K K K K T T C C
Ü Ü L L K K E E R R A A P P O O R R U U
Eylül 2013
B.H.
AB VE ULUSLARARASI İŞBİRLİĞİ ŞUBESİ
3
Resmi Adı : Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Yönetim Şekli : Cumhuriyet
Coğrafi Konumu : Akdeniz’deki beş büyük adadan biri olan Kıbrıs adası Akdeniz’in doğusunda, Türkiye’nin 100 km. güneyinde yer alır. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, adanın kuzeyindeki
%35’lik bölümü kapsamaktadır.
Zaman Ayarı - GMT : GMT’den 2 saat ileridir.
Zaman Ayarı - Türkiye : Türkiye ile aynı saat dilimindedir.
Yüzölçümü : 3.241 km2
Başkent : Lefkoşa (100 Bin)
Önemli Şehirleri : Girne (65 Bin), Gazimagosa (35 Bin)
İklimi : Akdeniz iklimi hakimdir. Yaz aylarında kurak ve sıcak iklim şartları görülür. İlkbahar ve sonbahar aylarında genellikle yağışsız ve yüksek sıcaklıkların hakim olduğu hava şartları görülür. Kış aylarında ise genellikle yağışlı ve ılıman iklim şartları hakimdir.
Resmi Dil : Türkçe
Ticari Dil : Türkçe, İngilizce
Din : Müslüman (%99), Diğer (%1)
Üyelikler : İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) (Gözlemci Üye), Ekonomik İşbirliği Teşkilatı (ECO) (Gözlemci Üye)
II. DEMOGRAFİK GÖSTERGELER
Nüfus 295 Bin (2012)
Türk Kökenli Nüfus 294 Bin Nüfus Yoğunluğu 91 kişi/km2 15-64 Yaşın Nüfusa
Oranı
%71,3 İnternet Kullanıcıları -
OECD Gelir Grubu Üst Orta Beklenen Yaşam
Süresi
74,4 Yıl (OECD Ort: 80)
İşgücü 93,4 Bin
İşsizliğin toplam işgücüne oranı
% 11,9
Kaynak: KKTC Devlet Planlama Örgütü (20.09.2013)
III. EKONOMİK GÖSTERGELER
YILLAR 2009 2010 2011
Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (Milyar ABD $) (GDP)
6,35 6,53 6,37
Gayri Safi Yurtiçi Hasıla Dünya Sıralaması
141 138 138
Kişi Başı Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (ABD Doları)
13.930 14.703 14.487
Reel GSYİH Büyüme Hızı (%) % -5,7 % 3,6 % 4,3 Enflasyon (Tüketici
Fiyatlarıyla) (%)
% 5,7 % 3,3 % 14,7
Para Birimi = Türk Lirası (TL)
Kaynak: KKTC Devlet Planlama Örgütü (20.09.2013)
IV. BİR BAKIŞTA KKTC
a) Sektörlerin Gayri Safi Yurtiçi Hasılaya Katma Değer Oranı (%) Tarım : % 6
Sanayi : % 10 Hizmetler : % 84
Kaynak: KKTC Devlet Planlama Örgütü (20.09.2013)
2002-2006 yılları arasında yüksek bir büyüme performansı gösteren KKTC ekonomisinin büyümesi, 2007 yılında yavaşlamış, 2008 ve 2009’da
5 kaydedilmiştir.
2007’de uygulamaya konan ekonomik programa göre büyüme hedefi 2010 yılı için yüzde 4,0 , 2011 yılı için yüzde 5 olarak tespit edilmiştir. Buna göre 2010 ve 2011 yıllarında büyüme hedefinin bir miktar altında kalınmıştır. 2012 yılı için büyüme oranı Programa göre yüzde 5,5 olarak belirlenmiş olup, KKTC Devlet Planlama Örgütü tarafından 2012 yılı büyüme oranının ise %4 olarak gerçekleşmiş olduğu tahmin etmektedir.
V. DIŞ TİCARETİ
KKTC’NİN DIŞ TİCARETİ (Mallar ve Hizmetler) (Milyar ABD Doları)
Yıllar İhracatı İthalatı Ticaret
Hacmi Ticaret Dengesi
2005 0,06 1,20 1,26 -1,14
2008 0,08 1,60 1,68 -1,52
2009 0,07 1,30 1,37 -1,23
2010 0,96 1,60 1,69 -0,64
2011 0,11 1,74 1,85 -1,63
2012 0,11 1,45 1,56 -1,34
2013 (ilk 3 ay) 0,03 0,39 0,42 -0,36
KKTC Merkez Bankası (20.09.2013) Başlıca İhracat Yaptığı
Ülkeler (2012)
Türkiye, Orta Doğu ülkeleri, Avrupa Birliği ülkeleri, İngiltere
Başlıca İthalat Yaptığı Ülkeler (2012)
Türkiye, Avrupa Birliği ülkeleri, İngiltere, Orta Doğu ülkeleri
Başlıca İhraç Ürünleri (İlk 5 Ürün – 2012)
1. Narenciye 2. Süt ürünleri 3. Alkollü içecekler 4. Hurdalar
5. Piliç eti Başlıca İthal Ürünleri
(İlk 5 Ürün – 2012)
1. Mineral yakıtlar ve yağlar 2. Motorlu kara taşıtları 3. İlaç
4. Konfeksiyon ürünleri 5. Demir ve çelik
Kaynak: KKTC Merkez Bankası (20.09.2013)
VI. TÜRKİYE İLE TİCARİ İLİŞKİLERİ
TÜRKİYE – KKTC TİCARİ İLİŞKİLERİ
Yıllar
Türkiye’nin İhracatı (Milyar ABD
Doları)
Türkiye’nin İthalatı (Milyon ABD
Doları)
Ticaret Hacmi (Milyar ABD
Doları)
Ticaret Dengesi (Milyar ABD
Doları)
2000 0,27 0,06 0,276 0,264
2005 0,75 0,44 0,794 0,706
2008 1,07 0,52 1,122 1,018
2009 0,77 0,42 0,812 0,728
2010 0,97 0,58 1,028 0,912
2011 1,02 0,81 1,101 0,939
2012 1,00 0,75 1,075 0,925
2013 (ilk 6 ay) 0,50 0,39 0,53 0,470
Ticaret dengesi Türkiye açısından değerlendirilmektedir.
Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) (20.09.2013)
Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu
7
2012 Yılında KKTC’nin Türkiye’den İthalatındaki Başlıca Ürünler (İlk 5)
· Mineral yakıtlar ve yağlar
· Kazanlar, makineler ve cihazlar
· Elektrikli makine ve cihazlar
· Plastik ve mamülleri
· Eczacılık ürünleri
2012 Yılında KKTC’nin Türkiye’ye İhracatındaki Başlıca Ürünler (İlk 5)
· Meyveler ve narenciye
· Süt ürünleri
· Demir ve çelik
· Sebzeler ve müstahzarları
· Kazanlar, makineler ve cihazlar
VII. YATIRIM İLİŞKİLERİ
KKTC’de milli gelir hesaplarında “Otel ve lokanta sektörü” olarak takip edilen turizm sektörü, KKTC için karşılaştırmalı üstünlüğe sahip ilk sırada gelen sektör olup, en yüksek yatırım potansiyeli taşıyan sektördür. Sektörün GSYİH içindeki büyüklüğü 2011 yılında yüzde 4,9 olmuştur. 2010 yılında yüzde 4,2 oranında büyüyen sektör 2011 yılında yüzde 8 oranında büyüyerek 322 milyon TL’lik bir büyüklüğe ulaşmıştır. Sektörün karşılaştırmalı üstünlüğünün ve ileride doğacak fırsatların değerlendirilebilmesi amacıyla 1995-2008 yılları arasında muhtelif turizm master plan ve envanter çalışmaları yapılmış, büyük otellerin yanı sıra ev pansiyonculuğu, özel ilgi turizmi, eko turizm gibi turizmde çeşitlilik üzerine bir yapı kurulması planlanmıştır. Yabancı ve yerli yatırımcıların turizm sektörüne yönelmesi için 1987 yılında “Turizm Endüstrisi Teşvik Yasası” ve 2000 yılında da Genel Teşvik Yasası yürürlüğe konulmuştur. Turizm alanlarının geliştirilmesi kapsamında Bafra Turizm bölgesi oluşturulmuştur. Bu kapsamda, büyük kapasiteli tesislerin kurulması amacıyla uluslararası ve özellikle Türk turizm yatırımcıları bölgeye çekilmektedir. Otelcilikte KKTC’de 2008-2011 döneminde yatak kapasitesi yüzde 28 oranında artmıştır. Yıllık doluluk oranı ortalama ise yüzde 41,2 olarak gerçekleşmektedir. 2011 yılında; doluluk oranı yüzde 13, konaklama oranı ise yüzde 25 artmıştır.
KKTC’de yatırım için ikinci büyük sektör ise inşaat sektörüdür. Sektör, ekonomik ve sosyal kalkınmanın temel unsurlarından biri olup, diğer sektörlerin gelişmesi ve arasındaki ilişkilerin düzenli ve seri olabilmesi için bir etkendir. Bu niteliği ile inşaat sektörü için ekonomide lokomotif güç tanımlaması yapılmaktadır. Sektör, başta konut olmak üzere bina, fabrika, yol, kanalizasyon, liman, havaalanı, su regülatörü, gölet, baraj gibi inşaat işlerini bünyesinde toplarken, bahçe mimarisi dahil, park tanzimi, anıt ve heykel türü inşaatları da kapsamına almaktadır. İnşaat işleri altyapı ve üstyapı olarak
sınıflandırıldığı gibi bu sektör bina ve bina dışı inşaat işleri olarak da ayırıma tabi tutulmaktadır. 2001 ekonomik krizinden sonra Türkiye’nin genel ekonomik performansındaki iyileşme, enflasyon ve faizlerin düşmesi ve Türk Lirası’nın değer kazanması KKTC’ye de olumlu yansımış ve özellikle Annan Planı ile birlikte mülkiyet rejiminde hissedilen olumlu beklentiler nedeniyle inşat sektöründe olumlu gelişmeler olmuştur. Son dönemde sıkışıklık yaşayan inşaat sektöründe, değerlendirilmeyen mevcut yapıların ve yapılacak yeni yapıların yatırım aracına dönüştürülmesi ve sektörel canlılık yaratmak için 9/7/2007 tarihinde 63/2007 sayılı Mortgage Yasası (Konut Edindirme Yasası) çıkarılmıştır. Bu yasa ile hem tüketicilerin hem de müteahhitlerin haklarının korunması düşünülmektedir. Mortgage yasası ile tüketicilere uzun vadeli, düşük faizli konut edindirme kredisi sağlanmaktadır. Konut, peşin alınarak, bankayla alıcının birlikte belirlediği sözleşme taksitlerine göre ve 20 yıla kadar varabilen sürede kira öder gibi konut sahibi olunabilmektedir. Bu yasanın, inşaat şirketlerinin finans kuruluşları ile faaliyetlerine olanak sağlayarak inşaat sektörünün önünü açması ve sektörel canlılık yaratması inşaat sektörünü KKTC’de yatırım yapılabilecek en avantajlı sektörlerden biri haline getirmiştir.
Kaynak: T.C. Lefkoşa Ticaret Müşavirliği
VIII. TÜRKİYE-KKTC İLİŞKİLERİNDE SON GELİŞMELER
Türkiye, KKTC’nin en yakın ilişkiye sahip olduğu ülke konumundadır. KKTC bütçesinin yaklaşık %32’si Türkiye'den gönderilen yardımlardan oluşmaktadır.
Türkiye ile KKTC arasındaki konjonktürel ilişkiler son dönemde daha çok Akdeniz’deki enerji kaynakları üzerinden şekillenmektedir. Bu kapsamda, Kıbrıs Rum Kesimi’nin Doğu Akdeniz'de petrol ve doğalgaz sondajına başlamasının ardından, Türkiye ile KKTC de benzer bir adım atılacağını duyurmuşlar ve Türkiye ile KKTC arasında kıta sahanlığına ilişkin anlaşma yapılmıştır. Bu amaçla, Akdeniz’de yapılacak aramalar için KKTC ile Türkiye arasında 2012 yılında New York’ta Kıta Sahanlığını Sınırlandırma Anlaşması imzalanmıştır.
İki ülke arasındaki önemli anlaşmalar:
Türkiye ile Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Arasında İşgücü Anlaşması (15.08.1988) Türkiye ile Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Arasında Gelir Üzerinden Alınan Vergilerde Çifte Vergilendirmeyi ve Vergi Kaybını Önleme Anlaşması (26.12.1988) Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Ticaret ve Ekonomik İşbirliği Anlaşması (01.02.1999)
Türkiye ile Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Arasında Turizm Alanında İşbirliğine İlişkin Mutabakat Belgesi (23.10.2001)
9 (11.10.2005)
Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Sağlık Alanında İşbirliğine İlişkin Anlaşma (22.10.2008)
Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Ekonomik ve Mali İşbirliği Protokolü (30.12.2009)
Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Gümrük Konularında İşbirliği ve Kaçakçılığın Tespiti ve Önlenmesine İlişkin Protokol (12.03.2011)
Kaynak: T.C. Dışişleri Bakanlığı
IX. TEMSİLCİLİK ADRESLERİ
Türkiye’nin KKTC’deki Temsilcilikleri T.C. Lefkoşa Büyükelçiliği
Büyükelçi: Halil İbrahim Akça
Adres: Bedrettin Demirel Cd. Lefkoşa/KKTC Tel.: (0392) 600 31 00
Faks: (0392) 228 22 09 – (0392) 228 51 18 E-posta: buyukelcilik.lefkosa@mfa.gov.tr KKTC’nin Türkiye’deki Temsilcilikleri
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Ankara Büyükelçiliği Büyükelçi: Mustafa Lakadamyalı
Adres: Rabat Sk. No: 20 Gaziosmanpaşa/Ankara Tel.: (0312) 446 29 20 – (0312) 446 01 85
Faks: (0312) 446 52 38
E-posta: info@kktcbe.org.tr bilgikonsolosluk@kktcbe.org.tr Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti İstanbul Başkonsolosluğu Başkonsolos: Servet Dorak
Adres: Yeni Gelin Sk. No: B 24/1 Balmumcu Beşiktaş/İstanbul Tel.: (0212) 227 34 90-91-92
Faks: (0212) 227 34 93
E-posta: istanbul@kktcbe.org.tr
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti İzmir Konsolosluğu Konsolos: Uğur Umar
Adres: Gaziosmanpaşa Bulv. No: 30 Süreyya Reyent İş Merkezi Kat: 4 No:
308 Konak/İzmir
Tel.: (0232) 489 77 89 – (0232) 489 49 14
Faks: (0232) 489 58 92
E-posta: izmir@kktcbe.org.tr
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Mersin Konsolosluğu Konsolos: Zalihe Erden
Adres: Atatürk Cd. Karadeniz Apt. No: 71/3 Mersin Tel.: (0324) 237 24 82-83
Faks: (0324) 237 25 20
E-posta: mersin@kktcbe.org.tr X. FAYDALI BAĞLANTILAR
KKTC Cumhurbaşkanlığı (www.kktcb.org) KKTC Başbakanlık (www.kktcbasbakanlik.org) KKTC Dışişleri Bakanlığı (www.trncinfo.com) KKTC Enformasyon Dairesi (www.trncpio.org) KKTC Maliye Bakanlığı (www.kktcmaliye.com)
KKTC Ekonomi ve Enerji Bakanlığı (www.kktceeb.com) KKTC Turizm Çevre ve Kültür Bakanlığı (tckb.gov.ct.tr) KKTC Devlet Planlama Örgütü (www.devplan.org) KKTC Merkez Bankası (www.kktcmerkezbankasi.org)
Kıbrıs Türk Yatırım Geliştirme Ajansı (www.investinnorthcyprus.org) Kıbrıs Türk Ticaret Odası (www.ktto.net)
Kıbrıs Türk Sanayi Odası (www.kktcsanayiodasi.org)
