Prof.Dr. Timur Gültekin
Performansa etki eden faktörler
YARIŞMA REKOR
ŞAMPİYONLUK
SPORSPOR SPORSPOR
2
Performansa etki eden faktörler Performansa etki eden faktörler
Fiziksel yapı (Vücut Tipi ve kompozisyonu)Fiziksel yapı (Vücut Tipi ve kompozisyonu)
Fizyoloji (Dayanıklılık, kuvvet, esneklik)Fizyoloji (Dayanıklılık, kuvvet, esneklik)
Psikoloji (kişilik, stres, motivasyon)Psikoloji (kişilik, stres, motivasyon)
SPORDA BAŞARININ ANAHTARI:
SPORDA BAŞARININ ANAHTARI:
YETENEK + ANTRENMAN YETENEK + ANTRENMAN
Sporda başarıSporda başarı
Erken başlamak Erken başlamak
Yüksek kalitede antrenman yapmak Yüksek kalitede antrenman yapmak
Kas-İskelet Sistemi Gelişimi Kas-İskelet Sistemi Gelişimi
ERKEKLER
ERKEKLER KIZLARKIZLAR Puberte
Puberte 12.512.5 10.510.5 Hızlı Boy
Hızlı Boy Uzaması
Uzaması 1414 1212
Yetişkin Boyu
Yetişkin Boyu 18-2118-21 17-1817-18
İskelet Sistemi İskelet Sistemi
İnsan iskeleti vücut ağrlığının % 17
kadarını oluşturan 206-208 özel kemikten meydana gelmiştir.
Yeni doğanlarda bu sayı 270, 14 yaşta 256 Yeni doğanlarda bu sayı 270, 14 yaşta 256 adettir. Çünkü kemikler birbiri ile
adettir. Çünkü kemikler birbiri ile kaynaşmamıştır.
kaynaşmamıştır.
25-30 yaşlarda kemiklerin toplam ağırlığı 5-25-30 yaşlarda kemiklerin toplam ağırlığı 5- 6 kg kadardır.
6 kg kadardır.
Kemik dokusunun %30-40’nı organik
maddeler, % 60-70’ini inorganik maddeler oluşturur.
Kemik dokunun görevleri
Koruma
Destek
Hareket
Mineral depolamak
Kan hücresi oluşumu
Kemik tipleri Kemik tipleri
Şekillerine göre tipleri;Şekillerine göre tipleri;
– Uzun kemiklerUzun kemikler
» boyu eninden büyük olan kemikler bu gruba dahil edilir örneğin kol ve boyu eninden büyük olan kemikler bu gruba dahil edilir örneğin kol ve bacaklardaki kemikler
bacaklardaki kemikler
– Kısa kemiklerKısa kemikler
» boyu, eni ve kalınlığı eşit fakat düzensiz görünümlü kemiklerdir, el bileği boyu, eni ve kalınlığı eşit fakat düzensiz görünümlü kemiklerdir, el bileği (carpal) ve ayak bileği (tarsal) kemikler bu gruba girerler
(carpal) ve ayak bileği (tarsal) kemikler bu gruba girerler
– Yassı kemiklerYassı kemikler
» ince ve açılı kemiklerdir, kaburgalar, skapula, sternum ve kafatası kemikleri ince ve açılı kemiklerdir, kaburgalar, skapula, sternum ve kafatası kemikleri bu gruba girerler
bu gruba girerler
– Düzensiz kemiklerDüzensiz kemikler
» diğer hiçbir kategoriye girmeyen kemiklerdir; vertebralar, pek çok yüz diğer hiçbir kategoriye girmeyen kemiklerdir; vertebralar, pek çok yüz kemikleri ve kalça kemikleri bu kategoridendir
kemikleri ve kalça kemikleri bu kategoridendir
– Sesamoid kemiklerSesamoid kemikler
» tendonlar içine gömülmüş küçük kemiklerdir, örneğin patellatendonlar içine gömülmüş küçük kemiklerdir, örneğin patella
Kemiğin yüklere-streslere uyumu Kemiğin yüklere-streslere uyumu
Mekanik yüklerle karşılaştığında kemiğin Mekanik yüklerle karşılaştığında kemiğin direncinde artışlara yol açan yapısal
direncinde artışlara yol açan yapısal değişiklikler.
değişiklikler.
– Uzun kemiklerin kompakt kemik tabakasında Uzun kemiklerin kompakt kemik tabakasında artma.
artma.
– Spongioz kemik yapısında güçlenme.Spongioz kemik yapısında güçlenme.
– Kemik çıkıntılarının ya da kiriş ve eklem Kemik çıkıntılarının ya da kiriş ve eklem
kapsülünün sonlandığı diğer bölgelerin belirgin kapsülünün sonlandığı diğer bölgelerin belirgin gelişimi.
gelişimi.
Yük azalmasına (hareketsizliğe) Yük azalmasına (hareketsizliğe)
kemiğin uyumu kemiğin uyumu
Yeterli mekanik yüke maruz kalmazsa Yeterli mekanik yüke maruz kalmazsa osteoporoz (kemik erimesi) gelişebilir.
osteoporoz (kemik erimesi) gelişebilir.
Astronotlarda gözlenen kemik erimesiAstronotlarda gözlenen kemik erimesi
Kaslar,vücudun hareket sistemini
oluşturan yapılardır. Kasların önemli özelliği kasılıp-gevşeme ( Uzayıp -
Kısalma ) yeteneğidir.
Vücudun hemen hemen yarısını
kaslar oluşturur.
KASLARIMIZ ÇOK MİKTARDA
ENEJİ HARCADIĞINDAN BOL
MİKTARDA KAN DAMARI İLE
BESLENİRLER.
KASLAR YAPI VE GÖREVLERİNE GÖRE ÜÇE AYRILIR:
KAS ÇEŞİTLERİ
İskeletimizi oluşturan kaslardır.
Bu kaslara iskelet kasları da denir.
İsteğimize bağlı olarak çalışır.
KAS ÇEŞİTLERİ
BULUNDUKLARI YERLER:
Ağızda, gözde, parmaklarda,ü
yelerde gibi organlarda yer alır.
KAS ÇEŞİTLERİ
İsteğimiz dışında yaşam boyu çalışan kaslardır.
ÖRNEK :
Midemiz hiçbir zaman bizim isteğimizle çalışmaz.
Kendi yapacağı işe göre çalışır.
DÜZ KASLARIN ÇALŞMALARI YAVAŞTIR,
KASILMALARI GÜÇSÜZDÜR.
Sindirim, Solunum Boşaltım ve Üreme sisteminde yer alan
organlarda Düz kaslar bulunur.
KAS ÇEŞİTLERİ
KIRMIZI KAS OLMASINA RAĞMEN İSTEĞİMİZ DIŞI ÇALIŞIR.
KALP KASININ ÇALIŞMASINI OTONOM SİNİR SİSTEMİ
TARAFINDAN DÜZENLENİR.
Değişik yaş gruplarında gelişim karakteristikleri ve Değişik yaş gruplarında gelişim karakteristikleri ve
sporlara katılım rehberi sporlara katılım rehberi
Bebeklik Bebeklik (0-2 yaş) (0-2 yaş)
Erken çocukluk Erken çocukluk (3-5 yaş)
(3-5 yaş)
Çocukluk Çocukluk (6-9 yaş) (6-9 yaş)
Geç çocukluk (10-12 Geç çocukluk (10-12 yaş)yaş)
Motor beceriler
Motor beceriler Beceriler başlıca Beceriler başlıca refleks;
refleks;
postür görsel girdilere postür görsel girdilere dayalı
dayalı
Temel beceriler sınırlı;
Temel beceriler sınırlı;
denge becerileri sınırlı
denge becerileri sınırlı Temel beceriler gelişmiş; Temel beceriler gelişmiş;
bağlantılı beceriler bağlantılı beceriler başlamış; denge kontrolü başlamış; denge kontrolü otomatik olmaya başlamış otomatik olmaya başlamış
Bağlantılı beceriler Bağlantılı beceriler gelişmiş;
gelişmiş;
denge kontrolü denge kontrolü pubertede azalır pubertede azalır Öğrenme
Öğrenme becerileri
becerileri Eğitime yanıt Eğitime yanıt minimal, minimal,
eğitim yararları uzun eğitim yararları uzun vadeli değil
vadeli değil
Dikkat süresi kısa; dikkat Dikkat süresi kısa; dikkat aşırı dışa dönük; eğitime aşırı dışa dönük; eğitime yanıt sınırlı
yanıt sınırlı
Dikkat süresi kısa;
Dikkat süresi kısa;
aşırı içe dönük;
aşırı içe dönük;
kooperasyon gelişmiş kooperasyon gelişmiş
Seçici dikkat;
Seçici dikkat;
bellek stratejileri bellek stratejileri kullanır
kullanır Görüş
Görüş HipermetropHipermetrop Hipermetrop; göz Hipermetrop; göz hareketleri keskin değil;
hareketleri keskin değil;
hareketli objeleri izleme hareketli objeleri izleme ve yönelme zor
ve yönelme zor
Hareketli objelerin Hareketli objelerin izlenmesi ve yönlenme izlenmesi ve yönlenme gelişmiş fakat hala zor gelişmiş fakat hala zor
Erişkinlerle aynı Erişkinlerle aynı nitelikte
nitelikte
Sporlara katılım Sporlara katılım klavuzu
klavuzu Yüzme ve egzersiz Yüzme ve egzersiz programlarının programlarının avantajı yok; serbest avantajı yok; serbest oyun cesareti; güvenli, oyun cesareti; güvenli, yapılanmamış oyun yapılanmamış oyun çevresi sağlanması çevresi sağlanması
Yarışmadan kaçının, Yarışmadan kaçının, sözlü ve demonstratif sözlü ve demonstratif sınırlı eğitim;
sınırlı eğitim;
eğlenceli oyun önemli eğlenceli oyun önemli
Yarışmayı en azda tutun;
Yarışmayı en azda tutun;
spor kuralları esnek; temel spor kuralları esnek; temel becerileri önemseyin;
becerileri önemseyin;
eğitim zamanını kısa tutun eğitim zamanını kısa tutun
Yarışma en azda; temel Yarışma en azda; temel ve bağlantılı becerileri ve bağlantılı becerileri önemseyin; pubertede önemseyin; pubertede spora katılma
spora katılma yoğunluğu azalır yoğunluğu azalır Önerilen
Önerilen aktiviteler
aktiviteler Serbest oyunSerbest oyun Yürüme, koşma, yüzme, Yürüme, koşma, yüzme, fırlatma, yakalama
fırlatma, yakalama Yüzme, koşma, jimnastik, Yüzme, koşma, jimnastik, giriş seviyesinde futbol;
giriş seviyesinde futbol;
basketbol, güreş gibi basketbol, güreş gibi kompleks beceri sporları kompleks beceri sporları zordur
zordur
Giriş düzeyinde futbol, Giriş düzeyinde futbol, basketbol, güreş ve basketbol, güreş ve diğer temas sporları diğer temas sporları
