LEYLEK HALKALAMA ÇALIŞMALARI Amaç, Yöntem, Uygulama, Önemli Hususlar ve Sonuçlar

LEYLEK HALKALAMA ÇALIŞMALARI

Amaç, Yöntem, Uygulama, Önemli Hususlar ve Sonuçlar

Orhan GÜL

Ege Üni., Fen Fak., Biyoloji Bölümü Tabiat Tarihi Uyg. ve Arş. Merkezi

Bornova - İZMİR

Leylek Halkalamanın Amacı

Leyleklerin;

 yaşam süresi,

 göç hareketleri,

 yuva yerine dönüş,

 eş seçimleri,

 ölüm nedenleri vb. konularda

fikir sahibi olabilmek amacıyla gerçekleştirilmektedir.

Yöntem

 Çalışmalarda en az 7 kişilik bir ekip olmalı;

 1 halkacı,

 1 yardımcı halkacı (tutucu),

 1 yakalayıcı,

 1 yardımcı yakalayıcı (aynı zamanda aracı kullanır).

 1 taşıyıcı,

 1 katip,

 1 elektrik dağıtım görevlisi.

 Leylek halkalamada en önemli hususlardan biri yavruların 4-6 haftalık olmasıdır. Çünkü;

 4 haftadan küçük yavruların tibiotarsus boyları halka takmak için kısa olacaktır.

 6 haftadan büyük yavrular ise daha heyecanlı olurlar ve yuvadan atlama riski taşırlar.

Yöntem



Gerekli ekipmanlar;

 Sepetli vinç (Bom) ya da itfaiye aracı: Yuvalara erişebilmek için,

 Sepet: Leylekleri yuvadan aşağı/yukarı taşımak için

 Halat: Sepete bağlayıp, sepeti indirip/çekmek için,

 Karabina: Sepet ile halat arasında sağlam bir bağlantı için,

 Hassas tartı: Ağırlık ölçümü için,

Yöntem



Gerekli ekipmanlar;

 Bez: Leyleklerin strese girmesini önlemek amacıyla gözlerini örtmek için ince kumaştan,

 Cetvel: Kanat ve tarsometatarsus uzunluklarını ölçmek için,

 Kumpas: Gaga uzunluğunu ölçmek için,

 Metal ve/veya plastik halka: Kuşu halkalamak için,

 Halkalama pensi: Halkayı takmak için,

 Kayıt defteri: Halkalanan kuşlara ait ölçüm değerlerini ve halka kodlarını kaydetmek için kullanılır.

Uygulama

1. Leylek yavrularının uygun büyüklüğe (4-6 hafta) ulaştığı düzenli izleme çalışmaları ile belirlenir.

Uygulama

2. Elektrik direği, baca, çatı vb.

üstündeki Leylek yuvalarına

“Bom” ya da “itfaiye aracı”

sayesinde yaklaşılır.

Uygulama

3. Yuvadaki yavrular her seferinde bir yavru olmak üzere sepet

yardımıyla aşağıya indirilir.

Uygulama

4. İndirilen yavrunun ilk olarak sepet

içindeyken ağırlığı ölçülür. Ancak

sepetin darası alınmalı ve

ölçümden düşülmelidir.

Uygulama

5. Ağırlık ölçümünden sonra Leylek yavrusu tutucu tarafından sepetten alınarak bez yardımıyla gözleri örtülür, böylece stres azaltılır.

Uygulama

6. Halkacı tarafından gaga, kanat ve tarsometatarsus ölçümleri yapılır.

Uygulama

7. Son olarak halka kuşun tibiotarsus kısmına halkalama pensi yardımıyla takılır.

Uygulama

8. Ardından tutucu kuşu sepete yerleştirir.

Uygulama

9. Halkalanan yavrunun içinde olduğu sepetin kolları karabinaya

geçirilir ve kuş halat yardımıyla yukarıya çekilir.

Uygulama

10. Yukarıya çekilen leylek yavrusu sepetten çıkartılarak yuvaya bırakılır.

Ardından bir sonraki yavru alınarak halkalanması için aşağıya gönderilir ve süreç yeniden başlar.

Dikkat Edilecek Hususlar

 Yuvaya yaklaşırken sakin olunmalı,

 Çalışmalar sırasında ekip arasında iş bölümü yapılmalı,

 Çalışmalar sırasında elektrik akımının kesildiğinden emin olunmalı,

 Sepetli vincin içinde çalışanların düşme riskine karşılık kendilerini kemer yardımıyla sepete bağlamalı,

 Sepet içinde aşağıya indirilen / yukarıya çekilen leylek yavrularının emniyete alınması amacıyla uygun uzunluktaki halatın bir ucu vinç sepetine bağlanmalı diğer ucu ise karabinaya bağlanarak leyleğin olduğu sepetin kollarına geçirilmeli,

 Leyleklerin yuva zeminini yumuşatmak amacıyla yuvaya getirdikleri ip, çöp vb. malzemenin zamanla leylek yavrularının ayağına dolanması nedeniyle kangren, ayak kopması vb. durumlarla karşılaşılabileceğinden çakı, bıçak, makas vb. aletler ile acil müdahale kiti bulundurulmalıdır.

Sonuçlar

 4 yıllık çalışmalar sonucunda;

 597 yavru Leylek halkalandı

Yıl Çiğli Menemen Selçuk Sındırgı Söke Toplam

2010 - - 80 - - 80

2011 - - 76 44 72 192

2012 9 33 71 41 56 210

2013 - 16 53 - 46 116

Toplam 9 49 280 86 174 597

Sonuçlar

 597 halkalı Leylekten;

 22’si hakkında geri bildirim alınmıştır!

13%

26%

61%

Göç Üreme Ölüm

Sonuçlar

 Leyleklerin doğdukları bölgenin 25 km etrafında kuluçkaya yattığı bilinir, ancak;

 2010 yılında Selçuk’ta yumurtadan çıkan bir Leylek yavrusu dört yıl sonra Aydın’ın Söke ilçesine bağlı Karahayıt köyü’nde üremiştir.

 Kuş uçuşu mesafe yaklaşık 40 km!

 Benzer şekilde 2011 yılında Söke-Gölbent Köyü’nde yumurtadan çıkan bir Leylek 2013 yılında Yunanistan’ın kuzeyinde yer alan Kerkini Gölü yakınındaki bir köyde üremiştir.

 Kuş uçuşu mesafe yaklaşık 520 km!

 Gözlemler arttıkça detaylar da netleşecektir.

ve dinlediğiniz için siz değerli katılımcılara teşekkür ederim…

Bu çalışmalara katkı sağlayan ortaklarımıza;