1. Proje ve Yapım Yönetimi Kongresi, 29 Eylül – 1 Ekim 2010 ODTÜ Kültür ve Kongre Merkezi, Ankara
Mimarlık Öğrencilerinin Kültürel Değerleri
A. Korkmaz, E. L. Oral
Çukurova Üniversitesi, İnşaat Mühendisliği Bölümü, Adana
k_korkmaz76@yahoo.com, eoral@cu.edu.tr
G. T. Çelik
Çukurova Üniversitesi, Mimarlık Bölümü, Adana
gtantekin@cu.edu.tr
Özet
Kültür; dinamik, çevre ile devamlı etkileşim halinde, sınırlayıcı, paylaşılan, öğrenilen, nesilden nesile aktarılan bir toplum ya da grubun ortak referans noktasıdır. Birey aynı anda pek çok kültürel oluşumun içinde olabilir. Bireyin; mensup olduğu toplumdan (ulusal kültür), yaşadığı çevreden, desteklediği politik gruptan, benimsediği dini inanıştan ve mesleğinden dolayı sahip olduğu kültürel değerleri vardır. Mesleğin teknik yönü bilinçli veya bilinçsiz olarak mesleğin kültürel değerleriyle birlikte öğretilmektedir. Bu çalışmanın hipotezi de mimarlık meslek kültürü oluşum sürecinin ilk aşaması olan mimarlık eğitiminde, uygulama değişikliklerinin öğrencilerin kültürel boyutlarında farklılaşma oluşturduğudur. Bu çalışmada, Hofstede (2008)’in kültürel boyutları temel alınarak, 2. ve 3. sınıf Mimarlık Bölümü öğrencilerine anket çalışması yapılmıştır. Bulgular istatistiksel olarak analiz edilerek, 2. ve 3. sınıf Mimarlık Bölümü öğrencilerinin kültürel değerleri arasındaki benzerlikler ve farklar tartışılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Kültür, Kültürel Farklılıklar, Mimarlık Bölümü Öğrencilerinin
Kültürel Değerleri.
Giriş
Günlük yaşantıda her birey günde ortalama 8 saatlik bir zaman dilimini iş yerinde, mesleğini icra ederek geçirmektedir. Bireyin seçtiği meslek, mesleğe özgü değer ve inanışlar, mesleğin icra edilme şekli, toplumdaki yeri bireyin mesleği ile ortaya çıkan bir kültürel oluşumun içinde olmasına neden olmaktadır. Meslek kültürü aynı zamanda aynı sektörde hizmet veren pek çok meslek grubu alt kültürlerinin de bir sentezidir. İnşaat sektörüyle ilgili araştırmalarda da sektördeki meslek kültürü ve değerlerinin oluşumu ve sürdürülebilmesinde “mühendislik-mimarlık alt kültürlerinin” önemli rol aldığı ve temel inanış, değer ve yargıların, lisans eğitimi sürecinde kazanıldığı belirtilmektedir (Korkmaz, 2009). Bu nedenle eğitim sürecine paralel olarak öğrencilerin kültürel yaklaşımlarının eğitim dönemleri arasında farklılıklar göstermesi sürecin doğal bir sonucu olarak ortaya çıkacaktır.
Bu bildiriye temel oluşturan çalışmanın amacı da mimarlık lisans eğitimi sürecinde farklı dönemlerde oluşan kültürel değerlerin birbirlerinden farklılaştığı veya benzediği yönleri belirlemek olmuştur.
“Kültür” Kavramı ve Hofstede’in Kültürel Boyutları
Farklı disiplinlerce incelenmiş olan kültür kavramının bugüne dek 300’ün üzerinde tanımı yapıldığı ileri sürülmektedir (Hofstede, 2001). Sosyologlar ve antropologlar tarafından ele alınan bu görüş çeşitliliği, kültürü açıklanması tanımlamasından daha kolay olan bir kavram haline getirmiştir.
Kültür alanında çalışma yapan çoğu araştırmacı hangi düzeyde olursa olsun kültürün: öğrenilir, paylaşılır, sembolik, kalıplaşmış, sınırlayıcı ve uyarlanabilir olduğu ve kuşaklar arası geçiş yaptığı gibi özelliklerinin ortak olduğu konusunda hemfikirler (Hodgetts ve Luthans, 2003).
Kültür ve kültürel farklılıklar konusunda çalışan araştırmacıların (Hofstede, 1980a, 1991a, 2001; Schein, 1985a, 1985b; Trompenaars, 1993, Hampden – Turner 2002; Hancock, 2000; Sargut, 2001; Bowditch ve Buono, 2001; Basım, 2000) birçoğu kültürün etkisini katmanlaşma yolu ile analiz etmişlerdir. Bu katmanlaşmaya göre ülke kültürünün yani ulusal kültürün sektör kültürüne, sektör kültürünün organizasyonel kültüre, organizasyonel kültürün grup (aile veya topluluk) kültürüne ve bireylere etkisi vardır ve her katmanın birbiriyle etkileşimi olmaktadır.
Hofstede (2001) kültürü “bir grup ya da kategorinin üyelerini diğerlerinden ayıran zihnin ortak programlanması” olarak tanımlamaktadır. Kolektif olarak programlanmış zihnin bir gruptan diğerine ayırt edilebildiği bu yaklaşım kültürel farklılıkları ifade etmektedir (Eren, 2006) Kültürel farklılıkların anlaşılmasına temel teşkil eden araştırmalar Avrupa ve ABD kökenli olmak üzere iki grupta toplanmaktadır. Bu anlamda Avrupa'da Geert Hofstede ve Fons Tormpenaars, ABD'de Edward T.Hall, John Graham, Camille Schuster ve Michael Copeland iş kültürü üzerinde çalışan araştırmacılardır. Her iki grup araştırmacı da ilk olarak ülkeler arasındaki farklılıkların neden oluştuğunu tespit etmiş ve sonrasında bu farklılıkların nasıl başarılı bir biçimde uyumlaştırılması gerektiği konusu üzerinde yoğunlaşmışlardır (Igeme, 2007).
Bu çalışmaların içinde sonuçları diğer araştırmacılar tarafından en yaygın olarak uygulanmış olanı Hofstede (1980b, 2001)’ın kültürel boyutlarla ilgili çalışmalarıdır. Hofstede (1991b, 2001), insanların/grupların kültürel yapılarının nasıl ve niçin etkilendiğini açıklamaya yardımcı olan beş boyut tanımlamıştır. Bunlar: Güç Mesafesi-PDI, Belirsizlikten Kaçınma-UAI, Bireyselcilik-IDV, Erkek Kültür-MAS ve Uzun Dönem-Kısa Dönem-LTO’dir. Daha sonra (Hofstede ve diğerleri, 2008a; Hofstede ve diğerleri, 2008b) bu beş boyuta iki boyut daha eklemiştir. Bu boyutlar; Göz Yummaya Karşı Sınırlama-IVR ve Olağanüstülüğe Karşı Esneklik-MON dir. Yedi kültürel boyut aşağıda kısaca açıklanmaktadır.
Güç Mesafesi (Power Distance Index-PDI)
Yüksek güç mesafesine sahip olan toplumların en belirgin özelliği insanların üstlerinin emirlerini körü körüne yerine getirmeleridir. Çocuklara itaat öğretilir, gücü elinde bulunduranların ayrıcalığı belirgindir.
Bireyselcilik (Individualism Index-IDV)
Hofstede, bu kültürel farklılığı iki kutuplu olarak ölçümlemiştir. Bir uçta bireyselcilik (yüksek IDV) diğer uçta ise toplulukçuluk (kolektivizm) (düşük IDV) yer almaktadır. Toplulukçuluk bir gruba ya da bir topluluğa sıkı sıkıya bağlı olarak kollektif eğilimler gösteren toplumlarda ön plandadır. Bireyselcilik ise bireysel değerlerin daha çok ön planda olduğu “ben merkeziyetçi” bir kültürdür. Bireyselciliğin yüksek olduğu toplumlarda ilişkiler karşılıklı çıkarlara dayatılır, bireysel ilişkilerde akılcılık, maliyet/yarar oranı önde tutulur, bireyler arası farklılıklar normal karşılanır.
Erkeksi Kültür (Masculinity Index-MAS)
Hofstede'ın bu boyutu erkeksi kültürden (yüksek MAS) dişi kültüre (düşük MAS) doğru dağılım göstermektedir. Bir toplumda başarı, para ve atılganlık gibi değerler ön planda ise ve iş için yaşanıyorsa o toplum erkeksi kültüre sahiptir. Çevresi için kaygılanma, hayat kalitesine önem verme, grup kararlarına uyma gibi değerler ön planda ise, o toplumda dişi kültür hakimdir.
Belirsizlikten Kaçınma (Uncertainty Avoidance Index-UAI)
Belirsizlikten kaçınmanın yüksek olduğu toplumlarda belirsizliğe tehlike ve azaltılması gereken bir kavram olarak yaklaşılır. Duygular kontrol edilmeli ve insanlara güvenilmemelidir. Tek doğru vardır ve kurallar katıdır. Tersi toplumlarda ise belirsizliğin kaçınılmaz olduğu kabul edilir. Duygular gizlenmez ve çoğu insana güvenilir. Kurallar esnektir, birçok doğru olabilir. Bu tip toplumlarda tembellikten rahatsızlık duymama eğilimi fazladır.
Uzun Dönem-Kısa Dönem (Konfüçyüs Dinamizmi) (Long Term Orientation Index-LTO)
Uzun dönem(yüksek LTO), geleceğe yönelik değerlerle ilgilidir. Kısa dönem (düşük LTO) ise geçmiş ve şimdiki zamana işaret etmekte olup, geleneklere karşı sorumluluk ve sosyal normlara koşulsuz uyum söz konusudur. Her iki tarafta da “Konfiçyüzm” den parçalar vardır. Uzun döneme eğilimli toplumlarda ihtiyaçların karşılanması ileri tarihlere ertelenebilir. Hayattaki en önemli olayların gelecekte olacağına inanılır, yapısı belli olmayan problem çözümlerine yatkınlık azdır.
Göz Yumma/Sınırlama (Indulgence versus Restraint Index-IVR)
Göz yumma (Indulgence-Yüksek IVR), özellikle boş vakitte, arkadaşlarla eğlenceyle, para harcamayla, tüketmeyle yapılmak zorunda olan bazı istek ve duyguların özgürce yaşanmasına izin veren toplum anlamına gelmektedir. Onun karşı kutbu olan Sınırlama (Restraint-Düşük IVR) ise, insanların yaşamlarında daha az eğlenebildikleri ve bu tür zevkleri kontrol eden bir toplum anlamına gelmektedir (Stuwww, 2008a).
Olağanüstülüğe Karşı Esneklik (Alçakgönüllülük) (Monumentalism Index-MON)
Olağanüstülük (Yüksek MON), benzetmek gerekirse heykellere benzeyen (gururlu ve değişmez) kişilere değer veren topluluklar için kullanılır. Karşı kutbu ise (Self-Effacement-Düşük MON) alçakgönüllülük, espri ve esnekliği ödüllendiren bir toplum anlamına gelir. Hofstede (2008)’ın belirttiğine göre, istatistiksel olarak bu boyut, Dünya Değerleri incelemesinin editörü olan Ronald Inglehart tarafından önerilen “yüzyıllardır mantıklı” olana karşı “geleneksel değerler” arasındaki farka benzer. Fakat Minkov’un bu boyuta olan yorumu Inglehart’ınkinden esas olarak farklıdır ve güçlü bir şekilde kısa dönem yöneliminin doğasına yakındır. Aslında, olağanüstülük için ülke puanları, az da olsa Kısa Dönem Yönelimiyle önemli bir şekilde ilişkili olup, Olağanüstülük değerleri, Uzun Dönem Oryantasyon değerleri ile negatif korelasyonludur (Stuwww, 2008a).
Hofstede’in “Değerler Araştırma Modülü (VSM)”
Hofstede’ın kültürel boyutları ölçmek için çalışmalarında kullandığı ölçüm aracı “Değerler Araştırma Modülü (VSM)” anketidir. Bu anket çalışmasının en eski hali olan VSM82, Hofstede tarafından 40 ülkedeki IBM çalışanları ile 1967-1978 yılları arasında gerçekleştirilmiş ve her ülke için kültürün özelliklerinin temeli olan 4 tane çift kutuplu boyut tanımlanmıştır: Güç Mesafesi-PDI, Bireyselcilik/Ortaklaşa Davranışçılık-IDV, Erkek/Dişi Kültür-MAS ve Belirsizlikten Kaçınma-UAI. Bir sonraki çalışma (VSM94), “Uzun/Kısa Dönem Uyum-LTO” beşinci boyutunu eklenmiş halidir. Son olarak 2007’de “Göz Yummaya (Indulgence) Karşı Sınırlama (Restraint)-IVR” ve “Olağanüstülüğe Karşı Esneklik (Alçakgönüllülük)-MON” boyutlarının da eklenmesi ile VSM08 son halini almıştır (Stuwww, 2008b).
Önceki Çalışmalar
Hofstede’in kültürel boyutları birçok araştırmacı tarafından farklı sektörlere /ülkelere uygulanmıştır (Hofstede ve Bond, 1988; Hoppe, 1990; Pheng ve Yuquan, 2002; Akıner 2004, Akıner 2005; Balaban, 2006). Türkiye, inşaat sektörü ve eğitim alanlarında yapılmış olan çalışmalar bu bölümde özetlenmektedir.
Hancock (2000), mimar, inşaat mühendisi ve henüz Türkiye’de meslek olarak tanımlanmayan sürveyan (Building Surveyors) meslek gruplarını, Rowlinson ve Root (1996), Hong Kong ve İngiltere’de, özel ve kamu sektöründe çalışan mimar ve sürveyanları incelemiştir. Pheng ve Yuquan (2002), Singapur ve Çin’de devam etmekte olan iki projenin inşaat konusunda eğitim almış en az üniversite mezunu yönetici ve çalışanlarının örneklem olduğu araştırmalarında hem ulusal hem de sektör kültürüne ilişkin bulgulara yer vermişlerdir. Tukiainen ve diğerleri (2003) ise uluslararası inşaat projelerinde yönetim üzerinde kültürel ve kurumsal farklılıkları inceledikleri çalışmalarında Ortadoğu ve Avrupa’da gerçekleştirilen inşaat projelerinin işleyişini ele almışlardır (Akıner, 2005).
Türkiye’deki kültürel boyutu öncelikle Hofstede (2001) ve Hoppe (1990) çalışmıştır. Hoppe (1990), Hofstede'nin IBM için kullandığı anketin yanı sıra, organizasyonel öğrenmeye ilişkin soruların da yer aldığı anket yardımıyla daha çok Avrupa'da olmak
üzere içlerinde Türkiye’nin de bulunduğu 30'dan fazla ülkede dört kültürel boyut değerini incelemiştir.
Akıner (2004; 2005) ve Balaban (2006), Hofstede’ın “Değerler Araştırma Modülü-Val-ues Survey Module”nün en eski versiyonu olan VSM82 ve bir sonraki versiyonu olan VSM94 soru formunu temel aldıkları çalışmalarında Türk İnşaat Sektörünün ulusal ve alt kültür bazındaki koordinatları ile çalışanların motivasyonu üzerindeki kültürün etkisini anlamaya yönelik çalışmalar yapmışlardır.
Hofstede ve Bond, uzun dönem-kısa dönem (LTO) boyutunu, belirsizlikten kaçınma boyutunu Asya kültürüne uyarlamak için 23 ayrı ülkedeki öğrencilerin mukayesesinde kullanmışlardır. Ankette kullanılan sorular Çinli araştırmacılar tarafından tasarlanmıştır (Hofstede, 1991b; Hofstede ve Bond, 1984; Hofstede ve Bond, 1988).
Hofstede ve diğerleri (2008a)’in kültürel boyutları farklı ülkelerde sınıf düzeyinde incelemiş ve ülkeler arası kültürel farkların eğitim alanında kültürel boyutlarda nasıl farklılaştığını araştırmıştır.
Korkmaz (2009) tarafından VSM08 anketi ilk defa Türkçeye çevrilmiş ve Türk İnşaat Sektörünün kültürel koordinatlarının tespiti ile sektörde yer alan mimar ve inşaat mühendislerinin lisans dönemi ve lisans sonrası kültür boyutlarındaki değişimi açıklamak için kullanılmıştır. Hofstede’ın yedi kültürel boyutu temel alınarak karşılaştırmalar yapılmıştır.
Metot
Bu çalışmada, Hofstede’in yedi kültürel boyutunu temel alan ve Korkmaz (2009) tarafından Türkçe’ye çevrilen VSM08 anketi Çukurova Üniversitesi Mimarlık Bölümü 2. ve 3. sınıf öğrencilerine uygulanmıştır. Bu iki sınıf düzeyinin seçilmiş olmasının nedeni derslerdeki ve uygulamalardaki değişikliklerin en belirgin olduğu düzeyler olmasıdır. Mimarlık Bölümü 2. sınıf düzeyinde teorik dersler yoğunluktadır, verilen ödevler ise bireysel çalışma gerektiren uygulamaları içermektedir. 3. sınıf ise şehircilik projesi ve rölöve çalışmalarının olduğu, grup çalışmaları ve ödevlerin ağırlık kazandığı bir dönemdir. Ayrıca sınıf düzeyi yükseldikçe öğretim elemanının proje derslerindeki rolü de daha edilgen hale gelmektedir. Araştırma örneklem profili Tablo 1’de verilmiştir.
Tablo 1. Anket Çalışmasına Katılanların Profili
Sınıf n %
2. Sınıf öğrencileri 37 53
3. Sınıf öğrencileri 33 47
Toplam 70 100
Saha çalışmasına temel oluşturan VSM08 anketi ile ankete katılanların Hofstede'ın kültürel ölçütleri (boyutları) bakımından nerede oldukları saptamaya çalışılmaktadır. Yedi boyutun karşılaştırmasını sağlayan ankette, her boyutla ilgili 4’er soru olmak üzere toplam 28 soru bulunmaktadır. Bu sorular beşli Likert skalası üzerinden cevaplandırılmaktadırlar.
Örneklemden toplanan verilerin istatistik analizleri, “Microsoft Office Excel 2007 for Windows” ve “SPSS 17.0 for Windows” yazılım programları aracılığı ile yapılmıştır. Test ölçümlerinin güvenirliğinin ölçülebilmesi için “İçsel Tutarlılık Yöntemi” kapsamında hesaplanan “Cronbach Alpha Katsayısı” dikkate alınmıştır. İlk olarak 28 soru üstünde yapılan çalışmada Cronbach Alpha değeri 0,447 bulunmuştur. Ankette bulunan Olağanüstülüğe karşı esneklik-alçakgönüllülük boyutuna ait “Bir vatandaş olarak ülkenizden ne kadar gurur duyuyorsunuz?” sorusu çıkarıldığında Cronbach Alpha değeri 0,5’den yüksek bulunmuştur ve bu değer literatürde (Nunnally, 1967) pilot çalışmalar için verilen güvenilirlik aralığı içindedir.
Araştırma Bulguları ve Tartışma
Ankete katılan toplam 70 kişinin demoğrafik özellikleri Tablo 2’de verilmektedir. Tablo 2. Örneklem Profili
Profil Sınıf Toplam 2.Sınıf 3.Sınıf n % n % n % Yaş Aralığı 20 yaş altı 15 40 2 6 17 24 20-24 22 60 31 94 53 76 Toplam 37 100 33 100 70 100 Cinsiyet Erkek 13 35 5 15 18 26 Kadın 24 65 28 85 52 74 Toplam 37 100 33 100 70 100
Anketler aracılığıyla toplanan veriler, Hofstede'ın metodolojisi izlenerek örneklemin 7 kültürel boyutuna ilişkin indeks değerlerinin tespit edilmesinde kullanılmıştır. Bu boyutların hesaplanmasında Hofstede ve diğerleri (2008b) tarafından geliştirilen formüller Tablo 3’de ve boyutlara ilişkin bulunan değerler Tablo 4’de verilmektedir.
Tablo 3. Boyutların Hesabında Kullanılan Formüller (Hofstede ve diğerleri, 2008b).
Kültürel Boyutlar Boyutların Hesabında Kullanılan
Formüller
Güç Mesafesi (PDI) (PDI) = 35 x (m07 - m02) + 25 x (m23 - m26) + C(pd)
Bireyselcilik (IDV) (IDV) = 35 x (m04-m01) + 35 x (m09-m06) + C(ic)
Erkek Kültür (MAS) (MAS) = 35 x (m05-m03) + 35 x (m08-m10) + C(mf)
Belirsizlikten Kaçınma (UAI) (UAI) = 40 x (m20 - m16) + 25 x (m24 - m27) + C(ua)
Uzun-Kısa Dönem Uyum (LTO) (LTO) = 40 x (m18-m15) + 25 x (m28-m25) + C(Is)
Göz Yumma / Sınırlama (IVR) (IVR) = 35 x (m12-m11) + 40 x (m19-m17) + C(ir)
Olağan Üstülüğe Karşı Esneklik-Alçakgönüllülük (MON)
(MON) = 35 x (m14-m13) + 25 x (m22-m21) + C(mc)
m(i) : mean score (i) (i. soruya verilen cevapların ortalaması)
c(x) : ilgili boyut değeri 0-100 arasında olacak şekilde seçilecek herhangi bir katsayı. C katsayıları araştırmacı tarafından belirlenmektedir.
Tablo 4. Mimarlık Bölümü Öğrencilerinin Alt Kültür Düzeyinde Boyut Değerleri
Kültürel Boyutlar
(PDI) (IDV) (MAS) (UAI) (LTO) (IVR) (MON)
2. Sınıf 42 29 39 43 54 88 45
3. Sınıf 42 4 25 66 32 68 46
Mimarlık
Bölümü Genel 42 17 33 54 43 78 46
Araştırma Sonuçları
Anket çalışması sonucunda mimarlık bölümü 2. ve 3. sınıf öğrencileri için belirlenen kültürel boyut değerleri karşılaştırıldığında aşağıdaki sonuçlara erişilmektedir.
Güç Mesafesi (PDI)
“Güç mesafesi” boyutu genel anlamda öğrenciler ile öğretim elemanları arasındaki ilişki ve eğitim kurumundaki öğrencilerin haklarını arama özgürlüklerini ifade etmektedir. 2. sınıf ve 3. sınıf mimarlık öğrencilerinin güç mesafesi boyutu birbirine eşit çıkmıştır. Bunu üniversitenin kurumsal bir yapıda olması, yazılı kuralların bulunması ve standart prosedürlerin eşit bir şekilde uygulanmasına bağlayabiliriz. “Güç mesafesi” boyutunun aynı çıkması 2. ve 3. sınıf öğrencilerinin öğretim elemanlarından sınıf düzeyine göre değişmeyen muamele gördüklerinden dolayı sosyal konumlarını ve sahip oldukları hakları aynı düzeyde algılamalarına sebep olmaktadır.
Bireyselcilik (IDV)
3. Sınıf öğrencilerinin bireyselcilik boyutları 2. sınıf öğrencilerinden daha düşük çıkmıştır. 3. Sınıf öğrencileri şehircilik, rölöve restorasyon gibi derslerde grup çalışmaları yapmakta, grup olarak ödev teslim etmektedirler. Grup çalışmalarının ağırlık kazanması ile sosyal mobilite (kendi başına hareket edebilme) azalmakta ve uyumlu olma gereği öne çıkmaktadır. Grup çalışması yapılan derslerde ödeve verilen not gruptaki herkesin notudur. Bu sebeple grubun çıkarı kişisel çıkarlardan önemlidir. Bu da IDV kültür boyutuna yansımıştır.
Erkek Kültürü (MAS)
3. sınıf öğrencilerinin erkek kültürü boyutu 2. sınıf öğrencilerininkinden düşük çıkmıştır. Bireyselcilik boyut değerlerine paralel olarak erkek kültürü boyut değerinde de grup çalışmasının önemi büyüktür. 3. sınıfta yapılan grup çalışmaları sosyal ilişkilerin artmasına sebep olmakta, grup kararına uymak ve işbirliği yapmak gerekliliği artmaktadır. Öğrenciler kendi yaptıklarının yanında grup elemanlarının yaptıklarından da sorumlu olmaları nedeni ile diğerleri hakkında kaygı düzeyleri artmaktadır.
Belirsizlikten Kaçınma (UAI)
Kültürün bu boyutu belirsizlikten ne ölçüde kaçınıldığını ifade eder. 3. sınıf öğrencilerinin belirsizlikten kaçınma boyutu 2. sınıf öğrencilerininkinden yüksek çıkmıştır. Mimarlık eğitiminin ilk yıllarında öğrenciler daha özgür tasarımlar yapmakta, henüz taşıyıcı sistem ve statik ile ilgili dersleri yeterli düzeyde almadığı için öğrencilerden projenin taşıyıcı sistemini detaylı bir şekilde çözmesi beklenmemektedir. İlk yıllarda foksiyonel yönden daha basit yapılar proje konusu olarak verilirken eğitim süresi arttıkça proje konuları daha kompleks hale gelmekte ve kısıtlar artmaktadır. Ayrıca her bir üst projede öğretim elemanının öğrenciye olan desteği azalmakta, alt projelerde öğrencinin tıkandığı yerde çözümü de gösteren öğretim elemanı, üst projelerde sorunu söyleyerek çözümü öğrencinin kendine bırakmaktadır. Grup ile ilgilenen öğretim elemanının üst sınıflarda tasarım desteğini çekmesi, öğrencideki kaygı düzeyini yükseltmekte ve daha fazla strese sebep olmaktadır. Bütün bunlar öğrencinin farklı düşünce ve davranışlardan uzaklaşarak, kabul görmüş tasarımlar yapmayı tercih etmesine sebep olmaktadır. Öğrenciler risk almaktan kaçınmaya başlamaktadırlar.
Uzun Kısa Dönem Uyum (LTO)
Mimarlık 2. sınıf öğrencilerinin 3. sınıf öğrencilerine göre geleceğe yönelik daha fazla planlara sahip oldukları görülmektedir. 3. Sınıf öğrencileri rölöve restorasyon, şehircilik ve mimari proje derslerini almakta ve proje ağırlıklı dersler açısından daha yoğun bir tempoda çalışmaktadırlar. Bu durum şimdiki zamana odaklanma ve mevcut derslerde geçer not alabilme kaygısı doğurmakta ve geleceğe yönelik planlama yapmayı engellemektedir.
Göz Yumma Sınırlama (IVR)
2. Sınıf öğrencilerinin “göz yumma-sınırlama” değerlerinin 3.sınıflardan yüksek olması gerek tasarım ağırlıklı derslerde kısıtların daha az olması gerekse 3.sınıf derslerinin daha yoğun bir tempoya sahip olması sebebiyle öğrencilerin sosyal yaşamlarına daha az vakit ayırmalarının yansımaları şeklinde yorumlanabilir.
Olağanüstülüğe Karşı Esneklik-Alçakgönüllülük (MON)
Mimarlık Bölümü 2. ve 3. sınıf öğrencilerinin “olağanüstülüğe karşı esneklik-alçakgönüllülük” boyutu birbirine çok yakın çıkmıştır. Mimarlık eğitiminin 2. ve 3. yıllarının bu boyutu çok fazla etkilemediği görülmektedir.
Genel Sonuç ve Öneriler
Bu çalışmada Hofstede (2008) tarafından kültürel boyutların ölçümü için geliştirilmiş olan VSM08 anketi Korkmaz (2009)’ın çevirdiği şekli ile Çukurova Üniversitesi Mimarlık Bölümü 2. ve 3. sınıf öğrencilerine uygulanarak, mimarlık eğitiminde uygulama değişikliklerinin öğrencilerin kültürel boyutlarına etkileri incelenmiştir. Sonuçlar, mimarlık mesleği kültürel değerlerinin şekillenme sürecinin daha iyi anlaşılmasını sağlamaktadır.
Çalışma pilot çalışma niteliğinde olup meslek kültürünün oluşum sürecini daha iyi analiz edebilmek ve üniversite bazında da farklılaşmaları incelemek için farklı kurumlarda ve ülkelerde 1. sınıf’tan 4. sınıfa kadar bütün kademelere uygulanabilir. Yapılacak olan yeni çalışmalarda VSM08’in Türkçe çevirisinde “Cronbach Alpha Katsayısını” düşüren soruların yeniden gözden geçirilmesi ve anket sorularının revize edilerek uygulanması önerilmektedir.
Kaynaklar
Akıner, İ. (2004). Türk İnşaat Sektöründe Kültür ve Kültürel Farklılıklar. Doktora Tezi, İ.T.Ü., İstanbul.
Akıner, İ. (2005). Satılık Kültürler. Karakutu yayınları, İstanbul, 224s.
Balaban B. (2006). Türk İnşaat Sektöründe Çalışanların Motivasyonu Üzerinde Kültürün Etkisi. Yüksek Lisans Tezi, İ.T.Ü., İstanbul.
Basım, N. (2000). “Belirsizlikten Kaçınma ve Güç Mesafesi Kültürel Boyutları Bağlamında Asker Yöneticiler Üzerine Görgül bir Araştırma”. Kara Harp Okulu Bilim Dergisi.
Bowditch, J. L., Buono, A. F. (2001). A Primer on Organizational Behavior. John Wiley & Sons, New York.
Eren, K. (2006). Toplam kalite yönetimi ve kültür. http://www.ikademi.com/toplam-kalite-yonetimi/99-toplam-kalite-yonetimi-ve-kultur.html. Erişim Tarihi: 27.03.2006. Hancock, M. R. (2000). “Cultural Differences Between Construction Professionals in Denmark and United Kingdom.” SBI Report No: 324, Danish Building Research Institude, Hoersholm.
Hodgetts, R. M., Luthans F. (2003). International Management: Culture, Strategy and Behavior. McGraw-Hill Book Company, Boston.
Hofstede, G. (1980a). Culture's Consequences: International Differences in Work Related Values. Sage Publications, London.
Hofstede, G. (1980b). “Motivation, Leadership and Organization: Do American Theories Apply Abroad”. Organizational Dynamics, Vol. 9, No.1, 42-62.
Hofstede, G., Bond, M. H. (1984). “Hofstede’s Culture Dimensions: An Independent Validation Using Rokeach’s Value Survey”. Journal of Cross Culture Psychology, 15(4): 417-433.
Hofstede, G., Bond, M. H. (1988). “The Confucius Connection: from Cultural Roots to Economic Growth”. Organizational Dynamics, Vol. 16, No. 4, 4-21.
Hofstede, G. (1991a). Culture and Organisations. McGraw-Hill Book Company, New York.
Hofstede, G. (1991b). Cultures and Organizations: Software of the Mind. McGraw-Hill Book Company, London, U.K.
Hofstede, G. (2001). Culture's Consequences: Comparing Values, Behaviors, In-stitutions, and Organizations Across Nations, Sage Publications, Thousand Oaks, California.
Hofstede, G. (2008). Announcing a new version of the values survey module: the VSM 08. http://stuwww.uvt.nl/~csmeets/VSM08.html, Erişim Tarihi: 08.01.2008.
Hofstede, G., Hofstede, G. J., Minkov, M., Vınken, H. (2008a). Values survey module VSM 08 handbook. http://www.geerthofstede.nl, Erişim Tarihi: 08.01.2008.
Hofstede, G., Hofstede, G. J., Minkov, M., Vınken, H. (2008b). Values survey module VSM 08 questionnaire, http://www.geerthofstede.nl, Erişim Tarihi: 08.01.2008.
Hoppe, M. H. (1990). A Comparative Study of Country Elites: International Differences in Work-Related Values and Learning and Their Implications for Management Training and Development. Basılmamış Doktora Tezi, University of North Caroline, Chapel Hill Hampden-Turner,C., Trompenaars F. (2002). Building Cross-Cultural Competence: How to Create Wealth From Conflicting Values. John Wiley & Sons Ltd. West Sussex, England.
Igeme (2007). (www.igeme.org.tr /tur /haber /iskultur /uluslararasikulturweb.pdf , 2007) Korkmaz, A. (2009). İnşaat Sektöründe Lisans Eğitimi ve Sonrasında Mesleki Kültürlerin Karşılaştırılması, Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Adana. Nunnally, J. C. (1967). Psychometric Theory, McGraw-Hill Book Company, New York.
Pheng L. S., Yuquan S. (2002). “An Exploratory Study of Hofstede's Cross Cultural Dimensions in Construction Projects”, Management Decision, Vol. 40, No. 1, 7-16. Rowlinson, S, Root, D. (1996). The Impact of Culture on Project Management, British Council Report, HMSO, London.
Schein, E. H. (1985a). Organizational Culture and Leadership. A Dynamic View, Jossey-Bass Inc., San Francisco.
Schein, E. H. (1985b). “Organizational Culture: Skill, Defense Mechanism, or Addiction”, F. R. Brush, J. B. Overmier (Ed.), Affect, Conditioning, and Cognition Erlbaum, Hillsdale, NJ, 315-323.
Stuwww (2008a). http://stuwww.uvt.nl/~csmeets/VSM08.html, erişim tarihi: 08.01.2008
Stuwww, (2008b). http://stuwww.uvt.nl/~csmeets/index.html, erişim tarihi: 08.01.2008 Trompenaars, F. (1993). Riding the Waves of Culture: Understanding Cultural Diversity in Business, Nicholas Brealey Publishing, London.
Tukiainen, S., Ainamo, A., J Nummelin, O., Koivu, T., Tainio, R. (2003). “Effects of Cultural Differences on the Outcomes of Global Projects: Some Methodological Considerations”. CIB TG23 International Conference: Professionalism in Construction: Culture of High Performance, Hong Kong.
