Hadislerin Taksimi

(1)

Hadislerin Taksimi

İsnad/Tarîk Sayısına Göre Hadisler

A- Mütevatir Hadisler a) Lafzi Mütevatir

b) Manevi Mütevatir B- Âhâd Hadisler

a) Garib b) Aziz

c) Meşhur

(2)

MÜTEVATİR HABER

Yalan söylemek üzere bir araya gelmeleri âdeten ve aklen imkansız sayıdaki kalabalık bir ravi topluluğunun, yine bu niteliklere sahip bir topluluktan yaptığı rivayettir.

(3)

Tanımdaki Unsurlar

1- Kalabalık bir ravi topluluğu

2- Her tabakadaki ravilerin yalan söylemek üzere toplanması imkansız

3- Bu imkansızlığın âdeten veya aklen söz konusu olması

4- Her nesilde/tabakada bu çokluğun korunması 5- Haberin akli değil, hissi/duyulara hitab eder olması

(4)

Mütevatirin Kısımları

1- Lafzi Mütevatir

2- Manevi Mütevatir

(5)

Lafzi Mütevatir

Lafızların anlamı bozacak değişikliklere uğramadığı mütevatir çeşididir.

Misal:

رانلا نم هدعقم أوبتيلف ادمعتم يلع بذك نم

(6)

Manevi Mütevatir

Tanım: Farklı konulardan bahseden

rivayetlerin, ortak yönlerinin bulunmasıdır.

(Mânâ ile rivayet ile Manevi mütevatir farklıdır)

Örnek:

Duada ellerin kaldırılması, kabir azabıyla ilgili

rivayetler buna örnektir

(7)

ÂHÂD HABER داح ل ااا

Mütevatir haberin şartlarını

taşımayan habere Âhâd haber denir.

(8)

ÂHÂD HABERİN ÇEŞİTLERİ

1-Garib Hadis 2-Aziz Hadis

3-Meşhur Hadis

(9)

GARİB HABER

Tanım: İsnadın herhangi bir tabakasında

ravi sayısı tek kalan hadistir.

(10)

AZİZ HABER

Tanım: Ravi sayısı isnadın herhangi

bir tabakasında ikiye kadar düşen

hadistir.

(11)

MEŞHUR HADİS

İsnadın herhangi bir tabakasında ravi sayısı üç olan hadistir.

(Bu sayının üzerinde raviye sahip rivayetler Mütevatir’e

girerler)

(12)

SIHHAT DERECESİNE GÖRE HADİSLER

1-SAHİH HADİS حيحصل ااا ثايدحل ااا 2-HASEN HADİS نسحل ااا ثايدحل ااا 3-ZAYIF HADİS فيعضل ااا ثايدحل ااا

)

4 -UYDURMA HADİS)

عوضومل ااا ثايدحل ااا

(13)

SAHİH HADİS حيحصل ااا ثايدحل ااا

Adalet ve zabt sıfatlarına sahip ravilerin, muttasıl bir isnatla rivayet ettikleri, şaz ve

illetli olmayan hadistir.

(14)

SAHİH HADİSTE

BULUNMASI GEREKEN BEŞ ŞART:

1-ADALET ةلاااداعلااا 2-ZABT طبضلااا 3-İTTİSAL لاااصاتلااا

4-ŞAZ OLMAMAK ذاااش ريغ

5-İLLETLİ OLMAMAK للعام ريغ

(15)

RAVİDE ARANAN ADALET SIFATI:

1-Ravinin hadis uydurmaması 2-Ravinin yalan söylememesi 3-Ravinin fasık olmaması

4-Ravinin bid’atçı olmaması

5-Ravinin meçhul olmaması

(16)

RAVİDE ARANAN ZABT SIFATI:

1-Ravinin hıfzının kuvvetli olması

2-Ravinin vehim sahibi olmaması

3-Ravinin galat sahibi olmaması

4-Ravinin gaflet sahibi olmaması

5-Ravinin muhalefetinin

olmaması

(17)

İSNADDA ARANAN İTTİSAL SIFATI

İTTİSAL: Senedin kopuk olmamasıdır.

Her ravinin hadisi bizzat şeyhinden almış olması gerekmektedir. Böyle senedlere sahip hadislere MUTTASIL (لصتملااا ) hadis denir. Senedin kopuk olmaması durumuna İTTİSAL (لاااصاتاإ ) adı verilir. Eğer hadisin senedinde kopukluk varsa, o isnad munkatı’ (عطقنملااا ) olur.

(18)

HADİSİN ŞÂZ OLMAMASI

Şâz hakkında üç farklı görüş vardır:

1-Sika ravinin kendisinden daha üstün bir raviye muhalefet etmesidir.

2-Sika ravinin bir rivayette mutlak manada tek başına kalmasıdır.

3-Sika ravinin başka ravilere mutlak manada ters düşerek tek kalmasıdır.

(19)

HADİSTE İLLET

Bir hadisin sıhhatinin zedelenmesi için söz konusu illetin kâdıh (حاداقلااا ), yani yaralayıcı illet olması gerekir.

Buna göre, biri “hafif”, diğeri “yaralayıcı” olmak üzere iki çeşit illet söz konusu olmaktadır.

İlletin hafif olması, hadisi sıhhat derecesinden düşürmez.

(20)

SAHİH HADİSİN BUHARİ VE MÜSLİM

ESAS ALINARAK DERECELENDİRİLMESİ:

1-Buhari ve Müslim’in birlikte rivayetleri 2-Buhari’nin tek başına rivayetleri

3-Müslim’in tek başına rivayetleri

4-Buhari ve Müslim’in şartlarına uyduğu halde eserlerine almadıkları

rivayetler

5-Buhari’nin şartına uyduğu halde eserine almadıkları

6-Müslim’in şartına uyduğu halde eserine almadıkları

7-Buhari ve Müslim dışındaki hadisler

(21)

HASEN HADİS نسحل ااا ثايدحل ااا

Tanım: Adalet sıfatına sahip fakat zabt sıfatları yönünden eksik olan ravilerin, muttasıl bir

isnadla rivayet ettikleri, şâz ve illetli olmayan

hadistir.

(22)

Bu tanıma göre:

1-Adâlet 2-Zabt 3-İttisal

4-Şâz olmamak 5-İlletli olmamak

(23)

HASEN HADİSİN HÜKMÜ

Hasen hadis, sahih hadisin altında yer almakla beraber, delil olma ve amel edilme yönünden sahih hadisle aynı kuvvete sahiptir.

Hadisçiler ve fıkıhçılar hasen hadis ile amel edilmesi noktasında aynı fikirdedirler. Hatta bazı alimler hasen hadisi sahih hadisi içerisinde düşünmüşlerdir.

(24)

ZAYIF HADİS فيعضل ااا ثايدحل ااا

Tanım: Hasen hadisin altında bulunan ancak uydurma olmayan hadistir.

(25)

ZAYIF HADİSİN HÜKMÜ

Zayıf hadisin nakledilmesi ve zayıf hadisle amel edilmesi aşağıdaki iki durum dışında caizdir:

1-Zayıf hadisin itikadi bir konu ile ilgili olmaması gerekir

2-Zayıf hadisin helal ve haram gibi şer’i bir hüküm bildiriyor olmaması gerekir

(26)

ZAYIF HADİSİN ÇEŞİTLERİ

1-Muallak Hadis

قللعمل ااا

2-Mürsel Hadis

لاسرمل ااا

3-Mu’dal Hadis

لضعمل ااا

4-Müdelles Hadis

سالدمل ااا

5-Munkatı Hadis

عطقنمل ااا

(27)

MUALLAK HADİS

قللعمل ااا

Tanım: Müellifin şeyhini veya şeyhi ile birlikte diğer raviyi (ravileri) isnaddan düşürmesidir.

(28)

MU’DAL HADİS لضعمل ااا

• Mu’dal Hadis: İsnadın ortasından peş peşe iki veya daha fazla ravi düşmesiyle oluşan hadistir.

• Mu’dal hadis inkıta nedeniyle zayıftır. Araştırmalar sonucunda bu inkıta giderilemezse, Mu’dal hadisle amel edilmez.

(29)

MÜRSEL HADİS لاسرمل ااا

Mürsel Hadisin Tanımı: İsnadından sahabinin düştüğü hadistir.

Mürsel Hadiste tabii, sahabiyi isnaddan düşürerek, hadisi kendisi işitmiş gibi rivayet eder.

(30)

Tedlis سيالدتل ااا

Sözlük anlamı: Karanlıkta bırakmak, hile yapmak, göz boyamak.

Tanım: Bir ravinin, muasır olup görüşmediği veya görüştüğü halde hadisini almadığı şeyhinden hadis rivayet etmesidir.

Ravinin muasaratı ve mülakatı olduğu ve hatta kendisinden bazı hadisleri işittiği şeyhinden, işitmediği hadisleri işitmiş gibi rivayetidir.

(31)

Tedlis (سيالدتلااا ): Bir hadisi tedlis yolu ile rivayet etmek (masdar).

Müdellis (سِالدملااا ): Tedlis yapan ravi.

Müdelles (سَالدملااا ): Tedlis yolu ile rivayet edilmiş hadis (Müdelles Hadis).

(32)

Merfu (عوفرام ): Hz. Peygamber’e ait Mevkûf (فوقوام ) Sahabeye ait

Maktu (عوطقام ) Tabiîye ait

İdrâc-Müdrec (جاردام = جااردا ): Ravinin isnada veya metne ilavesi

Ziyade (ةداياز ): Aynı hadisin farklı rivayetleri karşılaştırıldığında ortaya çıkan fazla lafızlar.

(33)

TAHAMMÜLÜ’L-HADİS

Talibin/Ravinin hadisi şeyhinden almasıdır. Sekiz çeşittir:

1-Semâ (عامااس )

2-Arz veya Kıraat (ةئااراق واضرع) 3-Münavele (ةلوانام )

4-Mükatebe (ةباتاكام ) 5-İ’Lâm (ملعاا )

6-Vasiyye (ةياصو ) 7-İcâze (ةزاجاا ) 8-Vicâde (ةداجاو )

(34)

CERH VE TA’DÎL

(

لايداعتل ااا و حرجل ااا )

Cerh (حرجلااا ), “yaralamak” demektir. Bir ravinin çeşitli nedenlerle tenkid edilerek gözden düşürülmesidir.

Ta’dîl (لايداعتلااا ), cerhin aksine, bir ravinin güvenilir olduğunun –âdil olduğunun- tesbit edilmesidir.

Ta’n (نعطلااا ), “vurmak”, “kötülemek” gibi

anlamlara gelmektedir. Hadis ilminde, cerh edilen ravinin tenkid edildiği esasları ifade etmektedir.

(35)

TA’N SEBEPLERİ ةرشعل ااا نعاطمل ااا

Bir ravinin cerh edilmesine neden olan Ta’n sebepleri (^نعاطمل^ااا

ةرشعلااا ) iki kısma ayrılmaktadır:

1-Ravinin Adâletiyle İlgili Ta’n Sebepleri 2-Ravinin Zabtıyla İlgili Ta’n Sebepleri

(36)

1-Ravinin Adâletiyle İlgili Ta’n Sebepleri

1- Kizb (بذاك يوارل ااا )

2- Töhmet (بذكلاااااب يوارلااا مااهاتاإ ) 3- Bid’at (يوارلااا ةعدااب )

4- Fısk (يوارلااا قسااف )

5- Cehâlet (يوارلااا ةلااااهج )

A-Mechûlül Ayn (نيعلااا لواهجملااا ) B-Mechûlül Hâl (لاااحلااا لواهجملااا )

(37)

2-Ravinin Zabtıyla İlgili Ta’n Sebepleri

1- Su-i Hıfz ( يوارلااا ظفح ءوااس ) 2-Galat (يوارلااا طلغشحااف )

3-Gaflet (ياوارلااا ةلفغشحااف ) 4-Vehim (يوارلااا مهاو )

5-Muhalefet (تاقثلااا ةفلاااخام )

(38)

UYDURMA HADİSLER, ORTAYA ÇIKIŞI VE SEBEPLERİ

1-Uydurma hadisler Hz. Peygamber zamanında görülmedi.

2-Uydurma hadisler ilk yüzyıl içerisinde ortaya çıkmadı 3-İlk asırda hadislerin sorunu beşeri zafiyetler olmuştur.

(39)

HADİS UYDURMANIN SEBEPLERİ

1-SİYASİ SEBEPLER

2-İTİKADİ/KELAMİ SEBEPLER

3-TAASSUP (Mezhep, ırk, belde taassubu) 4-TERHÎB VE TERĞÎB

5-EKONOMİK SEBEPLER 6-İSLAM DÜŞMANLIĞI

7-KUSSÂS

(40)

1-SİYASİ SEBEPLER

1- HZ. OSMAN’IN ŞEHİD EDİLMESİ (35/656) 2- CEMEL SAVAŞI (36/656)

3- SIFFİN SAVAŞI(36/657)

4- HAKEMLER OLAYI(37/658)

(41)

İLK SİYASİ FIRKALAR VE HADİS

A-HARİCİLER VE HADİS

1-SAHABENİN KÖTÜLENMESİ 2-BÜYÜK GÜNAH MESELESİ

(42)

B-RAFİZÎLER/ŞİA VE HADİS

1-HZ. ALİ TARAFTARLIĞI 2-MUAVİYE DÜŞMANLIĞI

3-SİYASİ BAKIŞ AÇISININ HADİS USÛLÜNE ETKİLERİ

(43)

2-İTİKADİ/KELAMİ NEDENLER

ANA TARTIŞMA KONULARI

1-BÜYÜK GÜNAH MESELESİ 2-AMEL-İMAN İLİŞKİSİ

3-KADER MESELESİ 4-SIFATLAR MESELESİ

(44)

ORTAYA ÇIKAN BAZI KELAMİ EKOLLER

1-CEBRİYYE VE HADİS 2-KADERİYYE VE HADİS

3-MÜRCİE VE HADİS 4-MUTEZİLE VE HADİS

(45)

3-IRK-BELDE VE MEZHEP TAASSUBU

1-ARAPÇILIK

2-ARAPÇILIK KARŞISINDA ŞUUBİYE HAREKETLERİ 3-ŞEHİR TAASSUBLARI

4-MEZHEP TAASSUPLARI

(46)

4-TERHÎB VE TERĞÎB

1-TERHİB VE TERĞİB KAVRAMLARININ ANLAMI

2-İYİ NİYETLİ MÜSLÜMANLARIN HADİS UYDURMALARI VE “MEN KEZEBE…” HADİSİ.

(47)

6-İSLAM DÜŞMANLIĞI

ZINDIKLAR

(ZINDIKLIĞIN KÖKENLERİ-TARİHİ BAKIŞ-ESKİ İNANÇ VE KÜLTÜRLER)