı %
İnaktivasyon öncesi 70 4.6
İnaktivasyon sonrası 57 3.8
for isolated anti-HBc were included in the study. To determine the reasons for false positivity, serum samples were tested in the following steps;
1. Examination of inactivated anti-HBc,
2. Examination for infections of hepatitis C virus (HCV) and human immunodeficiency virus (HIV),
3. Examination of rheumatoid factor (RF) and anti-nuclear antibody (ANA) for nonspesific reactions in autoimmu- ne disease.
Seventy (4.6%) out of 1500 serum samples were positive for isolated anti-HBc. Isolated anti-HBc were reduced to 57 (3.8%) after inactivation of serum samples. Five (7.1%) samples for anti-HCV, 8 (11.4%) samples for RF, 7 (10%) samples for ANA were found positive. Two (2.8%) samples for both RF and anti-HCV, 2 (2.8%) samples for both ANA and anti-HCV and 1 (1.4%) sample for both ANA and RF were also found to be positive. There was no HIV an- tibody positivity in any serum samples. We showed that while seroprevalence of isolated anti-HBc was parallel to finding in our country, nonspesific reactions due to autoimmune disease and viral infections like HCV were found to be the most common reasons in this study.
Key Words: Isolated anti-HBc, prevalence, ANA, RF, HCV, HIV.
# Bu çal›flma, X. Türk Mikrobiyoloji ve ‹nfeksiyon Hastal›klar› Kongresi (15-19 Ekim 2001, Adana)’nde bildiri olarak sunulmufltur.
fianl›da¤ T ve ark.
Viral Hepatit Dergisi 2003; 8(1): 16-19
18
pozitifli¤i birlikte belirlendi (Tablo 2). Serum ör- neklerinin hiçbirinde HIV antikorlar› saptanmad›.
TARTIfiMA
Hepatit B virüsü serolojik göstergelerinden anti- HBc, virüsle karfl›laflmay› gösteren en duyarl›
göstergedir. Buna karfl›n ticari olarak bulunan ve yayg›n olarak kullan›lan enzim immunassay (EIA) kitleri ile yalanc› pozitiflik oran› oldukça yüksek- tir (4). HBV taramalar› s›ras›nda saptanan izole anti-HBc pozitifli¤inin çapraz reaksiyon veren an- tikorlara m› ya da virüsle karfl›laflmaya m› ba¤l›
oldu¤unun ay›rt edilmesi, özellikle HBV infeksi- yon prevalans›n›n yüksek oldu¤u ülkelerde önem tafl›maktad›r.
Anti-HBc normalde HBsAg ile birlikte (akut hepa- tit B geçiren ve tafl›y›c›larda) veya anti-HBs ile bir- likte (infeksiyonu do¤al yoldan geçirenlerde) bu- lunur. Ancak HBsAg ve anti-HBs’nin negatif sap- tand›¤› olgularda anti-HBc pozitifli¤ine çok s›k rastlanmaktad›r. Bu serolojik profilin prevalans›
toplumlara göre de¤iflmektedir (%0.1-20 aras›nda) ve dünyadaki da¤›l›m› kronik HBsAg tafl›y›c›l›k oran› ile paralellik göstermektedir (5). Tunus’tan bildirilen bir çal›flmada, izole anti-HBc prevalans›
%2.8 iken, ‹rlanda’da bu oran %0.51, Almanya’da mahkumlar aras›nda yap›lan bir çal›flmada ise
%19.2 olarak bildirilmektedir (6-8). Ülkemizde ya- p›lan çal›flmalar› inceledi¤imizde, Özacar ve arka- dafllar› bu oran› %3.23, Mert ve arkadafllar› ise %5 olarak saptam›fllard›r (4,9). Bizim çal›flmam›zda buldu¤umuz %4.6 oran›nda izole anti-HBc pozitif- li¤i, orta endemisite bölgesinde bulunan ülkemiz bulgular›yla paralellik göstermektedir.
‹zole anti-HBc pozitifli¤i de¤iflik nedenlerden kaynaklanabilir. Yalanc› pozitiflik izole anti-HBc
pozitifli¤inin %60-70 nedenini oluflturur. Yalanc›
pozitifliklere HCV veya HIV infeksiyonlu olgular- da s›k rastlan›r (1). Chlabicz ve arkadafllar›, HCV infeksiyonu olan 111 hastada izole anti-HBc pozi- tifli¤ini araflt›rm›fllar ve bu oran› %22.2 olarak saptam›fllard›r (10). Yine Jilg ve arkadafllar›, he- patit C infeksiyonu olan hastalarda %49 gibi yük- sek oranlarda izole anti-HBc pozitifli¤i bildirmifl- lerdir (11). Weber ve arkadafllar› ise izole anti- HBc pozitifli¤i saptad›klar› 104 serum örne¤inde anti-HCV pozitifli¤ini %65.4 olarak bulmufllard›r (12). Araflt›rmac›lar, HCV infeksiyonunun HBsAg sentezini interfere etti¤i ve böylelikle de yanl›fl izole anti-HBc pozitifli¤ine neden oldu¤u sonucu- na varm›fllard›r. Bizim araflt›rmam›zda da HCV infeksiyonu, izole anti-HBc pozitifli¤inin önde ge- len nedenleri aras›nda saptanm›flt›r. Hofer ve ar- kadafllar›, 450 tane HIV ile infekte hastada sapta- d›klar› izole anti-HBc pozitifli¤ini %43 olarak bil- dirmifllerdir (13). Çal›flmam›zda izole anti-HBc pozitif olgularda HIV infeksiyonuna rastlanma- m›flt›r. Bunun temelinde de ülkemizde HIV infek- siyonunun yayg›n olarak görülmemesinin yatt›¤›- n› düflünmekteyiz.
Romatoid artritte oluflan immünglobulin M (IgM) yap›s›ndaki antikorlar ve ANA, ELISA yönteminde nonspesifik çapraz reaksiyonlara neden olurlar (1). Çal›flmam›zda 20 hastada oto antikorlara ba¤l› yalanc› pozitiflik tespit edilmifltir. Bulgular›- m›z literatürle uyumluluk göstermektedir ve HBV infeksiyon prevalans›n›n yüksek oldu¤u ülkelerde bu ayr›m›n yap›lmas› önemlidir.
Sonuç olarak; izole anti-HBc pozitifli¤i s›k karfl›- lan bir serolojik profil olup, %60-70 nedeni aras›n- da yer alan yalanc› pozitiflikler, otoimmün hasta- l›klara ba¤l› çapraz reaksiyonlar ve HCV gibi bafl- ka bir virüs infeksiyonu çal›flmam›z bulgular› ile desteklenmektedir. Bu nedenle izole anti-HBc pozitif olgular›n ANA, RF ve HCV yönünden ince- lenmesi gerekti¤ini düflünmekteyiz.
KAYNAKLAR
1. Bilgiç A, Erensoy S. Viral hepatitlerde al›ş›lagel- mişin d›ş›nda serolojik profiller. Viral Hepatit Dergisi 1998; 4: 63-79.
2. Akbak M. Çocukluk yaş grubunda hepatit B se- roprevalans›, risk faktörleri, bulaşma yollar› ve HBV seropozitif çocuklarda aile taramas›. Anka- ra Üniversitesi T›p Fakültesi, Çocuk Sağl›ğ› ve Hastal›klar› Anabilim Dal› Uzmanl›k Tezi, 1996.
Tablo 2. ‹zole anti-HBc seroprevalans› ve nonspesifik çapraz reaksiyon nedenlerinin da¤›l›- m› (n= 1500).
Anti-HBc pozitifliği
Sayı %
RF pozitif 8 11.4
ANA pozitif 7 10
Anti-HCV pozitif 5 7.1
RF + anti-HCV pozitif 2 2.8 ANA + anti-HCV pozitif 2 2.8
ANA + RF pozitif 1 1.4
3. Lai CL, Lau JY, Yeoh EK, Chang WK, Lin HJ.
Significance of isolated anti-HBc seropositivity by ELISA: Implication and role of RIA. J Med Vi- rol 1992; 36: 180-3.
4. Özacar T, Zeytinlioğlu A, Erensoy S, Yapar N, Hoşgör M, Bilgiç A. Hepatit B virüs serolojisinde salt anti-HBc olumluluğu ve HBV aş›s›na yan›t.
Viral Hepatit Dergisi 1995; 2: 69-71.
5. Mert A, Şentürk H, Aktuğlu Y. Sağl›kl› kişilerde HBsAg (-), anti-HBs (-) ve anti-HBc (+)’liği ne an- lama gelmektedir? Klinik Gelişim 1999; 12: 974-8.
6. Ben Ayed M, Triki H, Cointe D, et al. The isola- ted presence of anti-HBc antibodies: Prevalence and interpretation based on the results of viral DNA research and anti-HBs antibodies measure- ment after vaccination. Ann Biol Clin 2001; 59:
53-60.
7. O’Connell T, Thornton L, O’Flanagan D, et al.
Prevalence of hepatitis B anti-core antibody in the Republic of Ireland. Epidemiol Infect 2000; 125:
701-4.
8. Neifer S, Molz B, Sucker U, Kreuzpaintner E, We- inberger K, Jilg W. High percentage of isolated anti-HBc positive persons among prisoners. Ge- sundheitswesen 1997; 59: 409-12.
9. Zülfikar B, Öztürk R, K›n›k K, et al. İstanbul’da de- ğişik yaş grubundan sağl›kl› kişiler, hamileler, diş hekimleri ve berberlerde hepatitis B taramas› so- nuçlar›. III. Ulusal Viral Hepatit Simpozyumu. 7-9 Kas›m Ankara, 1996: 20.
10. Chlabicz S, Grzeszczuk A. Prevalence of hepatitis B markers in patients with hepatitis C infection in north-eastern Poland: Risk factors and vaccine use. Eur J Epidemiol 2001; 17: 267-70.
11. Jilg W, Sieger E, Zachoval R, Schatzle H. Indivi- duals with antibodies against hepatitis B core an- tigen as only serological marker for hepatitis B high percentage of carriers of hepatitis B and C virus. J Hepatol 1995; 23: 14-20.
12. Weber B, Melchior W, Gehrke R, Doerr HW, Ber- ger A, Rabenau H. Hepatitis B virus markers in an- ti-HBc only positive individuals. J Med Virol 2001;
64: 312-9.
13. Hofer M, Joller-Jemelka HI, Grob PJ, Luthy R, Opravil M. For the Swiss HIV cohort study. Fre- quent chronic hepatitis B virus infection in HIV- infected patients positive for antibody to hepatitis B core antigen only. Eur J Clin Microbiol Infect Dis 1998; 17: 6-13.
YAZIfiMA ADRES‹
Dr. Tamer fiANLIDA⁄
Celal Bayar Üniversitesi T›p Fakültesi Mikrobiyoloji ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dal›
MAN‹SA
Manisa Bölgesinde ‹zole Anti-HBc Seroprevalans› ve Nonspesifik Çapraz Reaksiyonlarla ‹liflkisi
Viral Hepatit Dergisi 2003; 8(1): 16-19 19
