ONDOKUZ MAYIS ÜNĠVERSĠTESĠ SAĞLIK BĠLĠMLERĠ ENSTĠTÜSÜ
HEMġĠRELĠK ANABĠLĠM DALI DOKTORA PROGRAMI
KANITA DAYALI HEMġĠRELĠK KANITA DAYALI UYGULAMA SÜRECĠ
ÖĞRETĠM ÜYESĠ
Dr. Öğr. Üye. Seval AĞAÇDĠKEN ALKAN
HAZIRLAYAN BURAK ARSLAN
Samsun 2020
ĠÇĠNDEKĠLER
KANITA DAYALI UYGULAMA SÜRECĠ 1.GiriĢ
2.Kanıta Dayalı Uygulama Adımları
3.Uygun Kanıta UlaĢmada Kullanılabilecek Kaynaklar 4.Sonuç
KAYNAKLAR
KANITA DAYALI UYGULAMA SÜRECĠ 1.GiriĢ
Günümüz dünyasında gerek ülkemiz gerekse de dünya bazında bilginin yönetimi, değiĢen toplumun sağlık bakım tercihleri ve maliyet etkili bakım politikaları kanıta dayalı uygulamaları zorunlu hale getirmiĢtir (GüneĢ, 2013). Kanıta dayalı uygulama, kanıta dayalı tıp, kanıta dayalı hemĢirelik konuları 1990‟lı yıllardan sonra sağlık ve hemĢirelik literatüründe daha sık rastlanan kavramlar olmuĢ, konu ile ilgili kitaplar yayımlanmıĢ, kongreler yapılmıĢ ve kanıta dayalı hemĢirelik merkezleri açılmıĢtır. Hastaların hatalı uygulama kaygısı, kaliteli bakım alma isteği, değiĢen toplumun sağlık bakım tercihleri ve tıbbi hata oranlarındaki artıĢ nedeniyle sağlık personeline olan güven azalmıĢtır. Dolayısıyla bu faktörler de kanıta dayalı uygulama (KDU) yaklaĢımlarının sağlık ve hemĢirelik literatüründe hızla artmasına neden olmuĢtur (Ingersoll, 2000). “AraĢtırmalar, kanıt değeri taĢıyan sonuçlar sağlıyor mu?
Uygulamalar kanıta dayalı mı?” soruları tartıĢılmaya baĢlanmıĢtır (Kocaman, 2003).
Genellikle uygulamaların geleneğe dayalı gerçekleĢtirildiği hemĢirelik mesleğinde, eğitim düzeyi arttıkça uygulamaların kanıt temelli olması gereksinimi de giderek artmaya baĢlamıĢtır. Bunun yanında, mesleğin teorik boyutunda da hızlı değiĢimler yaĢanmaktadır (Kocaman, 2003). Bu nedenle hemĢirelik uygulamalarında teorik ve pratik arasında büyük boĢluk bulunmaktadır. HemĢirelik alanında teori ve pratik arasındaki boĢluğu kapatma noktasında da KDU „nun yaygınlaĢtırılması büyük önem taĢımaktadır. Ayrıca hemĢirelik mesleğinin geliĢmesi ve bakım kalitesinin artması için profesyonel hemĢirelerin uygulamalarını araĢtırma sonuçlarına dayalı kanıtlara göre gerçekleĢtirmeleri önemli bir gerekliliktir (GüneĢ, 2013).
KDU, sistematik araĢtırma ile elde edilen en iyi araĢtırma kanıtının kiĢisel deneyim, klinik pratikle elde edilen klinik karar verme yeteneği ve hastanın değer ve tercihleriyle bütünleĢtirilmesidir (Sacket et al., 1996; Ingersoll, 2000; GüneĢ, 2013). Bu tanımda KDU‟ya iliĢkin üç temel nokta dikkat çekmektedir. Bunlar; ulaĢılan bilginin sistematik araĢtırma yöntemleri ile elde edilmesi, uygulayıcının mesleki tecrübesi ve hastanın tercihleridir.
HemĢirelik mesleğinin profesyonelleĢmesinde en belirleyici unsur bilgi ve karar verme arasındaki iliĢki olup, otonomi sahibi hemĢirelerin karar verme sürecinde güvenilir bilgiyi hangi hastada kullanabileceğini bilmesi ve her bir kararını konuyla ilgili ulaĢılabilen en iyi kanıta dayandırması gerekir (Kocaman, 2003; GüneĢ, 2013).
2.Kanıta Dayalı Uygulama Adımları
Kanıta dayalı uygulama sürecinde izlenen adımlar literatürde farklı uzmanlar tarafından farklı sayıda ifade edilmiĢ olsalar da sıklıkla 5-7 adımdan oluĢmaktadır (Erdoğan ve ark., 2014; GüneĢ, 2013). Süreç içinde izlenecek her bir adım dikkatle ele alınmalıdır.
Adım 0: Araştırma ruhu geliştirme:
Kanıta dayalı uygulama sürecinin en bilinen adımlarına baĢlamadan önce, hemĢirelerin rahat bir Ģekilde klinik soru oluĢturabilmeleri ve soru sorma konusunda heyecan duyabilmeleri için araĢtırma ruhunun geliĢtirilmesi son derece önem taĢımaktadır. Kanıta dayalı uygulamayı ve araĢtırma ruhunu destekleyen bir kurum kültürü olmadığı sürece bireysel ve kurumsal düzeyde kanıta dayalı uygulamada baĢarılı olunması ve uygulamanın sürdürülebilirliğinin sağlanması mümkün değildir. Kanıta dayalı uygulamayı teĢvik eden bir kurum kültürü araĢtırma ruhunu destekler ve kurumun felsefesi ve misyonunu da içine alarak kanıta dayalı uygulamayı hemĢireler için daha görünür kılar (Melnyk et al., 2009).
Kanıta dayalı uygulama kültürünün temel bileĢenleri Ģu Ģekildedir (Melnyk and Fineout-Overholt, 2011):
•Tüm sağlık bakım profesyonellerinin güncel uygulamalarına yönelik soru sormalarını teĢvik eden bir araĢtırma ruhu
• Kanıta dayalı uygulamayı içine alan bir felsefe, misyon ve kliniği geliĢtirme sistemi
• Kanıta dayalı uygulamaya yönelik derin bilgi ve beceriye sahip eğitici kadrosu
• Kanıta dayalı uygulama kullanımını arttıracak araçları sağlayan bir alt yapı (bakım anında araĢtırma yapabilmeyi sağlayan bilgisayarlar, veri tabanlarına ulaĢım, kanıta dayalı uygulamaya yönelik sürekli eğitim ve beceri geliĢtirme oturumları, dergi saatleri…)
• Kanıta dayalı uygulamaya değer veren ve model alan liderlik ve yönetimsel destek
• Kanıta dayalı uygulamayı sürekli olarak kullanan birey veya grupların farkında olunması
Adım 1: PICOT formatında klinik soruların sorulması:
Kanıta dayalı uygulamanın ilk adımı klinik bir sorunun araĢtırılabilir ve cevap bulunabilir bir soruya dönüĢtürülmesini gerektirir (Melnyk et al., 2010). Sorunun iyi tanımlanması ve açık bir Ģekilde soruna odaklanılması literatürün türü ve sayısını, dolayısıyla araĢtırma sürecini kolaylaĢtıracaktır. Bilgi kaynaklarını tararken cevaplanabilir bir soru
sorulması, ilgili makalelere yönelik yayınların taranması ve bulunan kanıtların kalite ve uygunluk açısından değerlendirilmesi gerekmektedir. Ancak her zaman veri tabanlarına cevaplanabilir bir sorunun yazılması ve cevabın alınması çok kolay olmamaktadır (Weinfield et al., 2005).
Klinik soruların kapsamı çoğu zaman çok geniĢtir, komplekstir ve çok düzeylidir (Virgilio et al., 2007). Bu nedenle veri tabanlarına cevaplanabilir bir soru sormak için Boolean operatörlerini kullanarak soruların kapsamını biraz daraltmak ve açık hale getirmek gerekmektedir (Tablo 1), (Majid et al., 2011).
Klinik soru oluĢtururken sıklıkla kullanılan kelimeler “en iyi”, “en hızlı” ve “en etkili”
Ģeklindedir. Sağlık bakım uygulayıcıları en iyi, en hızlı cevap veren ve yan etkisi en az olan tedavi veya yöntemi bilmek isterler. Ancak bu tip kelimelerle oluĢturulan soruların literatürden cevabını bulmak çok güçtür (Stillwell et al., 2010). Örneğin, Pubmed‟e “basınç yaraları için en iyi tedavi yöntemi nedir” diye sorduğumuzda karĢımıza yaklaĢık 573 kayıt (ġubat 2020) çıkmaktadır. Bu durumda en iyi tedavi Ģekli nasıl bulunabilir? Klinik bir sorunun cevaplanabilir hale dönüĢtürülmesi zor bir süreç olmasına karĢın, bu süreci kolaylaĢtıran ve kısaca PICOT yöntemi olarak adlandırılan sistematik bir yaklaĢım bulunmaktadır. PICOT yöntemi soruları beĢ parçaya ayırarak yanıtlanabilecek soru oluĢturmak için uygulanan bir yaklaĢımdır (Tablo-2) (Melnyk et al., 2010; Erdoğan ve ark., 2014 ).
Tablo-2: PICOT Formatında Soru Hazırlama Tekniği
P Population or Patient Hasta (Hastanın hangi özellikleri önemli: yaĢ, cinsiyet, klinik durum…vb)
I Intervention\Indıcator Müdahale (Tedavi, tanı testi, maruziyet vb.)\Gösterge
C Comparison KarĢılaĢtırma (GiriĢimin karĢılaĢtırmak istenildiği alternatif seçenek)
O Outcome Sonuç (Ortaya çıkabilecek ölçülebilir olan sonuçlar) T Timeframe Zaman aralığı
Örnek klinik soru: Tip-2 diyabet tanısı olan hastalarda ayak bakımına iliĢkin beceri kazandırma konusunda kısa vadede yüz yüze eğitim mi daha etkilidir, web tabanlı eğitim mi?
P: Tip-2 diyabet tanısı olan hastalar I: Eğitim verme
C: Yüz yüze eğitim ve web tabanlı eğitim O: Eğitimin etkinliği
T: Kısa vade (1 ay)
Adım 2: En iyi kanıtın araştırılması:
Klinik sorunun cevabının bulunmasında doğru ve güvenilir bilgiye ulaĢmak için mevcut ve ilgili çalıĢmaların en iyisi aranmak zorundadır. Klinik sorulara en uygun yanıtın bulunmasında, sorunla ilgili en iyi bilgi kaynaklarına ulaĢmak, kaynağın bilimsel niteliğini ve uygulanabilirliğini değerlendirmek gerekmektedir (Uysal ve Uçak, 2013). Bu süreçte kanıt kaynaklarından haberdar olunması, seçim ve tarama iĢlemlerinde daha verimli olmayı sağlayacaktır. Ġyi yapılandırılmıĢ klinik soru en iyi kanıta ulaĢmayı sağlayacak ve literatür taramasının daha etkin ve hızlı yapılmasını kolaylaĢtıracaktır. OluĢturulan klinik soru doğrultusunda gerçekleĢtirilen tarama iĢlemi sonrasında, ulaĢılabilen en iyi kanıtlar gözden geçirilir (Straus vd., 2005; Uysal ve Uçak, 2013; Erdoğan ve ark., 2014).
Adım 3: Kanıtın geçerliliğinin ve uygunluğunun değerlendirilmesi:
Kanıta dayalı uygulamanın bu adımında, kanıtları eleĢtirel olarak değerlendirirken üzerinde durulması gereken noktalardan ilki, kanıtın geçerli olup olmadığını değerlendirmek,
diğeri ise elde edilen kanıtın önemini değerlendirmektir. Elde edilen kanıtın ya da ulaĢılan sonucun geçerliliği, yararlılığı ve klinik açıdan hasta üzerinde uygulanabilirliği değerlendirilir. Bir baĢka deyiĢle ulaĢılan kanıt eleĢtirel olarak değerlendirildikten sonra hasta üzerinde ne ölçüde yararlı olabileceği gözden geçirilir. Ancak bu adım yoğun bir Ģekilde biyoistatistiksel yöntemlerin kullanılmasını gerektirdiği için, KDU‟nun en zorlu basamağını oluĢturur (Uysal ve Uçak, 2013; Erdoğan ve ark., 2014).
Adım 4: Kanıt bilgilerin uygulamaya geçirilmesi:
AraĢtırma kanıtı tek baĢına uygulamada değiĢim yaratmak için yeterli değildir. Bu nedenle KDU‟nun bu dördüncü adımında, kanıt niteliği taĢıyan veriler hastanın tercihine de sunulduktan sonra uygulanabilir olup olmadığına karar verilir (Melnyk et al., 2010).
Kanıtların uygulanması sürecinde hastaya uygun bir yaklaĢımda bulunulması bu sürecin daha kolay gerçekleĢmesini sağlayacaktır. Yine bu aĢamada mevcut kanıtın eleĢtirel değerlendirilmesiyle ulaĢılan sonuç, hemĢirenin bilgi ve deneyimi ve hastanın değerleri ve içinde bulunduğu ortam olmak üzere üç temel faktörün bileĢiminden oluĢur. Böylece hemĢire bu üç kriteri biraya getirip değerlendirdikten sonra hastaya uygular (Gallagher-Ford et al., 2011; Uysal ve Uçak, 2013).
Adım 5: Kanıta dayalı uygulama kararlarının sonuçlarının değerlendirilmesi:
KDU‟nın son adımını, kanıtın hasta üzerinde uygulanmasından sonra uygulamanın değerlendirilmesi süreci oluĢturmaktadır. BaĢka bir deyiĢle, hemĢirenin “Kanıta dayalı uygulamayı nasıl yapıyorum?” sorusuna yanıt arama sürecidir. Kanıta dayalı olarak gerçekleĢtirilen değiĢimin sağlık bakım kalite ve sonuçları üzerindeki etkisinin izlenmesi son derece önemlidir. Böylelikle, hemĢire uygulamadaki hataları daha kolay saptayabilir ve hangi hastanın bu uygulamadan daha fazla yarar sağladığını daha net görebilir (Melnyk et al., 2010;
Erdoğan ve ark., 2014). Uygulamanın değerlendirilmesi, KDU‟nun hangi adımının baĢarılı ya da baĢarısız olduğunu daha net görebilmek ve karĢılaĢılan sorunları ortaya koymak için önemli bir basamaktır. HemĢirenin her basamağı ayrı ayrı değerlendirmesi daha uygun görülmektedir (Gallagher-Ford et al., 2011).
Adım 6: Kanıta dayalı uygulamanın karar ve değişim sonuçlarını yaymak:
Kanıta dayalı uygulamada son adım kanıta dayalı uygulamayla birlikte ortaya çıkan değiĢimin sonuçlarının sağlık çalıĢanları arasında yayılmasıdır. HemĢireler kanıta dayalı uygulama sonucunda, hasta bakımında olumlu sonuçları olan değiĢim yaratabilirler. Fakat bu sonuçları aynı kurumda çalıĢan diğer meslektaĢlarıyla paylaĢmazlar. Sonuç olarak, diğer
klinisyen hemĢireler bu olumlu sonuçlardan haberdar olamaz ve diğer hastalar da bu olumlu sonuçlardan yararlanamazlar. Bu nedenle, kanıta dayalı olarak gerçekleĢtirilen bu değiĢimin sonuçlarının kongre, sempozyum ve ulusal dergilerde ya da hizmet içi eğitimlerde bütün sağlık çalıĢanlarıyla paylaĢılması son derece önemlidir (Melnyk, Fineout-Overholt, 2011).
3.Uygun Kanıta UlaĢmada Kullanılabilecek Kaynaklar
KDU sürecinde bilinçli bir yaklaĢım izleyerek kanıt bilgilere ulaĢmak çok önemlidir.
HemĢirelik alanındaki yenilik ve geliĢmeleri izleyebilmek çok sayıda makale okunmasını zorunlu kılmaktadır. Bu alanda yapılan her yayının büyük bir çoğunluğu geçerli olmayıp, eleĢtirel değerlendirme yapılmasını gerektirmektedir. Bu nedenle, en iyi ve hasta için en yararlı kanıtlara ulaĢmak ve bulunan kanıtları eleĢtirel olarak değerlendirebilmek ve uygulamayabilmek için, hemĢirelerin bazı bilgi ve becerilerini geliĢtirmesi zorunlu hale gelmiĢtir (Yılmaz ve Çöl, 2004).
HemĢirelik alanında uygulama kararlarına yönelik kanıtlar her geçen gün artmakta ve bu kanıtlara gerek online gerekse yazılı olarak ulaĢılabilmektedir. Ġyi kanıt seçerken önce iyi dergiyi, sonra da iyi yayını bulmak son derece önemlidir (Salmond, 2013). Çok sayıda dergi ve makale olması nedeniyle bu yayınlar çeĢitli dizinlerde (Index Medicus, CINAHL, Medline….) sınıflandırılmakta ve online arama motorları (PubMed, Trip Database…) ile taranabilir hale gelmektedir (GüneĢ, 2013; Erdoğan ve ark., 2014).
HemĢirelerin, yeni ve geçerli bilgilere daha kolay ulaĢabilmesini sağlayan ve çalıĢma özetleri, klinik uygulama rehberleri ve metaanalizler olarak nitelendirilen ikincil yayınlar da bulunmaktadır. ÇalıĢmalar içerisinde nitelikli ve geçerli olanları seçerek, sadece özetleri yayınlayan ya da mevcut yayınların sistematik derlemelerini yapan ve sunan bazı kuruluĢlar oluĢturulmuĢtur (Yılmaz ve Çöl, 2004). Cochrane merkezi de bu kuruluĢların baĢında gelmektedir. Bu merkezde en iyi kanıtlar bulunur, konuyla ilgili çalıĢma grupları tarafından sistematik incelemeler ve gerektiğinde meta analizler yapılır ve uygulama rehberleri oluĢturulur. Cochrane Merkezi kanıta dayalı kararlar konusunda ilgili gruplara yardımcı olmak amacıyla 1993 yılında kurulmuĢ olan uluslararası bir kuruluĢ olup, tüm sağlık bakım uygulayıcılarının hastalarına en iyi bakımı verebilmeleri için en güncel kanıtları sunmaktadır.
Ancak Cochrane kütüphanesinin hemĢirelikle ilgili olan verileri çok açık olarak tanımlanmamıĢtır. Bu veri tabanındaki sistematik incelemelerin sadece %21‟i doğrudan hemĢirelik uygulamalarıyla ilgilidir (Munn et al., 2010). Kanıt ararken ilk seçenek, yüksek kaliteli bilgiye hızlı bir Ģekilde ulaĢılabilmesi, filtreleme ve değerlendirme yapma
özelliklerinden dolayı Cochrane kütüphanesi ve Pubmed veri tabanı olmalıdır (Salmond, 2013).
Kanıtların derecelendirilmesinde çeĢitli sistemler geliĢtirilmiĢ olup, hemĢirelikte kanıt düzeylerinin değerlendirilmesinde Joanna Briggs Merkezi tarafından kabul edilen kanıt ve öneri düzeyi sınıflandırmaları kullanılmaktadır. Sorumuzun cevabını en iyi verebilecek çalıĢmalar ise Kanıt I düzeyinde olan sistematik incelemelerdir. Kanıt düzeyleri çalıĢmaların yönteminin ne kadar güçlü olduğunu yansıtır. Kanıt I düzeyinde olan çalıĢmalar yan tutmanın çok düĢük olduğu ve yöntemin güçlü olduğu çalıĢmalar iken, Kanıt IV düzeyinde olan çalıĢmalar ise yan tutma ihtimalinin yüksek olduğu ve yöntemin zayıf olduğu çalıĢmalardır (Guyatt et al., 2008). Bunun yanında elde edilebilen en iyi kanıtlardan yapılan bir sentezle hazırlanan ve kanıta dayalı uygulamanın gerçekleĢtirilmesine yardımcı olan klinik uygulama rehberleri de hemĢirelik uygulamalarına kanıt sağlayabilmektedir. Kanıta dayalı rehberler hazırlayan ulusal kuruluĢlar ve hemĢirelik dernekleri vardır (GüneĢ, 2013). En iyi araĢtırma kanıtları; randomize kontrollü çalıĢmalar (RKÇ), sistematik derlemeler, metaanalizler ve rehberlerdir (Tablo-3)(Ingersoll, 2000; Yılmaz ve Çöl, 2004).
Tablo-3: Kanıt Tipleri ve Kanıt Düzeyleri
4.Sonuç
HemĢirelikte kanıta dayalı uygulama en iyi klinik kanıtın seçilmesi ve değerlendirilmesi, klinik deneyimlere dayalı ve hasta tercihlerine duyarlı uygulamaların
hayata geçirilmesi ile mümkündür. Bu süreç; klinikte araĢtırma ruhunu geliĢtirme, PICOT formatında klinik soru hazırlama, kanıt araĢtırma, kanıtın uygunluğunun değerlendirilmesi, uygulama, değerlendirme, sonuçların yayılmasını sağlama baĢmaklarından oluĢur. Doğru kanıta ulaĢmak ise sistematik derlemeler, metaanalizler, randomize kontrollü çalıĢmalar okuma ve değerlendirme ile mümkündür. Kanıta dayalı uygulama sürecinin kullanımı hemĢirelik mesleğinin ilerlemesi ve bakım sonuçlarının iyileĢmesi adına son derece önemlidir.
KAYNAKLAR
1. Erdoğan, S., Nahcivan, N., & Esin, M. N. (Eds.). (2014). HemĢirelikte AraĢtırma: Süreç, Ugulama Ve Kritik. Nobel Tıp Kitabevi.
2. Gallagher-Ford, L., Fıneout- Overholt, E., Mazurek Melnyk, B., Stıllwell, S., (2011). Evidence-Based Practice Step-By-Step: Implementing An Evidence- Based Practice Change. American Journal Of Nursing, 111(3), 54-60
3. Guyatt, G.H., Oxman, A.D., Kunz, R., Vıst, G.E., Falck-Ytter, Y., Schunemann, H.J., (2008). Grade Working Group. What Ġs Quality Of Evidence And Why Ġs It Important To Clinicians? Bmj, 336, 995-8
4. GüneĢ, Ü., (2013). HemĢirelikte Kanıta Dayalı Uygulama Sürecinin Adımları Steps Of Evıdence-Based Practıce Process In Nursıng. Uluslararası Hakemli HemĢirelik AraĢtırmaları Dergisi, 171.
5. Ingersoll, G.L., (2000). Evidence-Based Nursing: What It Ġs And What It Isn‟t.
Nursing Outlook, 48(4),151–152
6. Kocaman, G., (2003). HemĢirelikte Kanıta Dayalı Uygulama. HemĢirelikte AraĢtırma GeliĢtirme Dergisi, 2(4), 61-69
7. Majıd, S., Foo, S., Luyt, B., Zhang, X., Theng, Y., Chang, Y., Mokhtar, I.A., (2011). Adopting Evidence-Based Practice Ġn Clinical Decision Making:
Nurses‟ Perceptions, Knowledge, And Barriers. J Med Libr Assoc, 99(3), 229–
236
8. Melnyk, B.M., Fıneout-Overholt, E., (2011). Evidence-Based Practice Ġn Nursing & Healthcare. A Guide To Best Practice. 2nd Edition, Wolters Kluwer Health: Lippincott Williams & Wilkins. Philadelphia, Pp.35-41
9. Melnyk, B.M., Fıneout-Overholt, E., Stıllwell, S.B., Wıllıamson, K.M., (2010).
Evidence-Based Practice: Step By Step: The Seven Steps Of Evidence- Based Practice. The American Journal Of Nursing, 110(1), 51-53
10. Melynk, B.M., Fıneout-Overholt, E., Stıllwell, S.B., Wıllıamson K.M., (2009).
Evidence-Based Practice: Step By Step-Ġgniting A Spirit Of Ġnquiry And Essential Foundation For Evidence-Based Practice. Am J Nurs,109(11), 49-52 11. Munn, Z., Mcarthur, A., Moola, S., (2010). Summaries Of Systematic Reviews
On Nursing-Related Issues From The Cochrane Library, Joanna Briggs Institute And Other Evidence Review, Organizations: Prepared By Joanna Briggs Institute. J Adv Nurs, 66(1), 16-21
12. Sackett, D.L., Rosenberg, W.M.C., Gray, M.J.A., Hayes, R.B., Rıchardson W.S., (1996). Evidence-Based Medicine: What Ġt Ġs And What Ġt Ġsn‟t. British Medical Journal, 312(7023), 71–72
13. Salmond, S.W., (2013). Finding The Evidence To Support Evidence-Based Practice. Orthopaedic Nursing, 32(1), 16-22
14. Stıllwell, S.B., Fıneout-Overholt, E., Melnyk, B.M., Wıllıamson, K.M., (2010).
Evidence-Based Practice, Step By Step: Asking The Clinical Question: A Key Step Ġn Evidence-Based Practice. Am J Nurs, 110(3), 58-61
15. Straus, S.E., Sackett, D., (1998). Getting Research Findings Into Practice:
Using Research Findings Ġn Clinical Practice. Bmj, 317(7154), 339-42
16. Uysal, E.K., Uçak, N.Ö., (2013). Tıp Akademisyenlerinin Kanıta Dayalı Bilgi Gereksinimleri Ve Bilgi Arama DavranıĢları. Bilgi Dünyası, 14(1), 37-61.
17. Weınfeld, M.J., Fınkelsteın, K., (2005). How To Answer Your Clinical Questions More Efficiently. Family Pract Manag, 12(7), 37-41
18. Yılmaz, E., Çöl, M., (2004). Kanıta Dayalı Tıp. J Clin Anal Med,5(6), 537-42
