CTF FİKRET BİYAL TIBBİ BİYOKİMYA LABORATUVARI TEST REHBERİ

(1)

1

ADRENO KORTİKOTROP HORMON (ACTH)

Mor Plazma

0.5 mL

+2-8 ⁰C : 6 saat -20⁰C: 6 ay Soğukta transfer

CLIA Asırı lipemi Hemoliz

İkter

Pazartesi Salı Çarşamba Perşembe Cuma

Aynı gün 0,0-46 pg/mL Vücutta aşırı veya yetersiz kortizol düzeyleriyle ilişkili hastalıkların saptanması, tanı konması ve izlenmesine yardımcı olmak üzere kan ACTH düzeyleri ölçülür. Yüksek ACTH düzeyi Cushing hastalığı, Addison hastalığı veya ektopik ACTH üreten tümörlerde görülür.

*AKTİVE PARSİAL TROMBOPLASTİN ZAMANI

(APTT)

Mavi Plazma

1 mL

15-25 ⁰C : 2 saat COA Lipemi Hemoliz Pıhtı Antikoagulan

Parenteral beslenme

Pazartesi Salı Çarşamba Perşembe Cuma

Aynı gün 21,0- 32 sn aPTT, pıhtılaşmadaki intrensek yolağın ve ortak yolağın değerlendirilmesin de kullanılır. Faktör I, II, V, VII, IX, XI, XII, HMWK ve prekallikrein eksiklikleri için tarama testidir. Konjenital ve kazanılmış

anormallikleri belirleme de ve antikoagulan tedavi takibinde kullanılır.

*ALANİN AMİNO TRANSFERAZ (ALT);SGPT

Sarı Serum

0.5mL

2-8 ⁰C : 7 gün

FOTO Asırı lipemi Hemoliz

İkter

Aynı gün Kadın< 33 U/L Erkek< 41 U/L

Karaciğer fonksiyon testidir. Orta derecede yükseklik karaciğer yağlanması ve hepatitte saptanır.

Hepatitlerde ve şokta on kata kadar artış gösterebilir.

*ALBUMİN Sarı Serum

0.5mL

2-8 ⁰C : 7 gün

-20⁰C : Uzun süreli FOTO- COL

Asırı lipoliz Hemoliz İkter

Aynı gün 3,5-5,2 g/dL

Negatif akut faz reaktanıdır. Malnütrisyon, malabsorbsiyon hipertiroidizm, travma, enfeksiyon ve neoplasm gibi yıkımın arttığı durumlarda; nefrotik sendrom, hemoraji, yanık, gibi kayıpların arttığı durumlarda düzeyi azalır.

ALFA FETOPROTEİN (AFP)

Sarı Serum 0.5mL

+2-8 ⁰C :7 gün -20⁰C : 3 ay

ECLIA Lipemi

Hemoliz İkter

Aynı gün < 13 ng/mL Tümör belirtecidir. Primer hepatosellüler karsinomalı hastaların yaklaşık % 70-95 sinde yüksektir.

Gastrointestinal sistem ve diğer sistem malignitelerinde düzeyi artabilir. Maternal serumdaki AFP düzeyleri; hCG ve serbest östriol ile kombine edildiğinde Down sendromu, trizomi 18 ve nöral tüp defektlerine ait risklerin hesaplanmasında kullanılır.

*ALKALEN FOSFATAZ (TOTAL ALP)

Sarı Serum 0.5mL

2-8 ⁰C: 7 gün (-15)- (-25)⁰C:2ay

FOTO Asırı lipemi, Hemoliz

İkter

Aynı gün Kadın: 35-105 U/L Erkek: 40-130 U/L

Kemik metabolizması ve hepatobiliyer hastalıkların ayırıcı tanısında kullanılır.

*AMİLAZ Sarı Serum

0.5mL

2-8 ⁰C: 30 gün ENZ-COL Asırı lipemi, Hemoliz,

İkter

Aynı gün 28-100 U/L Akut ve kronik pankreatit, parotitis, intestinal tıkanma, dış gebelik, diyabetik ketoasidoz, pankreatik kist, peritonit, akciğer tümörleri, over tümörleri, renal yetmezlik, abdominal travma, viral enfeksiyonlar, postoperatif hastalarda ve alkol alımında yükselir.

(2)

2

ANTİ BETA-2 GLİKOPROTEİN IGG

Sarı Serum

0.5mL

2-8 0C:5 gün -20⁰C : 6 ay

ELISA Aşırı lipemi, Hemoliz

İkter

2 haftada bir çarşamba

2 hafta sonra Negatif <12 IU/mL Borderline: 12-18 IU/mL Pozitif > 18 IU/mL

Primer ve sekonder antifosfolipit sendrom tanı ve izleminde kullanılır.

ANTİ BETA-2 GLİKOPROTEİN IGM

SarI Serum

0.5mL

2-8 0C:5 gün -20⁰C : 6 ay

İkter

2 haftada bir çarşamba

Primer ve sekonder antifosfolipit sendrom tanı ve izleminde kullanılır.

ANTİ CYCLİC CİTRULLİNATED PEPTİD (ANTİ CCP)

Sarı Serum

0.5mL

2-8 ⁰C : 5 gün -20⁰C: 6 ay

ELISA Asırı lipemi, Hemoliz, İkter

Radyoaktif görüntüleme radyoaktif tedavi

2 haftada bir cuma

Anti-CCP, normalde peptid veya proteinlerde bulunmayan sitrulin olarak isimlendirilen nonstandart bir amino asit içeren, sirküler bir peptide karşı oluşmuş Ig G tipi bir immun proteindir. Anti-CCP romatoid artrit tanısında kullanılır. İmmünsüpreserif ilaçların otoantikor oluşumunu etkiler.

ANTİ- DS DNA

Sarı Serum

0.5mL

2-8 ⁰C : 5 gün -20⁰C: 6 ay

ELISA Asırı lipemi, Hemoliz

İkter

Çarşamba 1 hafta sonra

Negatif <16 IU/mL Borderline: 16-24 IU/mL Pozitif > 24 IU/Ml

SLE tanı, prognoz ve tedavinin takibinde kullanılır.

Miks bağ dokusu hastalığı, Sjögren sendromu ve progressif sistemik sklerozda da düzeyleri yükselir.

ANTİ- DOKU TRANS

GLUTAMİNAZ IGA

Sarı Serum

0.5mL

2-8 ⁰C: 5 gün -20⁰C : 6 ay

İkter

Pazartesi 1 hafta sonra Negatif <12 IU/mL Borderline: 12-18 IU/mL Pozitif > 18 IU/mL

Çölyak hastalığı ve dermatitis herpetiformis tanısında kullanılır. Tedaviden yaklaşık 6-12 ay sonra düşer.

ANTİ- DOKU TRANS

GLUTAMİNAZ IGG

Sarı Serum

0.5mL

2-8 ⁰C: 5 gün -20⁰C : 6 ay

İkter

Pazartesi 1 hafta sonra Negatif <12 IU/mL Borderline: 12-18 IU/mL Pozitif > 18 IU/mL

Çölyak hastalığı ve dermatitis herpetiformis tanısında kullanılır. Tedaviden yaklaşık 6-12 ay sonra düşer.

ANTİ-FOSFOLİPİT- IGG

Sarı Serum

0.5mL

2-8 ⁰C:3 gün -20⁰C : 6 ay

İkter

2 haftada bir Çarşamba

Arteriel ve venöz tromboemboliye neden olan antifosfolipid sendromunun tanısında kullanılır

ANTİ-FOSFOLİPİT – IGM

Sarı Serum

0.5mL

2-8 ⁰C:5 gün -20⁰C : 6 ay

İkter

Arteriel ve venöz tromboemboliye neden olan antifosfolipid sendromunun tanısında kullanılır.

ANTİ-

GLİADİN IGA Sarı Serum 0.5mL

2-8 ⁰C:5 gün -20⁰C : 6 ay

İkter

Pazartesi 1 hafta sonra Negatif < 12 U/mL Borderline : 12-18 U/mL Pozitif > 18 U/mL

Çölyak sprue hastalığının tanı ve tedavisinin takibinde kullanılır.

ANTİ-

GLİADİN IGG Sarı Serum 0.5mL

2-8 ⁰C:5 gün -20⁰C : 6 ay

ELISA Aşırı lipemi,

Hemoliz İkter Pazartesi 1 hafta sonra Negatif < 12 U/mL Borderline : 12-18 U/mL Pozitif > 18 U/mL

Çölyak sprue hastalığının tanı ve tedavisinin takibinde kullanılır.

(3)

3

ANTİ-JO1 Sarı Serum

0.5 mL

2-8 ⁰C :5 gün -20 ⁰C : 6 ay

İkter

2 haftada bir Cuma

2 hafta sonra Negatif < 12 U/mL Borderline : 12-18 U/mL Pozitif > 18 U/mL

Jo-1 (histidil tRNA sentaz) bir amino açil tRNA sentazdır ve polimyozitli hastaların otoantijenidir. Anti- Jo-1 miyozitli hastaların tanısı için kullanılan otoantikorlardır.

ANTİ - KARDİYOLİPİN IGG

Sarı Serum

0.5mL

2-8 ⁰C:5 gün -20⁰C : 6 ay

İkter

Perşembe 1 hafta sonra Negatif <12 GPLU/mL Borderline:12-18 GPLU/ mL Pozitif >18 GPLU /mL

SLE’li hastaların %40’ında yüksek bulunur.

Antikardiyolipin antikorları ve lupus antikoagülanı pozitif SLE’li hastalarda “Antifosfolipid antikor sendromu” gelişimi yüksektir.

ANTİ-

KARDİYOLİPİN IGM

Sarı Serum

0.5mL

2-8 ⁰C:5 gün -20⁰C : 6 ay

İkter

Perşembe 1 hafta sonra

Negatif <12 MPLU/mL Borderline:12-18 MPLU /mL Pozitif >18 MPLU /mL

SLE’li hastaların %40’ında yüksek bulunur.

Antikardiyolipin antikorları ve lupus antikoagülanı pozitif SLE’li hastalarda “Antifosfolipid antikor sendromu” gelişimi yüksektir.

ANTİ MÜLLERİAN HORMON (AMH)

Sarı Serum

0.5 mL

2-8 ⁰C : 5 gün, -20 ⁰C: 6 ay

ECLIA Heterofil

Antikor varlığı Pazartesi Salı Çarşamba Perşembe Cuma

Aynı gün Kadın (ng/mL) 0-1yaş: < 0,49 1-19 yaş:0,05-11 20-24 yaş: 1,22-11,7 25-29 yaş :0,89-9,85 30-34 yaş: 0,576-8,13 35-39 yaş: 0,147-7,49 40-44 yaş: 0,027-5,47 45-50 yaş: 2,71 Erkek (ng/mL) 00-3 gün : 25,9-69,1 1-3 ay : 24,2-275,5 1-11 yaş: 38,3- 332,4 12-20 yaş :1,12-143,6

>20 yaş: 0,77- 14,5

Erkek: Testis fonksiyonunu ve infertilite araştırması Kadın: Over rezervini ve over fonksiyonlarını değerlendirilmesi ve Granulosa hücre tümör araştırması

Çocuklar: Erken veya geç ergenlik araştırması, cinsiyet bozuklukları ve çift genital durumunun ayırıcı tanısında,kriptorşidizm ve anorşidizmin ayırıcı tanısında kullanılır

ANTİ SCL 70 Sarı Serum 0.5 mL

2-8 ⁰C:5 gün -20⁰C : 6 ay

İkter

2 haftada bir Cuma

2 hafta sonra Negatif : < 12 U/mL Borderline: 12 – 18 U/mL Pozitif: >18U/mL

Skleroderma tanı ve takibinde kullanılır

ANTİ-SM Sarı Serum

0.5 mL

2-8 ⁰C:5 gün -20⁰C : 6 ay

İkter

2 haftada

bir Cuma

2 hafta sonra Negatif : < 12 U/mL Borderline: 12 – 18 U/mL Pozitif: > 18U/mL

Sm antijeni küçük bir nükleer ribonükleoproteindir. Bu antijenlere yönelik otoantikorların bulunması Lupus Eritematozus’a spesifiktir (Hastaların %30 kadarın da pozitif). Hastalarda antikorların düzeyi hastalığın aktivitesi ile ilişkilidir.

(4)

4

ANTİ-SM/RNP Sarı Serum 0.5 mL

2-8 ⁰C:5 gün -20 ⁰C : 6 ay

İkter

2 haftada bir Cuma

2 hafta sonra Negatif : < 12 U/mL Borderline: 12 – 18 U/mL Pozitif: > 18U/mL

Sistemik Romatizma hastalıklarında ENA’ya karşı bulunan antikor sistemleri; Nükleerribonükleer protein (RNP); Smith (Sm); Sjögren sendromu A (SSA[Ro], ve Sjögren sendromu B SSB [La] dır. SLE ‘da % 50 kadarında ve mikst bağ dokusu hastalığı olmak üzere diğer bağ dokusu hastalıklarında tespit edilir.

ANTİ-SSA ENA-EKSTRAKTE EDİLEBİLİR NÜKLEER ANTİJEN

Sarı Serum

0.5mL

2-8 ⁰C : 3 gün

20 ⁰C : Uzun süre ELISA Aşırı lipemi Hemoliz

İkter

Salı 1 hafta sonra Negatif <12 U/mL Borderline: 12-18 U/mL Pozitif >18 U/mL

SLE ve Sjögren sendromunun ayrılması dahil bağ dokusu hastalıklarının (SLE, miks bağ dokusu hastalığı, Sjögren sendromu,skleroderma, dermatomyozit ve polimyozit) ayırımı ve tanısında kullanılır.

ANTİ-SSB (ENA

ANTİKORLARI)

Sarı Serum

0.5mL

2-8 ⁰C : 3 gün

20 ⁰C : Uzun süre ELISA Aşırı lipemi Hemoliz

İkter

Salı 1 hafta sonra Negatif <12 U/mL Borderline: 12-18 U/mL Pozitif >18 U/mL

SLE ve Sjögren sendromunun ayrılması dahil bağ dokusu hastalıklarının ( ayrımı ve tanısında kullanılır.

Ortak özellikleri ekstrakte edilebilen nükleer antikor olmalarıdır.

ANTİ -

TİROGLOBULİN (ANTİ TG)

Sarı Serum

0.5mL

2-8 ⁰C : 3gün 20⁰C: > 1 ay

ECLIA Lipemi

Hemoliz İkter

Aynı gün <115 IU/mL Tiroid bezinde üretilen tiroglobülinlere karşı oluşan bu antikorların. otoimmün tiroid hastalıkları tanı ve izleminde önemlidir.

ANTİ-TİROİDAL PEROKSİDAZ (ANTİ TPO)

Sarı Serum

0.5mL

2-8 ⁰C:3 gün -20⁰C’> 1 ay

ECLIA Lipemi

Hemoliz İkter

Aynı gün < 34 IU/mL Otoimmün tiroid hastalıklarının saptanması ve takibinde yararlıdır. Hashimoto tiroidit, idiyopatik miksödem, Graves hastalığında artar. Gebelerin yaklaşık %14’ünde yüksek saptanabilir. Normal popülasyonun %8 – 27 oranında antkor pozitifliği bulunabilir.

ANTİ-TROMBİN III (ATIII)

Mavi Plazma

1 mL

2-8 ⁰C : 2 gün -20⁰C : >1ay

KOA Aşırı lipemi Hemoliz

İkter Pıhtı,trombin inhibitör tedavisi

2 haftada

bir salı 2 hafta sonra 79-112 % AT III’ün düşük seviyeleri, artmış tromboz riski ile ilişkilidir. Hiperkoagule durumların, heparin tedavisi alan hastalarda heparine karşı gelişen direncin nedeninin saptanmasında kullanılır.

ASO Sarı Serum

0.5 mL

2-8 ⁰C : 2 gün (-15)- (-25)⁰C:6ay

IMMUN TURB

Aşırı lipemi,

Hemoliz,İkter Pazartesi Salı Çarşamba Perşembe Cuma

Aynı gün Yetişkin 0- 200 IU/mL

Çocuk 0- 150 IU/mL Streptokokal metabolitlerin spesifik antikorlarının immünokimyasal tespiti geçmiş streptokokal enfeksiyonlar ile ilgilidir

(5)

5

*ASPARTAT AMİNO TRANSFERAZ (AST)

Sarı Serum

0.5 mL

2-8 ⁰C : 7 gün UV-ENZ- Aşırı lipemi, Hemoliz

İkter

Aynı gün Kadın < 32 U/L Erkek < 40 U/L

Hepatositlerin hastalığı ile ilişkili olarak yükselir.

Biliyer tıkanmanın en duyarlı göstergesidir. Miyokard infaktüsünde 24 saat içinde yükselir.

B12 VİTAMİNİ Sarı Serum 0.5 mL

2-8 ⁰C’:2 gün

-20⁰C’: 2 ay ECLIA Aşırı lipemi Hemoliz

İkter

Aynı gün 180-900 pg/mL Kobalamin eksikliği nin tanı ve tedavisinin izlenmesinde kullanılır.

BETA 2

MİKROGLOBÜLİN Sarı Serum 0.5mL

2-8 ⁰C : 7 gün

-20⁰C’: 6 ay TURB Aşırı lipemi Hemoliz

İkter

Aynı gün 800-2200 ng/mL B-lenfosit kökenli tümörlerde artar. Multipli miyelomada prognoz takibinde kullanılır.

*BETA HCG-TOTAL Sarı Serum 0.5mL

+2-8 ⁰C :3 gün

-20⁰C: 1 yıl ECLIA Aşırı lipemi Hemoliz

İkter

Aynı gün Erişkin < 5,0 mIU/mL Gebelik (mIU/mL) 4.hafta : 9,5 - 750 5. Hafta: 217 - 7138 6. Hafta: 358 - 31795 7. hafta : 3697 - 163563 8. hafta: 32065 - 149571 9. hafta: 63803 - 151410 10. hafta: 46509 - 86977 12. hafta: 27832 - 210612 14. hafta: 13950 - 62530 15. hafta: 12039 - 70971 16. hafta: 9040 - 56451 17. hafta: 8175 - 55868 18.hafta: 8099 - 58176 Postmenapoz : < 7

Sinsityotrofobilastik hücrelerden salgılanır, gebeliğin temel testidir. Gestasyonel trofoblastik neoplazilerde belirteçtir. Gebelikte prenatal tarama testlerinde kullanılır.

BETA HCG- FREE (SERBEST BETA HCG)

Sarı Serum

0.5m

2-8 ⁰C : 2 hafta

-20 ⁰C :Uzun süre IMMUN FLUO

Aşırı lipemi Hemoliz

İkter

Salı-

Perşembe 1 hafta sonra Gebelik (ng/mL) 9.hafta : 31,9 - 188 10.hafta : 23,1 - 145 11. hafta : 15,3 - 117 12. hafta : 14,5 - 115 13.hafta : 13,2 – 92 15. hafta : 7,3 - 44,2 16. hafta : 5,0 - 44,9 17. hafta : 4,6 - 35,5 18. hafta : 3,9 - 42,8 19. hafta : 3,5 - 26,4

Gebelikte birinci ve 2. Trimester risk tayini

(6)

6

*BİLİRUBİN -

DİREKT Sarı Serum

0.5mL

2-8 ⁰C : 7 gün (-15)-(-25)⁰C:6 ay

FOTO- COL

İkter

Aynı gün 0,0-0,30 mg/dL Hepatik ve posthepatik sarılığın tanı ve tedavisinin takibinde kullanılır. Akut ve kronik viral hepatit, karaciğer sirozu, hepatoselluler karsinom, ekstrahepatik kolestazda yükselir.

*BİLİRUBİN-TOTAL Sarı Serum 0.5mL

2-8 ⁰C : 7 gün (-15)-(-25)⁰C: 6 ay

FOTO- COL

Aşırı lipemi Hemoliz İkter, Işık

Aynı gün 0,2-1,2 mg/dL Karaciğer hastalıkları, ikterlerin tanı v e ayırıcı tanısında, tedavilerin izlenmesinde kullanılır.

C- PEPTİT Sarı Serum

0.5 mL

2-8 ⁰C:2 gün

-20⁰C’:2 ay ECLIA Aşırı lipemi Hemoliz

İkter

Aynı gün 0,9- 4,3 ng/mL

Hipoglisemi tanısı, diyabetes mellitus sınıflandırılması, beta hücrelerinin fonksiyonlarının, pankreas transplantasyonu ve pankreatektomi sonrası değerlendirmede kullanılır.

C3C Sarı Serum0.5

mL

2-8 ⁰C: 8gün

-20⁰C’: 8 gün TURB Aşırı lipemi Hemoliz

İkter

Aynı gün 0,9-1,8 g/L Akut faz reaktanlarından biridir.

C4 Sarı Serum

0.5 mL

2-8 ⁰C:7gün

-20⁰C’:3ay TURB Aşırı lipemi Hemoliz

İkter

Aynı gün 0,1-0, 4 g/L Akut inflamasyonlarda ve malignitelerde artış gösterir.

SLE,akut glomerulonefrit, kronik hepatit, protein kaybedilen hastalıklar ve konjenital eksiklikler düzeyi azalır.

CA 125 Sarı Serum

0.5mL

+2-8 ⁰C :5 gün -20⁰C’ 3ay

ECLIA Aşırı lipemi Hemoliz

İkter

Aynı gün < 35 U/mL >100 U/mL; over kanseri, malign hastalıklar, gebelik, karaciğer ve pankreasın bening hastalıkları

CA 15-3 Sarı Serum

0.5mL

+2-8 ⁰C :5 gün

-20⁰C’ 3ay ECLIA Aşırı lipemi Hemoliz

İkter

Aynı gün < 25 U/mL İnvaziv meme kanserinin tedavisine yanıtı izlemek ve hastalık nüksünü gözlemek için bu test yapılır.

CA19-9 Sarı Serum

0.5mL

+2-8⁰C :30 gün

İkter

Aynı gün < 39 U/mL Pankreas kanserinin diğer rahatsızlıklardan ayrımında, pankreas kanserinin tedavisinin yanıtını ve nüksünü izlemek için kullanılır.

*CK/MB Sarı Serum

0.5mL

2-8 ⁰C : 8 gün (-15)-(-25)⁰C: 1 ay

IMMUN FOTO

İkter

Aynı gün 0-25 U/L Miyokard infarktüsünden 1.5 saat sonra pik yapar.

Spesifik bir belirteç olarak kullanılır.

(7)

7

*CPK; KREATİN

FOSFOKİNAZ Sarı Serum 0.5mL

2-8 ⁰C : 7gün (-15)-(-25)⁰C: 1 ay

FOTO Aşırı lipemi Hemoliz

İkter

Aynı gün

Erkek < 190 U/L Kadın < 170 U/L

Kas hastalıklarına duyarlı bir parametredir. Miyokard infarktüsünün tanı ve tedavisinin takibinde kullanılır.

*C-REAKTİF

PROTEİN (CRP) Sarı Serum 0.5mL

2-8 ⁰C : 2 ay

(-15)-(-25)⁰C:3 yıl TURB Aşırı lipemi Hemoliz

İkter

Aynı gün < 5 mg/L

İnflamasyonu takiben 4-6 saat içinde yükselmeye başlar, 24-48 saat içinde maksimum olur. Bakteriyel enfeksiyon tanısında değerlidir.

*D-DİMER Mavi Plazma

1 mL

2-8 ⁰C :24 saat -20⁰C : 4 ay

KOA Pıhtı

Romatoid faktör pozitifliği

Aynı gün 0-0,50 mgr/L

Trombin ve plasmin aktivitesini değerlendirilir. D- dimer derin ven tromboz tedavisinin takibinde rekürrens riskini gösterir. DİC ve pulmoner embolizmde artar.

DEHİDROEPİ- ANDROSTERON SÜLFAT (DHEA-S04)

Sarı Serum

0.5mL

2-8 ⁰C:2gün

-20⁰C’:2 ay ECLIA Aşırı lipemi Hemoliz

İkter

Aynı gün Çocuk (μg/dL) <1 hafta: 108 - 607 1-4 hafta:31,6 - 431 1-12 ay: 3,40- 124 1-4 yaş : 0,47 – 19,4 5-10 yaş: 2,80 – 85,2 Kadın (μg/dL) 10-14 yaş:33,9 - 280 15-19 yaş:65,1 - 368 20-24 yaş 148 - 407 25-34 yaş:98,8 - 340 35-44 yaş:60,9 - 337 45-54 yaş:35,4 - 256 55-64 yaş:18,9 - 205 65-74 yaş:9,40 - 246

>75 yaş: 12,0 - 154 Erkek (μg/dL) 10-14 yaş:24,4 - 247 15-19 yaş:70,2 - 492 20-24 yaş:211 - 492 25-34 yaş:160 - 449 35-44 yaş:88,9 - 427 45-54 yaş:44,3 - 331 55-64 yaş:51,7 - 295 65-74 yaş:33,6 - 249 >75 yaş: 16,2 - 123

ACTH etkisi ile adrenal korteksten salınır. Erkeklerde az miktarda testislerden de salınır. Adrenal hiperfonksiyonda seviyesi artar. Adrenal yetmezlikte seviye düşer.

DEMİR Sarı Serum

0.5mL 2-8 ⁰C: 21 gün FOTO- COL

İkter

Aynı gün 33 - 193 μg/dL Demir metabolizmasını değerlendirmede, anemi tanı ve ayırıcı tanısında, tedavilerin etkinliğinin izlenmesinde kullanılır.

(8)

8

D VİTAMİNİ 25-HİDROKSİ VİT-D (25-OHD3)

Sarı Serum

0.5mL

2-8 ⁰C : 4 gün -20⁰C: 4 ay

ECLIA Güne ışığı Pazartesi Salı Çarşamba Perşembe Cuma

Aynı gün

ng/mL Normal> 30

D vit. Yetersizliği: 21-29 D vit Eksikliği< 20

D vitamini, kalsiyum ve fosfor metabolizmasını düzenler. Kemik hastalıkları kökenli vitamin D eksikliği ve hiperkalseminin ayırıcı tanısında kullanılır.

DIŞKIDA GİZLİ KAN Dışkı kabı 2 g 2-8 ⁰C : 1 gün İMMUN- CARD TEST

Aynı gün Negatif Gastrointestinal sistem (GİS) kanamalarını ve GİS hastalıklarını değerlendirilmesi için yapılır

DİGOKSİN Sarı Serum

1mL

2-8 ⁰C : 2 gün -20 ⁰C : 6 ay

ECLIA Aşırı lipemi Hemoliz, İkter RF>500IU/mL Protein>12g/dL

Aynı gün 0,8- 2,0 μg /mL Konjestif kalp yetmezliği ve çeşitli kardiyak ritim bozukluklarının tedavisinde kullanılır. Kardiyak output’u arttırır, venöz basıncı, kan hacmini ve ventriküler atım hızını azaltır.

EPİNEFRİN (ADRENALİN)- İDRAR

İdrar kabı 24 Saatlik

-20⁰C: Uzun süre LC-MSMS İlaçlar Bazı besinler

Stres

3 haftada Bir Çarşamba

3 hafta sonra 4-20 µg/gün Feokromositoma veya başka nöroendokrin tümörlerin tanısını koymaya veya bu tanıları dışlamaya yardımcı olmak için katekolaminlere bakılır.

EVOROLİMUS Mor

EDTA

Tam kan 2mL

2-8 °C 'de 2 hafta boyunca stabildir.

LC-MS- MS

Hemoliz Haftada 3 gün

3 güm sonra 3-8 ng/mL

Toksik düzey: 8 ng/mL İlaaç takibi

*FERRİTİN Sarı Serum

0.5mL

2-8 ⁰C : 7 gün

20⁰C’:12 ay TURB Aşırı lipemi Hemoliz

İkter

Aynı gün Kadın: 15 - 150 g/mL Erkek: 30 - 400 g/mL

Hipokrom mikrositer aneminin ayırıcı tanısında kullanılır. Düşüklüğü demir eksikliğini, yüksekliği demir fazlalığını gösterir. Hemokromatozisde ferritin ve demir satürasyonu yükselir.

*FİBRİNOJEN Mavi Plazma 1 mL

15-25 ⁰C : 8 saat

COA Aşırı lipemi Hemoliz, İkter Trombin inhibitör

tedavisi

Aynı gün 180-350 mg/dL Düşük seviyedeki fibrinojen DIC, primer fibrinoliz ve karaciğer hastalıkları ile ilişkilidir. Yüksek fibrinojen tromboz için bir risk faktörüdür.

FİTANİK ASİT

Sarı Jelli

Serum 2mL

2-8 °C 'de 2 hafta, -18 °C 8 hafta

stabildir.

GC-MS Örnek,

yetişkinlerde sabah açlığında, çocuklarda en az 4-5 saatlik açlık

sonrası alınmalıdır.

15 günde bir

15 gün sonra Mikromol/L

<1 yaş: 0,4-4,5

>1yaş: 0,4-10

Uzun zincirli yağ asidi metabolizma bozukluklarının değerlendirilmesi

(9)

9

FOLLİKÜL STİMULAN HORMON (FSH)

Sarı Serum

0.5mL

2-8 ⁰C : 14 gün -20⁰C : 6 ay

İkter

Aynı gün Kadın (mIU/mL) Folliküler Faz : 3,6 - 12,6 Ovulasyon : 4,7- 21,5 Luteal faz :1,7- 7,7 Postmenapoz: 25,8-134,8 Erkek: 1,6 - 12,4 mIU/mL

İnfertilitenin değerlendirilmesinde kullanılır.

FOLİK ASİT Sarı Serum

0.5mL

2-8 ⁰C : 2 gün -20⁰C : 1 ay

ECLIA Aşırı lipemi Hemoliz, ikter Işığa maruziyet

Aynı gün

4,6 – 18,7 ng/mL Eksikliğinde megaloblastik anemi görülür. Gebelikte

%33 oranında folat eksikliği görülür.

*FOSFOR Sarı Serum

0.5mL 2-8 ⁰C : 4 gün -15-(-25) ⁰C: 1yıl

FOTO- COL

İkter

Aynı gün 2,5 – 4,5 mg/dL

Hiper-hipoparatiroidizm, kemik hastalıkları, böbrek yetmezliğinde

FOSFOR -İDRAR İdrar kabı

24 saat/

Spot 2-8 °C : 6 ay FOTO Toplama

sırasında soğukta saklanır

Aynı gün 400 - 1300 mg/gün Spot: 40-136 mg/dL

Paratiroid hormon, D vitamini ve kalsitonin etkinliği izlenir.Kemik hastalıklarının ve böbrek taşlarının etiyolojisinin belirlenmesi

*FOSFOR-BOS* Sarı 0.5mL Taze örnek

20-25ºC; 7 gün FOTO Örnek kan

içermemelidir

Aynı gün Sonuçlar klinisyen tarafından değerlendirilir

GAMA GLUTAMİL TRANS PEPTİDAZ (GGT)

Sarı Serum

0.5mL

2-8 ⁰C : 7 gün

(-15)-(-25)⁰C:1 yıl FOTO- ENZ

İkter

Aynı gün Kadın < 40 U/L Erkek < 60 U/L

İntra ve ekstahepatik safra yollarının tıkanıklıklarında, kolanjit ve kolesistitte, enfeksiyöz hepatit, karaciğer yağlanması, akut ve kronik pankreatit, fenobarbital ve fenitoin alkolizm ve alkole bağlı karaciğer harabiyetinin değerlendirilmesinde kullanılır.

GEBELİKTE İKİLİ TARAMA (DOWN RİSKİ) Serbest ß-hCG (Free B-HCG) PAPP-A

Sarı Serum

0.5m 2-8 ⁰C : Serbest ß- hCG için 2 hafta PAPP-A için 6 gün

-20 ⁰C : uzun süreli

ECLA Aşırı lipemi Hemoliz

İkter

Haftada iki Salı- Perşembe

1 hafta sonra Serbest ß-hCG (ng/mL ) Gebelik

9. hafta :31,9 - 188 10. hafta :23,1 - 145 11. hafta :15,3 - 117 12. hafta 14,5 - 115 13. hafta 13,2 - 92 PAPP-A (mU/L) Gebelik

9., hafta 137 - 1323 10. hafta 221 - 1599 11. hafta 368 - 2859 12. hafta 652 - 4826 13. hafta 866 – 7499

Gebelikte Down ve nöral tüp defekti risk taraması

(10)

10

*GLUKOZ Sarı Serum

0.5mL

2-8 ⁰C :3 gün FOTO ENZ-UV

İkter

Aynı gün 74-109 mg/dL

Karbonhidrat metabolizması ile ilgili tüm hastalıklar ve hipoglisemi ve hipergliseminin tanı ve tedavisinde takibinde temel parametredir.

GLUKOZ-BOS Sarı 0.5 mL 2-8 ⁰C :3 gün FOTO ENZ-COL

Örnekte kan bulunması Bakteriyel kontaminasyon

Aynı gün 0-18 yaş: 60-105mg/dL

>18 yaş : 40-70 mg/dL BOS’ta Tüberküloz menenjit, bakteriyel menenjitlerde azalır. Beyin omurilik sıvısında glikoz ölçümü menenjitin, meninksin neoplastik ilişkisinin ve diğer nörolojik bozuklukların değerlendirmesinde kullanılır.

GROWTH HORMON (GH)

Sarı Serum

0.5mL

+2-8 ⁰C:8 gün

-20 ⁰C’ 2 ay ECLIA Aşırı lipemi Hemoliz

İkter

Aynı gün ng/mL

Kadın

0-10 yaş: 0,12- 7,79 11-17 yaş: 0,123-8,05

>18 yaş:0,126-9,88 Erkek

0-10 yaş: 0,94-6,29 11-17 yaş: 0,077-10,8

>18 yaş:0,03-2,47

Hipofizin anterior lobundan salgılanır. GH fazlalığında akromegali veya hipofizer gigantizm meydana gelir.

Azlığında büyüme geriliği oluşur.

HAPTOGLOBİN Sarı Serum 0.5 mL

2-8 ⁰C: 8 ay İMMUN TURB

Aşırı lipemi Hemoliz İkter

Aynı gün 30 - 200 mg/dL İntravasküler hemolizde serum düzeyi azalır.

Plazmada serbest hemoglobini bağlar. Akut faz reaktanıdır.

HEMOGLOBİN 1C (HBA1C)

Mor Tam kan

2mL

2-8 ⁰C:7gün HPLC Hemoglobin bozuklukları Eritrosit uzun yaşam süresi

Aynı gün

% 4,8-6,0

Diyabetik hastalarda son 4- 8 hafta içindeki ortalama kan glukoz regülasyonunu gösterir. Diyabet –dışı hiperglisemi de artar. Hemolitik anemi, kronik kan kaybı, kronik böbrek yetersizliğinde azalır.

HEMOGLOBİN

ELEKTROFOREZİ Mor tam kan 2mL

2-8 °C: 7 gün ELEK Pıhtı Haftada

2 gün 7 gün sonra HbA: %94,5-99 HbA2: %2,5-4,5 HbS :%0,0 HbF: % <3

Hemoglobin subgruplarının taranması amacı ile yapılır.

HDL KOLESTEROL Sarı Serum 0.5mL

2-8 ⁰C : 7 gün (-10) –(-80)⁰C:1 ay

FOTO ENZ-COL

İkter

Aynı gün Erkek: >40 mg/dL

Kadın: >60 mg/dL Serum düzeyi azalması total kolesterol seviyesinden bağımsız olarak koroner kalp hastalığı için bir risk faktörüdür. Ateroskleroz riskinin erken belirlenmesinde ve anti lipidemik ilaçların etkinliğinin izlenmesinde kullanılır.

25-HİDROKSİ

VİT-D (25-OHD3) Sarı Serum 0.5mL

2-8 ⁰C : 4 gün -20⁰C: 4 ay

CLIA Güneş ışığı Pazartesi Salı Çarşamba Perşembe Cuma

Aynı gün Kış : 10-60 µg/L Yaz: 20-120 µg/L

25 hidroksi Vitamin D, kemik hastalıkları kökenli vitamin D eksikliği tanısında , hiperkalseminin ayırıcı tanısında kullanılır.

(11)

11

HİDROKSİ İNDOLASETİKASİT (5-HIAA)-İDRAR

İdrar kabı İdrar 10mL Asit ilavesi

2-8 °C 'de 4 hafta boyunca stabil 20⁰C’:Uzun süreli

LS-MSMS ACE ihibitörleri İdrar kabında idrar koruyucusu olarak 10 ml 6 N

HCl kullanılmalıdır,

örnek ışıktan korunmalıdır

3 haftada bir

4 hafta sonra

mg/24 sa Erkek 0-1 Yaş <2,3 1-4 Yaş <3,2 4-9 Yaş <4,8 9-14 Yaş <6,1 14-100 Yaş <10,2 Kadın

0-1 Yaş <2,7 1-4 Yaş <3,4 4-9 Yaş <4,5 9-14 Yaş <5,6 14-100 Yaş <8,7

Olası karsinoid tümör ve sendrom tanısında ve tedaviye cevabın takibinde kullanılır. Karsinoid tümörler (argentaffin hücreler) özellikle barsağın orta kısmının tümörleridir. Erişkinde Çölyak hastalığı tanısında kullanılır. Ilımlı yükselmeler Whipple hastalığında görülebilir.

HOMOSİSTEİN Mavi /mor Plazma 1mL

Örnek stabilitesi 2-8 °C de 48 saattir. 48 saat

içerisinde çalışılamayacak

örneklerin dondurulması gerekmektedir.-

<20⁰C’:Uzun süreli

LC-MSMS Aşırı lipemi Hemoliz

İkter Örnek alındıktan

sonra hemen santrifüj ile

plazma ayrılmalıdır.

10 günde bir

10 gün sonra Mikromol/L Erkek

0-17 yaş: 3,2-9,9 18-35 yaş: 5,6-12,3

>35 yaş:6,4-16,3 kadın

0-17 yaş: 3,1-9,3 18-35 yaş: 4,3-12,2

>35 yaş:4,5-16

Yüksek kan homosistein düzeyi koroner ve periferal vasküler ateroskleroz için risk faktörüdür. B6, B12, folik asit ve riboflavin vitaminlerinin eksikliğinde artar.

HOMOVANİLİK

ASİT-İDRAR İdrar kabı 24 saatlik idrar 5mL

2-8 °C 'de 4 hafta boyunca stabil

LC-MSMS Koruyucu olarak 10 ml 6 N HCl ,örnek ışıktan korunmalıdır.

3 haftada bir

4 hafta sonra mg/g kreatinin 0-1 Yaş <35 1-4 Yaş <25 4-9 Yaş <15 9-14 Yaş <9

Katekolamin metabolizmasının değerlendirilmesi için istenir.

IGA-TOTAL Sarı Serum

0.5 mL

2-8 ⁰C: 8 gün (-15)-(-25)⁰C:8 ay

IMMUN TURB

İkter

Aynı gün Yetişkin: 70-400 mg/dL Monoklonal gamapatilerin ve immun yetmezliklerin saptanmasında ve takibinde kullanılır.

IGE-TOTAL Sarı Serum

1.0 mL

2-8 ⁰C:7gün

-20⁰C’: Uzun süreli FLUORO

ENZİM IA Aşırı lipemi Hemoliz

İkter

Aynı gün

Yetişkin (kU/L)

>100 Alerji var 20-100 : Alerji olabilir

<20 : Alerji ihtimali yok Çocuklarda medyan değerler (kU/L) 1-28 gün: 0,3 1-6 ay: 3,0 7-12 ay: 5,0 1-3 yaş: 9,0 4-6 yaş: 23,0 7-10 yaş: 50,0 11-14 yaş: 34,0

Allerjik ve paraziter hastalıklarda, kalıtsal immün yetmezlikte, IgE konsantrasyonları artar.

(12)

12

IGG-TOTAL Sarı Serum

0.5mL

2-8 ⁰C:8gün -20⁰C’:3ay

IMMUN TURB

İkter

Aynı gün Yetişkin 700 - 1600 mg/dL

Humoral ve kombine immün yetmezliklerin, multipli Skleroz ve diğer MSS demiyelinizan hastalıkların değerlendirilmesinde kullanılır.

IGM- TOTAL Sarı Serum

0.5mL

2-8 ⁰C: 4 ay (-15)-(-25)⁰C :6ay

IMMUN TURB

İkter

Aynı gün Yetişkin 40-230 mg/dL

Monoklonal gamopatilerin ve immun yetmezliklerin tanı ve takibi

İNSULİN BENZERİ GROWTH ORMON;

SOMATOMEDİN-C ( IGF-1)

Sarı Serum

0.5mL

+2-8 ⁰C :2 gün -20⁰C: 6 ay

CLIA Aşırı lipemi Hemoliz

İkter

Aynı gün

Kadın (ng/mL) 2 ay- 5 yaş :34 - 172 6 - 8 yaş : 80 - 244 9 - 11 yaş : 87- 399 12 - 15 yaş : 188 - 510 16 - 20 yaş : 268 - 471 21 - 24 yaş :149 - 332 25 - 39 yaş : 109- 247 40 - 54 yaş : 93 - 245 > 55 yaş : 54 - 204 Erkek (ng/mL) 2 ay-5 yaş : 27 - 114 6 - 11 yaş : 85 – 249 12 - 15 yaş : 115 - 498 16 - 20 yaş : 247 - 482 21 - 24 yaş : 188- 400 25 - 39 yaş : 96 - 228 40 - 54 yaş : 88 - 210 > 55 yaş : 55- 186

Büyüme hastalıklarının değerlendirilmesinde kullanılır. Serumdaki seviyesi GH’nun etkisini yansıtır.

Yüksekliğinde akromegali olur. Hipofizer yetmezlikte ve malnutrisyonda seviyesi düşer.

İNSÜLİN Sarı Serum

0.5mL

+2-8 ⁰C :1 gün

-20⁰C’ 6 ay ECLIA Aşırı lipemi Hemoliz

İkter

Aynı gün 0,0-17 µIU/mL Hipoglisemi ve hiperglisemi değerlendirilmesinde kullanılır.

*KALSİYUM Sarı Serum

0.5mL 2-8 ⁰C : 3 hafta (-15)-(-25)⁰C: 8 ay

FOTO COL

İkter

Aynı gün >2 yaş: 7,6- 1 mg/dL 2-18 yaş: 8,4- 10,8 g/dL Yetişkin: 8,4-10,2 mg/dL

Hipokalsemi ve hiperkalsemi tanısı, tedavi takibi, parat hormon fonksiyonlarının değerlendirilmesinde kullanılır.

*KALSİYUM BOS/SIVI*

Jelsiz tüp 0.5 mL 2-8 °C’de 4 gün (-15)-(-25)⁰C: 3

hafta

FOTO COL

Kan Bakteriyel kontaminasyon

Aynı gün 4,2-5,4 mg/dL (total )¹ Sonuçlar klinisyen tarafından değerlendirilir

(13)

13

KALSİYUM İDRAR

İdrar kabı 24 saatlik 2-8 °C: 4 gün (-15)-(-25) °C: 3

hafta

FOTO COL

Stronsiyum tuzları içeren

ilaçlar

Aynı gün 100-300 mg/gün Spot idrar: 100-300µg/dL

Paratiroid hormon, D vitamini ve kalsitonin etkinliği izlenir.

Hiperkalsiüri ile hipokalsiüri arasında ayrım yapılmasında ve böbrek taşlarının ayırıcı tanısında yararlıdır.

*KAN GAZLARI Özel tüp/

Enjektör Heparin enjektör /tüp Tam Kan 2mL

Yarım saat içinde laboratuvara ulaştırılmalı Pnömotik sistem kullanılmamalıdır.

Koks.

Elektro- KİM

Kan örneğinde hava kabarcığı Pıhtı

Hergün Hergün pCO2 35-48 mm/Hg

pO2 83-108 mm/Hg

sO2 95-99 %

FCO2Hb 0,5-2,5 % +Hb 11,5- 17,4 g/dL FMet Hb 0,4- 1,5 % FO2Hb 95-99 % Na 135-146 mmol/L

K 3,5-4,5 mmol/L

Cl 98-106 mmol/L Glukoz 70-104 mg/dL Laktat 0,5-1,6mmlo/L

pH 7,35-7,45

HCO3 23-27 mmol/L

Arteriyel kan gazı; kişide var olan asit-baz dengesi bozukluğunun tanısı, takibi ve tedaviye yanıtını değerlendirmek, var olan solunum yetersizliğinin tanısı takibi ve tedaviye yanıtını değerlendirmek, ve ani gelişen ve/veya sebebi açıklanamayan nefes darlığı, bilinç bulanıklığı gibi patolojilerin sebebini açıklayabilmek için yapılır.Örnek alınmadan önce, O2

tedavisi veya ventilatör 20-30dk kesilmeli veya ventilasyon ayarları değiştirilmemelidir.

KANTİTATİF AMİNO ASİT TAYİNİ- SERUM

Jelli tüp 1mL

-18 °C 2 hafta

stabildir.

LC-MS- MS

Hemoliz, kullanılan ilaçlar,

beslenme

Salı Çarşamba Perşembe

3 gün sonra Laboratuvar raporlarında

belirtilmiştir Amino asit metabolizma bozukluklarının tanı ve takibi

KANTİTATİF AMİNO

ASİT TAYİNİ-İDRAR Spot idrar

kabı 2 mL

-18 °C 4 hafta

stabildir.

LC-MS- MS

Hemoliz, kullanılan ilaçlar,

beslenme, uygun olmaya

toplama ve saklama

3 gün sonra Laboratuvar raporlarında

belirtilmiştir Amino asit metabolizma bozukluklarının tanı ve takibi

KANTİTATİF AMİNO

ASİT TAYİNİ-BOS BOS tübü 0,5 mL

-18 °C 2 hafta

stabildir.

LC-MS- MS

Kanlı BOS, bekletme

3 gün sonra Laboratuvar raporlarında belirtilmiştir

Amino asit metabolizma bozukluklarının tanı ve takibi

KANTİTATİF FENİLALANİN/

TİROZİN -SERUM

Jelli tüp Serum 1mL

-18 °C 2 hafta stabildir.

LC-MS MS

Uygun olmayan örnekleme, beslenme, ilaçlar

Salı Çarşamba

Perşembe 3 gün sonra Mikromol/L

40-120 Fenilalanin ve trirozin metabolizma bozukluklarının tanı ve takibi

KANTİTATİF FENİLALANİN/

TİROZİN

Kuru kan Gutrie

kağıdı Oda sıcaklığında ve 2-8 °C 'de 1

hafta stabildir..

HPLC Uygun olmayan örnekleme, beslenme, ilaçlar

Günlük Saat 15.30 dan

sonra gelen örneklerde Aynı

gün

Mikromol/L 40-120

Fenilalanin ve trirozin metabolizma bozukluklarının tanı ve takibi

(14)

14

KARBAMAZEPİN Sarı Serum 1mL

2-8 ⁰C: 7gün -20 ⁰C :>7 gün

İkter

Cuma 1 hafta sonra 4,0-12 micg/mL Karbamazepin ile tedavisi olan hastaların ilaç düzeyinin takibi

KARNİTİN-AÇİL KARNİTİN PROFİL ANALİZİ

Kuru kan kartı

Gutrie Oda sıcaklığında ve 2-8 °C 'de 1

hafta stabildir.

LC-MS MS

Aşırı hemoliz tedavi

Haftada iki 1 hafta sonra Laboratuvar raporlarında belirtilmiştir

Karnitin ve yağ asidi metabolizma bozukluklarında tanı ve takip

KARSİNO EMBİRYONİK ANTİJEN (CEA)

Sarı Serum

0.5mL

+2-8⁰C:7gün

İkter

Hergün Aynı gün Sigara içen < 6, 5 ng/mL

Sigara içmeyen < 5 ng/mL Kolorektal karsinomaların evrelendirilmesinde ve takibinde kullanılır.

KATEKOLAMİN- İDRAR

İdrar kabı 24 saatlik idrar 2mL

2-8 °C 'de 4 hafta LC-MSMS

İdrar kabında idrar koruyucusu olarak 10 ml 6 N

HCl kullanılmalıdır,

örnek ışıktan korunmalıdır.

3 haftada bir

4 hafta sonra Laboratuvar raporlarında

belirtilmiştir Katekolamin metabolizmasının değerlendirilmesi

*KLOR Sarı Serum

0.5mL 2-8 ⁰C: 7 gün (-15)-(-25)⁰C >1yıl

ISE Aşırı lipemi Hemoliz

İkter

Hergün Ayn ıgün 98 - 107 mEq/L Mineralokortikoid fazlalığına bağlı hipertansiyon, renal hastalıklarda düzeyi artar. Elektrolit metabolizmasının değerlendirilmesinde kullanılır.

*KLOR- BOS/*SIVI

Sarı 0.5mL Taze örnek ISE Örnekte kan

bulunması Bakteriyel kontaminasyon

Hergün Aynı gün BOS

Yetişkin: 118-132 mEq/L Çocuk: 110-130 mEq/L

Sodyum metabolizması ile paraleldir

KLOR-İDRAR İdrar kabı

24 saatlik

2-8 ⁰C : 7 gün

(-15)-(-25)⁰C >1yıl

ISE Toplanırken

soğukta saklanır Pazartesi Salı Çarşamba Perşembe Cuma

Aynı gün 110 - 250 mmol/gün Sodyum metabolizması ile beraber değerlendirilir.

KOLESTEROL Sarı Serum

0.5mL

2-8 ⁰C : 7 gün -(-15)-(-25)⁰C:3ay

FOTO ENZ-COL

İkter

Aynı Gün 50-200 mg/dL Hiperlipidemilerin ayırıcı tanı ve tedavisinin takibi

KOLESTEROL- BOS/SIVI

Sarı 0.5 mL 2-8 °C : 5–7 gün (-15)-(-25)⁰C: 3 ay

FOTO ENZ-COL

Kan bulunması Bakteriyel kontaminasyon

Aynı Gün Sonuçlar hekim tarafından değerlendirilir

(15)

15

*KREATİNİN Sarı Serum

0.5mL

2-8 ⁰C : 7 gün -20⁰C: 3 ay

FOTO ENZ-COL

İkter

Aynı Gün Kadın : 0,5-0,9 mg/dL Erkek :0,7- 1,2 mg/dL

Böbrek fonksiyonlarının değerlendirilmesinde, böbrek yetmezliğinin takibinde yer alır

*KREATİNİN- BOS/SIVI

Jelsiz

kuru tüp 0.5 mL 2-8 °C : 6 gün (-15)-(-25)⁰C <6ay

FOTO ENZ-COL

Aynı Gün Hekim tarafından değerlendirilir

KREATİNİN-İDRAR İdrar

kabı 24 saatlik/

Spot

2-8 °C: 6 gün (-15)-(-25) °C: 6

ay

FOTO ENZ-COL

Bilirubin Hemoglobin

Glukoz ÜRO >40 mg/dL

Aynı gün Spot idrar (mg/dL) Kadın: 28-217 Erkek :39-259 24 saat-idrar (mg/gün) Kadın: 740-1570 Erkek: 1040-2350

Kreatinin tayinleri akut ve kronik böbrek hastalıklarının tanısı ve izlenmesinin yanı sıra böbrek diyalizinin takibi için de yapılır.

KREATİNİN KLİRENSİ .

Sarı Serum ve 24 saatlik

idrar

İdrar 2-8 °C: 6 gün -(15)-(-25) °C: 6ay

Serum 2-8 °C: 7 gün (-15)-(-25) °C: 3

ay

FOTO ENZ-COL

Serum ve idrar eş zamanlı

olarak verilmelidir.

Aynı gün 71–151 mL/dak hesaplanır Kreatinin –idrar (mg/dL) X idrar hacmi(dk) / serum kreatinin

Kreatinin klirensi serum kreatinin miktarı, 24 saatlik idrar hacmi ve idrar kreatinin miktarı ile hesaplanır.

Glomerular patolojiler kreatinin klirensi ile takip edilir.

Konjestif kalp yetmezliği gibi böbreklere giden kan akımınını azaldığı durumlarda da kreatinin klirensi azalabilmektedir.

KORTİZOL Sarı Serum

0.5mL

2-8 ⁰C :5 gün (-15)-(-25)⁰C :

4hafta

İkter

Aynı gün Sabah : 6,2 – 19,4 μg/dL Öğleden sonra:2,3-11,9 μg/dL

Salınımı sirkadiyen ritim gösterir. Kanda yüksek seviyesi, adrenokortikal hiper sekresyon, adrenokortikal hiperplazi, adenoma, Cushing Sendromu, hipofizer ACTH salınımının arttığı durumlarda görülür. Düşük kortizol seviyesi, hipofizer yetmezlik, adrenokortikal yetmezlik, Addison Hastalığı durumlarında görülür.

*LAKTAT DEHİDROJENAZ (LDH)

Sarı Serum

0.5mL 2-8 ⁰C : 4 gün ENZ- UV

İkter

Aynı Gün < 250 U/L Doku zedelenmeleri, ilaçlar (anestezik maddeler, aspirin, narkotikler), alkol, hemolitik / pernisiyöz anemiler, enfeksiyöz mononükleoz , ıntestinal veya akciğer infarktı , böbrek ve karaciğer hastalığı ,kas distrofisi ,pankreatit ,bazı kanserler ,bazı kronik ve ilerleyici hastalıklarda düzeyi artar.

(16)

16

*LAKTAT DEHİDROJENAZ- BOS/SIVI*

Jelsiz kuru tüp

0.5mL 20-25ºC transfer Taze örnek

ENZ- UV

Aynı gün 0-1gün < 1327 U 2-5 gün <1732 U 6-180 gün < 975 U 7-12 ay <1100 U 1-3 yaş < 850 U 4-6 yaş < 615 U 7-12yaş < 580 U 13-17 yaş < 436 U

Hekim tarafından değerlendirilir.

LDL KOLESTEROL

Sarı Serum

0.5mL

2-8 ⁰C : 7 gün

-70⁰C: 30 gün ENZ- COL

İkter

Aynı gün < 100 mg/dL Hiperlipidemi tanısı ve ayırıcı tanısında, antihiperlipidemik ilaçların etkinliğinin izlenmesinde yer alır

LİTYUM Sarı Serum

0.5mL

2-8 ⁰C : 7 gün

-70⁰C: 30 gün COL Aşırı lipemi Hemoliz

İkter

Cuma 1 hafta sonra İlaç kullanmayan: 0 Tedavi : 0,6-1,2 mmol/L Toksik > 2 mmol/L

Lityum tedavisinin izlenmesi

LUTEİNİZE EDİCİ HORMON (LH)

Sarı Serum

0.5mL

2-8 ⁰C: 14 gün -20⁰C : 6 ay

İkter

Aynı gün Kadın (mIU/mL) Folliküler faz : 2,4-12,5 Ovulasyon: 14- 96,6 Luteal Faz 1,0-11,4 Postmenapoz: 7,7-58,5 Erkek (mIU/mL) 13-20 yaş: 1,7-8,6 > 20 yaş: 0,8- 6,0

FSH ile birlikte hipotalamik GnRH etkisi ile kadınlarda östrojen ve progesteronu, erkeklerde testosteronu etkiler. Spermatogenezi stimule eder.

Hipofiz ön lobunun gonadotropik fonksiyonu, cinsiyet farklılaşması, fertilite değerlendirilmesinde kullanılır.

*MAGNEZYUM Sarı Serum

0.5mL 2-8 ⁰C : 7 gün (-15)- (-25)⁰C: 1 yıl

FOTO COL

İkter

Aynı gün

mg/dL

Yetişkin 1,6- 2,6 Yenidoğan 1,2- 2,2 5ay- 6 yaş 1,2- 2,2 6-20 yaş 1,7- 2,2

Böbrek yetmezliği, dehidratasyon, diyabetik asidoz ve Addison hastalığında düzeyi artar. Diyabet, kronik alkolizm, diürez, hipertiroidizm, hipoparatiroidizm, hipokalsemi, malabsorbsiyon ve akut pankreatitte düzeyi azalır.

MAGNEZYUM- İDRAR

İdrar

kabı 24 saatlik 2-8 °C: 3 gün

(-15)-(-25) °C: 1 yıl FOTO COL

Testten önce yaklaşık olarak pH 1’e ayarlanır

Aynı gün 72,9-121,5 mg/gün Aldosteron ve mineralokortikoidlerin etkinliğinin değerlendirilmesinde önemlidir

(17)

17

METANEFRİN- İDRAR

İdrar kabı 24 saatlik 2-8 °C 'de 4 hafta- 20⁰C: Uzun süre

LC-MSMS Kahve, çay, çikolata, muz,

turunçgiller Koruyucu ilavesi (10 ml 6

N HCl) ve ışıktan korunmalıdır.

3 haftada bir

4 hafta sonra

Kadın <276 µg /gün

Erkek < 375 µg /gün Feokromasitoma veya diğer nöroendokrin tümörlerin tanısı veya ekarte edilebilmesi için yardımcı olur.

MİKROALBUMİN-

İDRAR İdrar kabı 24 saatlik/

Spot

2–8°C: 1 ay

(-15)–(-25)°C: 6 ay IMMUN- TURB.

Bilirubin, Hemoglobin, Aseton, Askorbik

asit

Aynı gün Normal: -< 30 mg/gün Spot: < 20 mg Albümin/g kreatinin

Böbrek glomerular fonksiyonların

değerlendirilmesinde diyabetik nefropatinin ve hipertansif nefropatinin izleminde yer alır.

MPO ANCA Sarı Serum

0.5 mL

2-8 ⁰C : 5 gün -20⁰C : 6 ay

ELISA Aşırı lipemi Hemoliz,ikter

Mikrobiyal kontaminasyon RF>100 EU/mL Radyoaktif

tedavi

Salı 1 hafta sonra IU/mL Negatif 0,0-5,0 Boderline : 12-18 Pozitif>18

Bağ dokusu hastalıklarda sıklıkta pozitiftir. Sistemik vaskülitlerin klinik bulgularda klinik alt tiplerinin değerlendirilmesindeki kullanılır.. Mikroskopik polianjiit için iyi bir serolojik belirteçtir. Hydralazine, Clopine, L-trytophan gibi ilaçlar Anti-MPO antikor oluşumuna sebep olabilir.

NOR ADRENALİN (NOR EPİNEFRİN)- İDRAR

İdrar kabı 24 saatlik/

Asit ilavesi

-20⁰C: Uzun süre LC-MSMS İlaçlar (dopa, antihipertansif,

Bazı besinler)

4 hafta sonra 23-105 µ g/gün Feokromositoma veya başka nöroendokrin tümörlerin tanısını koymaya veya bu tanıları dışlamaya yardımcı olmak için katekolaminlere bakılır.

NOR METANEFRİN- (KATEKOLAMİN METABOLİTİ) İDRAR

İdrar kabı 24 saatlik/

Asit ilavesi

2-8 °C 'de 4 hafta-

20⁰C: Uzun süre LC-MSMS Kahve, çay, çikolata, muz,

turunçgiller ACE inhibitörleri

İdrar idrar koruyucusu 10

ml 6 N HCl Örnek ışıktan korunmalıdır.

4 hafta sonra Kadın

18-40 yaş < 550 µ g/gün 40-60 yaş < 632 µ g/gün

>60 yaş < 669 µ g/gün Erkek

18-40 yaş < 660 µ g/gün 40-60 yaş < 779 µ g/gün

>60 yaş < 824 µ g/gün

Feokromasitoma veya diğer nöroendokrin tümörlerin tanısı veya ekarte edilebilmesi için yardımcı olur.

ORGANİK ASİT-

İDRAR İdrar kabı Spot 5mL

2-8 °C'de 2 hafta stabildir.

GC-MS İdrar toplama koşulları, tedaviler, beslenme

Pazartesi Çarşamba Cuma

1 hafta sonra Sonuç raporlarına bakınız Organik asidemilerin tanı ve izlemi

(18)

18

ÖSTRADİOL ; E2 Sarı Serum 0.5mL

2-8 ⁰C: 2gün -20⁰C :6 ay

İkter

Aynı gün Kadın( pg/mL)

<10 yaş : 6,0 - 27 Foliküler Faz : 12,5-166 Ovulasyon : 85,8 - 498 Luteal Faz : 43,8 - 211 Postmenopoz < 54,7 Gebe 1,Trimester:

215 - 4300 Erkek ( pg/mL)

< 10 yaş : 5,0 - 20

> 10 yaş : 7,6 - 42,6

Gebe olmayan kadınlarda en güçlü endojen östrojendir. Over kaynaklıdır, hamilelerde ilaveten plasentadan, erkeklerde ise testosterondan kaynak alır. Değerinin düşük olması ovarian yetmezlik düşündürür. Hipopituitarizme sekonder yetmezliklerde FSH ve LH da düşüktür. Primer ovaryan yetmezlikte FSH ve LH seviyeleri yüksektir.

PAPP-A Sarı Serum

0.5m

2-8 ⁰C : 6 gün

-20 ⁰C : uzun süre FLUO- IMMUN

İkter

Salı

Perşembe 1 hafta sonra Gebelik (mU/) 9. hafta 137 -1323 10. hafta 221 - 1599 11. hafta 368 - 2859 12. hafta 652 - 4826 13. hafta 866 – 7499

Gebelikte 1. Trimester Down riskinin taranması

PARATİROİD HORMON (PTH)

Sarı Serum

0.5mL

2-8 ⁰C :2 gün -20 ⁰C : 6 ay

İkter

Aynı gün 15 - 65 pg/mL PTH, Paratiroid bezlerde sentez ve sekrete edilir.

Hiperkalseminin ve hipokalseminin ayırıcı tanısında kullanılır.

*POTASYUM Sarı Serum

0.5mL

2-8 ⁰C : 14 gün

-15- (-25) ⁰C:>1 yıl ISE Aşırı lipemi Hemoliz

İkter

Aynı gün 3,5-5,1 mEq/L GFR ‘nin düştüğü durumlarda, asidoz, beta adrenerjik blokaj, digital toksisitesi, intravasküler hemolizde düzeyi artar. Renal atılımının arttığı durumlarda diüretik kullanımı, kusma, diyare, neoplaziler, deri yoluyla kayıplar, aşırı terleme, kistik fibrosisde düzeyi azalır.

POTASYUM-İDRAR İdrar kabı 24 saatlik idrar

2-8 ⁰C : 14 gün

(-15)-(-25)⁰C >1yıl ISE Koruyucu konmaz Toplanırken soğukta saklanır

Aynı gün 25-125 mmol/gün Renal tübüler asidozis, metabolik, respiratuar asidoz ve alkaloz potasyumun renal atılımının regülasyonunu etkiler. Elektrolit dengesinin ve böbrek fonksiyonlarının değerlendirilmesinde kullanılır.

*POTASYUM- BOS/SIVI*

Jelsiz

kuru tüp 0.5 mL Taze örnek ISE

Örnekte kan bulunması Bakteriyel kontaminasyon

Hergün Aynı gün 2,5 -3,2 mEq/L Sonuçlar kinikle beraber değerlendirilir

PR3 ANCA Sarı Serum

0.5mL

2-8 ⁰C : 5 gün -20⁰C: 6 ay

ELISA Aşırı lipemi, hemoliz,ikter RF>100 EU/ml

Radyoaktif tedavi

Her hafta

Salı 1 hafta sonra Negatif <12 IU/mL Borderline: 12-18 IU/mL Pozitif > 18 IU/mL

A-PR3 testi, nötrofil sitopazmasında bulunan bu enzimine karşı oluşan Antikorların hasta serumundaki varlığını ve miktarını saptamada kullanılır. PR3 antijenine karşı oluşan antikorlar, bir nekrotizan vaskülit olan Wegener Granulomatosis için önemli bir belirteçtir.

(19)

19

PRİSTANİK ASİT Sarı Jelli

Serum 2 mL

2-8 °C 'de 2 hafta, -18 °C 8 hafta

stabildir.

GC-MS Örnek,

yetişkinlerde sabah açlığında, çocuklarda en az 4-5 saatlik açlık

sonrası

15 günde bir

çarşamba 15 gün sonra

nmol/mL

0-12 AY <0,8 13-23 AY <1,5

>24 AY <3,0

Uzun zincirliyağ asit metabolizma bpzukluklarının değerlendirilmesi

*PROBNP Sarı Serum

0.5mL

2-8 ⁰C : 6 gün -20⁰C: 24 ay

İkter

Aynı gün pg/mL 18- 44 yaş: 5-66 45-54 yaş: 0-112 55-64 yaş: 0-157 65- 74 yaş: 0- 170 75- 100 yaş : 60- 363

Kalp yetmezliği tanı ve tedavisinin izlenesinde kullanılır

PROGESTERON Sarı Serum 0.5mL

2-8 ⁰C : 5 gün -20⁰C : 6 ay

İkter

Aynı gün Kadın (ng/mL) Foliküler : 0,2-1,6 Ovulasyon : 0,8-3,0 Luteal Faz : 1,7-27,0 Doğum Kontrol Hapı kullanma : 0,34-1,92 Postmenapoz : 0,0-1,0 Gebelik

1.üç ay: 9,3-33,2 2.üç ay: 29,5-50,0 3.üç ay : 83-160 Erkek: 0,27-0,9 ng/mL

Progesteron tayinleri, fertilite tanısında, ovulasyon ve luteal faza geçişin olup olmadığını saptamada kullanılır. Diagnostik amaçlı olarak, progesteron sonuçları her zaman hastanın tıbbi geçmişi ve klinik muayene bulguları ile birlikte değerlendirilmelidir."

*PROKALSİTONİN Sarı Serum 1mL

+2-8 ⁰C: 1 gün -20 ⁰C: 6 ay

TRACE Aşırı lipemi Hemoliz

İkter

Aynı gün 0,0-0,5 mg/dL

Şiddetli bakteriel enfeksiyonlarda ve septik şok ve şiddetli sepsislerde oldukça yüksek seviyelere ulaşabilir. Tedaviye rağmen artan veya inatçı olarak yüksek kalan kötü prognozu gösterir.

PROLAKTİN Sarı Serum

0.5mL

+2-8 ⁰C:14 gün

-20⁰C’ 6 ay ECLIA Aşırı lipemi Hemoliz

İkter

Aynı gün Kadın: 4,3 - 23,3 ng/mL Erkek: 4,1 - 15,2 ng/mL

Hipofiz tümörü ve Erkek infertilitesini değerlendirirken ölçümü yapılır

PROSTAT SPESİFİK ANTİJEN (PSA)

Sarı Serum

0.5mL

+2-8 ⁰C: 5 gün -20⁰C’ 6 ay

İkter

Aynı gün 0.0- 4,0 ng/mL

Prostat kanserinin tanı ve izleminde kullanılır.

(20)

20

*PROTEİN-BOS Jelsiz kuru tüp

1 mL 2-8°C’de 6 gün (-15)-(-25)⁰C <1yıl

TURB Kan içermesi Floresein verilmeden/

verildikten en az 24 saat sonra

örnek alınmalıdır.

Aynı gün 0-1 yaş : 8-32 mg/dL 1-18 yaş: 20-80 mg/dL

> 18 yaş : < 15–45 mg/dL

Santral sinir sistemi patolojilerinde nonspesifik, fakat güvenilir bir göstergedir. BOS’nda protein ölçümleri menenjit, beyin tümörleri ve merkezi sinir sistemi enfeksiyonları gibi durumların tanı ve tedavisinde kullanılır

PROTEİN-İDRAR İdrar kabı 24 saatlik 2-8°C’de 7 gün

(-15)–(-25)°C: 1 ay TURB İdrar toplanırken serin yerde

saklanır.

Aynı gün Normal < 140 mg/ gün Spot: <15mg/dL

<18 yaş: 150mg/dL

Böbrek veya kalp hastalıkları ya da tiroid bozuklukları gibi hastalık durumlarının tanısı ve tedavisinde kullanılır. Floresein verilmeden veya verildikten en az 24 saat sonra alınmalıdır.

*PROTEİN-KAN Sarı Serum 0.5mL

2-8 ⁰C : 30 gün (-15)-(-25)⁰C: 6 ay

FOTO- COL

İkter

Aynı gün 6,4-8,3 g/dL Karaciğer. böbrek. kemik iliği. metabolik bozukluklar ve beslenme bozukluklarının tanı ve tedavisinde kullanılır

PROTEİN ELEKTROFOREZ

Sarı Serum

0.5mL

2-8 ⁰C : 7 gün ELEKTR FOREZ

İkter

Pazartesi Çarşamba Cuma

Bir hafta sonra Albumin: % 58-69 α1 globulin: % 2 α2 globulin: % 4-13 β globulin: % 9-13 γ globulin: % 8,5-18

Monoklonal ve poliklonal Gamapati ve anormal proteinlerin varlığını gösterme. Enflamasyonun ayırıcı tanısı. alfa-1 antitripsin eksikliği

PROTEİN C Mavi Plazma

1 mL

15-25 ⁰C : 8 saat -25 ⁰C : 1 ay

KOA Lipemi,

Pıhtı Hemoliz Aprotinin

2 hafta sonra % 70-140 Konjenital ve kazanılmış protein C yetersizliklerinin saptanmasında kullanılır. Protein C yetersizliklerinde tromboza eğilim artar. Kumadin türevi antikoagülan kullananlarda tedavi iki hafta önce heparin kullanımında iki gün önce ilaç kesilmelidir.

PROTEİN S Mavi Plazma

1 mL

15-25 ⁰C: 8 saat -25 ⁰C : 1 ay

KOA Lipemi,

Pıhtı Hemoliz Aprotinin

2 hafta sonra % 60-130 Bakınız; Protein C

*PROTROMBİN ZAMANI (PT)

Mavi Plazma

1 mL

2-8 ⁰C :5 gün KOA Lipemi . Pıhtı Hemoliz Antikoagulan

kullanımı Parenteral beslenme

Aynı gün 10,4-14,0 sn Pıhtılaşma mekanizmasındaki ekstrensek sistem ve genel yoldaki yeterliliği değerlendirmek için kullanılır.

Yükselmiş PT değerleri faktör VIII. X. V. II. fibrinojen bozukluklarında görülür. Anormal değerler K vitamini eksikliği, dissemine intravasküler koagülasyon ve karaciğer hastalıklarında görülebilir. Warfarin (Kumadin) tedavisinin takibinde kullanılır.