12. Hafta: Ürün Tasarımı ve Süreç Planlaması

12. Hafta:

Ürün Tasarımı ve Süreç Planlaması

Ürün Tasarımı

İşletmelerin dinamik çevre koşulları altında varlıklarını sürdürebilmeleri ve büyütebilmeleri için, bir taraftan yeni ürün ve hizmetlerin yaratılması, diğer taraftan mevcutlarda tasarım değişiklikleri yapılması gerekmektedir.

Yeni ürün geliştirme yüksek maliyetlidir ve risk taşır. Yapılan çeşitli araştırmalar, ürün geliştirme sürecinin çeşitli araştırmalarında, ürün fikirlerinin yaklaşık %95’inin elimine edildiğini, yani fikir halindeki ürünlerden sadece yaklaşık

%5’nin piyasaya sunulabilir ürünlere dönüştürüldüğünü göstermektedir.

Özellikle, bilgisayar ve diğer elektronik ürünler ile tüketim mallarında, ürün yaşam süreleri giderek kısalma eğilimindedir. Ürün yaşam sürelerinin kısalması, işletmeler açısından önemli birtakım sonuçlar yaratmıştır. Her şeyden önce, işletmelerin ürün tasarımı ve geliştirme amacıyla yapmak zorunda oldukları harcamalar artmıştır.

İkinci olarak, işletmeler, sürekli değişen ürün modelleriyle başa çıkabilmek için, diğer ürünlerin üretimine kolaylıkla kaydırılabilen esnek üretim sistemlerini tercih etmeye başlamışlardır.

Son olarak, hızlı ürün geliştirip üretebilme yeteneği, üretim stratejisinin önemli bir unsuru haline gelmiş ve ürünlerin hızlı bir şekilde tasarlanıp üretilmelerine olanak sağlayan bilgisayar destekli üretim sistemleri kullanılmaya başlamıştır.

Ürün/hizmet tasarımı sürecinde işletmelerin;

• pazarlama,

• finans,

• insan kaynakları ve

• mühendislik birimleri etkili olmaktadır.

Pazarlama birimi tasarım kararlarında iki önemli rol

oynamaktadır. İlk olarak müşterinin ihtiyaç duyduğu ya da satın almak isteyeceği ve rakiplerinin sunduğu ürün ya da hizmetin neler olduğunu bilerek tasarım kararlarını etkilemektedir. İkinci olarak müşterilerin gizli kalmış taleplerini ve ihtiyaçlarını ortaya çıkararak neler

yapılacağı konusunda verilen kararı etkilemektedir.

Finans birimi ürün/hizmet tasarımı ve süreç seçimiyle ilgili kararlar önemli finansal yatırımları gerektirmektedir.

İnsan kaynakları birimi tasarım sürecinde özel beceri

gerektiren işler için iş gücünün yeniden düzenlenmesi ya da ihtiyaç duyulması halinde nelere gereksinim

duyulduğuyla ilgili kararlarda etkin bir rol oynamaktadır.

Mühendislik birimi ise süreç seçimi ve ürün/hizmet tasarımlarının teknik yönü ile ilgili kararlarda etkili olmaktadır.

Müşterilerin benimseyip kabul edeceği yeni fikirler ile teknolojik buluşları pazara yeni ürün ya da hizmet olarak sunmak oldukça karmaşık bir süreç gerektirmektedir.

Tüm karmaşıklığına karşın ne denli iyi tasarlanmış olursa olsun birçok ürün ya da hizmet pazara girerek belli bir süre kalır ve sonra ortadan kaybolur. Bu süreç

literatürde “ürün/hizmet yaşam eğrisi” olarak adlandırılmaktadır.

Pazara Giriş Aşaması

Büyüme

Aşaması Olgunluk

Aşaması

Gerileme Aşaması

Müşteriler Yenilikçiler Benimseyenler Çok sayıda Ağır hareket eden Rakipler Az sayıda ya da

yok

Sayıları artmakta Sabit sayıda Azalan sayıda

Kazananlar Ürün/hizmet

ayrıntılarına önem verenler

Ürün/hizmetin bulunabilirliğini sağlayanlar

 Düşük fiyat

 Güvenilir tedarik

Düşük fiyat

Nitelikler  Kalite

 Çeşitlilik

 Fiyat

 Çeşitlilik

 Çeşitlilik

 Kalite

Güvenilir tedarik

Performans Hedefleri

 Esneklik

 Kalite

 Hız

 Güvenilirlik

 Kalite

 Maliyet

 Güvenilirli k

Maliyet

Şekil 2: Ürün/Hizmet Yaşam Eğrisinin Operasyonlardaki Performans Amaçlarına Etkileri (Kaynak: Slack vd., 2010: 72).

Ürün/hizmetin türüne göre değişen uzunluklardaki yaşam döngülerini bilmek üretim/işlemler yöneticilerine yeni ürün/hizmetin planlanmasına ve bunların pazara

sürülerek satış gelirlerindeki dalgalanmaların

önlenmesine olanak sağlamaktadır. Ayrıca yönetici mevcut ürün/hizmet durumunu anlayarak içinde

bulunulan aşamaya göre gerekli tedbirleri almaktadır.

Ürünün tasarımı, piyasaya sunulması ve tutundurulması aşamalarında oldukça yüksek maliyetlere katlanılır.

Kuşkusuz, talebin kararlı ve yüksek bir düzeye ulaştığı dönemin uzun olması, bu maliyetlerin karşılanarak kâra geçilmesi ye kârlılığın sürdürülmesi açısından olumlu bir ortam yaratacaktır.

Günümüzde, ürün yaşam süreleri, en son tasarım özelliklerini taşıyan iyileştirilmiş tasarımların tehdidi altına girmiştir. Yaşam, sürelerini uzatmaya yönelik

çabalara rağmen, ürünlerin büyük bir kısmının, piyasada ancak sınırlı bir süre kalabildiği görülmektedir. Bundan da öte, rekabet baskısı, yeni ürünlerin giderek daha hızlı bir şekilde piyasaya sunulmasını gerektirir.

Diğer taraftan, çekici, güvenilir, kullanımı ve bakım alması kolay ürünler, müşterinin ürün kalitesine ilişkin algılamasını olumlu yönde etkiler. Tüm bu nedenlerle, istenen özelliklere sahip yeni ürün ve hizmet geliştirme ve bunları hızlı bir şekilde piyasaya sunabilme yeteneği, işletmelerin güçlü yönlerinden biri olarak kabul edilir. Kuşkusuz, yeni ürün geliştirme yeteneğinin rekabet avantajı yaratabilmesi için, pazardaki fırsatlarla birleştirilmesi gerekir. Bu ise, yeni ürün tasarımı ve geliştirme faaliyetinin sistematik bir süreç şekline dönüştürülmesi ile mümkündür.

Ürün/Hizmet Seçimi ve Tasarımının Aşamaları

Süreç tasarımı Son tasarım

Prototipin test edilmesi Ön tasarım

Eleme ve seçim

Ürün fikrinin oluşturulması Pazar araştırması

Ürün seçimi

Ürün Tasarımı

Süreç Tasarımı

Üretilen bu fikirler kaynak yeterlilikleri, mevcut kapasite, finansal kaynaklar, elde edilecek olası gelirler gibi unsurlar kapsamında değerlendirildikten sonra ön tasarım aşamasına geçilir. Bu aşamada tasarımcı belirlediği

özelliklere göre süreci planlar. Süreç

kapsamında ürün/hizmetin ulaştırılması,

hammadde akışı, görev paylaşımı, hedeflenen müşteri grupları, siparişlerin teslim zamanları ve bu faaliyetleri gerçekleştirirken kullanılacak teknikler belirlenmektedir. Ön tasarımı yapılan ürün/hizmet pazarda test edilmeden önce prototipi yapılır ve gerekli görüldüğü takdirde son tasarımı yapılarak üretim süreci tasarlanır.

Yeni ürün/hizmet fikrinin üretilmesi aşamasında müşterilerden, rakip firmalardan, kaynakların temin edildiği işletmelerin

araştırma geliştirme (Ar-Ge) birimlerinden elde edilen bilgiler doğrultusunda fikirler üretilmektedir.

Ürün ve hizmet tasarımı arasındaki farklar;

• Ürünün somut hizmetin soyut olması nedeniyle hizmet tasarımlarında genellikle müşteriyi rahat hissettirecek unsurlara odaklanılmaktadır.

• Hizmet üretildiği anda servis edildiği için (saç kesimi, araba yıkama gibi) satın alınmadan önce hataların bulunması ve düzeltilmesi gibi bir durum söz konusu olmadığından müşteri ile kurulacak ilişkiler oldukça önemlidir.

• Müşteriyle temasın fazla olması nedeniyle hizmet

tasarımları yapılırken müşterinin ulaşabileceği uygun bir yerleşim noktasının seçilmesine dikkat edilmelidir.

• Hizmet önce zihinde tasarlandığından dolayı süreç tasarımı esnasında çeşitli özellikler ilave

edilebilmektedir.

Tasarımda uyulması gereken ilkeler

Ürün tasarımı, ürünün kalitesini ve verimliliğini etkileyen bir faaliyettir.

Tasarımdan kaynaklanan sorunlar nedeniyle kalite ve verimlilikte düşüşler meydana gelmemesi için tasarımda uyulması gereken ilkeler;

1. Tasarlanan ürünün bir taraftan kullanıcı ihtiyaç ve beklentilerine uygun olmasına, diğer taraftan üretim açısından elverişli olmasına özen gösterilmelidir. Üretim açısından elverişli olmayan bir ürünün tasarımı, üretim maliyetlerinin yükselmesine, kullanımda sorunlar çıkmasına neden olabilecek, kaliteyi etkileyebilecektir.

2. Tasarımda parçaların birimleriyle uyumuna dikkat edilmelidir. Örneğin, ürünün değişik parçalarını oluşturan malzemelerin belli doğa koşulları karşısında aynı mukavemeti gösterecek şekilde seçilmeleri gerekir.

3. Tasarım aşamasında ürünü oluşturan parça sayısının olabildiğince azaltıldığında çalışılmalıdır. Parça sayısının azaltılması, bir taraftan ürünün boyutlarının küçülmesini, üretimin kolaylaşmasını, maliyetlerin düşmesini, diğer taraftan güvenilirliğinin artmasını sağlayacaktır.

4. Ürünün, ne şekilde kullanılacağının tüketici tarafından rahatlıkla anlaşılabilecek şekilde tasarlanması yoluna gidilmelidir. Birçok ürünün tasarımında, özellikle teknolojik ilerlemeler nedeniyle müşterinin unutulduğu, ürün kullanımının müşteri açısından son derece karmaşıklaştığı, güçleştiği ve hatta kullanım kılavuzu olmaksızın kullanılamadığı görülmektedir.

5. Tasarımda basitlikten giderek uzaklaşıldığını söylemek mümkündür.

Bazı durumlarda ürünün, müşterinin ihtiyaç duymadığı ilave özelliklere sahip olduğuna, ya da ürünün sunduğu özelliklerden sadece bazılarının tüketiciler tarafından kullanılabildiğine şahit olmaktayız. Bu nedenle, tüketiciler tarafından talep edilmeyen, ancak ürüne ek maliyet yükleyen bu tür özelliklerin ürüne katılmamasına özen gösterilmelidir.

Gereksiz özellikler, bir taraftan maliyetlerin yükselmesine, diğer taraftan üretimin güçleşmesine ve kullanım sırasında güçlüklerle karşılaşılmasına neden olmaktadır.

6. Tasarım, kullanılacak malzemeler ve üretim süreçleri üzerinde belirleyici role sahiptir. Dolayısıyla, ürün maliyetleri üzerinde etkilidir. Yapılan bir çalışma, ürün fikirlerinin kavramsal düzeyde incelenmesi ve ürünün ayrıntılı tasarımının oluşturulması aşamalarında ürün maliyetinin % 70’inin belirlendiğini, oysa bu aşamalarda katlanılan giderlerin toplam maliyetler içindeki payının yalnızca % 5 olduğunu göstermiştir. Bu nedenle, ürün maliyetlerinin çok önemli bir kısmının belirlendiği bu aşamalarda bir miktar daha fazla harcama yapmaktan kaçınılmamalı; tüm hammadde, malzeme ve üretim yöntemi seçenekleri değerlendirilmelidir.

7. Ürünün, çevreye ya da kullanıcıya zarar vermeyecek ve bakımda kolaylık sağlayacak şekilde tasarlanmasına, parçaların ulaşılabilir olmasına özen gösterilmelidir.

Ürün Tasarımı Araçları

• Üretim için tasarım

• Eşzamanlı mühendislik

• Bilgisayar destekli tasarım

• Kalite fonksiyon yayılımı (Kalite Fonksiyon Göçerimi)

• Değer analizi (değer mühendisliği)

• Taguchi yöntemi

Üretim İçin Tasarım

Ürünlerin işletmenin yetenekleriyle uyumlu bir şekilde tasarlanmasını ifade eder. Potansiyel üretim sorunlarının daha tasarım sürecinde çözülecek şekilde düşünülmesi sağlanır.

Üretim için tasarım yapılırken;

• Tasarımın sadeleştirilmesine ve

• Kullanılan parça ve süreçlerin standardize edilmesine çalışılır.

Tasarımcı, ürün ile ilgili bilgileri doğrultusunda ürünü

parçalarına ayırır, üretim maliyetlerini değerlendirir ve ürün tasarımını basitleştirerek iyileştirmeye çalışır.

Eşzamanlı Mühendislik

Ürünün ve ürünü üretmek için kullanılacak süreçlerin aynı zamanda geliştirilmesini sağlamak için tasarım ve üretim uzmanlarının bir araya gelmesini ifade eder. Genellikle 4- 20 kişiden oluşan ve işletmedeki her bölümden kişilerin yer aldığı ekiplerle aşağıdaki faaliyetler gerçekleştirilir;

1. Ürünün nasıl olması gerektiğine karar verilir.

2. Ürün fonksiyonlarının incelenmesi 3. Üretim yöntemlerinin belirlenmesi 4. Tasarımın yapılması

5. Montaj işlem dizisinin tasarlanması

6. Çalışanların üretim stratejisinin içerisinde yer aldığı

minimum envanter düzeyiyle çalışılan bir üretim tesisinin tasarlanması

Bilgisayar Destekli Tasarım (Computer Aided Design-CAD)

Bir tasarımın yaratılmasını, değiştirilmesini ve analizini

desteklemek amacıyla bilgisayar grafiklerini kullanan yazılım sistemidir. CAD ile yüksek maliyetli prototip hazırlamaya gerek kalmamakta ve tasarımın bilgisayar ortamında

yapılmasıyla süreç hızlanarak maliyetler düşmektedir.

Dijital ortamda saklanan teknik resimler veritabanının bir parçası haline gelir ve böylece yeni ürün geliştirmek

gerektiğinde istenen özellikler sisteme girilerek sonuçları test edebilmektedir.

Sağladığı yararlar;

• Kalitenin artması

• Tasarım süresinin kısalması

• Veri tabanını kullanma olanağıyla maliyetlerin düşürülmesi

• Tasarıma hayal gücünün katılma olasılığının artması

Bilgisayar destekli tasarım, bir ürün ya da parçanın tüm yapısal ve mekanik tasarım süreçlerinin, özel olarak donatılmış bir bilgisayar terminalinde gerçekleştirilmesi şeklinde tanımlanabilir.

Bilgisayar destekli tasarım ile karmaşık üç boyutlu şekiller bilgisayarda tasarlanarak oluşturulmakta ve iki boyutlu bir ekranda herhangi bir bakış açısından ve istenen ölçeklerde gösterilebilmektedir. Tasarıma, genellikle, benzer bir ürün veya parçanın ekrana geri çağrılmasıyla başlanır.

Taslakların hızlı bir şekilde mühendislik çizimlerine dönüştürülmesi, tasarımın bazı özellikleri ve performansıyla ilgili hesaplamaların gerçekleştirilmesi, prototip üretilmesine gerek kalmaksızın tasarım seçeneklerinin ön testlere tabi tutularak karşılaştırılması ve tasarım tamamlandığında çizimin kağıt üzerine aktarılması mümkündür. Ayrıca, bilgisayar ekranında görüntü döndürülerek değişik açılardan görüntü sağlanabilmekte, çapraz kesitler incelenebilmekte, ürünü oluşturan parça ve unsurlar büyütülebilmekte; böylece, parçalar arasındaki uyumsuzluklar ekranda görülebilmekte ve ürünün ya da parçaların belli özellikleri incelenebilmektedir. Gelişmiş yazılımlar; prototip deneme, düzeltme ve yeniden tasarım aşamalarının ekranda hızlı bir şekilde gerçekleştirilmesini sağlar. Simulasyon yeteneğine sahip bazı yazılımlar, ürünün işleyişini gösterme olanağı yaratırlar.

Bilgisayar tarafından oluşturulan tasarımların, başka programlar ve işletmenin diğer kısımları tarafından erişilebilen bir veri tabanında saklanması mümkündür.

Ortak veri tabanı, en son tasarımlar, ürün geometrileri, ürün ya da parça boyutları, toleranslar, malzeme spesifikasyonları hakkında doğru bilgiye ihtiyaç duyan pazarlama, kalite denetimi ve satınalma gibi fonksiyonlar arasındaki koordinasyonu da kolaylaştırır.

Kalite Fonksiyon Yayılımı (Göçerimi)

• 1970’li yıllarda Japonya'da geliştirilmiştir. Ürün veya hizmet için ortaya çıkan müşteri istek ve ihtiyaçlarının teknik özelliklere dönüştürülmesini sağlayan bir

yöntemdir.

• Müşterileri tanımlamak, onların isteklerini anlamak ve bu isteklerinin önceliklendirilmesini sağlamak en başta gelen amaçlardandır. Bu yöntemde bütün süreçler, kalite evi denen matris bir yapıda gösterilir.

Kalite Evi Matrisinin Oluşturulması

Nasıl’lar Arasındaki İlişki

7. aşama Bu aşama, araştırma ve

görüşmeler yoluyla

müşterilerden elde edilen ve çalışma sürecini ilgilendiren sorunlara ilişkin bilgilerin toplanması ve

değerlendirilmesini içerir.

Her müşteri isteğini karşılamak için en az bir teknik gereksinim

belirlenmelidir. Bu kısımda müşteri istek ve beklentileri firma tarafından teknik gereksinimlere dönüştürülür.

Bu nedenle bu kısma firmanın sesi de denilebilir.

Kalite Fonksiyon Yayılımı

Kalite fonksiyonu yayılımı felsefesinin yararlarını şu şekilde sıralamak mümkündür:

 Müşterilerin ihtiyaç ve beklentilerine uygun ürünler yaratılmasını sağlar.

 Üretim ve pazarlama sürecinde yer alan fonksiyonlar arasında takım çalışmasını teşvik eder ve iletişimi güçlendirir.

 Rakipler karşısında ürün kalitesini değerlendirmede, üst düzey yöneticilerin kullanabilecekleri yararlı bir araçtır.

 Verimliliğin ve kalitenin yükselmesini sağlar.

 Yeni ürün geliştirme süresini kısaltarak yeni ürünlerin pazara daha kısa sürede sunulmasını sağlar.

 İşletmenin, rakipleri karşısında üstün ve zayıf olduğu yönlerini belirlemesini sağlar.

Değer Analizi (Değer Mühendisliği)

Bir ürünün maliyetini arttırmadan faydasını arttırmak veya ürünün faydasını azaltmadan maliyetini azaltmak için ürün ve süreçlerin basitleştirilmesini amaçlayan bir yöntemdir.

Değer analizi yaklaşımında şu sorulara yanıt aranır;

1. Ürünün gereksiz olan özellikleri neler?

2. İki veya daha fazla parça birleştirilerek tek parça haline getirilebilir mi?

3. Ürünün ağırlığı nasıl azaltılabilir?

4. Standart olmayan ve üründen çıkarılabilecek parçalar var mı?

Bu çalışmalar sırasında cevap aranan bazı soruları şu şekilde sıralamak mümkündür:

 Bu unsurun fonksiyonu nedir? Bu fonksiyon gerekli midir?

Bu fonksiyonun başka bir şekilde sağlanması mümkün müdür?

 Hangi malzemeler kullanılmaktadır? Kaliteden taviz vermeden daha düşük maliyetli bir malzeme kullanılabilir mi?

 İki ya da daha fazla parça birleştirilebilir mi?

 Üretim sırasında ne kadar malzeme ziyan edilmektedir?

Tasarımın değiştirilmesiyle fireler azaltılabilir mi?

Taguchi Yöntemi

Amaç; tasarlanan ürünün en kötü koşullar altında bile fonksiyonunu uygun şekilde yerine getirmesini

sağlamaktır.

Bu yöntem bir ürünü oluşturan süreç ve değişkenlerin en uygun bileşimini belirlemek için bir dizi istatistiksel deneyin yapılmasından oluşmaktadır. En iyi yada en uygun bileşim, en düşük maliyetle ürünün belirlenen tasarım spesifikasyonlarına en fazla uyumunu sağlayan bileşimdir.

Hizmet Tasarımı

Ortada somut bir ürünün olması nedeniyle, hizmet tasarımı ürün tasarımından farklı bir nitelik taşır. Burada, verilen hizmetten başka, tesisin fiziki koşullan, kapasitesi, süreçler, prosedürler, çalışanların davranışı gibi boyutlar önem kazanır. Ayrıca, bu boyutların dengelenmesi önemlidir.

Birine ağırlık verilerek, diğerlerinin ihmal edilmesi, müşteri memnuniyeti sağlamayacaktır.

Hizmetler, müşteriyle temas derecesi, işgücünün yoğunluğu ve standardizasyon derecesi itibarıyla farklı gruplara ayrılabilirler. Temas derecesi düşük hizmet işletmeleri, imalât işletmelerine benzerlik taşırlar.

Müşterinin üretim sürecinin içinde olmaması; tesisin fiziki koşullan, çalışanların davranışı gibi boyutları önemsiz kılar.

Diğer taraftan, temas derecesi yüksek, emek yoğun hizmet sistemlerinde hizmetin tasarımı, yukarıda sayılan boyutların tümünün gözönüne alınmasını gerektirir.

Hizmet işletmelerinde, imalâttaki boyut ve toleransların yerini, kalite standartları alır. Bir havayolları şirketi için kalite standartlarını şu şekilde sıralamak mümkündür:

 Telefonların yüzde 9O’ı 30 saniye içinde cevaplanır.

 Bagaj işlemlerinin tamamlanması 10 dakikada gerçekleşir.

 Müşterilerin yüzde 90’ına ilişkin işlemler, müşteri havaalanına geldikten sonraki 3 dakika içinde tamamlanır.

İmalat işlemlerine kıyasla, birçok hizmet işleminde hizmet standartların belirlenmesi ve ölçümü oldukça güçtür.

Müşteri ihtiyaçları ile, zamanlı hizmet, tutarlılık, doğruluk ve diğer hizmet özelliklerine ilişkin müşteri tavırları çok iyi analiz edilmelidir.

Hizmet üreten işletmelerde performans öncelikleri;

1. Müşteriye dostça yaklaşılması ve yardımcı olunması 2. Hizmet verme hızı ve hizmet kolaylığı

3. Hizmetin fiyatı

4. Hizmet çeşidi(çok sayıda hizmetin tek seferde ve aynı yerde verilmesi)

5. Hizmeti oluşturan becerilerin eşsiz olması

Hizmet üreten işletmeler performans öncelikleri

doğrultusunda stratejilerini belirledikten sonra hedef

pazardaki müşteri ihtiyaç ve beklentileri ortaya konulur ve buna göre hizmet tasarımı gerçekleştirilir. Bu tasarımda hizmeti sağlayacak tesisler, süreçler ve personel ihtiyaçları belirlenir.

Hizmet tasarımında dikkate alınan faktörler;

1. Müşterinin hizmet ihtiyaçları 2. Müşteriyle temas derecesi

Bu iki faktöre göre hizmetin hangi ölçüde standardize

edileceği belirlenir. Müşteriyle temas derecesi düşükse ve ihtiyaçlardaki değişkenlik azsa hizmet daha fazla standart olarak tasarlanabilir.

Yararlanılan Kaynaklar

Acar, N. (1989). Üretim Planlaması Yöntem ve Uygulamaları. Ankara: Milli Prodüktivite Merkezi Yayınları.

Akalın, S. (1973). Üretim ve Kalite Kontrolü. İzmir: Ege Üniversitesi Matbaası.

Akın, B. (1996). ISO 9000 Uygulamasında İşletmelerde İstatistik Proses Kontrol Teknikleri. İstanbul: Bilim Teknik Yayınevi.

Akkurt, M. (2002). Kalite Kontrol Excel Destekli. İstanbul: Birsen Yayınevi.

Bamford, D. R. & Forrester, P. L. (2010). Essential Guide to Operations Management Concepts and Case Notes. A John Wiley and Sons.

Barutçugil, İ. (1988). Üretim Sistemi ve Yönetim Teknikleri. Bursa: Uludağ Üniversitesi Basımevi.

Bolat, T. (2000). Toplam Kalite Yönetimi (Konaklama İşletmelerinde Uygulanması). İstanbul: Beta Basım Dağıtım.

Brennan, L. L. (2011). Operations Management. Mc Graw Hill.

Brown, S., Blackmon, K., Cousins, P. & Maylor, H. (2001). Operations Management Policy, Practice and Performance Improvement. Woburn: Butterworth-Heinemann.

Buffa, E. S. (1981). Temel Üretim Yönetimi. Ankara: Ankara İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi Yayını.

Chase, R., Jacobs, F. R. & Aquilano, N. J. (2006). Operations Management for Competitive Advantage.

The McGraw- Hill.

Del Campo, A. H. (1989). Just-In-Time Manufacturing: A Practical Approach. Prentice-Hall Inc.

Demir, M. H. & Gümüşoğlu, Ş. (2009). Üretim Yönetimi (İşlemler Yönetimi). İstanbul: Beta Yayın Dağıtım.

Efil, İ. (1999). Toplam Kalite Yönetimi ve Toplam Kalite Yönetimine Ulaşmada Önemli Bir Araç ISO 9000 Kalite Güvence Sistemi. İstanbul: Alfa Yayınları.

Erkan, N. (1993). Ergonomik Açıdan İş Yaşamı Stresleri ve Koruyucu Yaklaşımlar. 4. Ergonomi Kongresi.

Ankara: MPM Yayınları.

Ersen, H. (1997). Toplam Kalite ve İnsan Kaynakları Yönetimi İlişkisi: Verimli ve Etkin Olmanın Yolu.

İstanbul: Sim Matbaacılık.

Ersoy, M. S. & Ersoy, A. (2015). Üretim/İşlemler Yönetimi. Ankara: İmaj Yayınevi.

Greasley, A. (2008). Operations Management: Sage Course Companion. Sage Publications.

Gülerman, A. (1978). Fabrika Tesisleri ve Organizasyonu. İzmir: Ege Üniversitesi Tekstil Fakültesi Yayınları.

Güneş, M., Firuzan, A. R. & Firuzan, E. (1999). Tam Zamanında Üretim Ortamında Stok Kontrolü ve Toplam Kalite Yönetimi. İzmir: Barış Yayınları.

Harrison F. E. & Pelletier, A. M. (2000). The Essence of Management Decision. Management Decision, 38(7), 462-469.

Heizer, J. & Render, B. (2011). Operations Management. New Jersey: Prentice Hall.

Hobbs, D. P. (2004). Lean Manufacturing Implementation: A Complete Execution Manual for Any Size Manufacturer. Boca Raton: J. Ross Publishing Inc.

James P. T. J. (1996). Total Quality Management: An Introductory Text. London: Rentice Hall Inc.

Johnston, R., Chambers, S., Harland, C., Harrison, A. & Slack, N. (2003). Cases in Operations Management. Prentice Hall.

Kamauff, J. (2010). Manager’s Guide to Operations Management. The McGraw-Hill.

Karalar, R. (2004). Genel İşletme. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.

Kavrakoğlu, İ. (1994). Toplam Kalite Yönetimi. Ankara: Kalder Yayınları.

Kobu, B. (2010). Üretim Yönetimi. İstanbul: Avcıol Basım Yayın.

Kumar, S. A. & Suresh, N. (2009). Operations Management. New Age International.

Kuruüzüm, O. (1992). Verimliliği Artırmada İş Etüdü Teorisi ve Uygulamaları. İstanbul:

İstanbul Teknik Üniversitesi Yayınları.

Leseure, M. (2010). Key Concepts in Operations Management. Sage Publications.

Lowson, R. H. (2002). Strategic Operations Management-The New Competitive Advantage? Journal of General Management, 28(1), 36-56.

Meredith, J. R. & Shafer, S. M. (2013). Operations Management for MBA’s. John Wiley

& Sons.

Özdemir, A. İ. (2004). Tedarik Zinciri Yönetiminin Gelişimi, Süreçleri ve Yararları.

Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23, 91-93.

Özgen, H., Öztürk, A. & Yalçın, A. (2005). Temel İşletmecilik Bilgileri. Adana: Nobel Kitabevi.

Prokopenko, J., (2005). Verimlilik Yönetimi Uygulamalı El Kitabı. Ankara: Milli Prodüktivite Merkezi Yayınları.

Reid, R. D. & Sanders, N. D. (2010). Operations Management: An Integrated Approach. Hoboken, New Jersey: Wiley.

Pryke, S. (2009). Construction Supply Chain Management: Concepts and Case Studies. Blackwell Publishing.

Rowbotham, F., Galloway, L. & Azhashemi, M. (2007). Operations Management in Context. Butterworth- Heinemann.

Roy, R. N. (2005). A Modern Approach to Operations Management. New Age International.

Russell, R. S. & Taylor, B. W. (2011). Operations Management Creating Value Along the Supply Chain.

John Wiley and Sons.

Slack, N., Chambers, S. & Johnston, R. (2010). Operations Management. Pearson Education.

Brown, S., Lamming, R., Bessant J. & Jones, P. (2005). Strategic Operations Management. Elsevier Butterworth-Heinemann.

Stevenson, W. J. (1996). Production/Operations Management. Irwın.

Tan, K. C., Kannan, V. J. & Handfield, R. B. (1998). Supply Chain Management: Supplier Performance and Firm Performance. International Journal of Purchasing and Materials Management, 34(3), 2-9 Tanyaş, M. & Baskak, M. (2008). Üretim Planlama ve Kontrol. İrfan Yayımcılık

Türk Dil Kurumu Genel Türkçe Sözlük, (http://tdk.org.tr: 15.06.2016).

Tezeren, A. (1985). İmalat Sanayinde Verimliliği Etkileyen Faktörler. Ankara: MPM Yayınları.

Timur, H. (1984). İş Ölçümü İş Planlaması Verimlilik. Ankara: Türkiye ve Ortadoğu Anma İdaresi Enstitüsü Yayınları.

Ülgen, H. & Mirze S. K. (2004). İşletmelerde Stratejik Yönetim. İstanbul: Literatür Yayınları.

Üreten, S. (1997). Üretim İşlemler Yönetimi Stratejik Kararlar ve Karar Modelleri. Ankara: Gazi Kitabevi.

Üreten, S. (2013). Üretim/İşlemler Yönetimi Stratejik Kararlar ve Karar Modelleri. Ankara: Gazi Kitabevi.

Wadsworth, H. M., Stephens, K. S., & Godfrey, A. B. (2002). Modern Methods for Quality Control and Improvement. John Wiley & Sons.

Wolf, J. (2008). The Nature of Supply Chain Management Research: Insights from a Content Analysis of International Supply Chain Management Literature From 1990 To 2006. Springer Science & Business Media.

Yamak, O. (1994). Üretim Yönetimi. İstanbul: Alfa Basım, Yayım, Dağıtım.

Yavuz, O. & Ersoy, A. (2013). Tedarik Zinciri Performansının Değerlendirilmesinde Kullanılan

Değişkenlerin Yapay Sinir Ağı Yöntemiyle Değerlendirilmesi. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(2), 209-256.

Yüksel, H. (2013). Üretim/İşlemler Yönetimi. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.