YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARMA İŞLERİNİN KAPSAMI

(1)

1 YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARMA İŞLERİNİN KAPSAMI

İsmail PAMUK-Yeminli Mali Müşavir

Gündüz ÇELİK-Serbest Muhasebeci Mali Müşavir

1-Giriş

İnşaat en genel anlamıyla, malzeme ve emek kullanılarak bir yapının ortaya çıkarılması faaliyetini ifade etmektedir. Türk hukuk sistemi içinde inşaat kavramının, İşkolları Tüzüğü hariç, doğrudan tanımlanmamış olmasına karşılık, farklı kanunlarda ve alt düzenlemelerde çeşitli isimlerle kavrama değinilmiştir.

Vergi hukukumuzda inşaat işleri; yıllara yaygın inşaatlar ve özel inşaatlar olarak ikili sınıflandırmaya tabi tutulmaktadır. Yıllara yaygın inşaat ve onarma işlerine ilişkin kanuni düzenlemeler Gelir Vergisi Kanunu’nun 42, 43 ve 44’üncü maddelerinde yapılmıştır.

Zikredilen Kanunun 42’nci maddesi uyarınca, birden fazla takvim yılına sirayet eden inşaat (dekapaj işleri de inşaat işi sayılır) ve onarma işlerinde kar veya zarar işin bittiği yıl kati olarak tespit edilir ve tamamı o yılın geliri sayılarak, mezkur yıl beyannamesinde gösterilir.

Madde hükmünden anlaşıldığı üzere, yıllara yaygın inşaat ve onarma işlerinden elde edilen gelirler, dönemsellik ilkesinden ayrılarak, işin bittiği yıl beyannamesiyle beyan edilmekte ve nihai olarak vergilendirilmektedir. Vergi idaresi ve literatüre göre, bir işin yıllara yaygın inşaat ve onarma işi kapsamında vergilendirilebilmesi için; inşaat veya onarma işi olması, birden fazla takvim yılına sirayet etmesi ve başkasının nam ve hesabına yapılması gerekmektedir. Kanunda açıkça düzenlenmiş olduğundan ilk iki şart konusunda herhangi bir tereddüt bulunmamaktadır. Buna karşılık işin başkasının nam ve hesabına yapılması şartı kanunda düzenlenmiş bir şart olmadığından tartışmaya açıktır. Ancak söz konusu mesele başka bir çalışmanın konusunu oluşturduğundan, bu çalışmada konuya şerh düşülmekten öte bir açıklamaya yer verilmeyecektir.

Çalışmada ilk olarak inşaat ve onarma kavramları ele alınmış, ardından hangi işlerin yıllara yaygın inşaat ve onarma işi kapsamında vergiye tabi tutulacağı açıklanmaya çalışılmıştır.

2-İnşaat ve Onarma Kavramları

İnşaat kavramının, bir yandan inşaatın altyapısını oluşturan arsa ve arazi, bir yandan da madde ve malzeme ile emek harcanarak yapı oluşturma faaliyetini ifade ettiği ileri sürülmüştür¹. İnşaat işlerini, malzeme ve işçilik kullanılmak suretiyle meydan getirilen bir

1Mehmet Şenlik, “İnşaat Muhasebesi”, Maliye ve Hukuk Yayınları, Güncelleştirilmiş ve Genişletilmiş 4.

Baskı, Ankara, 2011, s.4.

(2)

2 taşınmazın yapı kısmına ait faaliyetler şeklinde tanımlamak da mümkündür². Başka bir tanıma göre inşaat, iş sahibi veya müteahhidin bir yapı eseri ortaya çıkarmasıdır³. Bir eser ortaya çıkarmayı taahhüt eden kişiye müteahhit, bu eseri ayni veya nakdi bir bedel karşılığında yaptıran kişiye iş sahibi, bu ikisi arasındaki sözleşmeye de eser sözleşmesi denilmektedir⁴.

Kamu İhale Kanunu’nun 4’üncü maddesi uyarınca yapım; bina, karayolu, demiryolu, otoyol, havalimanı, rıhtım, liman, tersane, köprü, tünel, metro, viyadük, spor tesisi, alt yapı, boru iletim hattı, haberleşme ve enerji nakil hattı, baraj, enerji santrali, rafineri tesisi, sulama tesisi, toprak ıslahı, taşkın koruma ve dekapaj gibi her türlü inşaat işleri ve bu işlerle ilgili tesisat, imalat, ihzarat, nakliye, tamamlama, büyük onarım, restorasyon, çevre düzenlemesi, sondaj, yıkma, güçlendirme ve montaj işleri ile benzeri yapım işlerini ifade eder. Bu tanımın, inşaatın kavramına en yakın tanım olduğu ileri sürülmüştür⁵.

İmar Kanunu’nun 5’inci maddesi hükmü mucibince yapı; karada ve suda, daimi veya muvakkat, resmi ve hususi yeraltı ve yerüstü inşaatı ile bunların ilave, değişiklik ve tamirlerini içine alan sabit ve müteharrik tesislerdir.

İşkolları Tüzüğünde⁶ inşaat; bina, yol, köprü, demiryolu, tünel, metro, kanalizasyon, liman, dalgakıran, havuz, istihkam, hava alanı, dekovil ve tramvay yolu, spor alanları yapımı gibi her çeşit yapıcılık işleri ile bunların etüt, proje, araştırma, bakım, onarım ve benzeri işler olarak açıklanmıştır. Bu tanım, mevzuat içinde doğrudan inşaatın ne olduğunu açıklayan tek tanımdır.

KDV Genel Uygulama Tebliği’ne göre yapım işleri KDV tevkifatına tabidir. İlgili Tebliğde tevkifata tabi yapım işlerinin; bina, karayolu, demiryolu, otoyol, havalimanı, rıhtım, liman, tersane, köprü, tünel, metro, viyadük, spor tesisi, alt yapı, boru iletim hattı, haberleşme ve enerji nakil hattı, baraj, enerji santrali, rafineri tesisi, sulama tesisi, toprak ıslahı, dekapaj, taşkın koruma ve benzerlerine ilişkin her türlü inşaat işleri ile bu yapılar ve inşaat işleri ile ilgili tesisat, imalat, ihrazat, nakliye, ısıtma-soğutma sistemleri, ses sistemi, görüntü sistemi, ışık sistemi, tamamlama, boya badana dahil her türlü bakım-onarım, dekorasyon, restorasyon, çevre düzenleme, dekapaj, sondaj, yıkma, güçlendirme, montaj, demontaj ve benzeri işler olduğu belirtilmiştir.

Gelir Vergisi Kanunu’nun 42’nci maddesinin uygulanmasında inşaat işi sayılan dekapaj ise, bina yapılacak bir arsanın veya dolgu yapılacak bir arazinin üzerindeki bitkisel veya yumuşak toprağın, açık maden işletmelerinde cevher üzerindeki toprağın sıyrılması

2Şükrü Kızılot, “İnşaat Muhasebesi Vergilendirilmesi Mevzuatı ve Asgari İşçilik”, Yaklaşım Yayıncılık, 17.

Baskı, Ankara, 2012, s.48.

3İshak Kara, “İnşaat İşyerleri ve İnşaatta Çalışan İşçilerin Tescili”, Lebib Yalkın Mevzuat Dergisi, Sayı:52, Nisan 2008, s.260.

4Cengiz Kostakoğlu, “İçtihatlı İnşaat Hukuku ve Kat Karşılığı İnşaat Sözleşmeleri”, Beta Basım, 7. Baskı, İstanbul, 2010, s.17.

5Atilla Kavan, “Yurt Dışında Yapılan İnşaat, Onarım, Montaj İşleri İle Teknik Hizmetlerden Sağlanan Kazançlara İlişkin Kurumlar Vergisi İstisnası”, Vergi Sorunları Dergisi, Sayı:292, Ocak 2013, s.63.

6Bakanlar Kurulu’nun 10/11/1983 tarih ve 83/7376 sayılı kararına istinaden 06/12/1983 tarih ve 18243 sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanmıştır. İşkolları Tüzüğünün; İşkolu Sıra No:15, Bölüm No:4, Büyük Grup No:40’da inşaat yer almaktadır.

(3)

3 işlemi olarak tanımlanmaktadır⁷. Başka bir tanımda dekapaj işinin, en genel anlamıyla çevre kesme olduğu ve genellikle baraj inşaatlarıyla yeryüzüne yakın olup galeriler açılmak suretiyle işletilmesi rasyonel sayılmayan kömür yataklarının üzerine açmak şeklinde ortaya çıktığı belirtilmiştir⁸.

Onarma, bir taşınmazın iskeleti dışında bozulma, eskime, çürüme, harap olma gibi durumlarda bu kısımlarının tamirat ve yenileme faaliyetlerini ifade eder⁹.

3-İnşaat ve Onarma İşlerinin Kapsamı

İşkolları Tüzüğü, Kamu İhale Kanunu (m. 4) ve KDV Genel Uygulamada Tebliğinde belirtilen yapım işleri, inşaat ve onarma işi kapsamda değerlendirilecektir. Diğer yandan inşaat ve onarma işi kapsama girip girmediği konusunda tereddüde düşülen işlerle ilgili genel olarak idari görüşlerle çözüm sağlanmıştır. Bir görüşte, vergi idaresince yıllara yaygın inşaat ve onarma işlerinin tespitinde, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı’nın İK çerçevesinde belirlemiş olduğu işleri esas aldığı öne sürülmüştür¹⁰. 21/11/2003 tarih ve KDVK-5/2003-5 sayılı KDV Sirkülerinde inşaat taahhüt işi kapsamında değerlendirilen işler aşağıda belirtilmiştir¹¹.

-Ahşap taban rabıtası,

-Alüminyum doğrama, alçıpan tavan (alüminyum, polikarbon levha vb.) çatı kaplama, çatı trapez, alüminyum cephe giydirme aydınlatma armatür ve spotları,

-Amerikan panel kapı, mutfak dolabı ve PVC pencere yapımı, -Artezyen kuyusu ve elektrik trafosu,

-Bahçe içi doğalgaz servis hattı,

-Bahçe ve çim aydınlatma armatürleri teslim ve montajı, -Bahçe yollarına kilitli parke taşı döşenmesi,

-Balkon veranda ve korkuluklarının imalat ve yerine montajı,

7Zekeriya Uyanık, “193 Sayılı Gelir Vergisi Kanununa Göre Yıllara Sari İnşaat ve Onarma İşlerinde Müşterek Genel Giderler ve Amortismanların Dağıtım Şekli”, Maliye ve Sigorta Yorumları Dergisi, Sayı:499, 1 Kasım 2007, s.65.

8Hasan Yalçın, “Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım İşlerinin Vergilendirilmesi (I)”, Mükellefin Dergisi, Sayı:114, Haziran 2002, s.114.

9Bu tanım, Ankara VDB Mükellef Hizmetleri Gelir Vergileri Grup Müdürlüğü’nün 26/10/2011 tarih ve B.07.1.GİB.4.06.16.01-2011-GVK-42-2-929 sayılı özelgesi ile Kayseri VDB Mükellef Hizmetleri Grup Müdürlüğü’nün 14/03/2014 tarih ve 50426076-120.01.02.08[42-2012/20524]-24 sayılı özelgesinde yer almaktadır.

10Zübeyir Bakmaz, “Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım İşlerinde Kazanç Tespiti ve Dönem Sonu İşlemleri (I)”, Lebib Yalkın Mevzuat Dergisi, Sayı:49, Ocak 2008, s.190.

11Zikredilen Sirkülerde esasen konut yapı kooperatiflerine yapılan inşaat taahhüt işlerine ilişkin açıklamalar yapılmıştır. Bahse konu işler Bayındırlık ve İskan Bakanlığı’nın görüşü alınarak değerlendirilmiştir.

(4)

4 -Barbekü yapım işi,

-Bekçi ve şantiye evi inşaatı, -Box yapım,

-Cam mozaik kaplama işi,

-Çatı katı yan duvar üstü, pencere ve balkon üstlerine mermer, baca dibi güvercinlik dereleri, su olukları,

-Çelik kapı imalatı, montajı ve pres kapı yapım işi, -Çevre düzeni işleri,

-Çocuk parkı, plastik dış cephe kaplama malzeme montaj işi, -Duşakabin montaj yapım işi,

-Eco therm tipi garaj kapıları ve motorlarının teslimi ve montaj işi, -Elektrik temini ve direk tipi trafo,

-Fayans ve karo yerine ikame edilen duvardan duvara rafting makine halısı döşenmesi, -Ferforje demir işleri,

-Gazbeton elemanları, -Hasır çelik yapım,

-Hazır beton imal edilip mikserlerle götürülerek kalıplara dökülmesi işi (çimento, çakıl, kum ve suyun transmikserlerle karıştırılarak ve şantiyeye nakledilerek pompalarla daha önce hazırlanmış betonarme kalıplara basılması),

-Hazır demir imalatı (betonarme demirlerinin projesine göre imalatçı tarafından fabrikada kesilip etriye, çiroz, pilye, gönye ve diğer bükme işlerinin hazırlanıp inşaat sahasına nakli ve kalıbı hazır katlara çıkarılıp yine projesine göre yerine monte edilerek beton atmaya hazır hale getirilmesi işlemi),

-Hoparlör tesisatı, -İnce sıva, kör kasa,

-Isı merkezi pompa grupları, ısıtma eşanjörü, ısıtma şebekesi, boru tesisatlarının izalasyon malzeme ve montajı,

(5)

5 -Isı ve su ve sığınak izolasyon işi,

-Isıcam teslimi ve montajının ayrı ayrı taahhüt edilmemesi şartıyla ısıcamın konutlara monte edilmesi,

-İstinat duvarlarının yapımı, ara yolların yapımı, yan duvarların yapımı ve fens teli ile çevrilmesi işi,

-Kamelya yapım işi,

-Kartonpiyer alçı ve montaj işleri, -Kapı kolu teslimi ve montajı işi,

-Kapı zilleri, kapı görüşmeli kat telefonları, -Klima tesisatı yapımı (split klima tesisatı), -Kombi ve tesisatı işi,

-Kombi makinesi alımı-montaj işleri,

-Konutlara bilgisayar sistemli elektronik elektrik sayacı takılması,

-Konutların mermer, doğrama ve pencerelerin pen cinsinden yapımı,

-Kooperatifin arsasına getirilecek yüksek gerilim hattı ile yüksek gerilim trafolarının satın alınması ve satıcı tarafından monte edilmesi,

-Kooperatiflerin kalorifer bacalarının yapım ve yapılmış bacaların tadil edilmesi,

-Kooperatiflerin konut inşaatlarına başlamak üzere arazilerinde yaya ve trafik yollarının açılarak, maki ve bitkilerin temizlenmesi, buna bağlı olarak kayaların kırılarak yaya ve trafik yollarının açılması,

-Kum çıkarma ve nakli,

-Makine alçı sıva, alçı dekorasyon,

-Manyetik tip su arıtma cihazının, içinden geçirilen sert suyun yumuşatılmasından sonra kullanıcılara verilmesini sağlayan cihaz,

-Merkezi ısıtma sistemlerinin doğalgaza dönüştürülmesi ve doğalgaz hattı döşenmesi, -Merkezi kilit, zil sistemi ve diyafon sistemi (görüntülü diyafon cihazı ve tesisatı yapım işi dahil),

(6)

6 -Mermer merdiven, sahanlık, limonluk, süpürgelik ve eşik yapımı,

-Mermer yapımı ve taş şömine işi,

-Mermer merdiven dış cephe taş kaplama işi, -Mutfak aspiratörü ve montajı işi,

-Paratöner yapım işi,

-Park ve sokak elektrik işleri,

-Prefabrik döşeme kirişleri yapım işi,

-Pencere ve balkon denizliklerinin yaptırılması işi, -Ponzablok hafif yalıtım sistemleri,

-Prefabrik trafo istasyon inşaatı ve bina içindeki hücre inşaatları, -PTT telefon şebekesi hafriyat, menol ve büz imalatı işi,

-Saçak beton atılması ve blokların dış kapı girişlerinin mermer kaplanması işi, -Sığınak inşası işi,

-Su yalıtım işlemi,

-Subasmanı ve binanın kaba inşaatı,

-Telefon şebekeleri ankastraları yaptırılması, çöp toplama kapları (konteynır) yapımı, -Temel duvarların beton ile desteklenmesi işi,

-Temel kazma, düzeltme, yol açıp çakıl serme işi, -Tesfiye tabakası (şap yapım işi),

-Toprakaltı betonarme perde duvarlarının su yalıtımı işi, -Trafo binası yapımı işi,

-Tranşe-tesisat bağlama yapım işi,

-Yağmur suyu olukları ile indirme boruları montajı işi,

(7)

7 -Yangın merdiveni,

-Yol ve sanat yapıları inşaatı işi.

Konuya ilişkin özelgeler tetkik edildiğinde aşağıda belirtilen işlerin de inşaat ve onarma işi kapsamında değerlendirilmiş olduğu görülmektedir.

-Tüvenan kömürünün çıkarılması sırasında çıkan hafriyatın döküm sahasına taşınması ve serilmesi işi (bu iş, dekapaj işi niteliğindedir)¹²,

-Elektromekanik işlerin havalandırma sistemi, ısıtma ve soğutma sistemi, buhar sistemi, yangın sistemi, sıhhı tesisat, sismik koruma sistemi, hvac otomasyon sistemi gibi tesisat işleri¹³,

-Pencere doğramalarının PVC’ye dönüştürülmesi, çevre emniyeti fens teli yapılması ile kalorifer borularının değiştirilmesi işi¹⁴,

-Gemi ve römorkör inşası¹⁵,

-Çelik imalat ve demir doğrama işleri¹⁶,

-Elektrik dağıtım şebekelerinin; arıza onarımı, periyodik bakımı, montajı, demontajı, güzergah değişikliği, karakteristiğinin değiştirilmesi, şebekelerin ıslahı amacıyla kapasite artırımlarının yapılması işleri¹⁷,

-Eski boyahanenin modernizasyonu (lokomotif boyama ve kurutma fırını ve kabini yapımı)¹⁸,

-Trafo merkezleri için sistem temini, montajı ve çalıştırılması¹⁹,

12Ankara VDB Mükellef Hizmetleri Gelir Vergileri Grup Müdürlüğü’nün 20/08/2013 tarih ve 38418978-120[42- 13/1]-878 sayılı özelgesi.

14İstanbul VDB Mükellef Hizmetleri Gelir Vergileri Grup Müdürlüğü’nün 24/08/2011 tarih ve B.07.1.GİB.4.34.16.01-GVK 42-1391 sayılı özelgesi.

15Büyük Mükellefler VDB Mükellef Hizmetleri Grup Müdürlüğü’nün 22/02/2012 tarih ve B.07.1.GİB.4.99.16.02-GVK-42-62 sayılı özelgesi. Söz konusu özelgede; “Gelir Vergisi Kanununun sözü edilen maddesinde, inşaat işleri arasında bir ayrım yapılmamış olup tüm inşaat işleri kapsama alınmıştır. Bu çerçevede, gemi inşaatı işinin de inşaat ve onarım işi olarak kabulü gerekir. Ayrıca, Vergi Usul Kanununun 271 inci maddesinde yer alan “İnşa edilen binalarda ve gemilerde, imal edilen makine ve tesisatta, bunların inşa ve imal giderleri, satın alma bedeli yerine geçer.” hükmü ile de gemi yapımı, inşaat işi olarak kabul edilmiştir.”

şeklinde açıklama yapılmıştır.

16İstanbul VDB Mükellef Hizmetleri Gelir Vergileri Grup Müdürlüğü’nün 25/08/2011 tarih ve B.07.1.GİB.4.34.16.01-KVK 15-1425 sayılı özelgesi.

17Ankara VDB Mükellef Hizmetleri Gelir Vergileri Grup Müdürlüğü’nün 22/04/2010 tarih ve B.07.1.GİB.4.06.16.01-2010-GVK-42-7/-298 sayılı özelgesi.

18Manisa VDB Mükellef Hizmetleri Grup Müdürlüğü’nün 03/10/2013 tarih ve 85373914-120[40.01.19]-98 sayılı özelgesi.

19Ankara VDB Mükellef Hizmetleri Gelir Vergileri Grup Müdürlüğü’nün 27/08/2013 tarih ve 38418978-125[15- 13/5]-922 sayılı özelgesi.

(8)

8 -Jeotermal su kaynağı araştırması için yapılan sondaj işi²⁰,

-Sulama tesisatı yapımı işi²¹,

-Kanal kil ve küskü dolgu malzemesinin ocakta kazılması, malzemenin dolgu sahasına nakledilmesi, teknik şartlara uygun olarak serilmesi, sulanması, sıkıştırılması ve ara tabakaların istenilen kotta tesviye edilmesi işi²²,

-Havuzlara ve diğer ünitelere fıskiye su sistemleri ile ışıklı sistemlerinin imal ve montaj işi²³,

-Bina bakım onarım tadilatı ve güçlendirme işi²⁴.

Konu hakkındaki bir özelgeye göre; işin malzeme dahil taahhüde bağlı bir inşaat ve onarma işi olması halinde, malzeme bedeli de yıllara yaygın inşaat ve onarma işi kapsamında vergilendirilecektir²⁵. Benzer şekilde başka bir özelgede de; mekanik tesis yapım işinin anahtar teslim bir iş olması, yıllara sari inşaat işlerini içermesi ve tüm işin de tek bir sözleşmeyle yüklenilmesi nedeniyle, yapılan işin bütün olarak inşaat işi olarak kabul edilmesi ve bu işlerle ilgili olarak malzeme bedelinin de yıllara yaygın inşaat ve onarma işi olarak vergiye tabi tutulacağı belirtilmiştir²⁶.

Özelgelere göre inşaat ve onarma işi kabul edilemeyen işler şunlardır.

-Batık gemilerin çıkarılması, söküme hazır hale getirilmesi ve sökümü işi²⁷, -Kat karşılığı inşaat işleri²⁸,

-Kamera güvenlik sistemleri kurulumu, yangın algılama acil uyarı sistemi ve turnikeli geçiş sistemi işleri (ancak bu işler inşaat işleriyle birlikte tek bir iş olarak ihale edilmiş olması

20Ankara VDB Mükellef Hizmetleri Gelir Vergileri Grup Müdürlüğü’nün 20/02/2012 tarih ve B.07.1.GİB.4.06.16.01-2011-GVK-42-5-255 sayılı özelgesi.

21İstanbul VDB Mükellef Hizmetleri Gelir Vergileri Grup Müdürlüğü’nün 12/10/2010 tarih ve B.07.1.GİB.4.34.16.01-GVK 42-419 sayılı özelgesi.

22Kocaeli VDB Mükellef Hizmetleri Grup Müdürlüğü’nün 24/04/2012 tarih ve B.07.1.GİB.4.41.15.01-KVK- 2012/5-102 sayılı özelgesi.

24Samsun VDB Mükellef Hizmetleri Grup Müdürlüğü’nün 14/09/2011 tarih ve B.07.1.GİB.4.55.15.01-2011- GVK-ÖZE-232-376 sayılı özelgesi.

25Ankara Vergi Dairesi Başkanlığı Mükellef Hizmetleri Gelir Vergileri Grup Müdürlüğü’nün 17/02/2016 tarih ve 38418978-125[30-14/10]-6575 sayılı özelgesi.

26Kayseri VDB Mükellef Hizmetleri Grup Müdürlüğü’nün 19/08/2011 tarih ve B.07.1.GİB.4.38.15.01-GV-20- 496-94 sayılı özelgesi.

(9)

9 halinde, diğer şartları da taşınması halinde, yıllara yaygın inşaat ve onarma işi kapsamında vergilendirilecektir)²⁹,

-Arazi toplulaştırılması ve tarla içi geliştirme işleri (ancak taahhüt sözleşmesinde, arazi toplulaştırılması ve tarla içi geliştirme hizmetleri ile birlikte inşaat işlerinin de bulunması durumunda, söz konusu iş bir bütün olarak inşaat işi olarak değerlendirilecektir)³⁰,

-İnşaat projesi kapsamında, çevresel faaliyetlerin (çevre, yeniden yerleşim ve kültürel miras) izlenmesi, denetlenmesi ve raporlanması maksadıyla bilim komitesi oluşturulması işi³¹,

-Elektronik sistem ve cihazların üretimi ve teslimi (ancak elektronik sistem ve cihazların üretimi, tedariki ve montajı işi, inşaat işinin bir parçası olarak gerçekleştirilmesi halinde yıllara yaygın inşaat ve onarma işi olarak vergilendirilecektir)³²,

-Kanalizasyon hatlarının temizlenmesi, görüntülenmesi ve çıkan tresubatın döküm sahasına nakli³³,

-Klimalı yolcu vagonunun periyodik bakım onarımı ile soğutma sisteminde meydana gelen arızaların onarım işi³⁴,

-Mimarlık (konsept proje, avan proje, ruhsat uygulama ve detay proje) ve danışmanlık hizmetleri kapsamında yapılan faaliyetler³⁵,

-Hazır beton temini işi (ancak hazır beton temini işinin, bir inşaat işinin parçası olarak gerçekleştirilmesi halinde yıllara yaygın inşaat ve onarma işi kapsamında vergilendirilecektir)³⁶,

-Personel çalıştırılması işi (söz konusu hizmetin inşaat ve onarma işleri ile birlikte taahhüt edilerek yürütülmesi halinde, bu hizmet de inşaat işi kapsamında değerlendirilecektir)³⁷,

30Denizli VDB Mükellef Hizmetleri Grup Müdürlüğü’nün 01/08/2013 tarih ve 51421814-120[42-2012/98]-83 sayılı özelgesi.

31Kayseri VDB Mükellef Hizmetleri Grup Müdürlüğü’nün 14/03/2014 tarih ve 50426076-120.01.02.08[42- 2012/20524]-24 sayılı özelgesi.

33İstanbul VDB Mükellef Hizmetleri Gelir Vergileri Grup Müdürlüğü’nün 02/01/2012 tarih ve B.07.1.GİB.4.34.16.01-GVK 42-35 sayılı özelgesi.

34Ankara VDB Mükellef Hizmetleri Gelir Vergileri Grup Müdürlüğü’nün 28/10/2011 tarih ve B.07.1.GİB.4.06.16.01-120[42-11/3]-949 sayılı özelgesi.

35İstanbul VDB Mükellef Hizmetleri Gelir Vergileri Grup Müdürlüğü’nün 11/04/2012 tarih ve B.07.1.GİB.4.34.16.01-KVK 15-1322 sayılı özelgesi.

36Amasya Valiliği Defterdarlık Gelir Müdürlüğü’nün 28/05/2014 tarih ve 65771276-120[42-2014/3]-10 sayılı özelgesi.

37Gaziantep VDB Vergi ve Anlaşmalar Uygulama Müdürlüğü’nün 20/04/2012 tarih ve B.07.1.GİB.4.27.15.01- 120.01.02.08-19 sayılı özelgesi.

(10)

10 -İnşaat firmasının çalışan işçileri ile diğer taşeron firma ve müteahhit firmaya verdiği yemek hizmeti (yemek hizmetinin, Gelir Vergisi Kanunu’nun 42’nci maddesi kapsamındaki inşaat işleriyle birlikte bu işin bir parçası olarak aynı sözleşme ile tek bir iş şeklinde taahhüt edilmesi halinde, işin bir bütün olarak inşaat ve taahhüt işi olarak değerlendirilmesi gerekmektedir)³⁸,

-Yol boyu fidan dikimi ve bakım hizmeti³⁹, -Yönetim bilgi sistemi programı hazırlanması⁴⁰,

-Coğrafi zeminde havadan uçak ve helikopterlerden gönderilecek veriler sonucu röperleme ve benzeri yer kontrol noktalarının inşasını kapsayan gerçek ortofoto ve coğrafi veri üretimi işi⁴¹.

Yukarıda yer alan sirküler ve özelgeler incelendiğinde, bazı hususlar dikkat çekmektedir. Bunlardan ilki, inşaat işlerinin oldukça geniş yorumlandığıdır. İkinci husus ise, inşaat ve onarma işi olmamasına rağmen, inşaat ve onarma işine bağlı olan ve tek bir sözleşmeye dayanan teslim ve hizmetlerin de inşaat ve onarma işi kapsamında değerlendirildiğidir. Örneğin makine ve teçhizat teslimleri, personel çalıştırılması ve yemek verilmesi gibi hizmetler, bir inşaat sözleşmesi kapsamında gerçekleştiriliyorsa, bunlar da inşaat işi olarak göz önünde bulundurulmaktadır⁴².

Öte taraftan vergi idaresince, içme suyu şebeke inşaatı; kullanım suyu arıtma tesisi;

kazan ve donanımlarının yapımı ve montajı; konut inşaatının tamamlayıcı kısmı olan pencere, balkon kapıları yapımı; tv abone hatlarının yapımı ve evlere kadar bağlanması; inşaat taahhüdünün bünyesinde olması halinde kollektif uydu anten sisteminin yapımı; malzeme ihrazatı nakli; temel kazma işi; inşaat imalatının tamamı veya bir kısmı ile birlikte ihale edilen hafriyat işi; konut inşaatının tamamlayıcı kısmı olan asansör imalatı ve montajı; otoyola verilen mühendislik hizmetleri ve inşaat projesi ile birlikte üstlenilen mühendislik hizmetlerinin inşaat ve onarma işi olduğu; buna karşılık yangın ihbar tesisatı döşenmesi ve onarılması; çevre düzenleme, peyzaj, çim ve benzeri malzemelerin ekilmesi ve ıslahı gibi faaliyetler; gömme dolap, banyo dolabı, vestiyer ve şaft kapakları imalatı ve montajı;

otoyollar ile boğaz köprülerinde trafik işaretlerinin yapılması, mevcut trafik işaret levhaları, cihaz ve sistemlerinin bakımı, onarımı montajı ve demontajı; mutfak ve mobilya inşaatı ve

39İzmir VDB Mükellef Hizmetleri Gelir Vergileri Grup Müdürlüğü’nün 01/10/2011 tarih ve B.07.1.GİB.4.35.16.01-176300-498 sayılı özelgesi.

40Bursa VDB Mükellef Hizmetleri Gelir Grup Müdürlüğü’nün 16/09/2011 tarih ve B.07.1.GİB.4.16.16.01-KV- 11-34-204 sayılı özelgesi.

42Konu hakkındaki bir görüşte; işin proje aşaması dahil bir bütün olarak taahhüt edilmesi durumunda, aslında inşaat işi olmayan proje çizimi, makine tedariki gibi işlerin de inşaat işi kapsamında değerlendirildiği, ancak sözleşmede bu tür işlerin fiyat ve koşullarının ayrıca belirlenmiş olması halinde bunların inşaat ve onarma işinde ayrılması gerektiği belirtilmiştir. Bkz. Tahir Citer, “Yıllara Sari İnşaat ve Onarma İşlerinde Dönem Sonu İşlemleri”, Vergi Dünyası Dergisi, Sayı:400, Aralık 2014, s.149.

(11)

11 montajı; kamyon baskülü ve vagon kantarı imali ve montajı; çelik asfalt tankları ve çelik boru hatları imalat işi; bağımsız olarak yapılan hafriyat işi ve paslanmaz çelik sacdan depolama vb.

tankları imali işlerinin ise inşaat ve onarma işi olmadığı şeklinde değerlendirme yaptığı belirtilmiştir⁴³.

4-Sonuç

Bu çalışmada yıllara yaygın inşaat ve onarma işlerinin kapsamı irdelenmiştir.

Herhangi bir kanunda inşaat kavramının tanımına doğrudan yer verilmemiştir. Bu nedenle, konunun ağırlıklı bir şeklinde vergi idaresinin görüşleriyle yönlendirildiği ileri sürmek kolaylıkla mümkündür. Ancak bu suretle, verginin kanuniliği ilkesinin zedelenme ihtimali gözden uzak tutulmamalıdır.

Kaynakça

Bakmaz Zübeyir: “Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım İşlerinde Kazanç Tespiti ve Dönem Sonu İşlemleri (I)”, Lebib Yalkın Mevzuat Dergisi, Sayı:49, Ocak 2008.

Citer Tahir: “Yıllara Sari İnşaat ve Onarma İşlerinde Dönem Sonu İşlemleri”, Vergi Dünyası Dergisi, Sayı:400, Aralık 2014.

Kara İshak: “İnşaat İşyerleri ve İnşaatta Çalışan İşçilerin Tescili”, Lebib Yalkın Mevzuat Dergisi, Sayı:52, Nisan 2008.

Kavan Atilla: “Yurt Dışında Yapılan İnşaat, Onarım, Montaj İşleri İle Teknik Hizmetlerden Sağlanan Kazançlara İlişkin Kurumlar Vergisi İstisnası”, Vergi Sorunları Dergisi, Sayı:292, Ocak 2013.

Kızılot Şükrü: “İnşaat Muhasebesi Vergilendirilmesi Mevzuatı ve Asgari İşçilik”, Yaklaşım Yayıncılık, 17. Baskı, Ankara, 2012.

Kostakoğlu Cengiz: “İçtihatlı İnşaat Hukuku ve Kat Karşılığı İnşaat Sözleşmeleri”, Beta Basım, 7. Baskı, İstanbul, 2010.

Maç Mehmet, Turut Şenol: “GVK’nun 42’nci Maddesi Açısından “İnşaat” İbaresinin Kapsamı”, Vergi Dünyası Dergisi, Sayı:226, Haziran 2000.

Şenlik Mehmet: “İnşaat Muhasebesi”, Maliye ve Hukuk Yayınları, Güncelleştirilmiş ve Genişletilmiş 4. Baskı, Ankara, 2011.

Uyanık Zekeriya: “193 Sayılı Gelir Vergisi Kanununa Göre Yıllara Sari İnşaat ve Onarma İşlerinde Müşterek Genel Giderler ve Amortismanların Dağıtım Şekli”, Maliye ve Sigorta Yorumları Dergisi, Sayı:499, 1 Kasım 2007.

43Mehmet Maç, Şenol Turut, “GVK’nun 42’nci Maddesi Açısından “İnşaat” İbaresinin Kapsamı”, Vergi Dünyası Dergisi, Sayı:226, Haziran 2000, s.18-19.

(12)

12 Yalçın Hasan: “Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım İşlerinin Vergilendirilmesi (I)”, Mükellefin Dergisi, Sayı:114, Haziran 2002.