Hakkari İŞGEM Projesi Fizibilite Raporu

2

İÇİNDEKİLER

1. PROJENİN TANIMI, KAPSAMI, AMAÇ VE HEDEFLERİ 5

1.1. TANIM VE KAPSAM 5

1.1.1. Giriş 5

1.1.2. Metodoloji 5

1.2. AMAÇ VE HEDEFLER 7

1.1.3. Projenin Tanımı ve Kapsamı

2. ARKAPLAN VE GEREKÇE 10

2.1. ARKAPLAN 10

2.1.1. Mevcut Durum 10

2.1.2. Strateji Belgelerinin İncelenmesi 12

2.1.3. Saha Araştırması Sonuçları 15

2.1.4. Türkiye İŞGEM’ler ve Benzer Yapılanmalar 17

3. TALEP ANALİZİ 28

4. TASARIM 30

4.1. İŞGEM’İN KONUMU 30

4.2. İŞGEM BİNASI (MİMARİ PROJELENDİRME – ALTYAPI VE TESİSAT PRJ… – İNŞAAT 30

4.3. İŞGEM İşletmelerine Sunulan Ek İmkanlar 4.4. İŞGEM’DE YER TAHSİSİ İÇİN YATIRIMCI SEÇİM KRİTERLERİ 31 5. PROJE YÖNETİMİ VE UYGULAMA PROGRAMI 34 6. İŞLETME YAPISI 38 7. YAPIM MALİYETLERİ 40

8. İŞLETME GELİR VE GİDERLERİ 44

8.1. İŞLETME GİDERLERİ 44

8.2. İŞLETME GELİRLERİ 45

9. EKONOMİK VE SOSYAL FAYDALAR 47

10. EKONOMİK ANALİZ 49

11. FİNANSAL ANALİZ 52

12. RİSK DEĞERLENDİRMESİ 57

14. DEĞERLENDİRME VE SONUÇ 59

KAYNAKÇA 60

3

Tablo Dizini

Tablo 1: Hakkari ve Türkiye Geneli Demografik Yapıya yönelik Veriler ... 10

Tablo 2: Hakkari ve Türkiye Geneli İstihdama Yönelik Veriler ... 10

Tablo 3: İş-Zaman Planı ... 34

Tablo 4: Sabit Yatırım Tablosu... 41

Tablo 5: Yıllık İşletme Giderleri ... 44

Tablo 6: Personel Maliyetleri ... 44

Tablo 7: Ekonomik Analiz Nakit Akım Tablosu (1-5. Yıl)………...56

Tablo 8: Finansal Nakit Akım Tablosu (1-5. Yıl)……… 52

Tablo 9: Projenin Geri Ödeme Süresi….……….54

4

BÖLÜM 1 PROJENİN TANIMI, KAPSAMI, AMAÇ VE

HEDEFLERİ

5 1. PROJENİN TANIMI, KAPSAMI, AMAÇ VE HEDEFLERİ

1.1. TANIM VE KAPSAM

1.1.1. Giriş

Doğu Anadolu Kalkınma Ajansı tarafından güdümlenen ve Hakkâri İl Özel İdaresi ile gerçekleştirilmesi planlanan Hakkâri iş geliştirme merkezi altyapı ve Fizibilite projesi Hakkâri şehrine Bölgenin yenilikçilik ve girişimcilik kapasitesini geliştirmeye yönelik iş geliştirme merkezleri, teknoloji geliştirme merkezleri, teknoparklar gibi kuruluşların ve bunların tesislerinin kurulması amacıyla yapılacak fizibilite benzeri ön çalışmalar gibi bölge için önemli olabilecek stratejik eylemlerin başlatılması ve gerçekleştirilmesi amaçlayan bir projedir.

2013 yılı TÜİK verilerine göre 273.041 nüfusa sahip Hakkâri ilinde sanayi siteleri mevcut değildir. İşletme sektöründe hizmet veren Ticaret ve Sanayi Odası’na kayıtlı küçük ve orta ölçekli firmaların olmasına karşın sanayi sitesi olmadığı için firmalar çok sıkıntı yaşıyorlar. İŞGEM projesi, ilde bulunan firmaların desteklenmesi, daha organize bir yapı içerisinde büyümelerine olanak sağlanması ve il dışından gelecek yatırımcılar için bir cazibe oluşturma açısından önem arz etmektedir.

Hakkâri iş geliştirme merkezi altyapı ve Fizibilite projesi Fizibilite Çalışması kapsamında Hakkâri ilindeki mevcut yatırımcıların, girişimcilerin ve il dışından gelecek olan yatırımcıların sahip olacağı avantajlar ile sağlayacakları faydalar detaylı olarak incelenmiştir. Diğer yandan kamu kurumlarının yatırımcılara sağlayacakları destekler çerçevesinde projenin sürdürülebilirliği değerlendirilmiştir.

1.1.2. Metodoloji

Yapılabilirlik raporunun hazırlanması sürecinde, birincil ve ikincil veri toplama çalışmaları merkezde ve sahada olmak üzere iki ayrı alanda yürütülmüştür. Mevcut durum analizlerinin yapılmasının ardından kıyaslama ve esinlenme yöntemleri ile Türkiye’deki ve dünyadaki benzer iş geliştirme merkezi altyapı ve Fizibilite projesi örnekleri incelenmiştir. Yapılan saha araştırması sonuçları yatırımı planlanan iş geliştirme merkezi altyapı ve Fizibilite modellemesi ve projelendirilmesinde kullanılmış, öte yandan, saha araştırması sonuçları ve merkezde gerçekleştirilen araştırma çalışmalarının sonuçlarına göre talep analizi yapılmıştır.

Ardından, proje için iş programının çıkartılması ile beraber ekonomik, finansal ve risk değerlendirme analizleri yapılmıştır. Yapılabilirlik raporunun hazırlanması kapsamında aşağıdaki iş adımları takip edilmiştir.

1.1.2.1. Mevcut Durum Analizi

Kamu kurumlarına ait raporlar aracılığıyla Hakkâri ilinin sosyo-ekonomik yapısı incelenmiştir. Ardından,

kamu kurumları ve STK’ların iş geliştirme merkezleri, teknoloji geliştirme merkezleri, teknoparklar gibi

sektörüne ilişkin raporları incelenmiş, bu kapsamda is geliştirme merkezleri, teknoloji geliştirme merkezleri,

6 teknoparklar gibi sektörünün dünyadaki, Türkiye’deki ve bölgedeki durumu analiz edilmiştir. Bu araştırma kapsamında bölge planları, stratejik planlar, sektör raporları ve 10.Kalkınma Planı gibi belgeler kaynak olarak kullanılmıştır.

1.1.2.2. Saha Araştırması

Hakkâri’de yerleşik firmaları, Meslek Kuruluşları, STK’lar, Ticaret Sanayi Odası, İŞKUR Hakkâri Müdürlüğü ile saha araştırması kapsamında Hakkâri iş geliştirme merkezi altyapı ve Fizibilite Projesi’ne ilişkin görüşmeler yapılmıştır. Görüşülecek kurumların seçiminde görüşülen firma yetkililerinin iş geliştirme merkezi altyapı üreticisi konumunda olmasına, STK ve kurumların ise Hakkâri’nin mevcut yapısı ve iş geliştirme merkezi altyapı sektörüne ilişkin bilgi ve birikim sahibi olmasına dikkat edilmiştir.

1.1.2.3. Esinlenme Kıyaslama Çalışması

Esinlenme Kıyaslama Çalışması kapsamında yurt içi ve yurt dışındaki Hakkâri iş geliştirme merkezi altyapı ve Fizibilite ve benzer kurumlar ile kümelenme çalışmaları örnekleri incelenmiştir. Her bir yapılanma için ilgili kurumlardaki yetkililer ile iletişime geçilmiş ve görüşmeler yapılmıştır. Hakkâri iş geliştirme merkezi altyapı ve Fizibilite ve benzeri kurum örnekleri aşağıdaki kriterlere göre incelenmiştir.

 Konumu,

 Kuruluş Süreci,

 Yönetim Yapısı,

 Alan Büyüklüğü,

 İşletme Sayısı,

 Kuruluştaki İşletmelerin Faal Oldukları Alt Sektörler/Üretim Alanları,

 Kuruluş İçindeki Diğer Tesisler,

 Kuruluş ve Çevresine Yapılması Planlanan Yeni Yatırımlar,

 Genel Bilgiler.

1.1.2.4. Talep Analizi

Talep analizi, Hakkâri ili ve ilçelerindeki üreticileri ile yapılan görüşmelerin sonuçlarına ve Hakkâri’deki İŞGEM sektörünün mevcut durumuna göre yapılmıştır.

1.1.2.5. İŞGEM Modelinin Tasarlanması

Kurulması planlanan İŞGEM’in alt ve üstyapısı ile yönetim modellemesi için yapılan masa başı ve saha

araştırması sonuçları analiz edilmiştir. Bu kapsamda, Van’daki İŞGEM ziyaret edildiği teknik gezinin

sonuçları da analize dahil edilmiştir. Modelin oluşturulmasında, İŞGEM’in mimari, altyapı ve tesisat

projelendirmesi ile yapım süreçleri, İŞGEM’in işletmelere sağladığı ek imkanlar, İŞGEM’de üretilmesi

beklenen ürünler ve İŞGEM’de yer tahsisi için yatırımcı seçim kriterleri belirlenmiştir.

7 1.1.2.6. Proje Yönetimi, Uygulama Programı ve İşletme Yapısının Belirlenmesi

Yapılan esinlenme kıyaslama çalışmaları, saha araştırması ve modelleme çalışmaları incelenerek Hakkâri iş geliştirme merkezi altyapı ve Fizibilite Projesi’nin yönetimi ve işletme yapısı belirlenmiştir. Proje için zaman planı oluşturulmuştur.

1.1.2.7. Ekonomik ve Sosyal Faydaların Belirlenmesi

Hakkâri iş geliştirme merkezi altyapı ve Fizibilite Projesi’nin hayata geçirilmesi durumunda kamu menfaatine yönelik ekonomik ve sosyal faydalar tespit edilmiş, projenin bölgeye sağlayacağı faydalar ve/veya zararlar fayda-maliyet analiz metodu ile hesaplanmıştır.

1.1.2.8. Ekonomik ve Finansal Analiz ile Risk Değerlendirmesinin Yapılması

Belirlenen yapım maliyetleri, işletme gelir ve giderleri ile uygulama programına bağlı olarak İŞGEM’in kurulumu için ekonomik ve finansal analiz yapılmıştır. Sabit yatırım tutarı, benzer projelere olan talepler ve bugün beklenen talebin öngörülerine bakılarak risk değerlendirmesi yapılmıştır.

1.1.2.9. Raporlama

Hakkâri iş geliştirme merkezi altyapı ve Fizibilite Projesi’nin Fizibilite Çalışması kapsamında yürütülen tüm adımlara ilişkin raporlama faaliyetleri teknik şartnameye uygun şekilde tamamlanmış, ekleri ile beraber CD’de ve basılı olarak Hakkâri İl Özel İdaresi’ne sunulmuştur.

1.1.3. Projenin Tanımı ve Kapsamı

Proje kapsamında, Hisaş- Hakkâri kilim ve iplik sanayi’ ne tahsis edilmiş 10.150 m² arsanın 3194 Sayılı İmar Kanunu’nun 18. Maddesi uygulanarak Hakkâri üniversitesine tahsis edilmesiyle proje uygulama yeri belirlenmiştir.

Kurulması planlanan Hakkâri iş geliştirme merkezi altyapı ve Fizibilite Projesi’nin özellikle farklı kollarında imalat yapmayı planlayan Hakkâri’de yerleşik ve farklı illerdeki yatırımlara üretim alanı tahsis edilecektir.

2012/3305 sayılı Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkındaki Bakanlar Kurulu Kararı kapsamında Hakkâri 6. teşvik bölgesinde yer almaktadır. 6.teşvik bölgesi yatırımcılar için en avantajlı bölgedir.

Hakkâri’de İŞGEM hem Hakkâri içinden hem de diğer illerden gelen yatırımcılarına açık olacaktır.

Hakkâri’nin kalkınmasına ve bölgede istihdamın artırılması gibi kriterler açısından başvurular

değerlendirilerek yer tahsisi yapılacaktır. Hakkâri İŞGEM yatırımının tamamlanması ve üretimin başlaması

ile ildeki sektörlerin gelişmesine, istihdamın artmasına ve gelirlerin artmasına katkı sağlanacaktır.

8 1.2. AMAÇ VE HEDEFLER

 Projenin Gerekçesi (neden ihtiyaç duyulduğu):

Bölgenin kalkınması ve rekabet gücü açısından önemli fırsatlardan yararlanılması: ilimiz ülkemizin en geri kalmış bölgelerinden biridir. Yatırım olanakları sınırlı olması kalkınma ve rekabet gücü açısından oldukça dezavantajlı bir durum yaratmaktadır. Bölgenin coğrafi koşulları göz önüne alındığında yatırım olanaklarının belli alanlarda sınırlandığı görülecektir. Bu sınırlı yatırım olanaklarının öncelikli ve hatta en önemli olanağı sayılabilecek İmalat ve hizmet sektöründe faaliyet yürüten firmaların işletmelerini emekleme döneminde finans kaynaklarına erişim ve işyeri imkânı sağlayan ve işletmelerin en kırılgan oldukları ilk yıllarını sağlıklı bir şekilde asmalarını ve büyümelerini sağlamak amacıyla işletme kuluçkası olarak da adlandırılan İş Geliştirme Merkezi(ISGEM) yatırım aracı olarak değerlendirilememiş ve bölgenin kalkınmasında ve rekabet gücünün artmasında yerini alamamıştır. Proje ile bölgenin kalkınmasında ve rekabet gücünün artmasında bu önemli potansiyel güç harekete geçme imkânı bulacaktır. Kritik öneme sahip araştırma ve planlama çalışmaları: proje sonuçları bir rapor haline getirilerek Hakkâri’deki potansiyel girişimci adaylarının araştırması, bölgenin günümüze kadar harekete geçirilmemiş önemli bir potansiyeli olan girişimci ruhunun ortaya konulmasına katkı sağlayacaktır. Bölgenin kalkınmasına ciddi katkı sağlayabilecek bu potansiyelin ortaya konulması yatırım olanakları açısından sınırlı olan bölge için kritik bir öneme sahiptir. İşte bu kritik öneme sahip olan araştırma ve planlama çalışmaları ile projenin temel faaliyeti aynı doğrultudadır.

 Projenin Hedefleri:

Bölgenin yenilikçilik ve girişimcilik kapasitesini geliştirmeye yönelik is geliştirme merkezleri, teknoloji

geliştirme merkezleri, teknoparklar gibi kuruluşların ve bunların tesislerinin kurulması amacıyla yapılacak

fizibilite benzeri ön çalışmalar gibi bölge için önemli olabilecek stratejik eylemlerin başlatılması ve

gerçekleştirilmesi hedeflenmektedir. Sosyal ve ekonomik açıdan geri kalmış ilimizde kurumumuzun kuruluş

amacına uygun olarak yöre insanın ekonomik açıdan gelişmesine katkı sağlamak ve profesyonel anlamda

çalışan işletmeler üretmek için fizibilite çalışması yapmak ve Is Geliştirme Merkezinin kurulmasına ön ayak

olmaktır.

9

BÖLÜM 2 ARKA PLAN VE GEREKÇE

10

2. ARKAPLAN VE GEREKÇE

2.1. ARKAPLAN

2.1.1. Mevcut Durum

Kalkınma Bakanlığı’nın 2012 yılında yapılan “İllerin ve Bölgelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması’na (SEGE) göre Hakkâri iller sıralamasında 81 il arasında 81. sırada yer almaktadır.

SEGE-2012 çalışmasında demografi, eğitim, sağlık, istihdam, rekabetçi ve yenilikçi kapasite, erişilebilirlik ve yaşam kalitesi olmak üzere 8 kategoride 2009 ve 2010 yıllarına ait 61 değişken değerlendirilmiştir. Bu kategoriler, demografik göstergeler, eğitim göstergeleri, sağlık göstergeleri, istihdam göstergeleri, rekabetçi ve yenilikçi kapasite göstergeleri, mali kapasite göstergeleri, erişebilirdik göstergeleri ve yaşam kalitesi göstergeleridir. Değerlendirme sürecinde hangi değişkenlerin çalışmaya dâhil edileceğinin belirlenmesinde, ilin ülke içindeki ekonomik ağırlığı ve potansiyeli, sosyal gelişmişlik seviyesi, ortalama bireysel refah düzeyi, il ölçeğinde ekonomik ve sosyal gelişmişliğe bağlı bireysel refah düzeyi ve veri teminine ilişkin süreklilik hususları göz önüne alınmıştır. Hane başına ADSL abone sayısı, internet bankacılığı, marka ve patent sayıları gibi değişkenler çalışmaya dâhil edilirken kırsal nüfus başına tarımsal kredi gibi unsurlara çalışmada yer verilmemiştir.

Dolayısıyla, ekonomik ve sosyal açıdan gelişmişlik düzeyi incelendiğinde Hakkâri’nin hem Türkiye genelinde hem de TRB2 Bölgesi illeri arasında gelişmeye ve kalkınmaya yönelik yatırıma en çok ihtiyaç duyan illerden olduğu görülmektedir. Hakkâri’nin demografik ve eğitime ilişkin yapısına ilişkin bazı göstergeler Tablo 1’de belirtilmiştir.

Göstergeler HAKKARİ TÜRKİYE

2011 2012 2013 2011 2012 2013

Nüfusu 272.165 279.982 273.041 74.724.269 75.627.384 76.667.864

Nüfus Yoğunluğu 38 38 38 96 97 100

Bağımlı Nüfus Oranı 49,07 46,62 59,6 38,13 37,51 47,7

Net Göç Hızı -1,31 -16,0 -8,3 - - -

Şehirleşme Oranı 54,11 56,08 57,20 76,26 76,8 77,28

Tablo 1: Hakkâri ve Türkiye Geneli Demografik Yapıya Yönelik Veriler

Kaynak: TÜİK, Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi, Göç İstatistikleri, 2011-2012-2013

2011 2012 2013 2011 2012 2013

İşgücü (Bin) 566 572 581 26.725 27.339 28.271

İstihdam (Bin) 497 521 519 24.110 24.821 25.524

İşsizlik Oranı

(%) 11,98 10,21 11,70 9,78 9,21

Tablo 2: Hakkâri ve Türkiye Geneli İstihdama Yönelik Veriler

11 Tablo 2’de TRB2 Bölgesi ve Türkiye geneli işgücü ve istihdam edilen kişi sayısı ile işsizlik oranı verilmiştir. 2011, 2012 VE 2013 yılı için bölge için işsizlik oranı Türkiye genelinin üzerindedir.

Hakkâri’de, Türkiye geneline göre nüfus yoğunluğu düşüktür. 2013 yılı için Türkiye geneli nüfus 100 iken, Hakkâri için bu değer 38’dir. Hakkâri ili bağımlı nüfus oranı, Türkiye genelinin üzerindedir.

Bölge Barış Süreci ile birlikte gelişime açık hale gelmiştir. Bölgede barış sürecinin yarattığı olumlu havanın devam edebilmesi ve bölgedeki genç nüfusun gelişmiş illere göç etmemesi için yerel kalkınmayı sağlamak önemlidir. Bu anlamda İŞGEM projesi bölgenin yerel kalkınmasını destekleyecek, bölgedeki genç nüfusa iş imkânı sağlayacak önemli bir yatırım olacaktır. İŞGEM, bölgedeki işletmelerin diğer yatırımlarını destekleyici nitelikte olacaktır. Bölgedeki huzur ortamına katkı sağlayacak genç nüfusa iş imkânı sunacak ve ekonomik kalkınmayı hızlandıracaktır.

Kurulması planlanan İŞGEM ile Hakkâri’de farklı tekstil işletmelerin bir arada yer aldığı 10.150 m

’lik alana sahip bir yapı oluşturulacaktır. Bu yapıda firmalar ortak depo, teşhir ve yükleme alanı gibi mekânlara sahip olacaktır. Hakkâri’de mevcut üreticilerinin yüksek kapasiteli ve verimli üretim yapabilmeleri için yeterli arazinin bulunmaması önemli sorunlardan biridir. Boş arazilerin Hakkâri’de olmaması ve olan arazilerinde fiyatlarının yüksek olması yeni bina inşaatlarını engellemektedir. Bu nedenle konut ve işyeri kiraları yüksektir.

Hakkâri İŞGEM Projesi Fizibilite Çalışmasının alan saha araştırması kapsamında Hakkâri’de üretimi yapan firma ile görüşme yapılmıştır. Firmalar, makine ve personel sayılarına göre küçük/yetersiz çalışmak zorunda kaldıkları için birim üretim başına verimlilikleri düşüktür. İŞGEM ile işletmelerine üretime uygun ölçekte yer sağlanması ilde verimli çalışmasına ve gelişmeye imkân sağlayacaktır.

Hakkâri İŞGEM’de üretim tesislerinin inşasının Hakkâri Üniversitesi desteğiyle proje kapsamında gerçekleştirilmesi planlanmaktadır. Bu çerçevede İŞGEM yer avantajı dışında bina avantajı sunmaktadır.

İŞGEM’de yer almak isteyip, İŞGEM yönetimi ile anlaşma sağlayan Hakkâri’deki veya farklı illerden gelen yatırımcılar belirli büyüklükteki alanlarda kiracı konumunda olacaktır. Böylece, bir yandan üreticilerinin yer sorununa çözüm sağlanırken, diğer yandan kıt olan yatırım sermayelerinin arsa ve bina yerine modern makine teçhizat alımları ve nitelikli eleman yetiştirmesi için kullanmalarına imkân sağlanmış olacaktır.

Ayrıca, kalifiye eleman yetersizliğine bağlı sorunlar da yaşamaktadırlar.

Hakkâri’de İŞGEM Projesi Fizibilite Çalışması kapsamında, firmaların yanı sıra bölgedeki meslek kuruluşları, STK’lar, İŞKUR, Hakkâri il özel idaresi ve Hakkâri Üniversitesi yetkilileri ile de görüşmeler yapılmıştır. Bu görüşmeler sonucunda, öne çıkan en önemli ihtiyaçlar; yer sorunu, nitelikli eleman yetersizliği, işten ayrılma oranının yüksek olması, kurumlar arası işbirliğinin yeterli düzeyde olmamasıdır.

Kurulması planlanan İŞGEM yatırımının fiziki koşulları ve işletme modeli yukarıda sıralanan sorunların

tamamının çözümüne katkı sağlayacak şekilde planlanmıştır.

12 2.1.2. Strateji Belgelerinin İncelenmesi

Kalkınma Bakanlığı tarafından hazırlanmış olan 10.Kalkınma Planı 2013 yılı itibariyle yayınlanmıştır. 2014- 2018 yılları arasındaki dönemi kapsayan Kalkınma Planı’nda belirlenen bazı hedef ve amaçlara ulaşılmasında Hakkâri İŞGEM Projesi katkı sağlayacak adımlardan biridir. Öte yandan, Doğu Anadolu Kalkınma Ajansı tarafından hazırlanmış olan “ön bölgesel gelişme planı” Hakkâri’nin kalkınması için ulaşılması gereken amaç ve hedefleri de içermektedir. Fakat yine de bölgenin gelişebileceği alanlar, gelişme stratejisinde öncelikler ve gelişmenin sağlanması için alınması planlanan tedbirler belirtilmiştir. Hakkâri İŞGEM Projesi’nin hayata geçirilmesi ön bölgesel gelişme planı’nda belirtilen tedbirlerin birçoğunun uygulanmasına katkı sağlayacaktır.

10. Kalkınma Planı’nın “Temel Amaç ve İlkeleri” başlığı altında aşağıdaki amaçlara yer verilmiştir.

- (120) 2023 yılında GSYH’nın 2 trilyon dolara, kişi başına gelirin 25 bin dolara yükseltilmesi;

ihracatın 500 milyar dolara çıkarılması; işsizlik oranının % 5’e düşürülmesi; enflasyon oranlarının kalıcı bir biçimde düşük ve tek haneli rakamlara indirilmesi hedeflenmektedir.

- (121) 2014-2018 dönemini kapsayacak olan Onuncu Kalkınma Planı ile Türkiye’nin uluslararası değer zinciri hiyerarşisinde üst basamaklara çıkmış, yüksek gelir grubu ülkeler arasına girmiş ve mutlak yoksulluk sorununu çözmüş bir ülke haline gelmesi amaçlanmaktadır. Bu amaç doğrultusunda, 2018 yılında GSYH’nın 1,3 trilyon dolara, kişi başına gelirin 16 bin dolara yükseltilmesi; ihracatın 277 milyar dolara çıkarılması; işsizlik oranının % 7,2’ye düşürülmesi hedeflenmektedir. Bu hedefler doğrultusunda ülkemizin büyüme performansının daha yüksek, istikrarlı ve sürdürülebilir bir yapıya kavuşturulması, rekabet gücünün ve toplumun refah seviyesinin artırılması öngörülmektedir.

- (126) “Kalkınma hedeflerine tam olarak ulaşılabilmesi, kalkınmanın sürdürülebilir olması ve refahın yaygınlaştırılması, insanların bulundukları mekânlarda yaşam kalitesinin ve yaşanabilirlik standartlarının çevreye duyarlı bir şekilde yükseltilmesi halinde mümkün olacaktır. Bu çerçevede, şehirlerin ve kırsal alanların kendine özgü koşul ve niteliklerine göre, daha iyi iş fırsatlarını ve yaşam ortamlarını sunabilir hale gelmesi Onuncu Kalkınma Planının temel amaçları arasındadır.

Ülke genelinde sosyo-ekonomik uyumun güçlendirilmesi ve topyekûn kalkınmanın sağlanması için bölgesel gelişmişlik farkları azaltılarak, bölge ve şehirlerin potansiyelleri değerlendirilerek, ekonomik tabanları genişletilerek rekabet güçleri geliştirilecektir.

Hakkâri İŞGEM’in kurulması ile hem Hakkâri’deki mevcut yatırımcılarının daha yüksek verim ile üretim

yapabilmesi, hem de Hakkâri’ye yatırım yapmak isteyen farklı illerdeki yatırımcıların çekilmesi mümkün

olacaktır. Nitelikli eleman ihtiyacının karşılanmasında 2008 yılında kurulmuş olan üniversiteden beklenti

yüksektir. Üniversite’nin tam faaliyete geçmesiyle çeşitli bölümlerin açılmasıyla Meslek Yüksek Okulu

mezunlarının önemli bir bölümünün ilde istihdamı ile nitelikli işgücü sorununun bir ölçüde çözüleceği

13 düşünülmektedir. İŞGEM yatırımının tamamlanması ile 10. Kalkınma Planı hedeflerine uygun olarak işsizlik oranının düşürülmesine ve GSYH’in arttırılmasına katkı sağlanacaktır. Öte yandan, Kalkınma Bakanlığı tarafından hazırlanıp yayınlanan SEGE-2012’e göre 81.sırada yer alan Hakkâri’ye yapılan bu yatırım ile ilin sosyo-ekonomik düzeyinin gelişmesine ve bölgeler arası farklılıkların azaltılması hedefine yönelik önemli bir gelişme sağlayacaktır.

10.Kalkınma Planı “Yenilikçi Yatırım, İstikrarlı Yüksek Büyüme” başlığı altında aşağıdaki amaçlara yer verilmiştir.

- (420) Ülkemizin büyüme performansını istikrarlı hale getirip daha üst seviyeye taşımak için bir taraftan yüksek düzeyde üretken yatırımlara, diğer taraftan da hem nüfusun daha büyük bir bölümünün ekonomik olarak aktif hale gelmesine, hem de daha verimli bir biçimde üretim faaliyeti içerisinde yer almasına ihtiyaç vardır.

- (422) 2023 yılında dünyanın en büyük ekonomileri arasında yer alma hedefinin, işgücü potansiyelinin ancak yarısını harekete geçirebilen bir ekonomik yapıyla başarılması mümkün değildir. Nüfusun daha büyük bir bölümünün üretim sürecine katılması gereklidir. Bu süreçte kadınların işgücüne katılma oranında meydana gelecek artış büyük rol oynayacaktır. Sermaye ve işgücü faktörlerinin nicelik artışının yanı sıra verimlilik düzeylerinin artması da yüksek ve istikrarlı büyüme açısından elzemdir. Ayrıca, hâlihazırda ciddi farklılıklar sergileyen bölgesel işgücü göstergelerinin iyileştirilmesi de büyümeye önemli katkıda bulunacaktır.

- (427) Tarım sektöründe süregelen verimlilik sorunlarının aşılması ve sektörden ayrılması muhtemel işgücünün ekonominin daha üretken sektörlerinde istihdam edilmesi önem taşımaktadır.

Hakkâri İŞGEM’in kuruluşu ile Hakkâri’de özellikle tarım ve hayvancılık, gıda, sanayi ve tekstil sektöründe işletmelerin üretim kapasitelerini geliştirmeleri ve verimliliklerini arttırmaları sağlanacaktır. Öte yandan, Hakkâri’de İŞGEM alanında dışarıdan yatırım yapmak isteyenler için daha elverişli koşullar sağlanmış olacaktır. Hakkâri İŞGEM Projesi’nin hazırlanması sürecinde Van’daki İŞGEM firmaları ile görüşmeler yapılmıştır. Bu nedenle, İŞGEM firmaların üretimin başlaması ile beraber ildeki istihdamın artacağı ve nüfusun daha büyük bir bölümünün ekonomik olarak aktif hale geleceği öngörülmektedir.

Hakkâri’deki mevcut üreticilerinin üretim alanları makineleri, personel ve depo alanı olarak yeterli değildir.

Dolayısıyla, İŞGEM daha geniş ve düzenli alanlarda üretim ve depolama imkanı olacaktır. Böylece, üreticilerinin verimlilik düzeylerinin de artmasına katkı sağlanacaktır.

Hakkâri SEGE-2012 sıralamasına göre 81.sırada yer almaktadır. Bu sıralamaya göre Türkiye genelinde en

az gelişmiş ilden biridir. Ayrıca, dâhil olduğu TRB2 Bölgesi içerisindeki diğer illere göre de sıralamada geri

kalmaktadır. Bu nedenden ötürü, bölgeler ve iller arası kalkınma düzeyi farklılıklarının en aza

indirilmesinde Hakkâri İŞGEM’in kurulması önem taşıyacaktır. Hakkâri halkının birincil geçim kaynağı

tarım ve hayvancılıktır. 10. Kalkınma Planı’nda tarım sektöründeki verimlilik sorunlarının aşılması

14 hedeflenmektedir. Tarımda verimliliğin artırılması durumunda daha az işgücüne ihtiyaç duyulacağı için bu işgücünün farklı sektörlere kaydırılması ekonomik sürdürülebilirliğin sağlanması için önemli olacaktır.

10.Kalkınma Planı’nda “Büyüme ve İstihdam” başlığı altında aşağıdaki amaçlara yer verilmiştir.

- (451) Sanayinin GSYH içerisindeki payının azalma eğiliminin tersine çevrilmesi, istikrarlı ve yüksek büyüme açısından bir gereklilik oluşturmaktadır. 2023 ihracat hedeflerinin gerçekleştirilmesi açısından da güçlü bir imalat sanayine ihtiyaç duyulacaktır. Plan döneminde sanayinin geliştirilmesine ve rekabet gücünün artırılmasına yönelik atılacak adımlarla sanayi sektörünün % 6,4 oranında büyümesi ve GSYH içerisindeki payının bir miktar artması öngörülmektedir. Tarım sektörünün yıllık ortalama % 3,1 oranında büyümesi ve GSYH içerisindeki payının Plan dönemi sonunda % 6,8’e gerilemesi, hizmetler sektörünün ise GSYH’ya paralel bir eğilim sergilemesi beklenmektedir.

- (452) Onuncu Kalkınma Planı döneminde, yıllık ortalama % 2,9 oranında istihdam artışıyla toplamda 4 milyon yeni iş yaratılması öngörülmektedir. İstihdam artışının sanayi ve hizmetler sektörlerinde yoğunlaşması sonucunda, tarım istihdamının toplam içerisindeki payı % 21,9’a gerileyecek ve istihdam daha verimli alanlara kaymış olacaktır. Hızlı istihdam artışı yanında işgücü piyasasına yönelik politikalar yoluyla özellikle kadınların iş hayatına katılımının artırılması sayesinde toplam işgücüne katılma oranının 2,7 puan artışla % 53,8 seviyesine yükseleceği tahmin edilmektedir. Bu gelişmeler doğrultusunda, işsizlik oranı tedrici bir düşüşle 2013 yılı için beklenen

% 9,2 seviyesinden Plan dönemi sonunda % 7,2 seviyesine indirilecektir.

Hakkâri İŞGEM yatırımı, ilde tarım ve hayvancılık dışı sektörlerin gelişmesine yönelik olacaktır. Özel sektör alanında yatırımlarını arttırması için yatırımcılara düşük kira ile yeterli üretim alanını sağlayan bir tesis inşa edilecektir. Böylece, yukarıda belirtilen beklentilere uygun olarak Hakkâri ilinin gayri safi hasılası içinde imalat sektörünün payı artarken, tarım ve hayvancılığın payının düşmesi beklenmektedir. Ayrıca, İŞGEM’in kurulması ile özellikle kadınlar olmak üzere Hakkâri genelindeki istihdam artacaktır. Bu durum yukarıda belirtilen öngörüler ile uyumludur.

10. Kalkınma Planı’nın “Yatırım Politikaları” başlığı altında aşağıdaki amaç belirtilmiştir.

- (585) Kamu yatırımlarının büyümeye, özel kesim yatırımlarını desteklemeye, bölgeler arası gelişmişlik farklarını azaltmaya, istihdamı ve ülke refahını artırmaya katkısının azami seviyeye çıkarılması temel amaçtır.

Hakkâri İl Özel İdaresi, Hakkâri İŞGEM yatırımı ile yatırımcıların uygun kira bedeli karşılığında yük

asansörü gibi ek teçhizata sahip geniş üretim alanlarında üretimlerini verimli bir şekilde yapabilecekleri

imkânı sağlamış olacaktır.

15 10.Kalkınma Planı’nın “Bölgesel Gelişme ve Bölgesel Rekabet Edebilirlik” başlığı altında aşağıdaki amaçlar belirtilmiştir.

- (915) Bölgesel gelişme politikalarıyla, bir taraftan bölgesel gelişmişlik farkları azaltılarak refahın ülke sathına daha dengeli yayılması sağlanacak, diğer taraftan tüm bölgelerin potansiyeli değerlendirilip rekabet güçleri artırılarak ulusal büyümeye ve kalkınmaya katkıları azami seviyeye çıkarılacaktır.

- (929) Organize sanayi bölgeleri ve küçük sanayi siteleri başta olmak üzere üretimin mekânsal organizasyonu üretim ve ihracat kapasitesinin artırılmasına dönük olarak etkinleştirilecektir.

Hakkâri İŞGEM’in kurulumu ile SEGE-2012 sıralamasında sosyo-ekonomik açıdan en az gelişmiş il içerisinde yer alan Hakkâri’nin kalkınmasına yönelik bir yatırım yapılmış olacaktır. Böylece, bölgeler arası farklılıkların en aza indirilmesine katkı sağlanacaktır. Ayrıca, birçok üretici işletmenin bir arada olacağı İŞGEM’de yatırımcıların üretim kapasitelerini arttırabilmeleri geniş mekan ve ek teçhizat (yük asansörü gibi) imkanlar sağlanacaktır. İŞGEM’deki firmaların üretim kapasitelerini, verimliliklerini ve buna bağlı olarak kapasite kullanım oranlarını arttırmaları ile ihracata yönelik yatırımlar için sermaye oluşturmaları kolaylaşacaktır. Üretim alanlarının iyileştirilmesi ile işletmeler daha verimli, nitelikli ve rekabetçi üretim imkânlarına kavuşacaktır. Bu durum özel sektörün üretim ve ihracatının arttırılması hedefine ulaşılmasına katkı sağlanacaktır.

2.1.3. Saha Araştırması Sonuçları

Hakkâri İŞGEM Projesi Fizibilite Çalışması kapsamında yapılan saha araştırması sürecinde Hakkâri’de küçük ölçekli üretimini devam ettiren firmalar, 1 STK, Hakkâri Ticaret ve Sanayi Odası, Türkiye İş Kurumu Hakkâri Müdürlüğü, Hakkâri Üniversitesi ve Hakkâri İl Özel İdaresi ile görüşülmüştür. Saha araştırması görüşme notları Ek-1’de sunulmuştur.

Hakkâri’deki firmalarla yaptığımız görüşmelerde tüm firmaların ortak soru Hakkâri’de iş sahasının

olmamasından yakınmaktadırlar. Bu nedenle bizim yapacağımız İŞGEM ile Hakkâri’de küçük ve orta

ölçekli firmalarında ayakta kalmalarını sağlayacaktır. Görüşme yapılan firmalar, STK, meslek kuruluşu ve

kamu kurumu yetkilileri sektördeki en önemli iki sorunun yer tahsisi ve nitelikli eleman eksikliği olduğunu

belirtmişlerdir. Üreticiler, İŞGEM alan kiraları konusunda yatırımı teşvik amacıyla hiç kira alınmaması veya

kiranın düşük olması önerilerini sunmuşlardır. Görüşmeler sonucunda, İŞGEM’in işletme yapısı konusunda

bir mutabakat olduğu anlaşılmıştır. Buna göre, İŞGEM yatırımı tamamlanana kadar yönetimden Hakkâri

Üniversite’nin sorumlu olması, yatırımın tamamlanmasının ardından ise İŞGEM’de yer alan işletmelerin

temsilcilerinin yönetime dâhil edilmesi önerilmektedir.

16 Hakkâri İş Adamları Derneği (HAGİADER)

HAGİADER Başkanı ile yapılan görüşmede Hakkâri’de sanayinin durumu konusunda düşüncelerini belirtmiştir. HAGİADER Başkanının görüşüne göre Hakkâri’de yeterli yatırımın yapılması durumunda dört sektör ön plana çıkabilecektir. Bunlar; gıda, tarım ve hayvancılık, sanayi ile tekstildir. Örneğin tekstil’in özellikle hazır giyim ve konfeksiyon kolları emek yoğun olduğu için bu alanda yapılan yatırımlar yüksek istihdam sağlayacaktır. Yatırımcıların önce daha az sermaye ve altyapı ile mümkün olan fason üretime yönelmeleri, ardından kapasite gelişimi ile kendi markaları ile üretime geçmeleri beklenmektedir.

Hakkâri’de tekstil ve diğer sanayi kollarında yer tahsisinde sıkıntılar yaşanmaktadır. Bu kapsamda İŞGEM ile beraber diğer sektörleri de kapsayacak şekilde bir yerin kurulmasına ihtiyaç bulunmaktadır. Ancak, tekstil alanında personelin çalışma koşulları kötüdür ve iyileştirilmelidir. Ayrıca, İŞGEM’in işletme yapısının ilk adımda devlet eli ile oluşturulması, yatırımın tamamlanmasının ardından firma temsilcilerinden bir müteşebbis heyetin oluşturulması önerilmiştir.

Hakkâri Ticaret ve Sanayi Odası

Hakkâri Ticaret ve Sanayi Odası Başkanının görüşüne göre Hakkâri’de farklı sektörlerin gelişebilmesi için mevcut yatırımcılardan çok gelişmiş olan illerden yatırımcılara alan tahsis edilmesi önemlidir. Böylece, modern teknoloji ile üretim yapan ve pazar potansiyeli yüksek olan firmalar İŞGEM’de yer alacaktır.

Ayrıca, Hakkâri’deki mevcut firmaları zaten yer sahibi olduğu için dışarıdan gelen yatırımcılar ile birlikte Hakkâri’deki işletmelerinin sayısı artacaktır. İşletme sayısındaki artış ile beraber ürün çeşitliliği ve firmalar arası rekabet artacaktır.

Türkiye İş Kurumu (İŞKUR) Hakkâri Müdürlüğü

İŞKUR Müdürünün görüşüne göre Hakkâri’de en önemli sorunu müteşebbis eksikliğidir. Ulusal çapta başarı sağlamış yatırımcılar bulunmamaktadır. Mevcut yatırımcıların vizyonu yeterli değildir. Yatırımlarda planlanan zamana uyulması ve yatırımcıların bekletilmemesi önemlidir. İŞGEM’de yer tahsis edilecek işletmelerin seçiminde SGK’lı personel istihdamı taahhüdünde bulunan yatırımcılara öncelik verilmelidir.

Diğer illerden gelen yatırımcıların İŞGEM’e başvurularının incelenmesinde mevcut işletmelerinin kapasiteleri ve firma referansları incelemeye alınmalıdır. Dolayısıyla, İŞKUR eğitimi için Müdürlüğe talepte bulunacak firmalar kursiyerlere istihdam garantisi vermek zorundadırlar. Hakkâri’de tekstil sektöründe çalışanların ücretlerinin ve çalışma koşullarının iyileştirilmesi gerektiği düşünülmektedir.

Hakkâri Üniversitesi

Hakkâri Üniversitesi ile yaptığımız görüşmeler sonucun da Hakkâri de yıllardır girişimci kursları

düzenlenmektedir. Fakat bu girişimcilik kurslarının bitiren kursiyerler ya yer sıkıntısı ya da

imkânsızlıklardan dolayı işlerini kuramamaktadırlar. Bunun içinde Hakkâri üniversitesi olarak bu

girişimcilere ulaşıp tekliflerimizi sunacağız. Yaptığımız görüşme neticesinde KOSGEB bu girişimcileri

17 doğrudan destekleyeceklerini söylediler. Ayrıca Hakkâri üniversitenin tamamen yerleşmesi ile farklı bölümlerle bu İŞGEM daha iyi bir ivme kazanacakları söylediler.

Hakkâri İl Özel İdaresi

Hakkâri İl Özel İdaresi Genel Sekreteri ile Hakkâri İŞGEM Projesi ve Hakkâri’deki İŞGEM sektörünün geleceğine ilişkin görüşülmüştür. Genel Sekreterin görüşüne göre İŞGEM’de örneğin tekstil ve sanayi yoğun emek isteyen bir sektör olduğu için nitelikli elemanların istihdam edilmesi önemlidir. Tekstil ve sanayi sektöründe en önemli sorun nitelikli eleman sorunu ve yer tahsisidir. Nitelikli elemanın sağlanması için eğitim kurumları ile işbirliği yapılmalıdır. İŞKUR’un uyguladığı mesleki eğitimlerde işletmelerin kendi makinelerinin kullanımı ile yaptığı uygulamalı eğitimler daha başarılı olmaktadır. İŞGEM ile yer tahsisi sorunu büyük oranda çözülecektir. İŞGEM’e yapılan yatırımcı başvuruları değerlendirilirken sermaye ve taahhüt edilen üretim kapasitesi seçim kriteri olarak dikkate alınmalıdır.

2.1.4. Türkiye İŞGEM’ler ve Benzer Yapılanmalar

Hakkâri İŞGEM Projesi Fizibilite Çalışması kapsamında Türkiye’deki benzer yapılanmalar incelenmiştir. İncelenen örnekler, İŞGEM sektörünün geneline veya çeşitli alt sektörlere yönelik üretim veya ticarete yönelik yapılanmalar ve kümelenme çalışmalarıdır.

1. ÖSDP KAPSAMNDA KURULAN İŞGEM’LER

SIRA NO İŞGEM ADI FİRMA SAYISI

İSTİHDAM KAPALI ALAN SÖZLEŞME

BÜTÇESİ

1 Van İŞGEM 24 2 8.140 572.170,00 USD

2 Tarsus İŞGEM 50 2 8.000 622.181,00 USD

3 Mersin İŞGEM 16 80 3.600 492.158,00 USD

4 Adana İŞGEM 39 11 5.000 602.129,00 USD

5 K. Ereğli İŞGEM 18 10 3.200 708.986,00 USD

6 Eskişehir İŞGEM 20 59 2.460 621.248,00 USD

TOPLAM 167 849 30.400 M2 TOPLAM

5.066 M2 ORTALAMA 3.618 872,00 USD

18 Birinci projenin başarılı sonuçlar vermesi üzerine 2006 yılında ikincisi uygulanmaya başlanmıştır (ÖİB, 2011). Bu proje kapsamında şimdiye kadar açılan İŞGEM’lere ait bilgiler aşağıda verilmiştir.

2.ÖSDP KAPSAMINDA KURULAN İŞGEM’LER

İŞGEM ADI HİZMET

SAĞLAYICI

İŞYERİ SAYISI İSTİHDAM

1 Elazığ İŞGEM Elazığ SİAD 2 8

2 Yozgat İŞGEM Yozgat TSO 2 8

3 Diyarbakır İŞGEM Diyarbakır SİAD 1 8

4 Samsun İŞGEM SABEK A.Ş. 2 7

5 Nevşehir Avanos İlke Eğitim ve Sağlık

3 9

6 Zonguldak İŞGEM ZİGEM 1 5

İŞGEM isim hakkı KOSGEB’e ait olup, İş Geliştirme Merkezlerinin bu adı kullanabilmesi;

İŞGEM kriterlerine haiz olması ve KOSGEB’in izni ile mümkündür.

2.1.4.1.Türkiye’deki İŞGEM’ler, Benzer Kuruluşlar

A.İŞGEM’ler ve Benzer Kuruluşlar A.1. Zonguldak İŞGEM Fiziki Yapılanma

İŞGEM Adı Zonguldak İŞGEM

Kurulduğu proje İş Gücü Uyum Projesi

İŞGEM hizmet sağlayıcı Zonguldak İli Hizmet ve Kalkındırma Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi

İŞGEM işletici şirket bilgileri Zonguldak İli Hizmet ve Kalkındırma Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi

Kuruluş yılı ve ayı 1997 Ocak

Toplam kapalı alan (m²) 9,000

Yönetim için ayrılan alan (m²) 502

Ortak kullanım alanı (m²) 382

İşlik sayısı 18

İletişim adresi Zonguldak İl Özel İdare Hizmet Binası (Eski) Kat:1

Tel: 0-372-2535669 ZONGULDAK

19 A.2. Tarsus İŞGEM Fiziki Yapılanma

İŞGEM Adı Tarsus İŞGEM

Kurulduğu proje ÖSDP 1

İŞGEM hizmet sağlayıcı Tarsus Teknoloji İş Geliştirme ve Girişim Hizmetleri A.Ş

İŞGEM işletici şirket bilgileri Tarsus Teknoloji İş Geliştirme ve Girişim Hizmetleri A.Ş

Kuruluş yılı ve ayı 2003 Mayıs

Toplam kapalı alan (m²) 25380

Yönetim için ayrılan alan (m²) 360

Ortak kullanım alanı (m²) 20,620

İşlik sayısı 84

İletişim adresi Fevzi Çakmak Mahallesi 1706 Sok. Karam Yağ

Sanayi

Yanı No:33 Tel: 0324 6139734 Tarsus / İÇEL

A.3. Ereğli İŞGEM Fiziki Yapılanma

İŞGEM Adı Ereğli İŞGEM

Kurulduğu proje ÖSDP 1

İŞGEM hizmet sağlayıcı Zonguldak Ereğli ve Çevresini Kalkındırma

Derneği (ZERÇEV)

İŞGEM işletici şirket bilgileri Ereğli İş Geliştirme ve Dan.Hiz.Org.San.ve Tic.Ltd.Şti.

Kuruluş yılı ve ayı 2004 Ekim

Toplam kapalı alan (m²) 3200

Yönetim için ayrılan alan (m²) -

Ortak kullanım alanı (m²) 200

İşlik sayısı 18

İletişim adresi Belen Sanayi Sitesi Sosyal Tesis Binası No:1,2,3

67300

Tel: 0372 3191780 (4Hat) Kdz.Ereğli

A.4. Eskişehir İŞGEM Fiziki Yapılanma

İŞGEM Adı Eskişehir İŞGEM

Kurulduğu proje ÖSDP 1

İŞGEM hizmet sağlayıcı Eskişehir Girişimci Sanayici ve İşadamları Derneği (ESİD)

İŞGEM işletici şirket bilgileri Eskişehir İş Geliştirme Merkezi A.Ş

Kuruluş yılı ve ayı 2004 Ekim

Toplam kapalı alan (m²) 2161

Yönetim için ayrılan alan (m²) 63

Ortak kullanım alanı (m²) 112

İşlik sayısı 20

İletişim adresi Basın Şehitleri Cd.No:341/1Telefonu: 222 226 61

61

20 A.5. Adana İŞGEM Fiziki Yapılanma

İŞGEM Adı Adana İŞGEM

Kurulduğu proje ÖSDP 1

İŞGEM hizmet sağlayıcı Adana Sanayici ve İşadamları Derneği (ADSİAD)

İŞGEM işletici şirket bilgileri Adana İş Geliştirme Merkezi A.Ş

Kuruluş yılı ve ayı 2004 Ekim

Toplam kapalı alan (m²) 5000

Yönetim için ayrılan alan (m²) 90

Ortak kullanım alanı (m²) 1958

İşlik sayısı 44

İletişim adresi Adresi: Kocavezir mah. Kocavezir İş Merkezi K: 1/

23 Telefonu: 0322 365 41 00 (pbx) Seyhan / ADANA

A.6. Mersin İŞGEM Fiziki Yapılanma

İŞGEM Adı Mersin İŞGEM

Kurulduğu proje ÖSDP 1

İŞGEM hizmet sağlayıcı Mersin Sanayicileri ve İşadamları Derneği

(MESİAD) İŞGEM işletici şirket bilgileri Migem Ltd.Şti.

Kuruluş yılı ve ayı 2004 Kasım

Toplam kapalı alan (m²) 3600

Yönetim için ayrılan alan (m²) 180

Ortak kullanım alanı (m²) 120

İşlik sayısı 19

İletişim adresi Tırmıl Küçük Sanayi Sitesi, 63186 Sk. No:2

Tel:0324 235 22 61Mersin

A.7. Van İŞGEM Fiziki Yapılanma

İŞGEM Adı Van İŞGEM

Kurulduğu proje ÖSDP 1

İŞGEM hizmet sağlayıcı Van Sanayici ve İşadamları Derneği (VANSİAD)

İŞGEM işletici şirket bilgileri Van Teknoloji İş Geliştirme ve Girişim Hizmetleri Ltd.Şti.

Kuruluş yılı ve ayı 2004 Ocak

Toplam kapalı alan (m²) 11870

Yönetim için ayrılan alan (m²) 350

Ortak kullanım alanı (m²) 1100

İşlik sayısı 30

İletişim adresi Süphan Mah. Eski Kundura Fabrikası Telefonu:

432 2173191 - 2179747 VAN

21 A.8. Avanos İŞGEM Fiziki Yapılanma

İŞGEM Adı Avanos İŞGEM

Kurulduğu proje ÖSDP 2

İŞGEM hizmet sağlayıcı İlke Eğitim ve Sağlık Vakfı

İŞGEM işletici şirket bilgileri İlke Eğitim ve Sağlık Vakfı

Kuruluş yılı ve ayı 2006 Eylül

Toplam kapalı alan (m²) 4005

Yönetim için ayrılan alan (m²) -

Ortak kullanım alanı (m²) 1906

İşlik sayısı 32

İletişim adresi Kapandı.

A.9. Samsun İŞGEM Fiziki Yapılanma

İŞGEM Adı Samsun İŞGEM

Kurulduğu proje ÖSDP 2

İŞGEM hizmet sağlayıcı Samsun Bölgesel Ekonomik Kalkınma A.Ş.

(SABEK)

İŞGEM işletici şirket bilgileri SABEK A.Ş

Kuruluş yılı ve ayı 2006 Aralık

Toplam kapalı alan (m²) 7046

Yönetim için ayrılan alan (m²) 406

Ortak kullanım alanı (m²) 406

İşlik sayısı 26

İletişim adresi Merkez Dereler Köyü Mevkii İş Geliştirme

Merkezi Telefonu: 03622751146 - 2751151 Samsun

A.10. Elazığ İŞGEM Fiziki Yapılanma

İŞGEM Adı Elazığ İŞGEM

Kurulduğu proje ÖSDP 2

İŞGEM hizmet sağlayıcı Elazığ Sanayici ve İşadamları Derneği (ELSİAD) İŞGEM işletici şirket bilgileri Elazığ İŞGEM Ltd.Şti.

Kuruluş yılı ve ayı 2006 Kasım

Toplam kapalı alan (m²) 5499

Yönetim için ayrılan alan (m²) 300

Ortak kullanım alanı (m²) 300

İşlik sayısı 28

İletişim adresi Malatya Yolu 8 Km. No:1 Telefonu: 0424 248 35

10 ELAZIĞ

22 A.11. Yozgat İŞGEM Fiziki Yapılanma

İŞGEM Adı Yozgat İŞGEM

Kurulduğu proje ÖSDP 2

İŞGEM hizmet sağlayıcı Yozgat Sanayi ve Ticaret Odası

İŞGEM işletici şirket bilgileri Yozgat Yatırım A.Ş

Kuruluş yılı ve ayı 2007 Nisan

Toplam kapalı alan (m²) 3500

Yönetim için ayrılan alan (m²) 150

Ortak kullanım alanı (m²) 250

İşlik sayısı 21

İletişim adresi Şeyh Osman Mah.Eski Pazar Yeri Mevkii İşgem

Hizmet Binası Telefonu: 0354 212 49 29 YOZGAT

A.12. Diyarbakır İŞGEM Fiziki Yapılanma

İŞGEM Adı Diyarbakır İŞGEM

Kurulduğu proje ÖSDP 2

İŞGEM hizmet sağlayıcı Diyarbakır Sanayici ve İşadamları Derneği

(DİSİAD)

İŞGEM işletici şirket bilgileri Diyarbakır İŞGEM Diyarbakır İş Geliştirme ve Girişimcilik Hizmetleri Ltd.Şti.

Kuruluş yılı ve ayı 2007 Mayıs

Toplam kapalı alan (m²) 1639.65

Yönetim için ayrılan alan (m²) 50

Ortak kullanım alanı (m²) 135

İşlik sayısı 14

İletişim adresi Şehitlik Mah. Köşkler Mevkii Eski Köy Hizmetleri

Sosyal Tesisleri DİYARBAKIR

B.AB Kadın Girişimciliğin Desteklenmesi Projesi Kapsamında Kurulanlar

AB, Amsterdam Antlaşması (AA)’nın sosyal politika başlığı altında; “Çalışma yaşamında cinsiyet ayrımcılık ile ilgili düzenlemeler” bulunmaktadır. Çalışma yaşamında kadın – erkek eşitliğine yönelik girişimler, istihdam politikasından çok sosyal politika kapsamında değerlendirilmektedir. Çalışma Yaşamında Cinsiyet Ayrımcılığını Gidermek başlığının bu kısımda ele alınmasının nedeni, Antlaşma’nın 3/2. Maddesinin açık hükmü gereğidir. Söz konusu maddede Topluluğun tüm politikaları belirlenirken bu hususun dikkate alınacağı açık hükme bağlanmıştır (Tekin, 2008).

Kadın Girişimciliğinin Desteklenmesi Projesi; AB – Türkiye Mali Yardımı 2005 yılı Programlaması kapsamında yürürlüğe konulmuştur. Bu proje iki bileşenden meydana gelmektedir. Proje bileşenleri, kadın girişimcilerin eğitim ve danışmanlık hizmetlerinden yararlandırılması ve kadın girişimcilere yönelik İŞGEM hizmetlerinin sunulması olarak planlanmıştır. Proje teknik yardım hizmetleri 21 Ağustos 2007 tarihinde başlamış ve 31 Mart 2009 tarihinde sona ermiştir.

• Eğitim ve Danışmanlık Hizmetleri: TESK’in sorumluluğu altında yürütülen bu bileşen kapsamında; kadın

girişimciliğin eğitim ve danışmanlık hizmeti ile desteklenmesi faaliyetlerinin yürütülmesi planlanmıştır.

23

• İŞGEM Hizmetleri: KOSGEB’in sorumluluğu altında yürütülen bu bileşen kapsamında; kadın girişimciliğinin İŞGEM hizmetleri ile desteklenmesi çalışmaları planlanmıştır.

Konumuz dahilinde bulunan kadın girişimcilerin desteklenmesi bileşeni kapsamında Türkiye’de dört yerde, Çorum, Kütahya, Hacıbektaş/Nevşehir ve Pendik/İstanbul, kadınlara yönelik hizmetler sunacak İŞGEM kurulması planlanmış ve gerçekleştirilmiştir. Kadın girişimcilere yönelik öncelikli hizmet verecek bu merkezler K- İŞGEM ya da KİŞGEM olarak adlandırılmışlardır. Kurulacak 102 KİŞGEM’lerde en az 20 işletmeye yer verilmesi planlanmıştır. Bu KİŞGEM’ler aracılığıyla kadın girişimcilere;

• Bina,

• Yeni ve başarılı işletmelerin kurulmasını sağlamak,

• İşletmenin büyüme ve hayatta kalma fırsatlarını artırmak,

• Yeni iş ve istihdam olanakları yaratmak,

• Yerel kaynakları yeni ve/veya farklı işletmelere yöneltmek,

• Girişimciliği özendirmek,

• Güvenli bir iş ortamı sağlamak,

• Rekabetçi ortamı sağlamak,

• Bölgesel ve yerel gelişimi hızlandırmak ve bu konulara katkıda bulunmak,

• Yerel ekonomiyi destekleme amaçlarına yönelik olarak;

• Etkin iş planı hazırlanma,

• Yönetim danışmanlığı,

• Ofis ve üretim alanı,

• İdari hizmetler,

• Teknik destekler,

• İş ağı (network),

• Ortak ofis araç ve gereçlerinin kullanılması,

• gerektiğinde pazarlama, hukuk ve muhasebe danışmanlığı

24 konularında koçluk hizmetlerinin sunulması planlanmıştır. 103 Proje için 3,5 Milyon Avro ayrılmış olup, yapılan çalışmalar neticesinde; 968.596 Avro bina tadilatı, 116.500 Avro inşaatın kontrolü, 92.575 Avro malzeme / ekipman ve 1.763.500 Avro da teknik yardım olarak harcanmak üzere 2.941.171 Avro’luk bir proje olarak uygulamaya konulmuştur (bkz. Çizelge 2.18.) Teknik yardım hizmeti dışında kalan proje harcamalarının %25’i olan 294.420 Avro KOSGEB bütçesinden karşılanmıştır.

Harcama Kalemler Proje

Ortakları

Bina Tadilat İnşaatı (AVRO)

İnşaat Kontrol (AVRO)

Ekipman (AVRO)

Teknik Yardım (AVRO)

Toplam (AVRO)

AB %75 726.447 87.375 69.438 1.763.500 2.646.760

KOSGEB %25 242.149 29.125 23.146 - 294.420

Toplam %100 968.596 116.500 92.584 1.763.500 2.941.180

Kaynak: KOSGEB

AB Kadın Girişimciliğinin desteklenmesi Projesi kapsamında kurulmuş bulunan KİŞGEM’lerin fiziki yapısı ile ilgili bilgiler özetlenmiş olarak Çizelge B.1 – Çizelge B.4’te görülmektedir.

B.1. Çorum KİŞGEM Fiziki Yapılanma

KİŞGEM Adı Çorum KİŞGEM

Kurulduğu proje AB Kadın Girişimciliğin Desteklenmesi Projesi

KİŞGEM hizmet sağlayıcı Çorum Esnaf ve Sanatkârlar Odaları Birliği KİŞGEM işletici şirket bilgileri Çorum Esnaf ve Sanatkârlar Odaları Birliği,

KİŞGEM işletici şirketi ise ÇESOB Yatırım Ltd. Şti.

Kuruluş yılı ve ayı 2008

Toplam kapalı alan (m²) 1250

Yönetim için ayrılan alan (m²) 744

Ortak kullanım alanı (m²) 506

İşlik sayısı 37

İletişim adresi Yeniyol Mah. Sel sok. Turgut Özal İş Merkezi Tel:

0364 225 10 07

B.2. Pendik KİŞGEM Fiziki Yapılanma

KİŞGEM Adı Pendik KİŞGEM

Kurulduğu proje AB Kadın Girişimciliğin Desteklenmesi Projesi

KİŞGEM hizmet sağlayıcı Pendik Belediyesi

KİŞGEM işletici şirket bilgileri PENTAŞ Pendik İnş. Org. Yay. Danış.Turiz. ve Tic.

A.Ş.

Kuruluş yılı ve ayı 2008

Toplam kapalı alan (m²) 2365

Yönetim için ayrılan alan (m²) 42

Ortak kullanım alanı (m²) 1199

İşlik sayısı 29

İletişim adresi Fevzi Çakmak mah. Erzincan Cad. No:98 Üst

Kaynarca-Pendik-İstanbul

Tel: 0216 596 44 63 – 64

Faks: 0216 596 44 62

25 B.3. Kütahya KİŞGEM Fiziki Yapılanma

KİŞGEM Adı Kütahya KİŞGEM

Kurulduğu proje AB Kadın Girişimciliğin Desteklenmesi Projesi

KİŞGEM hizmet sağlayıcı Kütahya Belediyesi

KİŞGEM işletici şirket bilgileri Kütahya El Sanatları Sanayi ve Ticaret A.Ş.

Kuruluş yılı ve ayı 2008

Toplam kapalı alan (m²) 2365

Yönetim için ayrılan alan (m²) 42

Ortak kullanım alanı (m²) 1199

İşlik sayısı 29

İletişim adresi Tavşanlı Yolu 3. km TEDAŞ Ambarı Yanı

Telefon / Faks: 0 274 231 17 74 Kütahya E-posta : bilgi@kutahyakisgem.org.tr

B.4. Hacıbektaş KİŞGEM Fiziki Yapılanma

KİŞGEM Adı Hacıbektaş KİŞGEM

Kurulduğu proje AB Kadın Girişimciliğin Desteklenmesi Projesi

KİŞGEM hizmet sağlayıcı Hacıbektaş Kaymakamlığı Köylere Hizmet

Götürme Birliği

S.S Hacıbektaş Hastim K.S.S Yapı Kooperatifi Hacıbektaş Belediyesi

KİŞGEM işletici şirket bilgileri Hacıbektaş İş Geliştirme Merkezi Ltd. Şti.

Kuruluş yılı ve ayı 2008

Toplam kapalı alan (m²) 2400

Yönetim için ayrılan alan (m²) 228

Ortak kullanım alanı (m²) 380

İşlik sayısı 22

İletişim adresi Küçük Sanayi Sitesi Hacıbektaş /Niğde

2.1.4.2. Dünyada İŞGEM Sayıları

Kuluçka kavramı, Batavia New York’ta Batavia Endustri Merkezi açıldığından yani 1959’dan beri dünya gündemindedir. Modern anlamda ilk işletme kuluçkaları Amerika’da ortaya çıkmıştır (McKee, 1992).

Daha sonra kavram sürekli gelişmiş ve diğer OECD ülkelerinde de kabul görmüştür.

1970’lerde İngiltere’de tarihi binaların esnaf ve zanaatkârlara birer atölye olarak kullanmalarını sağlamak üzere yeniden geliştirilmesi ve kullandırılması; eski boş binaların mimarlar tarafından barınma yerlerini paylaşan tasarımla ilgili firmaların oluşturduğu “çalışma toplulukları” haline getirilmesi için parselizasyonu; hizmetler, yönetim ve eski çelik işçilerinin binlercesinin atıl hale geldiği çelik ile ilgili alanlarda iş yaratımına cevap verebilmek amacıyla yayılmıştır (Campbell, ve Allen, 1987).

1980 ve 1990’lı yıllarda işletme merkezleri, bilim parkları ve işletme kuluçkaları gibi kuluçka türleri

ortaya çıkmaya başlamıştır. 1990’lı yılların ilk kuluçkaları, kiracı firmaların seçiminde yüksek oranda seçici

kriterlere sahip olup, 110 uygulamalı yönetim desteği sağlamakta ve işletmeleri kaynak desteği ile

26 büyütmeye daklanmakta idi. 1990’ların ilk yıllarında kuluçkaların birincil amacı, girişimcilik, inovasyon, istihdam olanakları yaratma ve büyümeyi teşvik ederek ekonomik büyümeyi kolaylaştırmaktı. Dolayısıyla kuluçkaların önemli bir çoğunluğu doğrudan ulusal, yerel veya kamu otoriteleri tarafından çalıştırılmaktaydı (Smilor, 1987). 1990’lı yılların ortalarında, internetin gelişmesiyle ortaya çıkan fırsatlardan dolayı, ya belirli endüstrilerde ya da belirli teknoloji türlerinde odaklanan uzmanlaşmışkuluçkalar ortaya çıkmıştır. Bu tür kuluçkalar yüksek teknolojiye odaklanmış ve çoğunlukla üniversiteler veya özel sektör örgütleri tarafından oluşturulmuştur (Malan, 2002).

Kuluçka kavramının gelişimi özetlenecek olursa, 1980’li yıllardaki ilk nesil kuluçkalar, temelde dikkatlice seçilmiş girişimci gruplarına mekan ve destek hizmetleri sunmaktadırlar. 1990’lı yıllarda, ortaya çıkan ihtiyaç faaliyetleri ve bağlantıları dışarıda olan kiracı firmaların profesyonel destek ve öz sermayeye ulaşabilirliklerini sağlamak için; mekanın yanı sıra danışmanlık, yetenek geliştirme ve ağ hizmetleri sunabilmek olmuştur. Bundan dolayı ikinci nesil kuluçkalar ortaya çıkmıştır. 1998’den başlayarak, bu paralelde yeni bir kuluçka modeli ortaya çıkmıştır. Bu modelin amacı da, işletme kuruluşlarını hareketlendirmek ve büyüme potansiyeline sahip teknoloji bazlı girişimlere destek sağlamak olmuştur.

(Lalkaka, 2001) İş kuluçkalarının zaman içerisinde gelişimi ve yıllar itibariyle ortaya çıkan yeni kuluçka kavramları Şekil 2.4.’de detaylı olarak sunulmaktadır.

Yakın zamanda yapılan tahminlere göre dünya üzerinde 3.000 kadar İŞGEM bulunmaktadır. Bu İŞGEM’lerin 150 tanesi Doğu Avrupa ülkelerinde yer almakta, 900 tanesi Batı Avrupa ülkeleri içinde kurulmuş bulunmakta, 1200 tanesi Amerika’da, 600 tanesi Uzak Doğu’da ve 150 kadarı da Afrika ve diğer bölgelerde yer almaktadır. Amerika’da 1980’li yıllarda 100 den az olan İŞGEM sayısı hızlı bir gelişme göstererek 2000’li yıllarda 1000 civarına ulaşmış bulunmaktadır. Avrupa’da ilk İŞGEMler 1990 yılında UNDP (Birleşmiş Milletler Gelişim Programı ) teknik yardımları ile kuruluş çalışmaları başlatılarak Polonya’da ilk İŞGEM 1993 yılında kurulmuştur. Diğer bölgelerde de ilk İŞGEM’lerin 111 kuruluşları bu tarihlere rastlamakta ve UNDP’nin teknik yardımları ile birçok ülkede kurulmaktadır (Centre for Strategy &

Evaluatıon Services, 2002).

27

BÖLÜM 3 TALEP ANALİZİ

28

3. TALEP ANALİZİ

Kurulması planlanan Hakkâri İŞGEM’e olan talebin ölçülmesi için saha araştırması kapsamında

Hakkâri’deki mevcut işletmeler ile görüşülmüştür. Yaptığımız görüşmelerde Hakkâri’nin merkezde kiraların

çok yüksek olması ve yeterli büyüklükte işliklerin olmaması esnafa büyük sıkıntı olmaktadır. Bunun için

Hakkâri’nin İŞGEM kurulmasıyla Hakkâri esnafının da ve mevcut olan firmalarda rahat bir nefes

alacaklardır. Hakkâri’de görüşülen işletmenin her biri farklı alan talebinde bulunmayı planladıklarını

belirtmişlerdir. Bu firmaların toplam alan talebi yaklaşık olarak 2.000 m

’dir.

29

BÖLÜM 4 TASARIM

30

4. TASARIM

4.1. İŞGEM’İN KONUMU

Hakkâri üniversitesi tarafından Hakkâri merkez sınırları içinde 10 dönüm büyüklüğündeki araziyi İŞGEM inşaatı için tahsis etmiştir. Bu arazi üzerinde Hakkâri İŞGEM yatırımı için sırasıyla altyapı ve üstyapı ihalelerine çıkılacaktır. Altyapı ve üstyapı yatırımları sürecinde bölgede yer almak isteyen girişimcilerin başvuruları kabul edilecektir. Aşağıda yer alan kriterlere göre başvuruların incelenmesinin ardından yatırımcılar ile protokoller imzalanacaktır.

4.2. İŞGEM BİNASI (MİMARİ PROJELENDİRME – ALTYAPI VE TESİSAT PROJELENDİRMESİ – İNŞAAT)

İŞGEM binasının toplam inşaat alanı üzerinde işlikler ve her bir bina 2 kat olmak üzere toplam arsa 10.150m

olarak belirlenmiştir. Bina şekli olarak makinelerin parkur dizilimine ”layout” daha uygun olacağı için ince uzun dikdörtgen yapıda bir binanın projelendirmesine ve inşa edilmesine karar verilmiştir. Üretim alanlarında çok katlı yapılarda üretim verimliliğinde düşüşler yaşanmaktadır. Aynı üretim parkurunun iki kat boyunca devam etmesi verimliliği ve kapasite kullanım oranını düşürmektedir. Bu nedenle, binanın mimari projelendirmesinin her üretim parkuru bir katta yer alacak şekilde yapılması uygundur. Bina yüksekliğinin 7,2 m uzunluğunda olmasına karar verilmiştir.

Binanın mimari projelendirmesinde makine parkurlarının ve bant sistemlerinin yapıları dikkate alınmalıdır.

Bu kapsamda, bina kolonlarının makine parkur ve bant sistemlerine uygun olarak yerleştirilmesi gerekmektedir. Ayrıca, bant sistemine uygun olarak makine parkurunun yerleştirileceği alanların genişliği en az 9m-14,5 m olmalıdır. İŞGEM için altyapı ve tesisat projelendirmesinin yapılması sürecinde bölgenin karasal şartları ve ilin mevcut altyapısı dikkate alınacaktır. Isıtma ve çatı sistemlerinin bölgenin iklimine uygun olarak dayanıklı yapılması ve yangın çıkışı noktalarının belirlenmesi gerekmektedir. Elektrik tesisatının kurulması için İŞGEM binasına kablo sistemi aktarılacaktır.

Bu kapsamda üretim hattının verimli kullanılabilecek şekilde yerleştirilmesi için bir atölyenin 75 m

100m

150 m

olması gerektiği belirlenmiştir. Mevcut durumda inşaat alanı göz önüne alınarak İŞGEM’de 20 işletmenin yer alacağı düşünülmektedir. Ortak kullanım alanları, idari ofisler, Arge ve yemekhane için kullanılacak alan olarak belirlenmiştir.

Böylece, daha düşük veya yüksek kapasite ile üretim yapmak isteyen yatırımcılara seçim imkânı sunulacaktır.

İdari alanlar, İŞGEM idari sorumlu odası, muhasebe ve satın alma odası ve toplantı salonundan oluşacaktır.

Toplam idari alan 216 m

olacaktır. Sosyal alanlar ise mutfak alanı, yemekhane, sosyal tesisler oluşacaktır.

Güvenlik görevlileri için kulübe ve giriş kapısı için park giriş kapısı kurulacaktır.

4.3. İŞGEM İŞLETMELERİNE SUNULAN EK İMKÂNLAR

31 İŞGEM binası, özel bir güvenlik firması tarafından 7 gün 24 saat korunacaktır. Ayrıca, İŞGEM binası içine ve dışına güvenlik kameraları yerleştirilecektir. Her işletmenin kendi yemekhanesinin bulunması yerine ortak bir yemekhane kurulması alanın verimli kullanılması açısından gereklidir. Yemekhanede kişi başına bir öğün fiyatının 5 TL arası olması beklenmektedir.

İŞGEM’in toplam açık alan büyüklüğü 7854 m

olarak görülmüştür. Açık alan düzenlemeleri kapsamında aşağıdaki çalışmalar yapılacak ve bu alanlar İŞGEM yönetimi ve işletmelerin çalışanlarının kullanımına sunulacaktır.

- Otoparklar,

- Park Totem ve Yönlendirmeler, - Gölge Elemanları, Pergolalar, - Oturma Bankları, Çöp Kovaları, - Bahçe Toprağı, Çimleme, Gübreleme, - Ağaçlar, Süs Bitkileri, Mevsimlikler vs.

Elektrik kesintileri durumunda, üretimdeki aksamaları en aza indirmek amacıyla bir jeneratör temin edilecek ve işletmelerin kullanımına sunulacaktır.

İŞGEM ortak alanlarının temizlenmesi için bir temizlik firması ile anlaşılacaktır. Ortak alanlar dışında İŞGEM’de bulunan her işletme kendilerine tahsis edilen alanların temizlik işlerinden sorumlu olacaktır.

4.4. İŞGEM’DE YER TAHSİSİ İÇİN YATIRIMCI SEÇİM KRİTERLERİ

İŞGEM’in üstyapı çalışmaları devam ederken eş zamanlı olarak İŞGEM’in Hakkâri ili ve ilçeler geneline duyurusu yapılacaktır. İlgilenen firmalardan başvuruları alınacak ve başvuruların değerlendirilmesinin ardından karşılıklı anlaşmaya varılan firmalar ile sözleşme imzalanacaktır. Şirketlerin başvurularını yapmaları için standart bir başvuru formu hazırlanacaktır. Başvuru formunun ekinde isteklilerden aşağıdaki 4 kriter için kapasitelerini gösterir destekleyici belgeler sunmaları istenecektir. Bu kriterler;

1. Kuruluş ve İşletme Sermayesi, 2. Ciro (sunulabiliyor ise),

3. İstihdam Potansiyeli ve Taahhüdü,

4. Alanında Kurumsal ve Bireysel Deneyimdir. (Satış Miktarı, İhracat Yapma Durumu, Markalaşma gibi kriterlere göre)

Hakkâri üniversitesinin yetkililerin katıldığı bir değerlendirme kurulu oluşturulacak, kurul yukarıdaki kriterlere uygun şekilde firma başvurularını değerlendirmekle yükümlü olacaktır.

Hakkâri İŞGEM’de yer tahsisi yapan tüm yatırımcılar, yatırıma başlamadan önce yatırım teşvik belgesi

almaları konusunda yönlendirileceklerdir. Bu kapsamda, Doğu Anadolu Kalkınma Ajansı firmalara yatırım

teşvik başvuru süreci konusunda eğitim ve danışmanlık desteği sağlayacaktır.

32 İŞGEM’de yer alan firmalara kendi aralarında belirli ilkelere uyulacağına dair centilmenlik anlaşmasının imzalatılması önerilmektedir. Böylece, firmalar arası iletişim ve işbirliği güçlendirilmiş olacaktır.

Hakkâri İŞGEM Projesi’nin atıllaşmasını önlemek amacıyla, İŞGEM’de bulunan firmaların belirli kriterleri

sürekli olarak sağlaması istenecektir. Bu kapsamda, İŞGEM’de yer alan firmalar İŞGEM’e girerken

yaptıkları istihdam taahhüdünü devam ettirmekle yükümlü olacaklardır. Bir takvim yılı için çalışanların

aylık ortalama toplam SGK primi ödenen gün sayısının İŞGEM’e girişte yapılan istihdam taahhüdü ile

uyumlu olması istenecektir. İŞGEM’de yer alan firmalar için bu değerin taahhüt ile uyumlu olmaması

durumunda, yatırımcının İŞGEM ile olan sözleşmesi feshedilecektir.