ASİT YAĞMURLARI

ASİT YAĞMURLARI

 Çeşitli kaynaklardan (Fabrikalar,Fosil yakıt kullanan çeşitli sanayi kuruluşları,üretim tesisleri,otomobil

egzozları) atmosfere salınan KÜKÜRT ve AZOT bileşenleri (Kükürt dioksit,Azot Oksitler)ve

Hidrokarbonlar atmosfer nemiyle birleşerek asite dönüşüp ASİT YAĞMURU şeklinde yeryüzüne düşmektedir. Normal yağmur suyunun pH’sı 6

civarında olmasına karşın günümüzde yağmurların pH’sı 4’e kadar düşmektedir. pH’nın 6’dan 5’e

düşmesi 10 kat,6 dan 4’e düşmesi ise asiditeyi 100

kat artırmaktadır.

 Endüstriyel bölgelerden atmosfere verilen ve asit yağmurunu oluşturacak olan kükürt

dioksit ve azot oksit emisyonlarının bir kısmı atmosferdeki partikül ve dumana yapışarak yer yüzeyine inip toprakta birikir,buna KURU DEPOLAMA denir.

 Bu olay emisyon kaynağının çok yakınında olabileceği gibi çok uzağında da olabilir.

Rüzgar asit reaksiyonlu parçacıkları taşır ve

bunlar da değişik yüzeylerde (Bitkiler, binalar,

arabalar vs) birikirler.

 .Kükürt dioksit ve Azot oksitler uzun süre havada kalırlar ve çoğunlukla okside olarak NİTRİK ASİT ve SÜLFİRİK ASİT şekline

dönüşürler. Bu asit partikülleri bulutları oluşturan atmosfer neminde ve yağmur

damlalarında çözünür ve ASİT YAĞMURU

halinde toprağa döner. Çözünmüş asitler

sülfat iyonu (SO

),Nitrat iyonu (NO

) ve H

iyonu içerirler. Bu iyonlar yağmur yağdığı

zaman ISLAK DEPOLAMA’yı meydana

getirir.

 Yağışlar esnasında daha önceden birikmiş

olan daha asit reaksiyonlu parçacıklar yağışla

yıkanarak yeni bir karışım oluştururlar ve bu

karışım çok daha asit reaksiyonlu bir yapıya

sahip olabilir. Kuru birikme ile asit yağışlarının

birlikte meydana gelmesi ASİT BİRİKİMLERİ

olarak adlandırılır.

Katı,sıvı ve gaz halindeki çeşitli kirleticiler hava

hareketleriyle uzun mesafelere taşınabilme niteliğindedir.

 Hakim rüzgar hızı ve yönü,

 nispi nem,

 güneş radyasyonu,

 yağışlar,

 jeomorfolojik şartlar ve

 baca yüksekliği

kirleticilerin emisyon kaynağı çevresine yayılışını etkiler.

Atmosfer koşullarına göre emisyon kaynağından

km’lerce uzağa taşınabilen kükürt ve azot oksitler

buralarda asit yağmurlarına neden olurlar.

 Atmosferdeki Sülfür ve nitrojen bileşikleri eğer asit şeklinde okside olurlarsa havada kalma süreleri daha fazla olmaktadır.Bu da önemli oranda kirletici miktarının rüzgarla emisyon kaynağından yüzlerce km. uzağa

taşınması anlamına gelmektedir. Eğer rüzgar yönü değişirse kirletici maddeler birçok farklı alana yayılır. Kuzey Avrupa da sık esen

rüzgarlar güneybatıdan kuzeydoğuya

doğrudur ve büyük bir olasılıkla da kirleticiler

kuzeydoğu istikametinde taşınmaktadır.

 Karalara düşen asit yağmurlarının bir kısmı buharlaşırken, bir kısmı süzülerek yer altı sularına karışırlar.

 Eğer zemin asitli ise Ör; Çam ormanlarında

olduğu gibi,topraktaki su daha asidik olur.

 Eğer zemin kireç bakımından zenginse

değişime uğrayarak su nötralize olur. Yılın belli kısmında su topraktan yıkanır,yani asit aşağı tabakalara taşınır. Böylece su

kaynakları ve göllere nötralize olmamış asitli su akmaya başlar.

 Sucul ortamlarda asidite bu şekilde oluştuğu

gibi, doğrudan doğruya asit yağmurları da

düşebilir.

 Kükürt ve azot oksitler çevreye doğrudan veya dolaylı olarak etki ederler. Doğrudan etkileri bölgesel,dolaylı etkileri ise hem

bölgesel hemde daha geniştir.

 Doğrudan etki emisyon kaynağından

uzaklaştıkça azalır.

 Asit yağmurlarının bazı dolaylı etkileri ;

 -Su da H iyonu konsantrasyonu arttığında sudaki organizmalar etkilenir ve toksik ağır metaller topraktan süzülerek döngüye katılır.

 -Balıklar H iyonundan dolayı fazla miktarda ağır metal içermektedirler.

 -Toprakta da kimyasal ve biyolojik yapı H iyonu tarafından değiştirileceğinden bitkiler doğrudan etkilenmiş olur.

 -İçmek suretiyle insanlar etkilenmektedirler,

 Asit yağmurları için,çevre etkilerinden biriside bölgelerin jeolojik yapısıdır. İskandinav

ülkeleri ve Kuzey Amerika çok fazla miktarda kalkerli kayalara sahip değildir.Bundan dolayı asitler nötralize edilememektedir. Avrupa dan gelen asit yağmuru Türkiye de Trakya ve

Karadeniz bölgelerini etkilemektedir. Doğu Karadeniz hariç çoğu bölgelerimizin kalkerli olmasından dolayı asit nötralize

edilebilmektedir.

 Asit yağmurları bitkilerde ibre ve yaprakların sarıdan kahverengiye kadar renk

değiştirmesine, aşırı ibre ve yaprak

dökümüne, ağaç tacında ibre ve yaprakların erken dökülmesine sebep olmaktadır. İbreli türlerde ibreler saçak halinde kendi etrafında dönerek başağı halde kururlar ve

gövdelerinde kabuk kopmaları meydana gelir.

 Asit yağmurlarının insan üzerinde de dolaylı ve dolaysız etkileri mevcuttur. Asit yağmurları ulusal olmaktan çok uluslararası bir özellik

taşır. Bu nedenle hem ulusal hem de uluslar arası tedbir alınması gerekmektedir.

 Kalp, akciğer ve üst solunum yolları

hastalıkları S ve N bileşikleri atmosferde

arttığında, artmaktadır

 Asit yağmurları yanında,dünyada sülfürik asit tesislerinden ötürü yaşanan en büyük sorun bu tesislerin bacalarından asit sisi (acid mist) yayılmasıdır.

 Asit sisi 2-7 mikron boyutlu damlacıklardan oluşur. Bu damlacıklar o kadar küçüktür ki,

havada çok uzun sürelerle asılı kalabilir ve en zayıf hava hareketleri ile bile çok uzaklara

yayılabilir.

 Bu damlacıklar kendi başlarına yayıldıkları gibi havadaki katı toz parçacıklarının üzerine yapışarak ya da kendilerinden çok daha iri olabilen su damlacıklarıyla birlikte de

yayılabiliyor.Kuşkusuz asit sisi kolayca

solunabilir ve solunum yollarında zararlar

verebilir. Bunun akciğer kanserine kadar

varan etkileri olduğu biliniyor.

 Ancak, asit sisi elbette her türlü bitkinin

yapraklarına, çiçeklerine ve bitkinin beslendiği toprağa da düşebilir, ardından gelenlerle

birlikte buralarda asidite artabilir. Bunun bitkilerin büyüme, üreme, çiçeklenme ve fotosentez süreçlerine etkileri araştırılmış,

sonuçta, fideler yalnızca asit sisi etkisi altında bırakıldıklarında büyüme hızlarının asitliğe

bağlı olarak pH düştükçe azaldığı

görülmüştür.

pH 3,5’un altına düşmüşse yaprak ve yeni filiz

ağırlıklarının da hızla azaldığı görülmüş. Aynı

durumda yaprak yüzeylerinin alanlarının da

hızla azaldığı saptanmış. Büyüme hızının

düşüşü, yaprak yüzeyi küçüklüğünden ötürü

fotosentez olanağının azalışına bağlanmıştır.

 Asit yağmurundaki kimyasallar ve asit sisi, köprüler gibi çelik yapıların korozyonuna , taş heykellerin ve taş binaların erozyonuna

sebep olmaktadır