I(.K.T.C YAKIN DOÖU ÜNİVERSİTESİ EÖİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ EÖİTİM YÖNETİMİ DENETİMİ EKONOMİSİ VE PLANLAMASI BİLİM DALI GENEL ORTAÖGRETİM ÖRGÜTÜ YÜKSEK LİSANS TEZİ Raif YÜCELTEN Lefkoşa-2003

I(.K.T.C

YAKIN DOÖU ÜNİVERSİTESİ

EÖİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

EÖİTİM YÖNETİMİ DENETİMİ EKONOMİSİ

VE PLANLAMASI BİLİM DALI

GENEL ORTAÖGRETİM ÖRGÜTÜ

YÜKSEK LİSANS TEZİ

Raif YÜCELTEN

Lefkoşa-2003

:I

ı

K.K.T.C

YAKIN DOGU ÜNİVERSİTESİ

EGİTİM BİLİMLERİ El :STİTÜSÜ

EGİTİM YÖNETİMİ DENETİMİ EKONOMİSİ

VE PLANLAMASI BİLİM DALI

GENEL ORTAÖGRETİM ÖRGÜTÜ

YÜKSEK LİSANS TEZİ

Raif

YÜCELTEN

Tez Danışmanı

Doç. Dr. Halil AYTEKİN

Eğitim Bilimleri

Enstitüsü

Müdürlüğü'ne;

Raif Yücelten

tarafından

hazırlanan

"Genel Ortaöğretim

Örgütü"

adlı bu

çalışma jürimiz

tarafından

Eğitim Yönetimi,

Denetimi,

Ekonomisi

ve Planlama

na Bil im dalında yüksek lisans tezi olarak kabul edilmiştir.

Başkan

_{Prof. Dr. Levet Köker}

~/X

~~

2

.

Üye

_{Doç.Dr. Halil Aytekin}

~--·

···

~ç;z

..ÇA

.

Üye

_{Doç.Dr. Aydın Ankay}

/J···v···

-;, ,<:'· ·>

ÖN SÖZ

Ada'nın Osmanlılar tarafından almış tarihi olan 1571 yılından itibaren, bu topraklara yerleştirilen insanlar, 400 yılı aşkın bir süredir, nesillerini her türlü koşukla devam ettirmeyi başarmışlardır. Burada oluşturulan kültürel yapı ve ortaya konan eserler, Bu insa~ıların 1571 yılından Ada'ııın İngiliz egemenliğine bırakıldığı tarih olan 1878 yılına kadar geçen sürede olduğu gibi 1878 yılından günümüze kadar geçen süre içerisinde de Türk varlığının bir parçası olarak yaşamaya devam ettiklerinin bir göstergesidir.

Kıbrıs Türk insanını ve değerlerini bugüne taşıyabilmesinin en önemli vasıtası elbette eğitimdir. Aynı vasıta, yani eğitim geleceğin oluşturulmasında da bize ışık tutacaktır. Bu durumda rahatlıkla, eğitim toplumlarııı yaşaması için çok büyük bir öneme sahiptir diyebiliriz.

Elinizdeki bu araştırma eğitimle ilgilidir. Araştırmada Genel Ortaöğretiın

Örgütü

her yönüyle ele alınmış ve ortaya bir kaynak eser çıkarılmaya çalışılmıştır. Her eğitim kademesinin hem birey hem de toplum yaşamı üzerinde önemli bir rolü vardır. Ortaöğretim kademesinin de İlköğretime dayalı Ortaokullardan ve Ortaokullara dayalı liselerden oluştuğunu düşünürsek sayısal olarak büyük, yaş olarak da çok önemli bir kitleyi çok yakından ilgilendirdiğini görebiliriz.

Genelde eğitimin, özelde ise ortaöğretimin önemine inanarak, Milli Eğitim Bakanlığı'nda çok önemli bir daire olarak gördü:._.üm Genel Ortaöğretim Dairesi Örgütünü hemen her yönüyle değerlendirmeye çalıştım. Ortaya çıkan eserin araştırmacılar için iyi bir kaynak olacağına inanıyorum.

Araştırmalarım için beni teşvik eden, yapıcı eleştirileri ile bana yol göstererek sürekli destek veren değerli hocam ve tez danışmanım Sayın Doç.Dr.Halil AYTEKİN' e çalışmanın yazım aşamasında katkılarını esirgemeyen arkadaşım Kezban ÖZAŞIK İle oğlum Ekrem YÜCELTEN'e ve sürekli bana destek verip cesaretlendiren aileme teşekkür ederim.

İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ V

t

ÇINDEKILER

.

.

VI

TABLOLAR LiSTEsi

x

ÖZEl'

XII

ABSTRACT

xıv

1.

BÖLÜM

GİRİŞ

A. Problem 1

B. Araştırın anın Aınacı 1 O

C. Araştırınanın Öneıni 11

D. Araçtımanın Sınırlılıkları 12

E. Araştımanrn

Varsayımı ., 12

F.

Tanınılar 12

G.

Kısaltınalar

15

H.

İlgili İnceleme ve Araştırmalar

16

1. Yurt Dışında Yapılan Çalışmalar 17

2. Yurt İçinde Yapılan Çalışmalar 19

2.BÖLÜM

YÖNTEM

A. Evren 29 B. Örııekleın 30 C. Verilerin Toplanınası : 30 D. Verilerin Değerlendirilmesi 30

3.BÖLÜM

BULGULAR VE YORUM

A. Merkez Yönctiın Örgüt Şeması 32

B. K.K.T.C. Milli Eğitim Sisteıni 33

1. Milli Eğitim Sistemini Düzenleyen Genel Esaslar 33

a. Milli Eğitimin Düzenlenmesi 33

b. Milli Eğitimin Genel Amaçları 33

c. Milli Eğitimin Temel İlkeleri 34

2. Milli Eğitim Sisteminin Genel Yapısı 40 3. K.K.T.C. Anayasasında Milli Eğitim 46

C. Yönetim ve Yönetim Organları 47

1. Merkez Yönetim ve Yönetim Organları 48 a. Genel Ortaöğretim Dairesi Kadroları 49 b. Genel Ortaöğretim Dairesinin Genel Amacı 49 c. Genel Ortaöğretim Dairesinin Görevleri 50

d. Genel Ortaöğretim Dairesi Müdürü'nün

Görev Yetki ve Sorumlulukları 51

e. Genel Ortaöğretim Dairesi Müdür

Muavini'nin Görev Yetki ve SorumlulukJarı 52 f. Generürtaöğretim Dairesi Eğitim-Öğretim

Uzmanının Görev Yetki ve Sorumlulukları 52 g. Genel Orta Öğretim Dairesi Müdürii'niin

Göreve Atanması ve Göı·cvden Alınması 53 h. Genel Orta Öğretim Dairesi Müdür

Muavini'nin ve Eğitim-Öğretim Uzmanı'ıım

Göreve Atanması ve Görevden Alınması 53 2. Merkeze Bağlı Okulların Yönetim ve Yönetim

Organları 54

a. Genel Ortaöğretiııı Dairesi Müdürlüğüne

Bağlı Okullar ve Yöreleri 55

b. Genel Ortaöğretiın Dairesi Müdürlüğüne Bağlı Okullarm Yasa ile Belirlenmiş

Yönetici Kadroları 56

c. Genel Ortaöğretiın Dairesi MüdürJüğüne Bağlı Orta Bölümü Olmayan Liselerin Mevcut

Yönetici Sayıları 56

d. Genel Ortaöğretiııı Dairesi Müdürlüğüne Bağlı Orta Bölümü Olan Liselerin Mevcut

Yönetici Sayıları 57

e. Genel Ortaöğretiııı Dairesi Müdürlüğüne

Bağlı Orta okulların Mevcut Yönetici Sayılar 58 f. Genel Ortaöğretiın Dairesi Müdürlüğüne

Bağlı Okulların Mevcut Yönetici Sayıları 59 g. Genel Ortaöğretim Dairesi Müdürlüğüne

Bağlı Okul Yöneticilerinin Branşlara Göre Dağılımı 60

-~..,;.-

_.

.,_~~

h. Genci Ortaöğrctim Dairesi Müdürlüğüne Bağlı Okullarda Yönetici Kadrolarının

Yasal Dağılımı 63

i. Genel Ortaöğretim Dairesi Müdürlüğüne Bağlı Okul Müdürlerinin Görev Yetki

ve Sorumlulukları 63

j. Genel Ortaöğretim Dairesi Müdürlüğüne Bağlı Okullarda Başmuavin ve Müdür Muavinleri'ııin Görev Yetki ve

Soruınlulukları 65

k. Genel Ortaöğretim Dairesi Müdürlüğüne Bağlı Okullarda Bölüm Şeflerinin

Görev Yetki ve Sorumlulukları 66

J.

Genel Ortaöğretim Dairesi Müdürlüğüne Bağlı Okullarda Görev Yapan Ydueticilerin' ·

Atanmalarmda Aranan Nitelikler 68

ın. Genel Ortaöğretlm Dairesi Müdürlüğüne Bağlı Okullarda Görev Yapan Yöneticilerin

Göreve Atanmaları ve Görevden Alınmaları 69

D. Öğretmenler 70

a. Genel Ortaöğretim Dairesi Müdürlüğünün

Yasa İl;Belirlenmiş Öğretmen Kadrosu 71 b. Genel Ortaöğretim Dairesi Müdürlüğüne

Bağlı Orta Bölümü Olmayan Liselerde

Öğretmen

Sayısı 71

c. Genel Ortaöğretim Dairesi Müdürlüğüne Bağlı Orta Bölümü Olan Liselerde

Öğretmen Sayısı 72

d. Genel Ortaöğretiın Dairesi Müdürlüğüne

Bağlı Ortaokullarda Öğretmen Sayısı 73 e. Genel Ortaöğretiın Dairesi Müdürlüğiine

Bağlı Okulların Öğretmen Toplamı 74

f. Genel Ortaöğretim Dairesi Müdiirlüğüne Bağlı Okullarda Kadrolu Öğretmenlerin·

Branşlara Göre Dağılınıı 75

g. Genel Ortaöğretim Dairesi Müdürlüğüne Bağlı Okullardaki Öğretmenlerin Görev

ve Soruınlulukları 79

h. Genel Ortaöğretim Dairesi Müdürlüğüne

Bağlı Okullara Öğretmen Olarak Atanacaklarda

Aranan Özel Nitelikler 81

i. Genel Ortaöğretinı Dairesi Müdürlüğüne

Bağlı Okullara Öğretmen Olarak Atanacaklards

Aranan Genel Nitelikler 82

j. Genel Ortaöğretiın Dairesi Müdürlüğüne

Bağlı Okullarda Öğretmenlerin Göreve Gelmeleri 82 k. Genel Ortaöğretiın Dairesi Müdürlüğüne

Bağlı Okullarda Görev Yapan Öğretmenlerin

Görevlerinin Sona Ermesi 83

I. Genel Ortaöğretim Dairesi Müdürlüğüne

Bağlı Okullarda, Öğretmenler Kurulu 83 m. Genel Ortaöğretim Dairesi Müdürlüğüne

Bağlı Okullarda Zümre Öğretmenleri 85

E. Öğrenciler 86

a) Genel Ortaöğretiın Dairesi Müdüdüğü'ııe Bağlı Orta Bölümü Olmayan Liselerde Sınıflara Göre

Öğrenci Dağılımı Ve Şube Sayıları 88

b) Genel Ortaöğretiın Dairesi Müdürlüğü'ne Bağlı Ortabölümü Olan Liselerde Sınıflara Göre

Öğrenci Dağılımı Ve Şube Sayıları 89 c) Genel Ortaöğretim Dairesi Müdürlüğü'ııe Bağlı

Ortaokullarda Sınıflara Göre Öğrenci

Dağılımı ve Şube Sayıları 90

d) Genel Ortaöğretim Dairesi Müdürlüğü'ne Bağlı

Özel Okullar Ve Öğrenci Sayıları 91

e) Genel Ortaöğretiın Dairesi Müdürlüğü'ne Bağlı Resmi Ve Özel Okulların Toplam Öğrenci

Sayıları 92

f) Genel Ortaöğretim Dairesi Müdürlüğü'ııe Bağlı OrtaokÜllarda Toplam Öğrenci Ve Şube

Sayıları İle Şubelerdeki Öğrenci Ortalaması

93

g) Genel Ortaöğretim Dairesi Müdürlüğü'ne Bağlı

Liselerde Toplam Öğrenci Ve Şube Sayıları İle

Şubelerdeki Öğrenci Ortalaması... 94 h) Genel Ortaöğretim Dairesi Müdürlüğü'ne Bağlı

Okullarda Öğrenim Gören Öğrencilerle İlgili

Tüzükler 95

i) Genel Ortaöğretiın Dairesi Müdürlüğü'ne Bağlı Okullarda Öğrenim Gören Öğrencilerin

Öğretim Süreleri Ve Tatiller 99

j) Genel Ortaöğretim Dairesi Müdürlüğü'ııe Bağlı Okullarda Öğrenim Gören Öğrencilerin Ders

Saatleri Ve Öğretim Programları 101

IV.BÖLÜM SONUÇ VE ÖNERİLER A. Sonuçlar 105 B. Öneriler 108 KAYNAKÇA 110 EKLER _ 111

TABLOLAR LİSTESİ

Tablo Sayfa

1- Genci Ortaöğrctiın Dairesi Kadrolan... 49

2-

Genel Ortaöğretim Dairesi Müdürlüğü'ne Bağlı Okullar...

55

3- G.O.Ö.D. Müdürlüğü'ne Bağlı Okulların Yasa İle I elirleıuniş

Yönetici Kadroları

56

4- G.O.Ö.D. Müdürlüğü'ne Bağlı Orta Bölümü Olmayan Liselerin

Mevcut Yönetici Sayıları

56

5- G.O.Ö.D. Müdürlüğü'ne Bağlı Orta Bölümü Olan Liselerin

Mevcut Yönetici Sayılan 57

6- G.O.Ö.D. Müdürlüğü'ııe Bağlı Ortaokulların Mevcut Yönetici Sayıları. 58 7- G.O.Ö.D. Müdürlüğü'ne Bağlı Okullarm Mevcut Yönetici Toplamı... 59 8- G.O.Ö.D. Müdürlüğii'ne Bağlı Okul Yöneticilerinin Braşlara Göre

Dağılımı

60-61-62

9- G.O.Ö.D. Müdürlüğü'nüıı Yasa İle Belirlenmiş Öği etmen Kadrosu... 71

10-

G.O.Ö.D. Müdürlüğü'ne Bağlı Orta Bölümü Olmayan Liselerde

Öğretınen Sayısı 71

11- G.0.Ö.D. Müdürlüğü'ne Bağlı Prta Bölümü Olan Liselerde

Öğretmen Sayısı · 72

12- G.O.Ö.D. Müdüı-lüğü'ne Ortaokullardaki Öğretmen Sayıları... 73 13- G.O.Ö.D. Müdürlüğü'ııe Bağlı Okulların Öğretmen Toplamı... 74 14- G.O.Ö.D. Müdürlüğü'ne Bağlı Okullarda Kadrolu Öğretmenlerin

Braşlara Göre Dağılımı 75-76-77-78

15-

G.O.Ö.D. Müdürlüğü'ne Bağlı Orta Bölümü Olmr yan Liselerde

Sınıflara Göre Öğrenci Dağılımı ve Şube Sayıları 88

16-

G.O.Ö.D. Müdürlüğü'ne Bağlı Orta Bölümü Olan Liselerde

J 7- G.O.Ö.D.Müdürlüğü'ne Bağlı Ortaokullarda Sınıflara Göre

Öğrenci Dağılımı ve Şube Sayıları 90

18- G.O.Ö.D. Müdürlüğü'ne Bağlı Özel Okullar ve Öğrenci Sayıları... 91 19- G.O.Ö.D. Müdürlüğü'ne Bağlı Resmi ve Özel Okulların Toplam

Öğrenci Sayısı 92

20- G.0.Ö.D. Müdürlüğü'ne Bağlı Ortaokullarda Top 'am Öğrenci ve

Şube Sayıları ile Şubelerin Öğrenci Ortalamsı 93 21- G.O.Ö.D. Müdürlüğü'ne Bağlı Liselerde Toplam Öğrenci ve Şube

ÖZET

Bu araştırmada Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Milli Eğitim ve Kültür Bkaıılığı'ııa bağlı Genel Ortaöğretim Dairesi Müdürlüğü ve Müdürlüğe bağlı örgüt, Giriş, Yöntem, Bulgular ve Yorum ile Sonuç ve Öneriler başlıkları altında ele alınmış ve incelenmiştir.

Araştırmanın giriş bölümünde sırasıyle, eğitimin önemi, Kıbrıs Adası'ııın tarihsel süreci, ada üzerinde egemen uluslar, 1571 yılı sonrasında, 1878 yılı sonrasında ve 1960 yılı sonrasında Türklerin eğitimi ele alınmıştır. 1571 yılından sonra Ada Türkler-inin eğitimi ile ilgili en fazla göze çarpan unsurlar şunlar olmuştur. 1571 yılından 1878 yılma kadar temeli elin esasıııa dayanan Osmanlı Eğitim Sisteminin geçerli oluşu 1878 yılından sonra İııgilizdüşünce tarzıyla oluşturulmaya çalışılan eğitim sistemi ve 1931 isyanından sonra Tiirk eğitiminde görülen belirgin gerileme.

Yöntem·· bölümünde araştırmanın evreni ve bu evrene ait bilgilere hangi yöntemlerle ulaşılmaya çalışıldığı anlatılmıştır.

Bulgular ve yorum bölümünde, Genel Ortaöğretim Dairesi Müdürlüğü, bu müdürlüğe bağlı okullar ele alınmış, eğitimi düzenleyen genel esaslar ve eğitimin hukuki dayanakları verilerek, eğitim sisteminin yapısı ve bu yapıda Genel Ortaöğretimin yeri ortaya konmuştur.

Genel Ortaöğretim Dairesi Müdürlüğü örgüt olarak a) Merkez yönetim ve yönetim organları

b) Merkeze bağlı yönetim ve yönetim organları

diye tasnif edilerek incelenmiştir. Bu incelemede örgüt yöneticileri a- Mevcut kadroları

b- Görev, yetki ve sorumlulukları

c- Göreve atanına ve görevden alınmaları bakımından ele alınmıştır.

Bu bölümde ayrıca Genel Ortaöğretim Dairesi Müdürlüğü'ne bağlı okullar, bu okulların yönetici, öğretmen ve öğrenci sayıları detaylı bir şekilde, tablolar halinde

verilmiş, her okuldaki kız-erkek öğrenci sayıları ile ortalama sınıf mevcutları ortaya konmuştur.

Buna göre Genel Ortaöğretim Dairesi MüdürlüJüne bağlı; Ortabölümü olmayan Liseler 6

Orta bölümü olan liseler Ortaokullar

12

12 olmak üzere

toplam 30 okul vardır.

Bu okullarda

llS

Yönetici, 1239'u kadrolu 78'i sözleşmeli olmak üzere 1317 öğretmen görev yaparken 14765 Resmi okullarda 1165'i özel okullarda olmak üzere I 5930 öğrenci öğrenim görmektedir.

ABSTRACT

In this research, The General İntermediate Education Division office and the Organization which Cyprus National Education and Cultural Ministry are examined under the titles of Methods, Findings and comments, as well as the Results and the Recommendations.

In the introduction section of the research, the Importance of the Education, the historical process of the Cyprus Island and the education of the Turks after the specific years of 1571, 1878 and 1960 are examined in the given arder.

After the year- of 1571, the elements which draw the attention are that between the years of 1571 and 1878, the Ottoman Education System which was based on religion was used. After 1878, the English Education System was formed and after the Rebellion of 1931, the there was a clear recession in the Education of Turks.

In the method section, the universe of the resr arch and the methods which are used to be able to access the information in this universe are explained.

In the Finding and the Interpretation section, the General Intermediate Education Division and the schools which are connected with it are examined, the general principles that coordinates the Education, the law of Education and the situation of General Intermediate Education are revealed.

The General Intermediate Education Division Office, as an organization, is examined in two sections:

a. Central Administration and the administration organs.

b. The administration and the administration organs which are connected with the centre.

In this researh, the organization administrators are examined according to their: a. Existing positions

b. Duty, Authority and respolibilities

In this section, the schools which are connected with the General Intermediate Education Division Office, tlıe number of the admiııistators, teachers and the students of these scoots are given in detail and the numbers of the girls and boys and the average number of them in classes are also ı·evealed.

According to this there are total 30 schools. - The lycees without middle schools

- The lycees with middle schools - Middle schools

6

12 12

that are connected with the General Intermediate Education Division Office.

In these schools, there are 115 administrators, 1317 teachers (1239 are in permanent position, 78 are contractual ) and 15930 students ( 14765 in public schools, 1165 in the private schools) are being educated.

I.BÖLÜM

GİRİŞ

A. Pr

obl

em

Çocuklar, zamanlarının büyük bir bölümünü , büyüklerini izleyerek,

taklit

ederek ve gördükleri

arasından

benimsed

klerini

uygulamaya

çalışarak

geçirirler. Yetişkinler, çocukların davranış türlerine göre ödüllendirme

veya

cezalandırma yöntemiyle

·onlara yön verirler. Çocuklar, yaşamları boyunca

kendilerine

yardımcı

olacak hüner ve becerileri ilkel biçimde

bu yoldan

kazanırlar. Başkaları ile nasıl ilişki kuracaklarını,

yaşlılara, hastalara, statü

-olarak

veya yaşça büyüklerine nasıl davranacaklarını, böylece

öğrenirler.

Bunlar,

rollerin

uzmanlaşmadığı,

tekniklerin

basit

olduğu

ilkel

toplumlarda

olduğu

kadar,

çağımızın

en

karmaşık

endüstrileşmiş

toplumlarında da böyledir ve nerede olursa olsun bunun adı eğitimdir.

Eğitim , ayni

zamanda toplumların

yaşa.

nında vazgeçilmez

sosyal

bir

olgudur.

İnsanın varoluşu ile birlikte ortaya çıkan eğitim zaman

içerisinde

giderek

önem

kazanmış,

gün

ü

müz

modern

toplumlarının

varlık

mücadelelerinde her türlü hamlenin temel

faktörü haline gelmiştir.

Önceleri

bireysel boyutu

ile ele alınan eğitimin son yüzyılda sosyal

boyutu ön plana

çıkarılmış ve sosyal bir kurum ve

olgu

olarak algılanmaya başlanmıştır.

Yine eğitim;

Genel olarak bireyde davranış

değiştirme

süreci olarak

tanımlanabilir. Bu

davranış değiştirme süreci, okul içinde ve dışında olmak

üzere yaşam

boyu sürer.

Her çocuk,

genç ve yetişkin

kendi

öğrenme

ihtiyaçlarını

karşılamak

üzere okul

dışındcki

eğitimin yanında

mutlaka

tasarlanmış

eğitim

olanaklarından

yararlanabilmelidir.

Ayrıca

eğitimin

amacı da bunu gerekli kılmaktadır.

Z

e

n

g

in ve

y

a

y

oksul her to

p

lumda eğitimin amacı

; E

ğitil

m

emi

ş,

üretken

ha

l

e

ge

lm

emi

ş

her

bi

rey

i

t

oplumun

or

t

ak

d

eğ

e

r

l

e

rini

v

e

i

ş

y

ükünü

pay

la

ş

abil

e

n

,

k

e

ndini

v

e toplumunu

ge

li

ş

ti

r

ebil

ece

k

güçt

e

üre

t

ke

n

bir in

s

an

h

a

lin

e ge

tirm

e

k

t

i

r

.

Sö

z

ü edilen süreç içe

r

isinde

,

eğitimin amaçlarının g

e

r

ç

ekleştirilme

s

i

için

b

e

lirl

e

n

m

iş

eğ

iti

m

k

a

d

em

el

e

ri

k

a

bac

a

ilkö

ğ

retim

k

ademe

s

i

,

o

r

t

a

ö

ğret

i

m

kad

emes

i

ve y

ük

se

k öğretim kademesi olarak adlandırılır.

K.K.T.Cumhuriye

t

i

'

nde de ayni eğitim kademele

r

i söz konusudur. A

n

cak

bu eğitim kademelerinde

,

bireylere eğitim olanaklarını sun

m

ak pek mümkün

olamamıştır

.

Özellikle Ada

'

rıın

İ

ngiltere

'y

e devredilmesi

ile birlikte koşullar

çok ağırlaşmıştır.197 4 yılından sonra Ada üzerinde

Türkleri için

y

eniden

oluş

t

urulan

ş

artlar ise her eğitim kademesinde

,

her bireyin kendine uygun

e

ğ

itim

o

lanaklarınd

a

n

yararlanma

ortamını

yaratmıştır.Kıbrıs

T

ürkleri

deği

ş

ik dönemlerde değişik egemenlerin

v

e değişik kültü

r

lerin etkisi altına

g

irmiştir.

Bu

etkil

e

r

,

Kıbrı

s

lı

T

ürkle

r

in

kişiliklerini

,

sosyo

-e

konornik

y

a

ş

antılarını

v

e eğitim hak

k

ındaki düşüncelerini belirleyici olmuştur.

Bu

nedenle

ara

ş

tırmanın

do

y

uruculuğu

açısından

Ada"nın

hangi

dön

e

ml

e

rde

hangi ülke ve ulusların kont

r

olü altında bulunduğunu

bilmek

g

er

ekir

.

Bu ülke

v

e ulusla

r

şöyle sıralanabilir.( Ben

e

r

,

1993

,

s.40

)

M.Ö

.

1

. M

ı

sı

r

E

gem

e

nli

ğ

i

2

. Hi

t

it Eg

e

m

en

li

ğ

i

3

.

II.

M

ı

s

ı

r

E

ge

m

en

li

ğ

i

(1450

-

13

2

0)

(1320

-

1

2

00)

(

I 200

-

1000)

4. Aka ve

Dor

K

olo

n

il

er

i

(

Z

a

m

an za

m

a

n

a

k

ın

la

r yapıp

kolo

ni

l

e

r kurdular

)

5

.

F

en

ik

e

Kolonil

er

i

6.

Asur Egeme

nli

ğ

i

7

.

III.

Mıs

ı

r

Ege

m

en

li

ğ

i

:}":~·

(

1000

-

7

09)

(7

09

-

61

2

)

(568

-

525)

8

.

P

e

rs Egemenliği

9. Mak

e

don

y

a Eg

e

m

e

nliği

Bü

y

ük İsk

e

nder

1

O

.

Rom

a

E

g

emenliği

M

.

S.

11. Bi

z

ans Egemenliği

1

2

. Müslüman Arap akınları

13

.

İsak Komnen Egemenliği

14

.

İngiliz Egemenliği

15

.

T

e

mpl

e

r Şöval

y

eleri

16

.

L

üz

in

y

an Egemenliği

1

7. Ve

n

e

dik Egem

e

nliği

18

.

Osmanlı Eg

e

menliği

19.

İ

n

g

ili

z

Eg

e

m

e

nliği

2

0. Kıb

r

ıs Cumhuri

y

eti

(525

-

333)

(333-318)

( 59

-

MS. 395)

( 395

-

1184)

( 647

-

964)

(1184

-

1191)

(1191

-

-

)

(1191-11!

'

2)

( 1192

-

1489)

( 1489

-

15

7

1)

( 1571

-

1878)

(18

7

8 - 1960)

(1960

-

1963)

Tarih boyunca Kıbrıs'a hakim olan tüm ülkelerin Kıbrıs'a hakim olma

ge

rekçeleri, stratejik nedenlere dayanmakta

idi. Buna rağmen Kıbrıs'a hakim

ola

n her millet kendi kültür ve

_

değer yargılanr

:

yerleştirmek

amacı ile uzun

va

dede kendilerine

bağlı toplum meydana

getirebilmek

için kendi

eğitim

sist

emlerinin

belli

ilkelerini

uygulayarak

Kıbrıs

halkını

etkilemeye

ça

lışmışlardır.

Kıbrıs

Ada'sı

Padişah

II. Selim zamanında

I

571 yılında

Osmanlı

op

raklarına

katılmıştır.

Bu tarihten

sonra Ada

'

yı

Türkleştirme

hareketleri

baş

lamış ve Ada

'

ya Osmanlı kültürü

,

sanatı, mimarisi ve eğitimi getirilmiştir.

s

manlı

eğitimi

uygulanmaya

başlanmıştır.

Kıbrıs'ta

uygulanagelen

Türk

eğ

itimini

ü

ç

ana dönemde

incelemek mümkündür.

I.

Osmanlı İmparatorluğu Dönemi

2.

İngiliz

Sömürge

Dönemi

3. Kıbrıs Cumhuriyeti ve Sonrası

a) Cumhuriyet Dönemi

b)

Türk Cemaat Meclisi Dön.

c) Kıbrıs Türk Federe Devleti

d) K

.

K. TC.

Dönemi

( 1571

-

1878)

( 1878-1960)

(1960-

2002)

(1960-1963)

(1963

-

1974)

(1975

-1983)

(I 983 ve Sonrası)

Belirtilen

dönemlerin her biri ile ilgili

çok sınırlı

da olsa yapılmış

a

lışmalar ve araştırmalar bulunmaktadır

.

Bu çahşmalardan edinilen bilgilere

g

öre

Osmanlı

İmparatorluğu Döneminde

Osmanlı,

kendi

eğitim

sistemini

K

ıbrıs

'

a aynen taşımayı uygun görmüştür. Kıbrıs'ta bir maari

f

örgütü kurularak

D

evletin

din esasına dayanan eğitim

ve öğretim

anlayışı

yerleştirilmeye

a

lışılmıştır.

Osmanlı

Devleti

merkeziyetçi

ve teokratik yönetim ilkelerine

day

andığı için eğitim politikası da sadece Müslüman halka yönelikti. Müslüman

ol

ma

y

an

etnik topluluklar kendi okullarında özerk bir öğretim

uygulama

a

nsına sahiptirle

r.

1878 yılında İngilizlerin Kıbns

'

ı Osmanlı

_

lardan aldıklarını ve 1960 yılına

ka

dar yönettikleri

biliniyor.

Şu dönemde

Kı'vns

'

ta Türk Eğitimi ile ilgili

ya

pılmış

v

e

konuyu

tarihsel

bir

süreç

içinde

bilimsel

olarak ele

alıp

değ

erlendiren

bazı çalışmalar olmasına rağmen spesi

f

ik olarak Ortaöğretimle

ilg

ili derinleştirilmiş

,

bilimsel bir araştırma veya çalışmaya rastlanamamıştır.

İng

ili

z

lerin

adaya hakim

oldukları

dönemde

Osmanlı

eğitim

anlayışını

değ

iştirmek ve kendi anlayışları doğrultusunda bir eğitim sistemi yerleştirmek

iste

mişlerdir.

İngiliz Maarif Müdürü kendi

politikalarını 1880 yılında şö

y

le

aç

ı

k

lar (Feridun, 2001:12)

.

1. Hristiyan okulları için yerel bir

yönetim sistemi kurmak.

~~;

2. Türk C

e

maat okulları için

e

ski m

e

todları

y

avaşça kökünden sökm

e

k ve

öğr

e

tmenl

e

ri akılcı bir ö

ğ

r

e

tim

s

i

s

t

e

mi u

y

gulama

y

a ikna etm

ek

.

Oluşturulan bu politikayı uygulamak için Türk toplumunun eğitim işlerini

s

ürdürmeye

yetkili

Evkaf Dairesinin başına bir Türk'ün yanında bir de İngiliz

g

etirerek

Türk

toplumunun

eğitimine

el

.

atmış

oldular.

Böylece

Osmanlı

döneminde

uygulanan

eğitim sistemini kontrol altına alıp merkezileştirmeye

ç

alıştılar.

İngilizlerin Kıbrıs'tan ayrılması ile oluşan Kıbrıs Cumhuriyeti Dönemi ve

s

onrasında

Kıbrıs'ta

yaşayan

Türk

ve

R

u

m

halklarını,

Anavatanları

k

onumundaki Türkiye ve Yunanistan'ın bilinçli bir şekilde etkilemeleri ile gerek

Rum

Gerekse

Türk

eğitim

sistemlerinde

Türkiye

ve Yunanistan

eğitim

s

istemleri

ile bir birliktelik, sağlanmaya çalışıldığı görülmektedir.

Bu durumu

..•.

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Milli Eğitim Yasası, Temel İlkeler , 22. Madde

de görmek mümkündür.

Bu madde "Uyumluluk"

ilkesi olarak adlandırılır

ve

y

asada şöyle ifade bulur: ( M.E.

Yasası, 1991:Mad. 22)

1

. Kıb

r

ı

s

T

ü

rk M

i

lli Eğitim kurumlarında

u

y

gul

a

nan öğr

e

tim p

r

ogramları

i

l

e

T

ü

rki

ye '

d

e

ki

ö

z

d

e

ş

e

ğitim

kuruml

a

rında

u

y

gulanmakta olan

öğ

r

e

tim

pr

ogr

aml

ar

ı

arasında

,

Kıb

r

ıs

Türk

Toş

.

lumunun

g

e

r

e

ksinimleri

d

e

gö

z

etilmek ve aşağıdaki

(

2)

'

nci fıkra kuralları saklı kalmak koşulu il

e

u

y

um

sağl

a

nır

.

2

.

Eğ

itim p

r

og

ra

mlarının dü

ze

nlenm

e

sind

e v

e

uy

gulanmasında

,

s

os

ya

l bilgil

e

r

,

y

urtta

ş

lık eğitimi

,

pratik beceri ve meslek eğitimi ile gerekli görülen diğ

e

r

k

o

n

u

l

a

r

da,

Ku

zey

Kıbrıs

Türk

Cumhuri

y

eti

'

n

i

n

ö

ze

llikl

e

rin

e

ve

g

e

reksinimlerine

önemle

y

er

·

verilir ve bu özellik ve gereksiniml

e

re u

y

gun

okullar açılabilir.

Görülüyor ki,

Kıbrıs tarihi içerisinde Türk toplumu ve Türk eğitimi incelemeye

al

ındığında

farklı dönemlerde

farklı uygulamalarla

karşılaşılmaktadır.

I 571

-1

878

Osmanlı

,

I 878

-

1960 İngiliz ve 1960 Cumhuriyeti

ve sonrası

diye

ay

ırdığımız dönemlerin farklı eğitim anlayış ve sistemlerini yaşamak zorunda

i-11<:,,·

k

a

l

a

n Kıb

r

ıs

T

ürk toplumu

,

eğitim alanında zaman

z

aman yavaş

,

zaman

z

a

m

an

da

hı

z

lı

am

a k

esi

ntisiz

ol

a

rak ile

r

lemiş

ve sonuçta

g

ünümü

z

d

e

ki

s

ev

i

ye

ye

u

la

ş

m

ı

ş

tır.

Bugün (2000-2001 verilerine göre)ulaşılan

noktada okulla

şm

a oranı

Ç

ağ

i

ç

i

ç

o

c

uklard

a,

İlkokullarda

%

100

,

Ortaöğre

t

imin(özel

v

e d

ev

let

)

ortaokul

k

a

de

m

es

i

nde

%

100

,

ve lise kademesinde(genel

lise

%

58.7

,

Mesleki

Teknik

L

iseler

%

21.7

) %

80.

4'

lük bir seviyededir. Yüksek öğret

i

mde okula devam etme

or

anı ise

%

53.6'lara ulaşmıştır( D.P

.

Ö 2001

:2

45).

E

ğ

itim alanındaki

çalışmalar

v

e uygulamalar

ancak tarihi bir perspekti

f

iç

ind

e

dü

ş

ünüldükleri

n

de

gerçek

ç

i

v

e objekti

f

olarak değerlendirilebilirler

.

G

ünümüzde Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetinin

yönetim kadrolarında

bulunan

k

işilerin

v

e Mücadele

tarihimizde

büyük emeği olan Kıbrıs

T

ürk

halkının

ç

oğunluğu

1960 öncesi İngiliz

i

daresi dönemini yaşamış bir şekilde İngil

i

zin

-eğ

itim si

s

teminde

y

etişmi

ş

tirl

er

.

Konuyu

bu bakış açısıyla

e

le aldığımı

z

da

,

Kıbrıs'taki

İngili

z

dönemi Kıbrıs

T

ürkleri açısından çok önemli bir dönemdir.

Bu

dönemde

e

ğitimle

ilgili

k

ararla

r

ve

uygulamala

r

Türk

halkının

mücadele

s

inde

çok etkili

olmuştur.

İnsanları mücadeleye

hazı

r

la

y

an bi

r

çok

e

tken bulunmaktadır.

E

ği

t

im bunlar arasında ilk sırala

r

da yer alır

.

Bu nedenle

e

ğitim araştırmaları

ve çalışmaları yapılı

r

ke

n

tarih iyi irdelenmelidir.

1878

-. .

1960

y

ıll

a

rı birçok açıdan olduğu gibi eğitim açısından da Kıbrıs

T

ürkleri için

sorunlu

y

ıllar olarak tar

i

he geçmiştir. Bu dönemde Kıbrıs Türk

halkının kendi

e

ğitimi ü

z

eri

n

d

ek

i

egemenliğ

i

nin kaldırılması

,

eğitim alan

ı

ndaki çeşitli baskılar

v

e u

y

gul

a

malar

,

Türk halkının

mücadelesinde önemli bi

r

i

t

ici güç ol

m

uştur.

Günümü

z

de eğitim alanında bulunduğumuz

noktanın değerini ancak bu

a

la

n

da ha

n

gi aşamalardan

geçildiğini bilirsek daha iyi algılayabiliriz.

1

878

-1

960 Döneminin

T

ürkl

e

r açıs

ı

ndan en ö

n

emli tari

h

lerinden birisi 21

E

kim 1931

t

a

rihidir

.

Bu

ta

riht

e

Kıb

r

ı

s'

ta

ya

ş

a

yan Rum halkı İn

g

ili

z

l

e

r

e

karşı b

aş

kaldırmış

ha

tta

va

l

i

kon

ağ

ını dah

i

ateşe

v

ermişle

r

di

.

Türk halkını

n

bu başkald

ı

nda hiç

r

olü

olmamıştır diyebili

r

i

z

. Buna rağmen 1931 yılından sonra Kıbrıs İngiliz

Y

ö

n

etimi

a

dada bütün özgü

r

lükleri kısma yoluna giderken a

y

aklanmada

hiçbir

g

ünahı

-lr

n

ayan Türk halkına karşı olumlu anlamd

_

a herhangi bir ayrıcalıkta bulunmayı

dü

şünmemiş

aksine

baskı

v

e

özgürlüklerin

kısıtlanması

yoluna

gidilirken

a

şkaldıran Rum halkından daha fazla Türk halkına karşı uygulama yapılmıştır

F

eridun, 1999

:

75

).

l 931 yılından önce İngiliz Yönetiminin Türk Eğitimi

üzerindeki baskısı

da

ha esnekken ayaklanma tarihinden hemen sonra çok şiddetli bir hal almıştır.

İn

gilizler adada bütün özgürlükleri kısma yoluna giderken Türk eğitim sistemi

d

e

bundan fazlasıyla nasibini almıştır.

1935 yılında

çıkarılan

Maarif Kanunu olayı tüm çıplaklığıyla

gözler

ö

nüne serer . Bu kanuna göre:

Okul Kitapları h

ü

kumet tarafından tesbit edilecek

.

-

Maarif

Encümeni

üyeleri

y

le

Kaza

komisyonlarının

ü

y

eleri

hükümet

tar

af

ın

d

an ta

y

in edil

ece

k

.

-

Maa

r

if

v

ergilerinin kontrolü tamamen hükümetin elinde olacak

.

-

Ma

a

rif Encümeni isti

ş

ari bir organ haline sokulacak. Bunlara ilaveten de

M

aa

r

i

f g

i

d

e

rl

e

rini k

a

rşılamak ü

z

ere Türklerin ara

z

i vergileri artırıla

c

aktı

.

T

ü

r

k

i

ye

'

d

e

n g

e

tiril

e

n ilkokul kitaplarının okutulması

y

asaklanarak

,

Kıbrı

s '

ta

yere

l ol

a

rak

s

ade

ce

alfabe ve Okuma Kitabı ha

z

ırlatılması

;

diğer konular

içi

n k

i

tap

s

ı

z e

ğitime gid

i

lmes

i:

-

A

da s

a

th

ı

nda

,·

Milli ba

y

rak çekme

,

Milli günler

i

kutlama

,

mill

i

r

e

nkler

i

kull

a

nma

,

milli

marş

so

y

l

e

m

e

ve milli

bü

y

ükl

e

rin

resimle

r

inin

t

e

şhir

edilmesinin

y

asaklanması

(Feridun, 200 I :20).

Bu Maarif Kanununda

daha başka maddeler

de mevcuttu.

Kanuna

göre

ilköğretim

5 yıldan

6 yıla çıkarılırken

Adaya yayılmış

21 Türk Rüştiyesi

kapatılmıştı. Bütün bu olumsuz gelişmelere karşı Türk toplumu gerekli tepkileri

göstermiş ve baskılardan asla yılgınlığa düşmemiştir ( Cicioğlu, 1983 :215).

"

İng

il

iz

s

ö

mü

r

g

e y

önetim

i

nin T

ür

k toplumuna

baskısı

,

taraflı tutumu ve ç

e

şitli gerekçelerle

bir

ç

ok okulu kap

a

tması

,

ödenekl

e

rini kesmesi

,

Türk toplumunu hiçbir zaman yıldırmamış

~:.c:;:;

b

i

l

a

kis k

e

ndi gel

e

n

e

kl

e

rin

e

ba

ğ

lılığ

ın

ı art

ı

rmış

t

ır

.

1931 Ayaklanması

gibi 1955 yılında başlayan silahlı

E

OKA eylemi de

T

ürk Eği

t

imini olumsuz yönde etkilemiştir.

Yine de Cicioğlu

'

nun

dediği gibi

t

ü

m

bu

olum

s

u

z

koşull

a

r

T

ürk

Toplumunun

eğitim

alanında

g

elişme

g

ö

s

t

e

rmesini

engelleyememiştir

.

E

ğ

itimin her kademesinde hem nicelik hem de

n

i

telik olarak büyük oranda ilerlemeler kaydedilmiştir.

İ

ngilizle

r

in

Kıbrıs Türklerini

Türkiye

'

den

uzaklaştırmak

ve koparmak

m

aksadıyla

oluşturdukları

eğitim sistemi Kıbrıs Türk toplumunu

bağımsızlığa

g

ö

t

ür

e

cek kuşakların

y

etişmesine

n

e

den olmuş ,

e

eğitim alanında ihtiyaç olan

i

l

erlem

e

nin sağlanması için gerekli ortam ve şartla

r

yaratılmıştır.

Bu ned

e

nle

araştırma

konusu

olarak

seçilen

"

K

.

K.T.Cumhuriyetinde

2000-

2

00

2

yılları arasında Orta Öğretim" konusu

ta

r

ihi pe

r

spektif içerisinde

ir

delenmi

şt

ir.

Kıbrıs

'

ta

İ

ptidai üstü okullar olan Medreseler (Ortadereceli

okullar

-

Müsilei

Sa

l

ın

)

Medr

es

e İ

s

mi

A

çılış Tarihi

1573

Yer

1. Büyük Medrese

(Sultan Seli

m

Med.)

2. Kü

ç

ük M

e

drese

(Mu

st

af

a

Paşa M

e

d

.

)

3. Pir Paşa Medresesi

4. Arap Ahmet Medresesi

(Hamidiye Medresesi)

5. İskele Medresesi

6

. Limasol Medresesi

Lefkoşa

1578

Le

f

koşa

1580-84

1762

Lefke

L

efkoşa

1816

1829

1850

1875

Lamaka

L

imasol

7

. Ba

f

Medresesi

Baf

Kı

brıs'ta Açılan Rüştiyeler

Rü

ştiye Adı

Açılış

Kapanış

Yeri

Yılı

Yılı

I

. Lefkoşa Rüştisi

1860

(İdadi oldu)

Lefkoşa

-

·

Baf Dar ül İrfan

1898

1934

Baf

3

. L

/

sol Dar Ül Feyz

1902

1934

Limas ol

4

. Ayasofya Rüştisi

1907

1934

Ayasofya

5

. M

/

sa Rüştisi

1910

193~

Magosa

6

. L

i

ka Rüştisi

1910

1934

Lamaka

7

. Girne Rüştisi

1915

1934

Gime

8

. Lefke Rüştisi

1915

1934

Lefke

-

.

.

9. Peristerona

Rüş.

1915

1931

Peristerona

I

O. Luricina Rüş.

1922

1934

Luricina

1

l

.

Abohor Rüş

.

-

1931

Abo hor

I

2. Köfünye Rüş.

1918

1934

Köfünye

1

3

.

Tatlısu

Rü

ş

.

₁₉₁₃

₁₉₃₄

_Tatlısu

1

4. Evdim Rüş.

1918

1931

Ev dim

l 5. Malya Rüş.

1916

1934

Malya

1

6. Vadili Rüş.

1920

1932

Vadili

1

7. Konetra Rüş.

1915.

1934

Konetra

1

8. Galatya Rü~.

1915

·

1934

Galatya

l

9

.

Kaleburnu Rüş.

1918

1934

Kale burnu

20. Aynıkola Rüş.

1915

1934

Aynıkola

21. Poli Rüş.

1915

1934

Poli

B

.

Araşt

ı

rmanın

Amacı

Kıbrıs Türk Halkı geçirdiği tarihsel süreç içerisinde hemen her alanda

o

l

duğu

gibi

,

eğitim

a

l

anmda

da kendi

toplumsal

ve

ulusal

benliğ

i

ni

u

y

gulamakta

zorluk

l

arla karş

ı

laşmış

,

bir çok baskıya maruz kalmıştır

.

Ancak

1974 yılından

sonra özgür bir şekilde sistem uygulamaya

başlanmış

ve

bugünkü sürekli gelişme ve yenileşme

ortamı yaratılabi

l

m

i

ştir

.

Kıbrıs Türk Toplumunun

bir dev

l

et olarak ortaya çıkışında,

eğitim çok

önemli bir rol üstlenmiştir.Geleceğe

doğru b

i

r

d

eğer

l

en

d

irme

yaptığım

ı

zda,

önümüzdeki çok yakın bir gelecekte uzun yır ardır s

ü

rüncemede

olan Kıbrıs

Rumları ile an

l

aşma

ve Avrupa Birliğine

d

ahi

l

olma konularında

karar

l

ar

üretileceğ

i

ni görebilmekteyiz

.

Bir an

l

aşma i

l

e birlikte Avrupa Birliğine dahil

olma

ihtima

l

i

n

in

hay

l

i

yüksek

ol

du

ğu

da g

ö

r

ül

e

b

i

l

mektedir.

B

u

nların

·

-gerçekleşebi

l

mesi

durumunda,

hem Kıbrıs Rum halkı ile hem de Avr

u

pa

Bir

l

iği

ülkeleri

ile her alanda

işbirliği

içerisine

girmemiz

kaçınılmaz

olacaktır.

Açıktır ki böy

l

e bir d

u

rumda

eğitim şimdiye kadar üstlendiği

görevin çok daha ileri boyut

l

arında

görev ve sorumlu

lu

klar

üstlenecektir

.

Hem KKTC yurttaşları hem de işbir

l

iği içerisinde olacağımız ul

u

slar eğitim

sistemimizin geçirmiş olduğu aşamaları ve ell

.

ette ki sistemin gelmiş olduğu

son noktayı yani içinde bulunduğu d

u

rumu araştır

ı

p sorgulayacaklardır

.

Farkl

ı

toplul

u

kların veya u

lu

s

l

ar

ı

n

yakınlaşıp

i

şbir

l

iği içerisine girmeleri

esnasında

,

yakın

l

aşma ve

.

işbir

li

ğ

i

ni

sağ

l

ayan

i

nsan

l

arın birbir

l

erini

d

aha

i

yi

anlayabilmeleri

için nasıl bir eğitim sisteminde yetişmiş olduklarını ve hangi

noktada bulunduk

l

arını bilmeleri gerekecektir.

Bütün bu ne

d

enler

d

en

do

l

ayı,

bu

çalışmada

aşağıda

b

elirt

i

len

sorulara

yan

ı

t aranmıştır:

1

.

K

.

K

.

T Cumhuri

y

eti

'

nde

bulunan

orta

ô

ğretim

kurumlarının

işley işi

nasıldır

?

3.

K

.

K. T

ı

C

umh

u

ri

ye

ti

'

nd

e

or

ta

öğr

e

time

öğretmen

nasıl

v

e

hangi

kaynaklardan yetiştirilir?

C

. Ar

aştırmanın Önemi

Kıbrıs Türk Halkı

,

baştan beri söylenildiği

üzere değişik egemenler ve

egemenliklerin

yönetimi

altında,

bir

yandan

yaşamlarını

sürdürmeye

çalışırken

öte yandan

da geleceklerine

bir yön çizme

çabası

içerisinde

olmuşlardır.

Özellikle

1878 yılı

sonrası

dönemler

dikkate

alındığında

görülebilir

ki uzun ve

yorucu

bir yolculuktan

sonra

sırasıyla

İngiliz

yönetimi

,

Kıbrıs Cumhuriyeti

,

K.T.C. Mec

l

isi

,

Otonom Devlet ve Federe

Devlet dönemleri aşılarak K.K.T

.

C

.

Devletine ulaşılmış ve Avrupa Birliği

üyesi olmak gibi bir pozisyon yaratılmıştır. Elbette halk bu noktaya belirli bir

eğitim sayesinde ulaşmıştır. Her eğitim kademesinin birey ve toplum yaşamı

ü

ze

rinde belirli bir rolünün olduğunu biliyoruz

.

İlköğretime dayalı en az üç

yıllık genel, mesleki

ve teknik öğretim

kurumlarının

tümünü

kapsayan

ortaöğretimin de birey ve toplum yaşam

ı

üzerinde çok önemli rolü ve önemi

vardır

.

Şöyle ki;

I. Ö

ğ

r

e

nci

y

i

e

ğit

e

rek onu a

sg

ari bir gen

e

l k

ü

ltür bilgi

s

ine ula

ş

tırır.

2

.

Öğrenciye

,

ülk

e

sinin sosyo-ekonomik

ve kültürel kalkınmasında

katkıda bulunacak bilinci kazandırır

:

3. Öğr

e

nci

y

e

,

bire

y

1,:'.e

toplum sorunlarını

tanıtarak

,

çözüm

y

olları

a

ram

a

sını öğr

e

tir.

4

.

Öğr

e

ncil

e

ri ilg

i

ve bilgi

ye

tenekleri doğrultusunda bir üst kad

e

me olan

y

üks

e

k öğr

e

time hazırlar.

5

.

Öğr

e

nc

iy

i

,

mesleğe

,

ha

y

ata ve iş alanlarına ha

z

ırlar

.

Bütün bu sebeplerden dolayı ortaöğretimin

önemi ve gereği ortadayken,

eğitimle ilgili her çalışmanın

da bir önemi ve değeri olduğu bilinen bir

gerçekken

,

ortaöğretimle

ilgili yapılan

bu araştırmanın

büyük bir önem

arzettiğini rahatlıkla söyleyebilmeliyiz.

D.

Araştırmanın Sınırlılıkları

Bu araştırma:

1.

Kapsam

açısından;

K.K.T.Cumhuriyeti'nde

Genel

Ortaöğretimin

2

002-2003 eğitim öğretim yılı ile

,

2

.

Çalışacağı

kademe açısından K.K.T

.

C.'deki

Ortaöğretim

düzeyinde

olan okullarla

,

3.

Yöntem açısından Bilgi Toplama Formu modeli ile sınırlıdır.

E

. Araştırmanın Varsayımları

Bu çalışmada şu temel varsayımlardan hareket edilmiştir

.

Ortaöğretim K.K.T.Cumhuriyetinde

yaygındır.

Ortaöğretimde branş öğretmenleri yeterlidir.

·

-Ortaöğretime

bağlı okullarda sınıf başına düşen

öğrenci sayısı olması

gerekenin çok üstündedir

.

Ortaöğretimde

bina ve araç-gereç yeterliliği

bölgelere göre dengesizlik

gösterir

Ortaöğretime

bağlı

okullarda

düzenli,

sürekli

ve yönlendirici

teftiş

yeterince

gerçekleşememektedir

.

Konu yeterince araştırılmamış bir konudur.

Seçilen

araştırma

yöntemi,

bu araştırmanın

amacına

, konusuna

ve

problemini ortaya çıkarılmasına uygundur.

Bilgi toplama formu, bu araştırma için gerekli verileri toplamak açısından

gerek! i bir araçtır.

F. Tanımlar

Bilgi Toplama Formu:

Gerekli kişilerden bilgi ve kaynaklan

toplamada

yararlı olacağı düşüncesi ile hazırlanmış araç(Şahin, 1997: 1 O).

Ders Yılı: Derslerin başladığı günden,2.D .mern sonu sınavlarının

bittiği

güne kadar geçen ve iki kanaat dönemini veya iki dönemi kapsayan süre

(Sınıf geçme sınav tüzüğü mad:2).

Dönem: Ders yılının başladığı tarihten dinlenme tatilinden

Önc

e

ki son sınav günü tarihine

,

dinlenme

tatilinin bitiminden ders yılının

bitti

ğ

i

g

üne kadar geçen süre(Sınıf Geçme S

ı

nav Tüzüğü mad:2).

Eğitim Aracı

:

Öğretim programlarının

amaçlarının gerçekleştirilmesinde

yararlanılabilecek

basılı olan veya olmayan eser(T.C.M

.

E

.

B

2001 :352)

.

Gene

l

O

rtaöğr

e

tim

Dairesi:

K.K

.

T

.

Cumhuriyeti

Milli

Eğitim

Bakanlığ

ı

na bağlı (G

.

O.Ö

.

D Yasa mad

:

6);

Genel lise ve bağlı ortaokullardan,

Müstakil ortaoku

l

lardan

,

Yabancı dilde öğretim yapan lise

l

er (ko

l

ej) ve bağ

l

ı ortaokullardan,

Mesleki öğretim yapan bölüm

l

eri de içeren akademik liselerden sorum

l

u

-dai

r

e.

İ

lkö

ğ

r

et

im

O

k

ulu:

Zorunlu eğitim çağındaki ç

o

cukların eğitim

-

öğretim

gördüğü beş yıl(K.K.T.C'de

6

-

11 yaş) süreli okul(M.E.Y Mad:8)

.

K

u

rs

:

Yeni bi

l

gi, beceri, tutum ve davranış kazan

d

ırmayı

amaçlayan ve

bir öğretim programına göre yürütülen ve sonunda başarı değerlendirmesi

yapılan faa

l

iyet(T.C

.

M.E.B,2001

:353).

L

i

s

a

ns: Ortaöğretime dayalı en az sekiz yarı yıl

l

ık bir programı veya b

u

na

eş değer bir programı

kapsayan

bir yüksek

öğretim(YÖDAK

Yasa

Mad:2).

L

i

sans Ü

s

t

ü

: Yüksek lisans

,

doktora, tıpta uzman

l

ık ve sanatta yeterl

i

lik

öğretimi(YÖDAK

Yasa Mad

:

2).

Li

se:

Ortaokullar

üstü,en az üç yıllık çeşitli programlar

uygulayan

ve

ağır

l

ık verd

i

kleri pr

o

gram uyarınca adlandırılan genel liseler ve mesleki

liseler (DPÖ

,

2002:244).

M

a

arif

En

cü

m

e

n

i:

İngiliz

yönetimini,

Rum

ve

Türkler

ıçın

her

kazada

ayrı

ayr

ı

oluşturduğu

i

l

k

öğretimden

sorumlu

Ortaokul

:

İlköğretime dayalı

,

12-14 yaş grubunu

kapsayan

eğitim kademesi (DPÖ.2002: 244).

Ortaöğretim

:

İlk öğretime dayalı en az altı yıl( 12-18 yaş )süreli eğitimin

tümü

(M.E

.

Y Mad:31).

Or

taöğre

ti

m

Kurumu

:

Üç yıllık orta okullar ile ortaokul

üstü çeşitli

programlar uygulayan ve ağırlık verdikleri program uyarınca adlandırılan

genel

liseler,meslek

liseleri,teknik

liseler

ve diğer

liselerden

o

l

uşan

kurumlar(M.E.Y Mad:34).

Ö

n L

i

sans

:

Orta

öğretime

dayalı en az dört yarı yı

l

lık

bir programı

kapsayan ara insan gücü yetiştirmeyi

amaçlayan veya

l

isans öğretiminin

ilk kademesini

o

luşturan bir yüksek öğretim (Y

ÖD

AK Ya

s

a Mad:2)

.

S

ını

f

:O

rtaöğretim

süresi içinde öğrencinin bulunduğu öğretim düzeyinin

derecesi(S

ı

nıf Geçme Sınav T

ü

züğü Mad 2).

T

ali

okulla

r

:

İngi

l

iz

y

ö

netiminde

b

ugünkü

O

rtaöğreti

kurumlarının

karşılığı olan ok

u

l

l

arı ifade eden terim(Feridun, 1999 :

1

67).

Y

ü

kse

k Öğr

e

tim:

O

rta

ö

ğretime

d

aya

l

ı, en az iki y

ı

l

l

ık

yüksek öğrenim

veren eğitim k

u

rum

l

arı (M.E

.

Y mad:36)

.

Öğ

r

e

t

i

m

Y

ılı

: Ders yılının başl

ad

ığı tarihten ertes

i d

ers y

ıl

ın

ı

n

baş

l

adığı

tarihe kadar geçen süre (Sınıf Geçme Sınav Tüzüğ

ü

Mad:2).

Ör

g

ü

n Eğ

itim:

Belli yaş

-

grubundaki

ve ayni sev

i

yedeki bireylere,

amaca

göre hazırlanmış

programlarla,

b

ir okul ça

tı

sı alt

ı

nda yapılan

düzenli

eğ

i

tim (T.C.M.E

.

B

2001 :354)

.

Vak

ı

f

:

Bir malın insanlık yarar

ı

na bırakılması,

özel mülkiyet olmaktan

çıkarı

l

masıdır (Altan,1986 :4)

.

Y

a

yg

ın

E

ği

t

i

m:

Örgün eğitim sistemine hiç girmemiş yahut herhangi bir

kademesinde

olan veya

bu kademeden

çıkmış

bulunan

vatandaşlara

verilen eğitim (D

.

P

.

Ö 2002:262)

.