Bilimsel yazım Dr. Hülya YARDIMCI
Bilimsel yazım nedir?
Bilim en basit şekli ile , belli anlamları olan sözcüklerle başka herhangi bir şeyle iletişim kurulamayacak kadar
önemlidir.
• Başarılı bir bilimsel deneyim, açık bir zihnin açıkça ortaya konmuş bir problemi ele alarak, açıkça ifade edilmiş
sonuçlar üretmenin sonucunda elde edilir.
• Bilimsel makalelerden araştırma dergilerinde yayınlanların çoğu bilime yeni bilgi katkısı yaptığı için yayınlanmaktadır.
• Bilimsel iletişimde iki yönlülük söz konusudur.
Algılanmadığı sürede yararı olamaz. Bu nedenle ,
bilimsel yayınların okuyanlar tarafından hem okunması hem de anlaşılabilmesi önemlidir.
Bilimsel bir makale sadece meslektaşlar tarafından değil , mesleğe yeni girmekte olan öğrenciler, kendi alanı olmayan bilim insanları tarafından da kolayca anlaşılmalıdır.
Bu nedenlerle ortak olan sade basit bir dille anlatılması (Dünyada bilim dili olarak kabul edilen ingilizce)
anlatılması önemlidir.
Bilimsel makalenin dili
• Bilimsel yazım değişik olan amacı; yeni bilimsel
buluşları iletmektir. Yazılırken oldukça basit ve açık olması önemlidir.
• Etkin, açık ve belli anlamı olan kalimelerle ifade edilmesi önemlidir. Bunun sağlanmasında bilim insanının kültürlü olması önem kazanmaktadır.
Bununla ilgili Truman;
‘ Çağdaş varoluşun karmaşıklığında öğrenim almış fakat eğitilmemiş; teknik becerileri olan fakat kültürü yetersiz kalan ihtisas sahibi kişi tehlikenin kendisidir’
Bilimsel yazımın Kökeni
• İlk dergiler yaklaşık 300 yıl önce yayınlanmaya başlamıştır.
• Bilimsel makalenin düzenlenmesinde önemli olan IMRAD kuralı son 100 yıl içinde oluşmuştur.
I: Introduction-Giriş
M: Methods-Yöntemler R: Results-Sonuçlar
D: Discussion-Tartışma
IMRAD
• Hangi problem incelendi?
Introduction-Giriş
• Problem nasıl incelendi?
Methods-Yöntemler
• Neler bulundu?
Results-Sonuçlar
• Bunlar ne anlam taşır?
Discussion-Tartışma
IMRAD, yazara metni düzenleme; editör, değerlendirme yapanlar (hakem) ve makaleyi okuyanlar için kolay bir yol haritası
sunmaktadır.
Bilimsel makalenin tanımı
• Bilimsel makale kısaca, özgün araştırma sonuçlarını tanımlayan, yazılmış ve basılmış rapordur.
• Kabul edilebilir bir bilimsel yayın, meslektaşlara gözlemleri değerlendirme, deneyleri tekrarlama, entelektüel işlemleri değerlendirme imkanı verecek yeterli bilgi içeren ilk açıklama olmalıdır.
Bilimsel makalenin tanımı
• Esasta kalıcı, kısıtlama olmadan, bilimsel topluluğa açık, bir veya daha fazla belli başlı tanınmış ikincil servislerin düzenli taraması için hazır olmalıdır (Index Medicus, Biological abstract, Türkiye’de ULAKBİM vb.).
• Haber bültenleri, kurum yayınları gibi haber vermek ve diğer yönleri ile değer taşıyan yayınlar bilimsel bilginin bulunduğu yerler olarak kabul edilemezler.
Bilimsel makale
• Bilimsel bir makalede ana unsurlar; mantık, açıklık ve kesinlikten oluşmaktadır.
• Bu düzene uyulmayan makalelerde karışıklık hakim olur. Karışıklık şekillenmemiş işlerin bir sonucudur.
• Kolaylık ise tam olarak ne yapılması, hangi sıra ile
yapılması ve hangi sırada yapılması gerektiği bilinen işlerdir.
Bilimsel Makalenin Düzenlenmesi
• Geçerli yayının gereklerini karşılayacak şekilde
düzenlenmiş olan bir makale bilimsel makaledir.
Makale önemli ölçüde şekillendirilmiş, ayrık ve açıkça belirli birleşen parçalardan oluşmalıdır. Birleşen
kısımların temel bilimlerde en yaygın isimlendirilmesi IMRAD olarak kullanılmaktadır.
Bilimsel Makalenin Düzenlenmesi
• Makalelerin nasıl düzenlenmesi gerektiği ile ilgili
gönderilecek derginin «yazarlara direktifler» kısmına bakılması çok önemlidir. Dergi çok değişik türde
makale yayınlıyorsa genel bilgi uygun kaynak kitaplardan araştırılmalıdır.
Bilimsel Makalenin Düzenlenmesi
• Bilimsel makaleler edebi eserler değildir. Yazar da edebi anlamda yazar değildir.
• Bilim insanı alanında yapılan çalışmaları izleyebilmek için çok sayıda makale incelemek zorundadır. Bu nedenle, hem bilim insanları, hem de editörler üniform, kısa ve öz; hemen herkes tarafından anlaşılabilen bir anlatım sistemi kullanmalı ve
talep etmelidir.
Diğer bazı tanımlar
• Çok kullanılan bazı özel terimler:
Tarama/Değerlendirme makalesi Konferans raporu
Toplantı özeti
Tarama/Değerlendirme makalesi
• Hemen hemen herşeyi, en tipik olarak tanımlanmış konudaki en yeni çalışmaları veya belli bir kişi veya grubun çalışmalarını gözden geçirir.
Böylece halen yayımlanmış olan (temel dergilerdeki araştırma raporları) bilgiyi özetlemek, analiz etmek, değerlendirmek veya birleştirmek için oluşturulur.
• Bu tür makalelerde malzemenin tümü veya çoğu daha önceden yayınlanmasına rağmen çalışmanın türü yayın başlığında açık bir şekilde belirtildiği için çift yayın gibi algılanmaz.
• En iyi tarama/değerlendirme makalelerinden yeni sentezler, yeni fikirler ve teoriler ve hatta yeni modeller ortaya çıkabilir.
Konferans raporu
• Kitapta veya dergide, sempozyum, ulusal veya
uluslararası kongre, çalışma grubu, yuvarlak masa veya benzeri toplantı bildiri kitaplarının bir parçası olarak
yayımlanmış makalelerdir.
• Bu konferanslar özgün verilerin sunulması için
tasarlanmazlar ve ortaya çıkan bildiri kitapları (kitapta veya dergide) temel yayın olarak nitelenmezler.
Konferans raporu
• Konferans bildirleri çoğunlukla bilim insanlarının son çalışmalarının değerlendirilmesini veya
laboratuvarlardaki son çalışmaları sunan tarama/değerlendirme makaleleridir.
• Ön rapor niteliğindedirler. Daha sonra bu tür çalışmalar temel bir dergide geçerli bir şekilde
yayınlanır.. Bu tür bir yol izlenmediği zaman ortaya çıkan bilgiler etkin bir şekilde kaybolurlar.
Toplantı Özetleri
•Bildir kitapları gibi çeşitli türlerde olabilirler.
Kavramsal olarak özgün bilgi içermeleri nedeni
ile konferans raporlarına benzerler. Temel yayın
olarak kabul edilemez.
• Ulusal veya uluslararası kongrelerde kongre programı ile dağıtılan bir paragrafı aşmayan özetler daha sonra temel dergilere yayın olarak gönderilir. Ancak
günümüzde genişletilmiş özetler önemli uluslararası kongrelerde daha fazla kullanılmaya başlamıştır.
Makalenin tamamı hakkında bilgi verebilir. Ancak deneysel ayrıntıları içermediği için bilimsel makale olarak kabul edilemez.
