Doç. Dr. Özlem İpekgil Doğan

(1)

Kalite Çemberleri a e Çe be e

Doç. Dr. Özlem İpekgil Doğan Yrd Doç Dr Mert Topoyan Yrd. Doç. Dr. Mert Topoyan

(2)

Kalite Çemberi Nedir?

• Mal ya da hizmet üretimini bizzat

gerçekleştiren kişilerin kalite ve diğer işletme

g ç ş ş ğ ş

sorunlarına çözüm getirmek üzere gönüllü olarak kurdukları düzenli olarak bir araya olarak kurdukları, düzenli olarak bir araya geldikleri, ortalama 6 ‐ 10 kişilik gruplardır.

(3)

Kalite Çemberi Nedir?

• Bir lider tarafından yönlendirilen, düzenli ve sürekli aralıklarla toplanan gönüllü bir iş gören p g ş g grubudur.

• Birlikte çalışmak suretiyle periyodik toplantılar

• Birlikte çalışmak suretiyle periyodik toplantılar yaparak, belirlenen sorunların kaynaklarını,

l b l

nedenlerini araştıran, bulan, çözen ve üst kademe yönetime sunan çalışma grubudur.

(4)

Kalite Çemberlerinin Amaçları Kalite Çemberlerinin Amaçları

• Ekip ruhunu geliştirmek

• Kalitenin geliştirilmesi, iyileştirilmesi

• Çalışanların motivasyonlarını artırmak

• Verimi artırmakVerimi artırmak

• İş gününü ve iş gücünü azaltmak

l l l

• Hataların azaltılması

• Çalışanların yaratıcı yeteneklerinin ortaya Ç ş y y y çıkarılması yönünde teşvik etmek

(5)

Kalite Çemberlerinin Amaçları Kalite Çemberlerinin Amaçları

• Kurum içerisindeki iletişimi daha etkin hale getirmek

g

• Çalışanların kişilik ve liderlik yeteneklerini geliştirmek

geliştirmek

• Kurumun geliştirilmesi ve iyileştirilmesine katkıda bulunmak

• Lider‐çalışan‐tedarikçi‐müşteri ilişkilerini

(6)

Kalite Çemberleri Uygulamasının Tarihçesi Kalite Çemberleri Uygulamasının Tarihçesi

1960 Y l d J ’d T k Ü i i i

• 1960 Yılında Japonya’da Tokyo Üniversitesi

profesörlerinden Kaoru Ishikawa tarafından kalite geliştirme amacıyla başlatılmıştır

geliştirme amacıyla başlatılmıştır.

• Amacı nedeniyle Quality Control Circles (Kalite Çemberleri) adı verilmiştir

Çemberleri) adı verilmiştir.

• 1969 yılından itibaren A.B.D. ve diğer ülkelerde geniş uygulama alanları bulmuştur

uygulama alanları bulmuştur.

• Ülkemizde de 1980 yılından bu yana çeşitli işletmelerde kalite çemberleri kurulmuş ve işletmelerde kalite çemberleri kurulmuş ve yaygınlaşmıştır.

(7)

Kalite Çemberleri Kimlerden Oluşur?

• Aynı ya da benzeri işlerde çalışanlar

tarafından, ancak farklı birimlerden kişileri de ş içererek oluşturulması hedef alınmalıdır.

Böylece karşılaşılan problemler ortak olur ve Böylece karşılaşılan problemler ortak olur ve muhtemel çözümler hakkında herkes fikir

üretebilir üretebilir.

(8)

Kalite Çemberlerine Kimlerin Katılacağına Nasıl Karar Verilir?

Ü

• Üyelik kesinlikle gönüllülük ilkesine dayanır.

Hiç kimse katılmaya zorlanamaz ve katılmak ç y isteyen hiç kimse de dışarıda bırakılmaz.

(9)

Rehber Rehber

• Bir organizasyonda, kalite çember

etkinliklerinin koordinasyonundan ve y yönetiminden sorumlu olan kimsedir.

(10)

Rehberin Görevleri Rehberin Görevleri

id l i ği i i ü ği i i d lid l d k

• Liderlerin eğitimi, üye eğitiminde liderlere destek olma

• Yürütme kurulu ile yakın ilişki içinde çalışma

• Toplantılara katılıp çember liderlerine destek p p ç olma

• Grubun teşviki, motivasyonuGrubun teşviki, motivasyonu

• İlgili tekniklerin hatırlatılması

• Ana hedeflerden sapmanın önlenmesi

• Grup dinamizmi ve verimliliğin artırılması

(11)

Lider Lider

K lit b l l b

• Kalite çember çalışmalarını ve grubunu yöneten kişidir.

İlk i lid l ( f b ) b

• İlk amir lider olursa (şef, ustabaşı,…) çember etkinliğinin başarı şansı yüksektir.

d k d d l d b l

• Lider kendine yardımcı lider atayabilir.

• Amir dışında birileri lider olabilir.

• Zaman içerisinde, çember içinden seçim yoluyla lider belirlenmesi de söz konusu olabilir.

(12)

Liderin Görevleri Liderin Görevleri

• Toplantıların ve grubun yönetilmesi

• Çalışmaların rapor edilmesiÇ ş p

• Çalışma programına uygunluğun sağlanması

Gö i bit l i ö l il i

• Görevi bitenlere yeni görevler verilmesi

• Grubun katılımının ve kurallara uyumunun sağlanması

• Grupla ortak kararın alınmasının sağlanmasıGrupla ortak kararın alınmasının sağlanması

• Tekniklerin kullanımının sağlanması

(13)

Kalite Çemberleri Ne Yapar?

b i l i b li li l kl l bi

• Çemberin üyeleri, belirli aralıklarla bir araya gelerek, kendi sahalarındaki sorunları tespit eder, inceler, çözümler geliştirir ve üst

yönetime tekliflerde bulunur.

• Kalite sorunlarının dışında, iş emniyeti,

maliyetlerin düşürülmesi, işyeri çevresinin y ş , şy ç düzenlenmesi gibi çeşitli konular da

çemberlerde ele alınır.

(14)

Sorun Nedir?

İ

• İnsanları rahatsız edici ve mutluluğunu bozucu bir durumdur.

• Bireyin bir amaca ulaşmasının ve amaca yönelik çalışmalarının engellenmesidir

yönelik çalışmalarının engellenmesidir.

• Çözümü mevcut bilgi birikimiyle bulunamayan, ancak araştırma ve incelemelerle

cevaplanabilecek bir aksaklıktır.

(15)

Kurumsal Sorun Kurumsal Sorun

• Kurumun amaca ulaşmasının veya amaca yönelik çalışmalarının engellenmesidir.

y ç ş g

• Burada kurumun etkinliğinin bozulması söz konusudur

konusudur.

(16)

Sorun Çözme Süreci Sorun Çözme Süreci

1. Sorunu Teşhis Etmek ve Sorunun Seçimi

– Çember üyeleri, yönetim, teknik/idari uzmanÇ y , y , / – Çember üyelerinin yetkisi

2 S N d l i i A t

2. Sorunun Nedenlerini Araştırma

– Teknik uzmanların yardımı

3. Çözümler Arama ve Seçme 4 Çözümün Denenmesi

4. Çözümün Denenmesi 5. Yönetime Sunma

(17)

PUKÖ

Planla

1-Sorunu tanımla 1 Sorunu tanımla

2-Sorunun nedenlerini araştır 3-Çözüm seçeneklerini belirle 4 Öl ütl i b li l

4-Ölçütleri belirle

5-Seçenekleri değerlendir 6-En iyi seçeneği belirley ç ğ

Uygula

Tercih edilen

Önlem al

Uygulanan çözümleri

seçeneği uygula Uygulanan çözümleri

Standart hale getir

(18)

Kalite Çemberi Üzerinde Çalışacağı Konuyu Nasıl Belirler?

b l i i il i

• Çember üyelerinin önerileri

• Yöneticilerden gelen önerilerg

• Diğer çemberlerden gelen öneriler

• Çember üyesi olmayanlardan gelen öneriler

(Bu öneriler olumsuz dahi olsa dikkate alınmalıdır)

alınmalıdır)

(19)

İyileştirme Çemberleri Akış Şeması İyileştirme Çemberleri Akış Şeması

Grup İsmi p S b S Belirle

(Beyin Fırtınası)

Sebep-Sonuç Analizi Konunun

Belirlenmesi ÖÖnceliklerin Belirlenmesi

İş Takip Planı (Beyin Fırtınası) (Takım Oylaması)(Takım Oylaması)

ız

Uygulamalar

a. Kendi yaptıklarımız

İyileşme Ü

AMAÇ’ın Belirlenmesi

b. Üst makamdan Gelen cevaplar

İyileşme Önerilerinin

Getirilmesi Mevcut Durum

(20)

Kalite Çemberleri Uygulama Aşamaları Kalite Çemberleri Uygulama Aşamaları

Ö

• Aşama 1: Ön Eğitim

• Aşama 2: Yürütme KuruluAşama 2: Yürütme Kurulu

• Aşama 3: Ana Hedef Saptama

• Aşama 4: Çemberlerin Kurulması

• Aşama 5: Çemberlerin EğitimiAşama 5: Çemberlerin Eğitimi

• Aşama 6: Çemberlerin Yönlendirilmesi ve Çalışması

(21)

Aşama 1: Ön Eğitim Aşama 1: Ön Eğitim

• Kalite çemberinin ne olduğu, neler yapıp yapmadığı konusunda bütün personel

yapmadığı konusunda bütün personel

genel bir eğitimden geçmelidir.

(22)

Aşama 2: Yürütme Kurulu Aşama 2: Yürütme Kurulu

• Kuruluşun her departmanını temsil edecek en üst düzeyde GÖNÜLLÜ yöneticilerden y y

meydana gelecek bir yürütme kurulu kurulmalıdır

kurulmalıdır.

• Gönüllü olmamaları durumunda kalite çember

f l l ll b l k l

faaliyetlerini engelleyebilmektedirler.

• Yürütme kurulu ideal olarak 7 ‐ 8 kişi olmalıdır.Yürütme kurulu ideal olarak 7 8 kişi olmalıdır.

(23)

Aşama 2: Yürütme Kurulu Aşama 2: Yürütme Kurulu

• Yürütme kurulunda;;

– Üretim

– Kalite kontrol – Satın alma

– Satış‐pazarlama

İnsan kaynakları/personel – İnsan kaynakları/personel – Eğitim

– Mühendislik – Sendika

• gibi bölümlerden müdürler‐temsilciler olmalıdır.

(24)

Aşama 3: Ana Hedef Saptama Aşama 3: Ana Hedef Saptama

• Çember çalışmaları için ana hedefler yürütme kurulu tarafından saptanır.p

• Çalışma konuları ve esasları oluşturulur.

K li b l i ki liği i l h

• Kalite çemberleri etkinliğinin yayılma hızı belirlenir.

• Kurulacak çember sayısı belirlenir.

Ç b l d l ö il i l i

• Çemberlerden gelen öneriler incelenir ve uygulamaya koyulur.

(25)

Aşama 4: Çemberlerin Kurulması Aşama 4: Çemberlerin Kurulması

• Saptanan ana hedeflere uygun çalışma

yapmak üzere GÖNÜLLÜGÖNÜLLÜ üyelerden oluşan

y p y ş

belirli sayıda çember kurulur.

• Çemberlerin kurulmasında iki yol söz

• Çemberlerin kurulmasında iki yol söz konusudur:

– Belirli kişilere kurucu olması için teklif yapılır ve bu kurucular gönüllüleri toplar.

– Gönüllüler yürütme kuruluna başvurur, konu ile

(26)

Aşama 5: Çemberlerin Eğitimi Aşama 5: Çemberlerin Eğitimi

• Çember çalışmalarına başlamadan önce üyeler 20 ‐ 40 saatlik bir eğitimden geçer:

– Çemberin amacı, çalışma şekli, ilkeleri

– Sorunların tespiti ve önem sırasına konması (Pareto) – Sebep araştırması (Neden‐Sonuç Analizi)

– Veri toplama‐değerlendirme yöntemleriVeri toplama değerlendirme yöntemleri – Çözüm önerileri geliştirme (Beyin fırtınası)

Grup verimliliği – Grup verimliliği

– Raporlama ve sunuş teknikleri

(27)

Aşama 6: Çemberlerin Yönlendirilmesi ve Çalışması

• Kalite çemberinin eğitiminin ardından çember faaliyetleri başlar.

• Her toplantıda hazır bulunan REHBERLERREHBERLER kalite çemberlerinin sonuca ulaşmasında önemli rol çemberlerinin sonuca ulaşmasında önemli rol oynayan görevleri yerine getirirler.

(28)

Aşama 6: Çemberlerin Yönlendirilmesi ve Çalışması

• Çemberler, üzerinde çalışılacak projelerin seçilmesinde özgürdür.

• Proje seçimi önerileri;

– Yönetimden – Yönetimden

– Diğer çemberlerden

– Uzman personelden gelebilir.

• Çemberler kalite kavramına bağlı kalmalıdır.Ç ğ

• Bir çember yılda ortalama 4‐5 sorun çözer.

(29)

Kalite Çemberlerinin Yararları Kalite Çemberlerinin Yararları

Ç l l fiki l i i i l il ili k l kl

• Çalışanlar; fikirlerini, işle ilgili karşılaştıkları sorunları ve bunlar için düşündükleri çözüm

ll ö ti tkili bi i d b

yollarını yönetime en etkili biçimde çember vasıtasıyla aktarabilir.

• Çalışanlar; çember faaliyetlerine katılmakla

birlikte çeşitli problem teşhis, analiz, çözüm ve k ikl i i i bi ği i

sunuş tekniklerini içeren bir eğitim programı

alacaklardır. Böylece çalışanların yetenekleri daha

d li k l k i i d h i i

da gelişecek ve gelecek için daha iyi

(30)

Kalite Çemberlerinin Yararları Kalite Çemberlerinin Yararları

• Çalışanların örgütün karar süreçlerine etkin katılımı sağlanmış olacaktır. Böylece yapılan işlerdeki olası sorun kaynaklarının, işi yapanlar tarafından daha rahat belirlenebilmesi sağlanmış olacaktır.

• Çalışanların iş tatminin artması sağlanacaktır.

• Çalışanların yaptıkları iş üzerindeki motivasyonlarının Ça şa a yap a ş ü e de o asyo a artması ve olası sorunların çember çalışmaları ile

önlenmesi sonucunda iş güvenliği artacaktır.ş g ğ

(31)

Kalite Çemberlerinin Yararları Kalite Çemberlerinin Yararları

KÇ’l i il h f d 1 d l f kl bi kild

• KÇ’leri ile haftada 1 saat de olsa farklı bir şekilde

çalışma olanağı yakalanacaktır. Bu da iş hayatının tek düzelikten kurtulmasına daha renkli ve canlı hale

düzelikten kurtulmasına, daha renkli ve canlı hale gelmesine neden olacaktır.

• Çalışanların ortak sorunları arkadaşlarıyla teşhis edip

• Çalışanların ortak sorunları arkadaşlarıyla teşhis edip ortadan kaldırmaya çalışmaları en yakın çalışma

arkadaşlarıyla olan iletişimlerini geliştirecek arkadaşlarıyla olan iletişimlerini geliştirecek,

birbirlerinin sorunlarını ve dolayısıyla birbirlerini

daha iyi anlamalarına neden olacaktır. Böylece daha y y huzurlu ve mutlu bir çalışma ortamı yaratılmış

(32)

Kalite Çemberlerinin Diğer Benzer Gruplardan Farkları

• Projeleri/sorunları üyeler seçer.

• Sorunu üyeler inceler.y

• Kendi “Yürütme Kurulu” vardır.

“İl ti i ” i i ö ti

• “İletişim” için yönetime sunuş yapar.

• Eğitilmiş bir rehber çembere yardımcı olur.

• Lider ve üyeler eğitilir.

• Gönüllüdür

• Gönüllüdür.

• Toplantılar için ücret ödenir.

(33)

Kalite çemberlerinin sağlıklı çalışabilmesi için…

İ i k l bi i il i i i i

• İyi kurulmuş bir iç iletişim sistemine,

• Çalışanlar, tedarikçiler ve müşterilerden gelen

l i il i i likl di l b i i ği i

eleştirileri içtenlikle dinleyen, benimseyip gereğini yapabilecek bir yönetime,

E ki liği ük l ö lik ö il i bi

• Etkinliği yükseltmeye yönelik öneriler getiren bir denetleme sistemine,

Yö i il i i k ü l bil i dü ü l k

• Yöneticilerin risk üstlenebilen, yeni düşüncelere açık, denemekten korkmayan ve örgütün etkinliğini

artırmak için yenileşmeyi arayan kişiler olmasına artırmak için yenileşmeyi arayan kişiler olmasına