BBY 247BİLGİ ERİŞİM1-2. HAFTAProf. Dr. Oya GÜRDAL TAMDOĞANAnkara ÜniversitesiDTCFBilgi ve Belge Yönetimi Bölümü

(1)

BBY 247

BİLGİ ERİŞİM 1-2. HAFTA

Prof. Dr. Oya GÜRDAL TAMDOĞAN Ankara Üniversitesi

Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü DTCF

(2)

1-2. HAFTA

 Dersin amacı, kapsamı, terminoloji, kaynaklar ve yöntem

 Bilgi erişim süreci

 Bilgi erişim sistemi

 Kavramsal içerik ve önemi

 Sistemin bileşenleri- Sistem yaklaşımı

 Bilgi erişim sistemlerinin türleri

 Bilgi erişim sistemi olarak kütüphaneler ve diğer bilgi

merkezleri

(3)

BİLGİ ERİŞİM: KAVRAMSAL İÇERİK

 ‘Bilgi erişim’ (süreç) , Bilgiye seçici biçimde yaklaşan ‘kullanıcı’ ile sistematik hale getirilen ve kullanılır kılınan (depolanmış) ‘bilgi’ arasındaki bilgi akış sürecini kesintisiz biçimde sağlamak üzere, belirli yöntem ve tekniklerin kullanılarak sistem içindeki bilgi kaynağı ve/veya bilgi kaynağı içindeki bilginin çağrılması, çekilip alınması ve değerlendirilmesi sürecidir.

Etkin ve etkili bilgi erişim sürecinin yaşanmasını olanaklı kılan

 ‘Bilgi erişim sistemi’ ise, Bilgiye seçici biçimde yaklaşan ‘kullanıcı’ ile sistematik hale

getirilen ve kullanılır kılınan (depolanmış) ‘bilgi’ arasındaki bilgi akış sürecini kesintisiz

biçimde sağlamak üzere bir araya gelen, her biri kendi üzerine düşen iş- levi yerine

getiren, birbirleriyle etkileşimli ve uyumlu parçaların bileşkesidir

(4)

BİLGİ ERİŞİM SİSTEMİ

GELEN

DOKÜMAN KULLANICI

İÇERİK TANIMLAMASI

İNDEKS KAYDI

SORGULAMA FORMÜLASYONU DENETİM

ARAÇLARI

SORGULAMA TARAMA

ORTAMI

Çıktı

Geribildirim (Feedback)

(5)

BİLGİ ERİŞİM SİSTEMLERİNİN TÜRLERİ

 Bilgi merkezleri

 Veritabanları

 Tarama motorları

 Açık erişim sistemleri

(6)

Bilgi Erişim Sistemleri

 Bilgi merkezleri (Kütüphaneler, enformasyon-dokümantasyon merkezleri, arşivler, yöneltme merkezleri, bilgi-belge sağlayan kuruluşlar «clearing houses») çevrimiçi kütüphane katalogları

 Veritabanları (Bibliyografik vt, tam metin vt, görsel-işitsel vt, melez vt)

 Tarama motorları (Genel tm, kategorik dizinler, tarama motorlarının tm «meta search engines», melez tm)

 Açık erişim sistemleri (Açık erişimli bilgi kaynakları (dergi, kitap, referans

kaynakları vb., açık arşivler vd.)

(7)

BİLGİ ERİŞİM- KÜTÜPHANELER VE DİĞER BİLGİ MERKEZLERİ

 Kütüphaneler ve diğer bilgi merkezleri, kullanıcıları için diğer tüm bilgi erişim sistemi türlerini bünyesinde

bulundurabilen bugün için, tek bilgi erişim sistemi türüdür.

(8)

BİLGİ ERİŞİM- KÜTÜPHANELER VE DİĞER BİLGİ MERKEZLERİ

 Aynı zamanda,



hem insan-insan (kullanıcı - kütüphaneci ya da kütüphaneci - kütüphaneci)



hem insan-makine (kullanıcı/kütüphaneci - bilgisayar/enformasyon teknolojisi ürünleri),



hem de insan-nesne (kullanıcı/kütüphaneci - bilgi kaynağı)

etkileşiminin yaşandığı, bugün için, tek bilgi erişim sistemi türü

yine kütüphaneler ve diğer bilgi merkezleridir.

(9)

BİLGİ ERİŞİM- KÜTÜPHANELER VE DİĞER BİLGİ MERKEZLERİ

 Üstelik tüm bilgi erişim sistemlerini bünyesinde

bulundurarak bilgi erişim sürecini insanlık adına, hiçbir karşılık beklemeden, yaşatmayı ilke edinmişlerdir.

 Ulusal ve uluslararası düzlemde bilgi mirası ve kültür mirasının taşıyıcısıdırlar. Dolayısıyla bilginin dolaşımı, aktarımı, yayımı ve üretimi sürecini tanımlayan

enformasyon zincirinin önemli aktörüdür. Bu nitelikleri ile

olmazsa olmazdırlar.