SPOR PSİKOLOJİSİNE GİRİŞ SPOR PSİKOLOJİSİNE GİRİŞ
TANIMLAR, TANIMLAR,
Sporun insan davranışları üzerine Sporun insan davranışları üzerine
etkisidir(Alderman 1980).
etkisidir(Alderman 1980).
Psikoloji ilkelerinin spor ortamına Psikoloji ilkelerinin spor ortamına
uygulanmasıdır(Cox,1985).
uygulanmasıdır(Cox,1985).
Spor ortamında insan davranışlarıyla Spor ortamında insan davranışlarıyla ilgili sorulara cevap bulmaya çalışan ilgili sorulara cevap bulmaya çalışan
spor ve egzersiz biliminin bir spor ve egzersiz biliminin bir
dalıdır(Gill,1986)
dalıdır(Gill,1986)
Uygulamalı psikolojidir;Spor Uygulamalı psikolojidir;Spor
branşlarına ve spor ortamına branşlarına ve spor ortamına
uygulanan psikoloji bilimidir(Singer,!
uygulanan psikoloji bilimidir(Singer,!
978).
978).
TARİHÇE TARİHÇE
*1800. yıllar(hipnoz, hayal etm. Vb. ile perf.art.çalışmaları)
*1800. yıllar(hipnoz, hayal etm. Vb. ile perf.art.çalışmaları)
*!897Norman Triplett
*!897Norman Triplett
*1900.yıll.başl.(Alm.,japonya,Sovyetl.Birl.vb.öncülerin
*1900.yıll.başl.(Alm.,japonya,Sovyetl.Birl.vb.öncülerin ortaya çıkışı).
ortaya çıkışı).
*1920-30 yıll.Coleman Griffithilk lab.
*1920-30 yıll.Coleman Griffithilk lab.
İlk dersler(illinois üni.) İlk dersler(illinois üni.)
**
**
*1930-40 A.B.D üniversitelerinde ilk
*1930-40 A.B.D üniversitelerinde ilk Dr.Prg.lar
Dr.Prg.lar
*1940-1960 Ara
*1940-1960 Ara
*1965 ilk kongre (Roma)
*1965 ilk kongre (Roma)
*1976 ilk olimpiyat katılımı
*1976 ilk olimpiyat katılımı
*1986 APA bünyesine 47. bölüm ola-
*1986 APA bünyesine 47. bölüm ola-
rak katılım rak katılım
KİME SPOR PSİKOLOGU DENİR?
KİME SPOR PSİKOLOGU DENİR?
SPOR PSİKOLOJİSİ ALANI NE İŞ SPOR PSİKOLOJİSİ ALANI NE İŞ YAPAR? YAPAR?
NEDEN GEREKLİDİR? NEDEN GEREKLİDİR?
İŞLEVLERİ NELERDİR?
İŞLEVLERİ NELERDİR?
Spor Psikolojisinin konu alanları Spor Psikolojisinin konu alanları
1.1. Psikomotor gelişim(Çocuğun motorik alandaki Psikomotor gelişim(Çocuğun motorik alandaki gelişimi).
gelişimi).
2.2. Motor öğrenme(Bir hareketin nasıl Motor öğrenme(Bir hareketin nasıl öğrenileceği).
öğrenileceği).
3.3. Spor psikolojisiSpor psikolojisi
*performansa aittir.
*performansa aittir.
*teknik gelişim.
*teknik gelişim.
*performansı engelleyen faktörleri ortadan
*performansı engelleyen faktörleri ortadan kaldırmak
kaldırmak
Spor Psikologunun niteliği(ROLÜ) Spor Psikologunun niteliği(ROLÜ)
Klinik / Danışmancılık rolü
Klinik / Danışmancılık rolü: Sporcuların kişilik ve : Sporcuların kişilik ve duygusal sorunları ile ilgilenir.
duygusal sorunları ile ilgilenir.
Çalışma alanları:Stres ve Kaygı ile başa çıkma,Konsantrasyon, Çalışma alanları:Stres ve Kaygı ile başa çıkma,Konsantrasyon, Motivasyon,
Motivasyon,
Kendine güven, Zihinsel çalışmalarKendine güven, Zihinsel çalışmalar
Bu rolü klinik psikoloji eğitimi almış spor psikologları üstlenir.
Bu rolü klinik psikoloji eğitimi almış spor psikologları üstlenir.
Duygusal ve kişilik sorunları ,Duygusal ve kişilik sorunları ,
Antrenör-sporcu/aile-sporcu/eş –sporcusorunları,Antrenör-sporcu/aile-sporcu/eş –sporcusorunları,
Yeme bozuklukları vb.ile ilgilenirlerYeme bozuklukları vb.ile ilgilenirler
Eğitici spor psikologu:
Eğitici spor psikologu: Uygulama Uygulama
alanında çalışırlar antrenöre yrd.cıdırlar.
alanında çalışırlar antrenöre yrd.cıdırlar.
Bu rolü çoğunlukla spor bilimleri alanında Bu rolü çoğunlukla spor bilimleri alanında
eğitim almış kişiler üstlenirler.
eğitim almış kişiler üstlenirler.
Bunlar daha çok antrenör tarafından ele Bunlar daha çok antrenör tarafından ele
alınan teknik-taktik-fiziksel bileşenleri alınan teknik-taktik-fiziksel bileşenleri
tamamlarlar, tamamlarlar,
Zihinsel çalışmaların organizasy..vb Zihinsel çalışmaların organizasy..vb
çalışmalara öncülük ederler.
çalışmalara öncülük ederler.
Araştırmacı spor psikologu Araştırmacı spor psikologu rolü rolü :Bu rolü akademisyenler :Bu rolü akademisyenler
üslenirler.Sporda davranışı ve perf.
üslenirler.Sporda davranışı ve perf.
Etkileyen faktörleri araştırırlar.testler Etkileyen faktörleri araştırırlar.testler
geliştirmek vb.
geliştirmek vb.
SPOR PSİKOLOJİSİNİN SPOR PSİKOLOJİSİNİN
İŞLEVLERİ İŞLEVLERİ
*Performansı arttırmak ve
*Performansı arttırmak ve
toparlanmaya yardımcı olmak toparlanmaya yardımcı olmak
amacına yönelik uygulamalar.
amacına yönelik uygulamalar.
*Gevşeme çalışmaları *Gevşeme çalışmaları
*Motivasyon *Motivasyon
*konsantrasyon *konsantrasyon
*Kişilik *Kişilik
*İletişim *İletişim
Teknik öğretiye katkı sağlamak Teknik öğretiye katkı sağlamak
amacına yönelik uygulamalar.
amacına yönelik uygulamalar.
*Motivasyon *Motivasyon
*Konsantrasyon *Konsantrasyon
*zihinsel Antrenman *zihinsel Antrenman
Performansı engelleyen faktörlerin Performansı engelleyen faktörlerin
ortadan kaldırılmasına yönelik ortadan kaldırılmasına yönelik
uygulamalar.
uygulamalar.
*Stres *Stres
*Kaygı *Kaygı
*Kendine güven *Kendine güven
*Depresyon *Depresyon
*Konfizyon *Konfizyon
SPOR PSİKOLOGU NE İŞ SPOR PSİKOLOGU NE İŞ
YAPAR?
YAPAR?
Fiziksel perf. yükseltmek için Fiziksel perf. yükseltmek için
gevşeme teknikleri ve başa çıkma gevşeme teknikleri ve başa çıkma
stratejilerini öğretir.
stratejilerini öğretir.
Toparlanmaya yrd.koşulları hazırlar.
Toparlanmaya yrd.koşulları hazırlar.
Sporcuların hzr.oluş koşullarını Sporcuların hzr.oluş koşullarını
düzenler.
düzenler.
Müsabakaya hzr’lık sürecinde yada Müsabakaya hzr’lık sürecinde yada
müsabakada acil durumlara müsabakada acil durumlara
müdahale eder.
müdahale eder.
Sakatlıkta rehabilitasyona katkı Sakatlıkta rehabilitasyona katkı
sağlar.
sağlar.
Kendine güvenin arttırılmasına Kendine güvenin arttırılmasına
yrd.olur.
yrd.olur.
Takım birliğinin yaratılmasını sağlar.
Takım birliğinin yaratılmasını sağlar.
Kazanılan yada kaybedilen müsabaka Kazanılan yada kaybedilen müsabaka
sonrasında yeniden güdülenmeyi sonrasında yeniden güdülenmeyi
sağlar.
sağlar.
Dikkat sorununa müdahale eder.
Dikkat sorununa müdahale eder.
Anrtenman periyodu içerisinde psişik Anrtenman periyodu içerisinde psişik
hzr.lığı yerleştirir.Zihinsel çalışmalar hzr.lığı yerleştirir.Zihinsel çalışmalar
yapar.
yapar.
Baskı ile başa cıkmada yardım sağlar.
Baskı ile başa cıkmada yardım sağlar.
Sporcunun elde ettiği başarıyı Sporcunun elde ettiği başarıyı
omuzlayamama ve kaygı oluşması omuzlayamama ve kaygı oluşması
durumunda müdahale eder.
durumunda müdahale eder.
Psikolojik dayanıklılığın arttırılmasına Psikolojik dayanıklılığın arttırılmasına
yrd.eder.
yrd.eder.
SPOR PSİKOLOGUNU N SPOR PSİKOLOGUNU N
YAKLAŞIMI YAKLAŞIMI
A-Temas ve görüşme:Yardım tipi A-Temas ve görüşme:Yardım tipi
görüşülerek sporcu tanınır ve uygun görüşülerek sporcu tanınır ve uygun
görülürse başkasına refere edilir.
görülürse başkasına refere edilir.
B-İlişki kurma:karşılıklı güven ve B-İlişki kurma:karşılıklı güven ve
saygı oluşturulur.
saygı oluşturulur.
C-Sporcuya özel bir profil geliştirilir.
C-Sporcuya özel bir profil geliştirilir.
D-Bireyselleşmiş zihinsel antrenman prg.
D-Bireyselleşmiş zihinsel antrenman prg.
Yapılar.
Yapılar.
E-Program uygulaması süreci içinde E-Program uygulaması süreci içinde
devamlı değerlendirme yapılır.
devamlı değerlendirme yapılır.
F-Zihinsel beceriler kazandırıldığında F-Zihinsel beceriler kazandırıldığında
gerektiğinde yeniden bir ilişki için açık kapı gerektiğinde yeniden bir ilişki için açık kapı
bırakılarak ilişki sonlandırırlır.
bırakılarak ilişki sonlandırırlır.
SPOR PSİKOLOJİSİNİN ETİK SPOR PSİKOLOJİSİNİN ETİK
SORUNLARI SORUNLARI
1-Sorumluluk 1-Sorumluluk
Spor psikologu davranışlarının Spor psikologu davranışlarının
sorumluluğunu taşır.
sorumluluğunu taşır.
2-Yeterlilik 2-Yeterlilik
Spor psikologu yeterli olduğu Spor psikologu yeterli olduğu
alanlarda hizmet verir.
alanlarda hizmet verir.
3-Ahlaki ve yasal standartlar 3-Ahlaki ve yasal standartlar
Spor psikologu kanuni ve ahlaki olmayan Spor psikologu kanuni ve ahlaki olmayan
standartlarda çalışmaz.
standartlarda çalışmaz.
4-Gizlilik 4-Gizlilik
5-Danışanların mutluluğu 5-Danışanların mutluluğu
6-Halka verilen beyanlar 6-Halka verilen beyanlar
Spor psikologları profesyonel olarak etkili Spor psikologları profesyonel olarak etkili
oldukları alanlarda beyanat verirler.
oldukları alanlarda beyanat verirler.
