BANKA
MUHASEBESİ
(Banka Sınavlarına Yardımcı)
Alican DOVLETOV
BANKA MUHASEBESİNE GİRİŞ ... 3
0 DÖNEN DEĞERLER ... 8
1 KREDİLER ... 12
2 YATIRIM AMAÇLI DEĞERLER VE DİĞER AKTİFLER ... 16
3 MEVDUAT VE DİĞER YABANCI KAYNAKLAR ... 22
4 ÖZKAYNAKLAR ... 28
5 FAİZ GELİRLERİ... 30
6 FAİZ GİDERLERİ ... 33
7 FAİZ DIŞI GELİRLER ... 36
8 FAİZ DIŞI GİDERLER ... 40
9 BİLÂNÇO DIŞI HESAPLAR ... 43
BANKA MUHASEBESİ İLE İLGİLİ KPSS’DE ÇIKMIŞ SORULAR ... 52
Çözümlü KONU TARAMA TESTİ ... 53
İÇİNDEKİLER
YILLARA GÖRE KPSS’DE ÇIKMIŞ SORULAR
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
0 0 0 0 0 0 1 0
2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
0 0 1 0 0 0 0 0
BANKA MUHASEBESİNE GİRİŞ
Bankacılık Muhasebesinin Tanımı ve Önemi:
Banka muhasebesi, banka işlemlerinin hesap ve defter sistemlerini ve bunların uygulama şekillerini inceleyen muhasebe sistemidir.
Bankaların kullandığı kaynak toplumun tasarruflarından oluştuğundan ve bu tasarrufları ekonomik yatırımlara yönlendiren kurumlar olmaları nedeniyle bankaların muhasebe kayıtlarına ve devletin bankalara yaklaşımı son derece önemlidir.
Banka Muhasebesinin Temel Fonksiyonları:
▪ Varlık ve kaynakların izlenmesi
▪ Borç ve alacakların İzlenmesi
▪ Kâr ve zarar tespiti
▪ Ödenecek vergi ve harçların takibi
▪ Diğer şahıslar adına kıymetlerin izlenmesi
▪ Plan, bütçe, verimlilik ve maliyet analizlerinde kullanılacak değerlerin bulunması
BANKALARIN SINIFLANDIRILMASI
A. Bankacılık Kanunu’na Göre:
Mevduat Bankası: Kendi nam ve hesabına mevduat kabul etmek ve kredi kullandırmak üzere faaliyet gösteren kuruluşlardır.
Katılım Bankası: Özel cari ve katılma hesapları yoluyla fon toplamak ve kredi kullandırmak esas olmak üzere faaliyet gösteren kuruluşlardır.
Kalkınma ve Yatırım Bankası: Mevduat veya katılım fonu kabul etme dışında; kredi kullandırmak esas olmak üzere faaliyet gösteren ve/veya özel kanunlarla verilen görevleri yerine getiren kuruluşlardır.
Türkiye Bankalar Birliğine Göre:
▪ Mevduat Bankaları
▪ Kamusal Sermayeli Mevduat Bankaları
▪ Özel Sermayeli Mevduat Bankaları
▪ Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonuna Devredilen Bankalar
▪ Yabancı Bankalar
▪ Türkiye’ de Kurulmuş Yabancı Bankalar
▪ Türkiye’de Şube Açan Yabancı Bankalar
BANKA MUHASEBESİ
▪ Kalkınma ve Yatırım Bankaları
▪ Kamusal Sermayeli Kalkınma ve Yatırım Bankaları
▪ Özel Sermayeli Kalkınma ve Yatırım Bankalar
▪ Yabancı Sermayeli Kalkınma ve Yatırım Bankaları
UYARI: Bankalar bankacılık muhasebesini tutarken Muhasebenin Temel Kavramları ve Mali Tablo Temel İlkelerini göz önünde bulundurmak zorundadır.
BANKALARDA MUHASEBE İŞLEM MERKEZLERİ
A. Genel Müdürlük Muhasebesi: Genel müdürlük muhasebesi, belli dönemlerde (genellikle her ay sonu) şubelerin kendilerine gönderdikleri mizanları çeşitli yönlerden kontrol ederek genel hesap durumunu çıkarır ve bütün şubelerin mali durumlarının birleştirilmesi sonucu elde ettiği bilgileri, rapor ve tablolar halinde ilgili birimlere gönderir.
Genel Müdürlük Muhasebe Biriminin Görevleri:
▪ Bankanın kuruluşunda, Bankalar Kanununda belirlenen prosedüre göre ilgili kayıtları tutmak ve belgeleri hazırlamak,
▪ Şube muhasebesi birimlerinin kurulması ve faaliyetlerini sürdürmesine yardımcı olmak,
▪ İlgili mevzuatta yapılan değişiklikleri izlemek, zamanında uygulamak ve bu konuda şubelere talimatlar vermek,
▪ Şubelerden gelen aylık vaziyet cetvellerini inceleyip mevzuata ve banka prensiplerine uygun olmayan kayıtların düzeltilmesini sağlamak,
▪ Yıllık bilançoyu çıkarıp, geçmiş yıl faaliyetleri ile yeni faaliyet dönemi sonuçlarını karşılaştırmak,
▪ Genel merkez ve şubeler açısından yıllık bilançonun hazırlanması için gerekli tedbirleri almak,
▪ Yasal takibe alınan hesaplara, ilgili kanunlar gereğince ayrılması gereken karşılıkları ayırmak ve şubelere konu ile ilgili bilgi vermek,
▪ Kanuni defterleri tasdik ettirmek ve tutmak,
▪ Gayrimenkulleri idare etmek, elden çıkarılması gerekenlerin satışlarına ait teklifleri ilgililere sunmak,
▪ Varsa, iştiraklerinden doğan kâr ve zararları takip edip, gerekli tahsilatları yapmak,
▪ Varsa, kârın dağıtılmasını sağlamak,
▪ Tahakkuk edecek vergileri hesaplayıp, ödemek.
B. Şube Muhasebesi ve Görevleri:
▪ Şubeye ilişkin muhasebe defterlerini tasdik ettirmek ve bu ve diğer defterleri tutmak,
▪ Ay sonlarında tüm hesapların kalanlarını belirleyerek büyük defter ile mutabakatı sağlamak,
▪ Şubenin haftalık, aylık ve üç aylık durumlarını ve bilançosunu genel müdürlükçe belirlenen esaslar çerçevesinde hazırlamak ve genel müdürlüğü bilgilendirmek,
▪ Müşterilere hesap özetlerini zamanında göndermek ve mutabakatı sağlamak,
▪ Faiz dışı giderlere ait ödeme fişleri ile personel ücret ve benzeri bordroları düzenlemek,
▪ Şubeye tahakkuk ettirilen vergileri zamanında ödemek,
▪ Kasa tahsil, tediye ve mahsup fişleri ile gelen dekontların dosyalanarak saklanmasını sağlamak,
▪ Dönem sonlarında gerekli işlemleri yapmak,
▪ Muhasebe ile ilgili verilen diğer işleri yapmak.
MALİ TABLOLAR VE RAPORLAR
Bankaların Düzenleyeceği Temel Mali Tablolar:
▪ Bilanço (bilanço dışı hesaplarla birlikte)
▪ Gelir Tablosu (kâr ve zarar cetveli)
▪ Özkaynak Değişim Tablosu
▪ Nakit Akış Tablosu
▪ Kâr Dağıtım Tablosu
UYARI: Mali tablo dipnot ve açıklamaları ile mali tablolarda yer alan bilgilere ilişkin açıklayıcı rapor ve tablolar, mali tabloların ayrılmaz parçalarıdır.
Finansal Raporların Sunumu: Bankalar, yıl sonu konsolide ve konsolide olmayan finansal raporları ve denetçiler tarafından hazırlanan raporu ilgili oldukları yılı takip eden Nisan ayı sonuna kadar BDDK'na ve kuruluş birliklerine elektronik ortamda ve matbu olarak tevdi etmek zorundadır.
Bankalar Mart, Haziran ve Eylül ayları sonu itibarıyla düzenleyecekleri konsolide olmayan ara dönem finansal raporlarını kırk beş gün içinde konsolide olanları ise yetmiş beş gün içinde BDDK'na ve kuruluş birliklerine elektronik ortamda ve matbu olarak tevdi etmek zorundadır.
Bankalar, ayrıca her ay sonu itibarıyla düzenleyecekleri bilanço ve gelir tablolarının birer örneğini ve BDDK’dan istenen diğer bilgi ve açıklamaları dönemi izleyen otuz gün içinde BDDK'na tevdi etmek zorundadır.
BANKALAR MUHASEBESİ TEKDÜZEN HESAP PLANI
Tekdüzen Hesap Planının Amacı:
▪ Bankalar için muhasebeleştirme ve finansal raporlama açısından tekdüzeni sağlama,
▪ Tek tip bilanço ve gelir tablosunun elde edilmesi,
▪ Denetim ve gözetim için gerekli olan bilgilerin doğrulanabilir ve denetlenebilir bir şekilde doğrudan ve sağlıklı olarak elde edilmesi,
▪ Ekonominin izlenmesi ve yönlendirilmesi için yetkili mercilerin ihtiyaç duyduğu bilgilerle, diğer istatistikî bilgilere doğrudan ulaşılması,
▪ Finansal analiz, risk analizi, verimlilik analizi gibi çeşitli analiz ve yorumlar için ihtiyaç duyulan bilgilerin standart bir şekilde elde edilmesi
Bankalarca Uygulanacak Tekdüzen Hesap Planı Grupları:
0 DÖNEN DEĞERLER 1 KREDİLER
2 YATIRIM AMAÇLI DEĞERLER VE DİĞER AKTİFLER 3 MEVDUAT VE DİĞER YABANCI KAYNAKLAR 4 ÖZKAYNAKLAR
5 FAİZ GELİRLERİ 6 FAİZ GİDERLERİ 7 FAİZ DIŞI GELİRLER 8 FAİZ DIŞI GİDERLER 9 BİLANÇO DIŞI HESAPLAR UYARI: Bu THP Katılım Bankaları dışındaki bankalar için geçerlidir.
Hesapların Sınıflandırılması:
▪ Bilanço Hesapları
▪ Gelir Tablosu Hesapları
▪ Bilanço Dışı Hesaplar
Bilanço Hesapları: Bilanço dönemi boyunca işleyen ve bakiyeleri bilançoda yer alan varlıklar ve kaynaklarla ilgili hesaplara denir.
Aktif Hesaplar (Varlık Hesapları): Bankanın sahip olduğu varlık ve alacakların izlendiği hesaplardır. Aktif hesaplarında artış olduğunda borç kaydı yapılır, azalış olduğunda ise alacak kaydı yapılır. Aktif hesaplar borç kalanı verirler. Tekdüzen Hesap Planında 0 Dönen Değerler, 1 Krediler, 2 Yatırım Amaçlı Değerler ve Diğer Aktifler gruplarından oluşur.
Pasif Hesaplar (Kaynak Hesapları): Bankanın sahip olduğu varlıkların sağlandığı öz kaynak ve yabancı kaynakların izlendiği hesaplardır. Pasif hesaplara atış olduğunda alacak kaydı yapılır, azalış olduğunda ise borç kaydı yapılır. Pasif hesaplar alacak kalanı verirler. Tekdüzen Hesap Planında 3 Mevduat ve Diğer Yabancı Kaynaklar, 4 Özkaynaklar gruplarından oluşur.
Gelir Tablosu Hesapları: Bankaların dönem sonunda kâr veya zararının tespitinde yardımcı olan hesaplardır. Sonuç hesaplan sonuçları İtibariyle özsermayede artış ya da azalış yaratan hesaplardır. Gelir ve giderlerin yer aldığı tablodur.
Gelir Hesapları: Gelir elde edildiğinde alacak kaydedilir. Bu hesaplar alacak bakiyesi verirler ya da hiç bakiye vermezler. Gelir hesaplarının kalanı dönem sonunda borcuna kapatılarak Dönem Kârı veya Zararı Hesabının alacağına devredilir. Tekdüzen Hesap Planında 5 Faiz Gelirleri, 7 Faiz Dışı Gelirler gruplarından oluşur.
Gider Hesapları: Gider yapıldığında borç kaydedilir. Bu hesaplar borç bakiyesi verirler ya da hiç bakiye vermezler. Gider hesaplarının kalanı dönem sonunda alacağına kapatılarak Dönem Kârı veya Zararı Hesabının borcuna devredilir. Tekdüzen Hesap Planında 6 Faiz Giderleri, 8 Faiz Dışı Giderler gruplarından oluşur.
Bilanço Dışı Hesaplar: Bankanın aktif ve pasifini birinci derecede ilgilendirmeyen hesaplar olup, müşterilere sağlanan gayri nakdi krediler ile ileride borç alacak doğuracak hak ve yükümlülüklerin izlendiği Nazım Hesaplardır. Tekdüzen Hesap Planında 9 Bilanço Dışı Hesaplar ile ifade edilen hesap grubudur. Bilanço hesapları veya sonuç hesaplarıyla karşılıklı çalışmazlar.
Bu hesaplar sadece kendi aralarında karşılıklı çalışırlar ve bilançonun hem aktifinde hem de pasifinde yer alırlar.
NOT: THP’da her gruptaki hesaplar Türk Parası (TP) ve Yabancı Para (YP) olarak büyük defter seviyesinde sınıflandırılmıştır. Büyük defter hesaplarının son hanesi çift numaralı ise Türk Parasını, tek numaralı ise Yabancı Para ile çalışan hesapları ifade etmektedir.
HESAPLARIN İŞLEYİŞİ:
0 Dönen Değerler 1 Krediler
2 Yatırım Amaçlı Değerler ve Diğer Aktifler 6 Faiz Giderleri,
8 Faiz Dışı Giderler
Borç 9 Bilanço Dışı Hesaplar Alacak Artışlar
(+)
Azalışlar (-) Kalan
3 Mevduat ve Diğer Yabancı Kaynaklar 4 Özkaynaklar
5 Faiz Gelirleri 7 Faiz Dışı Gelirler
Borç 9 Bilanço Dışı Hesaplar Alacak Azalışlar
(-)
Artışlar (+) Kalan
Katılım Bankalarınca Uygulanacak Tekdüzen Hesap Planı Grupları:
0 DÖNEN DEĞERLER 1 KREDİLER
2 YATIRIM AMAÇLI DEĞERLER VE DİĞER AKTİFLER 5 TOPLANAN FONLARVE DİĞER YABANCI KAYNAKLAR 4 ÖZKAYNAKLAR
5 KÂR PAYI GELİRLERİ 6 KÂR PAYI GİDERLERİ 7 KÂR PAYI DIŞI GELİRLER 8 KÂR PAYI DIŞI GİDERLER 9 NAZIM HESAPLAR
0 DÖNEN DEĞERLER
Tanım: Dönen değerler grubunda bulunan hesapların genel özelliği nakit ve nakde kolay çevrilebilir olmalarıdır. Bu grupta yer alan hesaplar herhangi bir vade taşımayan ve likit varlıkları ifade eden aktif hesaplardır. Tahsilat yapıldığında bu hesaplara borç, peşin ödeme yapıldığında ise alacak kaydedilir.
0 DÖNEN DEĞERLER 010 KASA
011 EFEKTİF DEPOSU 012 YOLDAKİ PARALAR TP 013 YOLDAKİ PARALAR YP 015 SATIN ALINAN ÇEKLER YP
016 VADESİ GELMİŞ MENKUL DEĞERLER TP 017 VADESİ GELMİŞ MENKUL DEĞERLER YP 019 KIYMETLİ MADENLER YP
020 T.C. MERKEZ BANKASI TP 021 T.C. MERKEZ BANKASI YP 022 YURTİÇİ BANKALAR TP 023 YURTİÇİ BANKALAR YP 024 YURTDIŞI BANKALAR TP 025 YURTDIŞI BANKALAR YP 026 YURTDIŞI MERKEZ VE ŞUBELER TP 027 YURTDIŞI MERKEZ VE ŞUBELER YP
030 GERÇEĞE UYGUN DEĞER FARKI KÂR/ZARARA YANSITILAN MENKUL DEĞERLER – TP 031 GERÇEĞE UYGUN DEĞER FARKI KÂR/ZARARA YANSITILAN MENKUL DEĞERLER – YP 032 SATILMAYA HAZIR MENKUL DEĞERLER TP
033 SATILMAYA HAZIR MENKUL DEĞERLER YP 038 MENKUL DEĞERLER DEĞER DÜŞÜŞ KARŞILIĞI TP (-) 039 MENKUL DEĞERLER DEĞER DÜŞÜŞ KARŞILIĞI YP (-) 040 PARA PİYASALARINDAN ALACAKLAR TP
041 PARA PİYASALARINDAN ALACAKLAR YP 050 TERS REPO İŞLEMLERİNDEN ALACAKLAR TP 051 TERS REPO İŞLEMLERİNDEN ALACAKLAR YP
DÖNEN DEĞERLER GRUBUNUN İNCELENMESİ
010 KASA: Ülkemizde tedavülde bulunan banknot ve madeni paraların bankaya yatırılmasından veya çekilmesinden kaynaklanan işlemlerin kaydedildiği bir hesaptır. Kasa mevcudu yalnızca Türk parası değerlerden oluşur. Kasaya girişler hesaba borç, kasadan çıkışlar ise alacak olarak kaydedilir.
011 EFEKTİF DEPOSU: Alım satım konusu yapılan yabancı paraların sabit fiyat üzerinden kaydedildiği aktif nitelikli bir hesaptır. Satın alınan veya yatırılan efektif türlerine göre açılan ilgili yardımcı föylere borç, satışı yapılan veya çekilen efektifler de türlerine göre açılan ilgili yardımcı föylere alacak kaydedilir. Hesap sabit fiyat üzerinden çalışır ve dönem sonlarında değerleme işleminden geçirilerek bakiyesi Türk parasına dönüştürülür.
012 YOLDAKİ PARALAR – TP: Banka şubelerinin, gerek genel müdürlük ile gerekse kendi aralarında yaptıkları grup nakilleri, TC Merkez Bankası ve diğer bankalar aracılığıyla gönderdikleri havaleler ile posta çekleri kullanmak suretiyle çıkardıkları Türk parası grupların kaydedildiği bir hesaptır.
013 YOLDAKİ PARALAR – YP: 012 Yoldaki Paralar – TP hesabı için yapılan açıklama, yabancı paranın esas alınarak, bu hesap için de geçerlidir. Kıymetli maden cinsinden grup nakilleri de bu hesapta izlenir.
015 SATIN ALINAN ÇEKLER – YP: Bankalarca satın alınan döviz üzerinden düzenlenmiş çekler sabit fiyat üzerinden bu hesabın yardımcı hesaplarına borç, 295 Döviz Vaziyeti YP hesabına alacak kaydedilir.
016 VADESİ GELMİŞ MENKUL DEĞERLER – TP: Menkul değer hesaplarında bulunan borçlanma senetleri ile borçlanma senetleri ve hisse senetleri kuponlarından vadesi gelmiş bulunanlar, ilgili hesaplardan bu hesaba aktarılmak suretiyle tahsil edilir. Üçüncü şahıslar tarafından bankaya ibraz edilen vadesi gelmiş (itfa edilenler dâhil) borçlanma senetleri ve kuponlar da bu hesabın borcu ile ödenir.
019 KIYMETLİ MADENLER – YP: Kıymetli maden depo hesapları açılması ve kıymetli maden kredisi temini suretiyle bankaya kıymetli maden girişleri ve kıymetli maden kredilerinin kıymetli maden olarak geri ödenmesi ile ilgili olarak bankaların mevzuat ile belirlenen standartta kabul etmiş olduğu altınlar ve diğer kıymetli madenler gram olarak 01900 Kıymetli Maden Deposu yardımcı hesabına kaydedilir.
020 TC MERKEZ BANKASI – TP: Bankanın, TC Merkez Bankasından alacaklarının kaydedildiği bir hesaptır. Aktif nitelikli olup, TC Merkez Bankası nezdindeki serbestçe kullanılabilecek para mevcudunu gösteren 02000 Vadesiz Serbest Hesap ve 02001 Vadeli Serbest Hesap ile bloke olarak tutulan vadeli mevduatların izlendiği 02002 Vadeli Serbest Olmayan Hesap yardımcı hesaplarını içerir.
022 YURTİÇİ BANKALAR – TP: Bankaların diğer bankalara, katılım bankalarına ve özel kanunlarına göre mevduat kabulüne yetkili bulunan kuruluşlara yatırdıkları Türk parası mevduat ile anılan kurum ve kuruluşlarla yapılan işlemlerden doğan borç ve alacakların kaydına özgü bir hesaptır. Aktif nitelikli bu hesap, vadesiz ve vadeli oluşuna göre, ayrı yardımcı hesaplardan oluşur ve her banka şubesinin hesapları ayrı yardımcı föylerde izlenir. Diğer bankalar, katılım bankaları ve özel kanunlarına göre mevduat kabulüne yetkili kuruluşlardan ay sonlarında gelen hesap özetleriyle mutabakat sağlanması gereklidir. Mutabakat işlemi 020 Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası – T.P. hesabında belirtildiği gibi yapılır. Hesap bakiyesi bankanın diğer bankalar ve özel kanunlarına göre mevduat kabulüne yetkili bulunan kuruluşlar nezdindeki mevcut Türk parası mevduatının miktarını gösterir.
024 YURTDIŞI BANKALAR – TP: Hesaba yurtdışındaki bankalar ve özel kanunlarına göre mevduat toplamaya yetkili kuruluşlar nezdinde Türk parası üzerinden yapılan vadeli ve vadesiz işlemler kaydedilecektir. Hesabın bakiyesi bankanın yurtdışı bankalar ve özel kanunlarına göre mevduat toplamaya yetkili kuruluşlardaki Türk parası alacağını gösterir. Yurtdışı bankalar ve özel kanunlarına göre mevduat toplamaya yetkili kuruluşlardaki Türk parası mevcutlar, herhangi bir şekilde teminata verilmesi, bloke edilmesi ve vade haricinde bankanın tamamen serbest tasarrufunda bulunma durumuna göre serbest veya serbest olmayan hesaplarda izlenir. 020 Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası – T.P. hesabında belirtilen mutabakat gerekliliği bu hesap için de geçerlidir.
025 YURTDIŞI BANKALAR – YP: Banka ile yabancı ülkelerdeki bankalar ve özel kanunlarına göre mevduat toplamaya yetkili kuruluşlar arasındaki işlemleri gösteren efektif ve dövizler, kambiyo, çek ve havale bedelleri, iştira edilen çek ve senet bedelleri ile akreditif bedellerinin kaydedildiği aktif nitelikli bir hesaptır. Bakiyesi bankanın yurtdışı bankalar ve özel kanunlarına göre mevduat toplamaya yetkili kuruluşlardaki döviz alacağını gösterir.
026 YURTDIŞI MERKEZ VE ŞUBELER – TP: Türkiye'de kurulu bankaların yurtdışındaki şubelerinden ve şube açmak suretiyle faaliyette bulunan yabancı bankaların ana merkez ile diğer ülkelerdeki şubelerinden olan Türk parası alacaklarının kaydedildiği aktif nitelikli bir hesaptır.
Türkiye’de şube şeklinde faaliyet gösteren bankaların yurtdışındaki merkez ve diğer şubeleri nezdindeki Türk parası mevcutları, herhangi bir şekilde teminata verilmesi, bloke edilmesi ve vade haricinde bankanın tamamen serbest tasarrufunda bulunma durumuna göre serbest veya serbest olmayan hesaplarda izlenir.
030 GERÇEĞE UYGUN DEĞER FARKI KÂR/ZARARA YANSITILAN MENKUL DEĞERLER – TP:
İlgili Türkiye Muhasebe Standardında belirtilen esaslar çerçevesinde, alım satım amaçlı olarak elde tutulan menkul değerler ve ilk muhasebeleştirme sırasında gerçeğe uygun değer farkı kâr/zarara yansıtılan olarak sınıflandırılan menkul değerlerin kaydedildiği bir hesaptır.
032 SATILMAYA HAZIR MENKUL DEĞERLER – TP: Gerçeğe uygun değer farkı kâr/zarara yansıtılan menkul değerler ve vadeye kadar elde tutulacak menkul değerler dışındaki bütün menkul değerler bu hesapta izlenir. Satılmaya hazır menkul değerlerin satın alınması halinde bu hesaba borç, satılmaları veya itfa edilmeleri halinde alacak kaydolunur. 032 Satılmaya Hazır Menkul Değerler - TP hesabı, ilgili değerlerin türüne ve ihraç eden kurum veya kuruluşa göre Tekdüzen Hesap Planı’nda gösterildiği şekilde yardımcı hesaplarda, nominal değerleri üzerinden de bilanço dışı hesaplarda izlenir.
033 SATILMAYA HAZIR MENKUL DEĞERLER – YP: Bu hesap, dönem sonlarında ilgili Türkiye Muhasebe Standardı hükümlerine göre değerlemeye tabi tutularak bakiyesi Türk parasına dönüştürülür. Yabancı para satılmaya hazır menkul değerlerin kur farkları ve ıskonto primleri gelir tablosuna yansıtılır.
038 MENKUL DEĞERLER DEĞER DÜŞÜŞ KARŞILIĞI – TP (-): Gerçeğe uygun değer farkı kâr/zarara yansıtılan menkul değerlerin değerlenmiş tutarlarının (fiyatlarının) elde etme maliyetlerinden düşük olması halinde 820030 Menkul Değerler Değer Düşme Giderleri hesabına borç, bu hesaba alacak kaydı yapılmak suretiyle değer düşüşü kayıtlara yansıtılır.
040 PARA PİYASALARINDAN ALACAKLAR – TP: Bankanın, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası ve İstanbul Menkul Kıymetler Borsası Takas ve Saklama Bankası aracılığıyla diğer bankalara verdiği Türk Parası borç tutarları bu hesapta izlenir.
050 TERS REPO İŞLEMLERİNDEN ALACAKLAR – TP: Ters repo işlemlerinden kaynaklanan kısa vadeli türdeki alacaklar bu hesapta izlenir.
DÖNEN DEĞERLER GRUBU İLE İLGİLİ ÖRNEKLER
ÖRNEK: Tasarruf sahibi Bay A X Bankasında 2.000 TL’lik mevduat hesabı açtırmıştır.
---/---
010 KASA HS 2.000 TL
300 TASARRUF MEVDUATI HS 2.000 TL
---/---
ÖRNEK: Envanter işlemleri sırasında para mevcudunda 5.000 TL’lik noksanlık tespit edilmiştir.
---/---
280 BORÇLU GEÇİCİ HS 5.000 TL
Kasa Noksanı
010 KASA HS 5.000 TL
---/---
ÖRNEK: Envanter işlemleri sırasında para mevcudunda 3.000 TL’lik fazla tespit edilmiştir.
---/---
010 KASA HS 3.000 TL
392 ALACAKLI GEÇİCİ HS 3.000 TL
Kasa Fazlalıkları
---/---
ÖRNEK: X Bankasının Eskişehir şubesi Bursa şubesine 25.000 TL göndermiştir.
a) Eskişehir şubesinin parayı gönderme kaydı:
---/---
012 YOLDAKİ PARALAR HS 25.000 TL
Grup Nakilleri
010 KASA HS 25.000 TL
---/---
Bursa şubesinin parayı teslim aldığı haberi geldiğinde yapılacak kayıt:
---/---
290 ŞUBELER CARİ HS 25.000 TL
Bursa şubesi
012 YOLDAKİ PARALAR HS 25.000 TL
Grup Nakilleri
---/--- b) Bursa şubesinin kaydı:
---/---
010 KASA HS 25.000 TL
290 ŞUBELER CARİ HS 25.000 TL
Eskişehir şubesi
---/---
1 KREDİLER
Tanım: Bankalar tarafından kullandırılan krediler kullanım amaçlan, nitelikleri, kaynakları vadeleri, teminatları tahsil kabiliyetleri itibariyle bu grupta muhasebeleştirilmektedir. Bu grubun tamamı, aktif karakterli nakit kredileri ifade ederler. Genel olarak kredi kullandırıldığında bu hesaplara borç, kredi tahsilatı yapıldığında ise alacak kaydedilir.
1 KREDİLER 100 İSKONTO VE İŞTİRA SENETLERİ TP
101 İSKONTO VE İŞTİRA SENETLERİ YP
102 İSKONTO VE İŞTİRA SENETLERİNDEN KAZANILMAMIŞ GELİRLER TP (-) 103 İSKONTO VE İŞTİRA SENETLERİNDEN KAZANILMAMIŞ GELİRLER YP (-) 104 FAKTORİNG İŞLEMLERİNDEN ALACAKLAR TP
105 FAKTORİNG İŞLEMLERİNDEN ALACAKLAR YP 110 KISA VADELİ AÇIK İHRACAT KREDİLERİ TP 111 KISA VADELİ AÇIK İHRACAT KREDİLERİ YP 112 KISA VADELİ TEMİNATLI İHRACAT KREDİSİ TP 113 KISA VADELİ TEMİNATLI İHRACAT KREDİSİ YP 114 KISA VADELİ TEMİNATLI İTHALAT KREDİSİ TP 115 KISA VADELİ TEMİNATLI İTHALAT KREDİSİ YP 116 KISA VADELİ AÇIK DİĞER KREDİLER TP 117 KISA VADELİ AÇIK DİĞER KREDİLER YP 118 KISA VADELİ TEMİNATLI DİĞER KREDİLER TP 119 KISA VADELİ TEMİNATLI DİĞER KREDİLER YP 120 KISA VADELİ İHTİSAS KREDİLERİ TP 121 KISA VADELİ İHTİSAS KREDİLERİ YP 123 KIYMETLİ MADEN KREDİSİ YP
124 KISA VADELİ FON KAYNAKLI KREDİLER TP 125 KISA VADELİ FON KAYNAKLI KREDİLER YP 126 MALİ KESİME VERİLEN KISA VADELİ KREDİ TP 127 MALİ KESİME VERİLEN KISA VADELİ KREDİ YP 128 YURTDIŞI KISA VADELİ KREDİLER TP 129 YURTDIŞI KISA VADELİ KREDİLER YP
130 ORTA VE UZUN VADELİ AÇIK İHR. GAR. YAT. KREDİ TP 131 ORTA VE UZUN VADELİ AÇIK İHR. GAR. YAT. KREDİ YP 132 ORTA VE UZUN VADELİ TEMİNATLI İHR. GAR. YAT. KREDİ TP 133 ORTA VE UZUN VADELİ TEMİNATLI İHR. GAR. YAT. KRED. YP 134 ORTA VE UZUN VAD. AÇIK DİĞ. YAT. KRED. TP
135 ORTA VE UZUN VAD. AÇIK DİĞ. YAT. KRED. YP 136 ORTA VE UZUN VADELİ TEMİNATLI DİĞ. YAT. KRED. TP 137 ORTA VE UZUN VADELİ TEMİNATLI DİĞ. YAT. KRED. YP
138 ORTA VE UZUN VADELİ AÇIK İŞLETME, İHRACAT VE DİĞER KREDİLER TP 139 ORTA VE UZUN VADELİ AÇIK İŞLETME, İHRACAT VE DİĞER KREDİLER YP 140 ORTA VE UZUN VADELİ TEMİNATLI İŞLETME, İHRACAT VE DİĞER KREDİLER TP 141 ORTA VE UZUN VADELİ TEMİNATLI İŞLETME, İHRACAT VE DİĞER KREDİLER YP 142 ORTA VE UZUN VADELİ İHTİSAS KREDİLERİ TP
143 ORTA VE UZUN VADELİ İHTİSAS KREDİLERİ YP 144 ORTA VE UZUN VADELİ FON KAYNAKLI KREDİLER TP
145 ORTA VE UZUN VADELİ FON KAYNAKLI KREDİLER YP 146 MALİ KESİME VERİLEN ORTA VE UZUN VADELİ KREDİLER TP 147 MALİ KESİME VERİLEN ORTA VE UZUN VADELİ KREDİLER YP 148 YURTDIŞI ORTA VE UZUN VADELİ KREDİ TP
149 YURTDIŞI ORTA VE UZUN VADELİ KREDİ YP
150 YENİDEN YAPILANDIRILAN VE İTFA PLANINA BAĞLANAN KISA VADELİ TEMİNATSIZ KREDİ TP 151 YENİDEN YAPILANDIRILAN VE İTFA PLANINA BAĞLANAN KISA VADELİ TEMİNATSIZ KREDİ YP 152 YENİDEN YAPILANDIRILAN VE İTFA PLANINA BAĞLANAN KISA VADELİ TEMİNATLI KREDİ TP 153 YENİDEN YAPILANDIRILAN VE İTFA PLANINA BAĞLANAN KISA VADELİ TEMİNATLI KREDİ YP 154 YENİDEN YAPILANDIRILAN VE İTFA PLANINA BAĞLANAN ORTA VE UZUN VADELİ TEMİNATSIZ
KREDİLER TP
155 YENİDEN YAPILANDIRILAN VE İTFA PLANINA BAĞLANAN ORTA VE UZUN VADELİ TEMİNATSIZ KREDİLER YP
156 YENİDEN YAPILANDIRILAN VE İTFA PLANINA BAĞLANAN ORTA VE UZUN VADELİ TEMİNATLI KREDİLER TP
157 YENİDEN YAPILANDIRILAN VE İTFA PLANINA BAĞLANAN ORTA VE UZUN VADELİ TEMİNATLI KREDİLER YP
158 TAZMİN EDİLEN GAYRİNAKDİ KREDİ BEDELİ TP 159 TAZMİN EDİLEN GAYRİNAKDİ KREDİ BEDELİ YP
160 KANUN VE/VEYA KARARNAMELERE DAYANAN ERTELENMİŞ VE TAKSİTLENDİRİLMİŞ KREDİ TP 161 KANUN VE/VEYA KARARNAMELERE DAYANAN ERTELENMİŞ VE TAKSİTLENDİRİLMİŞ KREDİ YP 170 TASFİYE OLUNACAK ALACAKLAR /TAHSİL İMKÂNI SINIRLI KREDİ VE DİĞER ALACAK TP 171 TASFİYE OLUNACAK ALACAKLAR/ TAHSİL İMKÂNI SINIRLI KREDİ VE DİĞER ALACAK YP 172 TASFİYE OLUNACAK ALACAKLAR/ TAHSİLİ ŞÜPHELİ KREDİLER TP
173 TASFİYE OLUNACAK ALACAKLAR/ TAHSİLİ ŞÜPHELİ KREDİLER YP 174 TAHSİLİ ŞÜPHELİ ÜCRET, KOMİSYON VE DİĞER ALACAKLAR TP 175 TAHSİLİ ŞÜPHELİ ÜCRET, KOMİSYON VE DİĞER ALACAKLAR YP 176 ZARAR NİTELİĞİNDEKİ KREDİLER VE DİĞER ALACAKLAR TP 177 ZARAR NİTELİĞİNDEKİ KREDİLER VE DİĞER ALACAKLAR YP 180 ÖZEL KARŞILIKLAR TP (-)
181 ÖZEL KARŞILIKLAR YP (-)
KREDİLER GRUBUNUN İNCELENMESİ
100-103 İSKONTO VE İŞTİRA SENETLERİ: Bankalar tarafından ıskonto ve iştiraya kabul edilen Türk parası ve yabancı para senetlerin, yurda girecek olan yabancı para çeklerin ve/veya faturaların belirli oranlarda önceden ihracatçı veya döviz kazandırıcı işlem belgeli kişiler lehine ıskonto edilmesine yönelik kredi işlemleri 100, 101 Iskonto ve İştira Senetleri TP, YP hesaplarında izlenir. Hesabın bakiyesi ıskonto ve iştira edilen Türk parası ve yabancı para senetlerden henüz vadesi gelmemiş ve tahsil edilmemiş olanların tutarı ile yabancı para çek ve/veya faturalara ilişkin sözkonusu işlemlere ait tahsil edilecek tutarı gösterir.
104-105 FAKTORİNG İŞLEMİNDEN ALACAKLAR: Faktoring işlemleri sözleşmesi ile temellük edilen ve tahsili üstlenilen alacaklar karşılığında yapılan ödemeler 104, 105 Faktoring İşlemlerinden Alacaklar TP,YP hesaplarında izlenir.
110-129 TÜKETİCİ KREDİLERİ: Gerçek kişi tüketicilere, mesleki veya ticari faaliyetleriyle ilişkili olmayan amaçlarla, bir mal veya hizmet alımına yönelik olarak kullandırılan krediler, ilgili
“Tüketici Kredileri” hesaplarında izlenir. Bu hesaplarda, tüketici kredisi niteliğinde olmayan kredilere yer verilmeyecektir. Konut ve taşıt kredileri ilgili alt hesaplarda; dayanıklı tüketim
malları, yarı dayanıklı tüketim malları ile evlilik, eğitim ve sağlık için kullandırılan tüketici kredileri “İhtiyaç Kredileri” alt hesabında; bunlar dışında kalan tüketici kredileri ise “Diğer” alt hesabında izlenecektir.
130-149 TAKSİTLİ TİCARİ KREDİLER: Ticari işletmelerin veya gerçek kişilerin mesleki veya ticari faaliyetleri ile ilgili işyeri, taşıt ve ihtiyaç kredileri ile benzer diğer kredilerin kaydına özgü hesaplardır.
150-157 YENİDEN YAPILANDIRILAN VE YENİ BİR İTFA PLANINA BAĞLANAN KREDİLER:
Karşılık Yönetmeliğinin ilgili hükümleri uyarınca, borçluya likidite gücü kazandırmak ve banka alacağının tahsilini sağlamak amacıyla yeniden yapılandırılan -krediler ve diğer alacaklar, bahse konu Yönetmelikte belirtilen koşulların gerçekleşmesini müteakiben, ilgili “Yeniden Yapılandırılan ve İtfa Planına Bağlanan Krediler” hesabına borç kaydedilerek izlenir.
158-159 TAZMİN EDİLEN GAYRİ NAKDİ KREDİ BEDELLERİ: Gayrinakdi kredilerin tazmin edilen veya nakit krediye dönüşmüş bedelleri, tazmin veya nakit krediye dönüşme tarihinde 158, 159 Tazmin Edilen Gayrinakdi Kredi Bedelleri TP, YP hesaplarına borç kaydedilir. Sözkonusu bedeller, Karşılık Yönetmeliğinde belirtilen doksan günlük sürede tahsil edilememeleri halinde
“Tasfiye Olunacak Alacaklar” hesabına aktarılır.
160-161 KANUN VE/VEYA KARARNAMELERE DAYANAN ERTELENMİŞ VE TAKSİTLENDİRİLMİŞ KREDİLER: Karşılık Yönetmeliğinin ilgili hükmünde belirtilen, riski aracı bankaya ait bulunmayan krediler ile özel görev hesaplarında izlenen özel görev alacak tutarları, ertelemeye ya da taksitlendirmeye konu olmaları halinde 160, 161 Kanun ve/veya Kararnamelere Dayanan Ertelenmiş ve Taksitlendirilmiş Krediler TP,YP hesaplarına borç kaydedilerek izlenir.
170-177 TASFİYE OLUNACAK ALACAKLAR, TAHSİLİ ŞÜPHELİ ÜCRET, KOMİSYON VE DİĞER ALACAKLAR İLE ZARAR NİTELİĞİNDEKİ KREDİLER VE DİĞER ALACAKLAR: Bankalar, Karşılık Yönetmeliğinde belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde tasnif ettikleri, Tahsil İmkânı Sınırlı Krediler ve Diğer Alacaklar ile Tahsili Şüpheli Kredileri, “Tasfiye Olunacak Alacaklar Hesabına” kaydetmelidir. Tahsili Şüpheli Diğer Alacakları, “Tahsili Şüpheli Ücret, Komisyon ve Diğer Alacaklar Hesabına” kaydetmelidir. Zarar Niteliğindeki Krediler ve Diğer Alacakları, “Zarar Niteliğindeki Krediler ve Diğer Alacaklar Hesabına” aktarmak zorundadırlar. Gayrinakdi kredilerin “Tasfiye Olunacak Alacaklar” hesabına aktarılması, Karşılık Yönetmeliğinde belirtilen esaslar çerçevesinde gerçekleştirilir.
180-181 ÖZEL KARŞILIKLAR: Bu hesaplar, banka yönetimi tarafından Karşılık Yönetmeliği uyarınca sınıflandırılan Türk parası/yabancı para krediler ve diğer alacaklar üzerinden bir indirim kalemi olarak dikkate alınacak negatif aktif düzenleyici hesaplardır.
KREDİLER GRUBU İLE İLGİLİ ÖRNEKLER
ÖRNEK: X Bankası ABC AŞ’ye 20.000 TL’lik 150 gün vadeli senet karşılığında ıskonto kredisi kullandırılmıştır. Senedin vadesinin dolmasına 60 gün kalmış ve reeskont faiz oranı %18’dir.
a) Kredinin kullandırılması kaydı:
F = 600TL
36.000 60 x 18 x
20.000
BSMV = 600 x 0,05 = 30
Kullandırılacak Kredi: Senet Tutarı - (Faiz + BSMV) Kullandırılacak Kredi: 20.000 - (600 + 30) = 19.370
---/---
100 ISKONTO VE İŞTİRA SENETLERİ HS 20.000 TL
Iskonto Senetleri
010 KASA HS 19.370 TL
102 İSKONTO VE İŞTİRA SENETDEN KAZANILMAMIŞ GELİR HS 630 TL ---/---
b) Senetlerin nazım hesaplara kaydı:
---/---
982 EMAN VE REH KIYMET HS 20.000 TL
Tahsile Alınan Ticari Senet
984 EMANET VE REHİNLİ KIYMET VERENLER HS 20.000 TL Tahsile Alınan Ticari Senet
---/--- c) Iskontolu senedin vadesinde tahsil edilmesi:
---/---
010 KASA HS 20.000 TL
102 İSKONTO VE İŞTİRA SENETDEN
KAZANILMAMIŞ GELİRLER HS 630 TL
100 ISKONTO VE İŞTİRA SENETLERİ HS 20.000 TL
Iskonto Senetleri
500 İSKONTO VE İŞTİRA SENEDİNDEN ALINAN FAİZ HS 600 TL 380 ÖDENECEK VERGİ, RESİM, HARÇ VE PRİM HS 30 TL ---/---
d) Nazım hesapların kapatılması kaydı:
---/---
984 EMANET VE REHİNLİ KIYMET VERENLER HS 20.000 TL
982 EMAN VE REH KIYMET HS 20.000 TL
---/---
2 YATIRIM AMAÇLI DEĞERLER VE DİĞER AKTİFLER
Tanım: Yatırım amaçlı ve diğer nedenlerle elde edilen duran varlıkların elde edilişi, itfası ve değer artışlarının izlenmesinde kullanılan hesaplardır.
2 YATIRIM AMAÇLI DEĞERLER VE DİĞER AKTİFLER 202 KİRALAMA İŞLEMLERİNDEN ALACAKLAR TP
203 KİRALAMA İŞLEMLERİNDEN ALACAKLAR YP
204 KAZANILMAMIŞ FİNANSAL KİRALAMA GELİRLERİ TP (-) 205 KAZANILMAMIŞ FİNANSAL KİRALAMA GELİRLERİ YP (-) 210 ZORUNLU KARŞILIKLAR TP
211 ZORUNLU KARŞILIKLAR YP
220 KREDİ FAİZ VE GELİR TAHAKKUK VE REESKONTLARI TP 221 KREDİ FAİZ VE GELİR TAHAKKUK VE REESKONTLARI YP 222 DİĞER FAİZ VE GELİR REESKONTLARI TP
223 DİĞER FAİZ VE GELİR REESKONTLARI YP 224 TÜREV FİNANSAL VARLIKLAR TP 225 TÜREV FİNANSAL VARLIKLAR YP
238 SATIŞ AMAÇLI ELDE TUTULAN DURAN VARLIKLAR TP 239 SATIŞ AMAÇLI ELDE TUTULAN DURAN VARLIKLAR YP 240 İŞTİRAKLER TP
241 İŞTİRAKLER YP 242 BAĞLI ORTAKLIKLAR TP 243 BAĞLI ORTAKLIKLAR YP
244 VADEYE KADAR ELDE TUTULACAK MENKUL DEĞERLER TP 245 VADEYE KADAR ELDE TUTULACAK MENKUL DEĞERLER YP
246 İŞTİRAKLER, BAĞLI ORTAKLIKLAR VE VADEYE KADAR ELDE TUTULACAK MD DEĞER DÜŞÜŞ KARŞILIĞI TP (-)
247 İŞTİRAKLER, BAĞLI ORTAKLIKLAR VE VADEYE KADAR ELDE TUTULACAK MD DEĞER DÜŞÜŞ KARŞILIĞI YP (-)
248 BİRLİKTE KONTROL EDİLEN ORTAKLIKLAR TP 249 BİRLİKTE KONTROL EDİLEN ORTAKLIKLAR YP 250 MENKULLER TP
251 MENKULLER YP 252 GAYRİMENKULLER TP 253 GAYRİMENKULLER YP 254 ÖZEL MALİYET BEDELLERİ TP 255 ÖZEL MALİYET BEDELLERİ YP 256 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR TP (-) 257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR YP (-) 258 MADDİ OLMAYAN DURAN VARLIKLAR TP 259 MADDİ OLMAYAN DURAN VARLIKLAR YP 260 PEŞİN ÖDENMİŞ VERGİLER TP
262 ERTELENMİŞ VERGİ VARLIĞI HESABI TP 263 ERTELENMİŞ VERGİ VARLIĞI HESABI YP 264 DURAN VARLIK DEĞER DÜŞÜŞ KARŞILIĞI TP(-) 265 DURAN VARLIK DEĞER DÜŞÜŞ KARŞILIĞI YP(-) 270 AYNİYAT MEVCUDU TP
271 AYNİYAT MEVCUDU YP
272 AKTİFLERİMİZİN VADELİ SATIŞINDAN DOĞAN ALACAKLAR TP 273 AKTİFLERİMİZİN VADELİ SATIŞINDAN DOĞAN ALACAKLAR YP 274 AKTİFLERİMİZİN VADELİ SATIŞINDAN KAZANILMAMIŞ GELİRLER TP (-) 275 AKTİFLERİMİZİN VADELİ SATIŞINDAN KAZANILMAMIŞ GELİRLER YP (-) 278 MUHTELİF ALACAKLAR TP
279 MUHTELİF ALACAKLAR YP 280 BORÇLU GEÇİÇİ HESAPLAR TP 281 BORÇLU GEÇİCİ HESAPLAR YP
282 BÖLGELER VEYA İŞLETMELER CARİ HESABI TP 284 KIYMETLİ MADEN ALIM/SATIM HESABI TP 285 KIYMETLİ MADEN VAZİYETİ YP
288 ENFLASYONA GÖRE DÜZELTME FARKLARI TP 290 ŞUBELER CARİ HESABI TP
291 ŞUBELER CARİ HESABI YP 292 EFEKTİF ALIM/SATIM HESABI TP 293 EFEKTİF VAZİYETİ YP
294 DÖVİZ ALIM/SATIM HESABI TP 295 DÖVİZ VAZİYETİ YP
296 KAMU KURUM VE KURULUŞLARINDAN ALACAKLAR TP 297 KAMU KURUM VE KURULUŞLARINDAN ALACAKLAR YP 298 ELDEN ÇIKARILACAK KIYMETLER TP
2 YATIRIM AMAÇLI DEĞERLER VE DİĞER AKTİFLER GRUBUNUN İNCELENMESİ
202 KİRALAMA İŞLEMLERİNDEN ALACAKLAR TP: Maddi duran varlıkların finansal kiralama, faaliyet kiralaması ve diğer kiralama yöntemlerinden biriyle kiraya konu edilmesi durumunda finansal kiralama sözleşmesine göre belirlenen taksitlendirilmiş toplam alacak tutarı ile faaliyet kiralamasının döneme isabet eden kısmı bu hesapta izlenir.
204 KAZANILMAMIŞ FİNANSAL KİRALAMA GELİRLERİ TP (-): Finansal kiralama yönteminde, kiralamaya konu varlığın maliyeti ile sözleşmeye göre taksitlendirilmiş toplam alacak tutarı arasındaki fark bu hesabın alacağında izlenir. Dönemsellik ilkesi gereği finansal kiralama kira gelirleri bu hesabın borcuna, 582 Finansal Kiralama Gelirleri TP hesabına alacak kaydedilerek dönem gelirlerine yansıtılır.
210 ZORUNLU KARŞILIKLAR TP: Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın ilgili düzenlemeleri çerçevesinde, Türk parası zorunlu karşılıkların bloke olarak tesis edilen kısmının izlendiği aktif nitelikli bir hesap olup, genel müdürlükte hareket görür.
220 KREDİ FAİZ VE GELİR TAHAKKUK VE REESKONTLARI TP: Dönem sonları itibarıyla kredilere tahakkuk ettirilen faiz ve komisyon ve diğer gelirlerin reeskontları bu hesaba borç ilgili gelir hesaplarına alacak verilir.
222 DİĞER FAİZ VE GELİR REESKONTLARI TP: Dönem kârını ilgilendirdiği halde, henüz tahsil edilmemiş menkul değerler ve zorunlu karşılıklar faiz gelir reeskontları, faktoring alacaklarının reeskontları ve diğer faiz ve gelir reeskontlarının döneme isabet eden bölümü bu hesaba borç kaydedilerek ilgili kâr/zarar hesabının alacağında gösterilir.
224 TÜREV FİNANSAL VARLIKLAR TP: Bilânço dışı hesaplarda izlenen türev finansal araçların ilgili Türkiye Muhasebe Standardı hükümleri çerçevesinde değerlemeye tabi tutulmasından doğan ve varlık oluşturan farklar aktif nitelikli bu hesapta izlenir. Bu hesaba kaydedilen
değerleme farkları, ilgili Türkiye Muhasebe Standardı hükümleri çerçevesinde ilgisine göre ilgili gelir veya özkaynak hesabı ile ilişkilendirilir.
238 SATIŞ AMAÇLI ELDE TUTULAN DURAN VARLIKLAR TP: İlgili Türkiye Muhasebe Standardında belirtilen esaslar çerçevesinde satış amaçlı elde tutulan duran varlık olarak sınıflandırılan varlıklar bu hesapta izlenir.
240 İŞTİRAKLER TP: Bankaların, sermaye veya yönetim kontrolü bulunmamakla birlikte, üzerlerinde önemli etkinliğe sahip oldukları ortaklıklarındaki paylarının kaydına özgü aktif nitelikli bir hesaptır. Genel müdürlükte hareket gören bu hesap hisse alış bedeli ile tutulur. Bu hesapta izlenen hisse senetleri bilanço dışı hesaplarda nominal değerleri ile de izlenir. Bedelsiz alınan hisse senetleri ile değerleme artışları bu hesaba kaydedilir.
242 BAĞLI ORTAKLIKLAR TP: Banka sermayesi veya yönetimde kontrol gücüne sahip ortaklıklarındaki paylarının kaydına özgü aktif nitelikli bir hesaptır. Genel müdürlükte hareket gören bu hesap hisse alış bedeli ile tutulur. Bu hesapta izlenen hisse senetleri bilanço dışı hesaplarda nominal değerleri ile de izlenir. Bedelsiz alınan hisse senetleri ile değerleme artışları bu hesaba kaydedilir.
244 VADEYE KADAR ELDE TUTULACAK MENKUL DEĞERLER TP: Yatırım amaçlı menkul kıymetlerin ve mülkiyeti bankada kalmak kaydıyla teminata verilen, bloke edilen ve repoya konu olan vadeye kadar elde tutulacak menkul kıymetlerin kaydına özgü aktif nitelikli bir hesaptır.
Hesap dönem sonları itibarıyla etkin faiz oranı yöntemi kullanılarak itfa edilmiş maliyetiyle değerlemeye tabi tutulur ve değerleme farkları sonuç hesaplarına intikal ettirilir.
246 İŞTİRAKLER, BAĞLI ORTAKLIKLAR VE VADEYE KADAR ELDE TUTULACAK MENKUL DEĞERLER DEĞER DÜŞÜŞ KARŞILIĞI TP (-): İştirakler, bağlı ortaklıklar ve birlikte kontrol edilen ortaklıkların değerlenmiş tutarlarının (fiyatlarının) elde etme maliyetlerinden veya daha önceki değerlenmiş tutarlarından (fiyatlarından) düşük olması halinde değer düşüşü 414030 İştirakler, Bağlı Ortaklıklar ve Birlikte Kontrol Edilen Ortaklıklardan hesabına borç, bu hesaba alacak kaydı yapılmak suretiyle muhasebeleştirilir. Bu ortaklıklara ilişkin kalıcı değer azalışları ilgili Türkiye Muhasebe Standardı hükümleri çerçevesinde bu hesabın alacağına ilgili gider hesabının borcuna kaydedilmek suretiyle gider yazılır.
248 BİRLİKTE KONTROL EDİLEN ORTAKLIKLAR TP: iş ortaklıkları ve adi ortaklıklar dâhil olmak üzere, ana ortaklık bankanın dâhil olduğu grubun bir ortaklık sözleşmesi çerçevesinde başka gruplarla birlikte kontrol ettiği ortaklıkları bu hesapta izlenir.
250 MENKULLER TP: Bankalarca finansal kiralama yoluyla edinilen menkuller ile bankaların faaliyetlerini sürdürebilmek için satın aldıkları kullanma süreleri bir yıldan fazla olan kasalar, büro makineleri, mobilya, mefruşat, nakil vasıtaları ve diğer menkul eşya ile ilgili Türkiye Muhasebe Standardı hükümleri gereğince yapılacak yeniden değerleme sonucu doğan değer artışları ve bankaca alımı yapılmış ancak henüz kullanım için dağıtımı yapılmamış stok menkullerin kaydına özgü aktif nitelikli bir hesaptır.
251 MENKULLER YP: Yurtdışında döviz ödemek suretiyle iktisap edilen ve yurtdışı birimin aktifine kayıtlı menkullerin kaydolunduğu bir hesaptır.
252 GAYRİMENKULLER TP: Bankaların finansal kiralama yoluyla edindikleri gayrimenkullerin, faaliyetlerini sürdürmek amacıyla satın aldıkları binaların, arsalar ve araziler ile bunlar üzerindeki inşa halindeki binalar için yatırdıkları paraların, özel kanunların verdiği yetkiye dayanılarak inşaat ve ticaret veya işletmecilik amacıyla edindikleri gayrimenkul maliyet bedellerinin ve gayrimenkullerin ilgili Türkiye Muhasebe Standardı hükümlerine göre yeniden değerlemeye sonucu meydana gelen değer artışlarının kaydedildiği aktif nitelikli bir hesaptır.
253 GAYRİMENKULLER YP: Yurtdışında döviz ödemek suretiyle iktisap edilen ve yurtdışı birimin aktifine kayıtlı gayrimenkullerin kaydedildiği hesaptır.
254 ÖZEL MALİYET BEDELLERİ TP: Kira ile tutulmuş olan gayrimenkulleri genişletmek veya iktisadi kıymetini devamlı olarak artırmak amacıyla yapılan harcamalarla faaliyetin yapılması
için meydana getirilen tesisata ait harcamalar bu hesaba kaydedilir. Hesap aktif niteliklidir.
Yapılan harcamalar kira süresi içinde eşit tutarlarla itfa edilir. Kira süresinin belli olmaması veya beş yıldan uzun olması durumunda itfa süresi beş yıl olarak kabul edilir.
256 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR TP(-): Bilançonun aktifinde yer alan ve bir yıldan fazla kullanılan, yıpranan ve değer kaybına uğrayan menkul ve gayrimenkuller ile maddi olmayan duran varlıkların itfa edilmelerini sağlamak üzere döneme ait amortisman giderlerinin muhasebeleştirilmesinde kullanılan ve aktifteki azalmayı ifade eden negatif düzenleyici bir hesaptır.
258 MADDİ OLMAYAN DURAN VARLIKLAR TP: Bankanın tesis olunması veya yeni bir şubenin açılması ya da işlerin devamlı bir surette genişletilmesi için yapılan ve karşılığında maddi bir kıymet iktisap olunmayan giderler bu hesaba kaydedilir. Aktif nitelikli bir hesaptır. Yukarıda belirtilen giderlerin aktifleştirilmesi ve değerlemesi ilgili Türkiye Muhasebe Standardı hükümlerine göre yapılır.
260 PEŞİN ÖDENMİŞ VERGİLER TP: Bankaların, vergi mevzuatı gereği, menkul sermaye iradı, gelir vergisi ve fon payı, geçici vergi gibi peşin ödedikleri ve dönem sonlarında ödenecek vergilerden mahsup edecekleri vergiler bu hesapta izlenir.
262 ERTELENMİŞ VERGİ VARLIĞI HESABI TP: İlgili Türkiye Muhasebe Standardı uyarınca oluşturulan ertelenmiş vergi varlıklarının kaydedilmesine özgü bir hesaptır. Ertelenmiş vergi varlığı hesaplandığında bu hesabın borcuna, 794 Ertelenmiş Vergi Varlığı Gelirleri TP hesabının alacağına kaydedilir. Cari yıla ilişkin kurumlar vergisi, sonraki dönemlerde vergi varlığından indirilirken, 894 Ertelenmiş Vergi Varlığı Giderleri TP hesabının borcuna, bu hesabın alacağına kaydedilir. Özkaynaklar ile ilişkilendirilen varlıklara ilişkin ertelenmiş vergi varlığı tutarları ise ilgili özkaynak hesabıyla ilişkilendirilir.
264 DURAN VARLIKLAR DEĞER DÜŞÜŞ KARŞILIĞI TP (-): Duran varlıklardaki değer düşüşleri, 82005 Duran Varlıklar Değer Düşüş Gideri yardımcı hesabına borç, bu hesaba alacak kaydı yapılarak kayıtlara yansıtılır. Satış amaçlı elde tutulan duran varlıkların defter değerinin elde etme maliyetinin altına düşmesine yol açan değer düşüşleri de bu hesapta izlenir.
270 AYNİYAT MEVCUDU TP: Hizmetlerin yürütülebilmesi için satın alınıp ihtiyaç halinde kullanılmak üzere stok olarak elde bulundurulan basılı kâğıt, kırtasiye ve büro levazımı, çek karneleri, damga pulu, posta pulu ve diğer kıymetlerin takibi için açılan bu hesap aktif niteliklidir.
272 AKTİFLERİMİZİN VADELİ SATIŞINDAN DOĞAN ALACAKLAR TP: İştirak, bağlı ortaklık, birlikte kontrol edilen ortaklık, vadeye kadar elde tutulacak menkul kıymetler ile menkul ve gayrimenkullerin vadeli satışından doğan toplam alacak tutarları bu hesapta izlenir. Hesap, 274 Aktiflerimizin Vadeli Satışından Kazanılmamış Gelirler hesabı ile netleştirilerek finansal tablolara yansıtılır.
274 AKTİFLERİMİZİN VADELİ SATIŞINDAN KAZANILMAMIŞ GELİRLER TP (-): Bankaların iştirak, bağlı ortaklık, birlikte kontrol edilen ortaklık, vadeye kadar elde tutulacak menkul kıymetler ile menkul ve gayrimenkullerinin vadeli satışından doğan toplam alacak tutarları ile bu varlıkların maliyet bedeli arasındaki fark bu hesabın alacağında izlenir. Dönem sonlarında dönemi ilgilendiren gelirler bu hesabın borcuna, 79005 Aktiflerimizin Satışından Elde Edilen Gelirler hesabının alacağına kaydedilerek dönem gelirlerine yansıtılır.
278 MUHTELİF ALACAKLAR TP: Bankaya kredi işlemleri dışında, kredi alacağının temlik edilmesi işlemleri dâhil olmak üzere diğer işlem ve ilişkilerden dolayı borçlu duruma düşen, ancak banka nezdinde cari hesabı bulunmayan kişi ve kuruluşların genelde kısa bir zamanda tasfiye edilmesi gereken borçları ile türev finansal araçlar için verilen teminatlar ile diğer alacakların takip edildiği aktif nitelikli bir hesaptır. Tasfiyeleri uzun zamana bağlı alacaklar bu hesapta izlenemezler. Burada belirtilen “uzun zaman” kavramı iki yılın üzerinde kalan bir vadeyi ya da tahsil süresini ifade etmektedir. Ayrıca, banka ile menkul kıymetler yatırım fonu arasındaki
Türk parası mali ilişkilerden doğan alacaklar bu defteri kebir hesabındaki 27806 Menkul Kıymetler Yatırım Fonu Alacakları yardımcı hesabında izlenir.
280 BORÇLU GEÇİCİ HESAPLAR TP: Aktifte başka bir hesaba geçmesi gerektiği halde, işlemin yapıldığı sırada zorunlu bir nedenle ait olduğu asıl hesaba alınamayan ve genellikle bankaların iç işlemleri ile ilgili geçici nitelikteki kayıtların gösterildiği bir hesaptır.
282 BÖLGELER VEYA İŞLETMELER CARİ HESABI TP: Bu hesap, İller Bankası’nın genel müdürlük ve bölge temsilcilikleri arasındaki işlemlerin kaydına mahsus çift nitelikli bir hesaptır.
284 KIYMETLİ MADEN ALIM/SATIM HESABI TP: Bankalarca alınan veya satılan kıymetli madenlerin Türk parası karşılıklarının kaydedildiği bir hesaptır.
285 KIYMETLİ MADEN VAZİYETİ YP: Alınan veya satılan kıymetli madenlerin gram üzerinden kaydedildiği bir hesaptır. Belli dönemler sonunda yapılan değerleme işlemi ile 284 Kıymetli Maden Alım/Satım hesabı ile denkliği sağlanır.
288 ENFLASYONA GÖRE DÜZELTME FARKLARI TP: Aktif nitelikli hesapların enflasyona göre düzeltilmesinden kaynaklanan farklar bu hesabın borcuna 798 Parasal Pozisyon Kârı – T.P.
hesabının alacağına kaydedilerek muhasebeleştirilir. Düzeltme neticesinde negatif enflasyon sebebiyle oluşan olumsuz farklar ise bu hesabın alacağına 898 Parasal Pozisyon Zararı – T.P.
hesabının borcuna kaydedilir.
290 ŞUBELER CARİ HESABI TP: Şubelerin genel müdürlükleriyle veya birbirleriyle yaptıkları Türk parası işlemlerin kaydına özgü çift nitelikli bir hesaptır. Hesabı ilk çalıştıran şubenin göndereceği dekonta istinaden karşı şubece yapılacak mahsup işlemi ile şubeler cari hesabının karşılıklı olarak kapatılması sağlanır. Şubeler cari hesabını çalıştıran her şube, belli dönemlerde tam mutabakat sağlamak zorundadır.
291 ŞUBELER CARİ HESABI YP: Şubelerin genel müdürlükleriyle veya birbirleriyle yabancı para cinsi ve kıymetli maden (gram) cinsi üzerinden yaptıkları işlemlerin kaydına özgü sabit fiyatla hareket gören çift nitelikli bir kambiyo hesabıdır. Hesabın çalışması 290 Şubeler Cari Hesabında açıklandığı gibidir.
292 EFEKTİF ALIM/SATIM HESABI TP: Bankalarca alınan veya satılan efektiflerin Türk parası karşılıklarının kaydedildiği bir hesaptır. Kambiyo hesaplarından sabit fiyatla hareket gören 293 Efektif Vaziyeti YP hesabı ile karşılıklı çalışır. Alınan efektifin Türk parası karşılığı 010 Kasa hesabının alacağı ile bu hesabın borcuna, alınan efektifin cinsine göre miktarı ise sabit fiyat üzerinden 293 Efektif Vaziyeti YP hesabının alacağı ile 011 Efektif Deposu hesabının borcuna kaydedilir. Efektif satışları ise yukarıdaki işlemin tersi kayıtlarla gerçekleştirilir.
293 EFEKTİF VAZİYETİ YP: Alınan veya satılan efektiflerin sabit fiyat üzerinden kaydına özgü bir hesaptır. Belli dönemlerde yapılan değerleme işlemi ile 292 Efektif Alım/Satım – T.P. hesabı ile denklik sağlanır.
294 DÖVİZ ALIM/SATIM HESABI TP: Bankalarca alınan veya satılan dövizlerin Türk parası karşılıklarının kaydedildiği bir hesaptır. Kambiyo hesaplarından sabit fiyatla hareket gören 295 Döviz Vaziyeti –Y.P. hesabı ile karşılıklı çalışır. Hesap isimleri değiştirilmek şartıyla 292 Efektif Alım/Satım – T.P. hesabındaki açıklama bu hesap için de geçerlidir.
295 DÖVİZ VAZİYETİ YP: Alınan veya satılan dövizlerin sabit fiyat üzerinden kaydına özgü bir hesaptır. Sözkonusu hesap genelde pasif karakterli olmakla beraber, alışı yapılmayan dövizin satışının yapılması durumunda borç bakiye de verebilir. Bu itibarla sözkonusu hesap çift (borç/alacak) karakterlidir.
296 KAMU KURUM VE KURULUŞLARINDAN ALACAKLAR TP: Bankaların, çeşitli kanun, kararname ve özel anlaşmalarla üstlendiği kamu görevlerine ait işlemlerin kaydolunduğu bir hesaptır.
298 ELDEN ÇIKARILACAK KIYMETLER TP: Bankanın alacaklarından dolayı edinmek zorunda kaldığı ticari emtia ve gayrimenkullerle, ihtisas bankalarınca özel kanunlarına göre satılmak amacıyla inşa ettirilen gayrimenkullerin kaydedildiği aktif nitelikli bir hesaptır.
YATIRIM AMAÇLI DEĞERLER VE DİĞER AKTİFLER GRUBU İLE İLGİLİ ÖRNEKLER
ÖRNEK: X Bankası mevduatları arttığı için TC Merkez Bankasındaki zorunlu karşılıklarını 20.000 TL arttırmıştır.
---/---
210 ZORUNLU KARŞILIK HS 20.000 TL
010 KASA HS 20.000 TL
---/---
Dönem sonunda TC Merkez Bankasındaki zorunlu karşılıklara 3.000 TL faiz tahakkuk ettirilmiştir.
---/---
020 TC MERKEZ BANKASI HS 3.000 TL
560 ZORUNLU KARŞILIKLARDAN ALINAN FAİZ HS 3.000 TL ---/---
ÖRNEK: 01.05.2011’de ABC AŞ’nin kısa vadeli ipotek karşılığı kullandığı kredi hesabına 2.400 TL faiz, 100 TL komisyon tahakkuk ettirilmiştir.
BSMV = (2.400 + 100) x 0,05 = 125
---/--- 220 KREDİ FAİZ VE GELİR TAHAKKUK
VE REESKONTLARI HS 2.500 TL
278 MUHTELİF ALACAK HS 125 TL
514 KISA VADELİ DİĞER KREDİDEN ALINAN FAİZ HS 2.400 TL 714 KISA VADELİ DİĞER KREDİ
ALI. ÜCRET KOMİSYON HS 100 TL
380 ÖDENECEK VERGİ, RESİM, HARÇ VE PRİM HS 125 TL - BSMV
---/---
Tahakkuk eden faizin müşteriden tahsil edilmesi:
---/--- 304 RESMİ, TİCARİ VE DİĞER
KUR. MEV. (YİY) -VADESİZ 2.625
220 KREDİ FAİZ VE GELİR TAHAKKUK
VE REESKONTLARI HS 2.500 TL
278 MUHTELİF ALACAK HS 125 TL
---/---
3 MEVDUAT VE DİĞER YABANCI KAYNAKLAR
Tanım: Bankaların yurtdışı şubelerinde, bunların bulundukları ülkelerde ya da diğer ülkelerde yerleşik kişiler tarafından açılan mevduat hesapları ilgili yurtdışı mevduat hesaplarına, Türkiye’de yerleşik kişiler tarafından açılan mevduat hesapları ilgili yurt içi mevduat hesaplarına kaydedilir.
3 MEVDUAT VE DİĞER YABANCI KAYNAKLAR 300 TASARRUF MEVDUATI (YİY GERÇEK KİŞİLER) -VADESİZ
301 DÖVİZ TEVDİAT HESABI VADESİZ
302 TASARRUF MEVDUATI (YDY GERÇEK KİŞİLER) -VADESİZ 304 RESMİ, TİCARİ VE DİĞER KUR. MEV. (YİY) -VADESİZ 305 KIYMETLİ MADEN DEPO HESABI -VADESİZ YP
306 TİCARİ VE DİĞER KURULUŞLAR MEVDUATI (YDY) - VADESİZ 308 BANKALAR MEVDUATI - VADESİZ TP
309 BANKALAR MEVDUATI - VADESİZ YP
310 TASARRUF MEVDUATI (YİY GERÇEK KİŞİLER) - VADELİ 311 DÖVİZ TEVDİAT HESABI - VADELİ
312 TASARRUF MEVDUATI (YDY GERÇEK KİŞİLER) - VADELİ 314 RESMİ, TİCARİ VE DİĞER KUR. MEV. (YİY) - VADELİ 315 KIYMETLİ MADEN DEPO HESABI - VADELİ YP
316 TİCARİ VE DİĞER KURULUŞLAR MEVDUATI (YDY) - VADELİ 318 BANKALAR MEVDUATI - VADELİ TP
319 BANKALAR MEVDUATI - VADELİ YP 324 7 GÜN İHBARLI MEVDUAT
325 7 GÜN İHBARLI DÖVİZ TEVDİAT HESABI 328 PARA PİYASALARINA BORÇLAR TP 329 PARA PİYASALARINA BORÇLAR YP
332 REPO İŞLEMLERİNDEN SAĞLANAN FONLAR TP 333 REPO İŞLEMLERİNDEN SAĞLANAN FON YP 334 MENKUL KIYMET ÖDÜNÇ PİYASASINA BORÇLAR TP 335 MENKUL KIYMET ÖDÜNÇ PİYASASINA BORÇLAR YP
336 SATIŞ AMAÇLI ELDE TUTULAN DURAN VARLIKLARA İLİŞKİN BORÇLAR TP 337 SATIŞ AMAÇLI ELDE TUTULAN DURAN VARLIKLARA İLİŞKİN BORÇLAR YP 340 TC MERKEZ BANKASI KREDİLERİ TP
341 TC MERKEZ BANKASI KREDİLERİ YP
342 YURTİÇİ BANKALARDAN KULANILAN KREDİLER TP 343 YURTİÇİ BANKALARDAN KULLANILAN KREDİLER YP 344 YURTİÇİ DİĞER KURULUŞLARDAN KULLANILAN KREDİLER TP 345 YURTİÇİ DİĞER KURULUŞLARDAN KULLANILAN KREDİLER YP 346 SERMAYE BENZERİ KREDİLER TP
347 SERMAYE BENZERİ KREDİLER YP
348 YURTDIŞINDAN KULLANILAN KREDİLER TP 349 YURTDIŞINDAN KULLANILAN KREDİLER YP 350 KARŞILIKLAR TP
351 KARŞILIKLAR YP
352 KİRALAMA İŞLEMLERİNDEN BORÇLAR TP 353 KİRALAMA İŞLEMLERİNDEN BORÇLAR YP
354 ERTELENMİŞ FİNANSAL KİRALAMA GİDERLERİ TP (-) 355 ERTELENMİŞ FİNANSAL KİRALAMA GİDERLERİ YP (-) 356 FAKTORİNG İŞLEMLERİNDEN BORÇLAR TP
357 FAKTORİNG İŞLEMLERİNDEN BORÇLAR YP
359 YURTDIŞINDAN KULLANILAN KIYMETLİ MADEN KREDİLERİ YP 360 FAİZ VE GİDER REESKONTLARI TP
361 FAİZ VE GİDER REESKONTLARI YP
362 KREDİ VE DİĞER ALACAKLAR DEĞERLEME FONU TP 363 KREDİ VE DİĞER ALACAKLAR DEĞERLEME FONU YP 364 TÜREV FİNANSAL YÜKÜMLÜLÜKLER TP
365 TÜREV FİNANSAL YÜKÜMLÜLÜKLER YP 366 YURTDIŞI MERKEZ VE ŞUBELER TP 367 YURTDIŞI MERKEZ VE ŞUBELER YP
368 ENFLASYONA GÖRE DÜZELTME FARKLARI TP 370 İTHALAT TRANSFER EMİRLERİ TP
371 İTHALAT TRANSFER EMİRLERİ YP 376 İHRAÇ EDİLEN MENKUL KIYMETLER TP 377 İHRAÇ EDİLEN MENKUL KIYMETLER YP
378 İHRAÇ EDİLEN MENKUL KIYMET İHRAÇ FARKLARI TP (-) 379 İHRAÇ EDİLEN MENKUL KIYMET İHRAÇ FARKLARI YP (-) 380 ÖDENECEK VERGİ, RESİM, HARÇ VE PRİM TP
381 ÖDENECEK VERGİ, RESİM, HARÇ VE PRİM YP 384 BANKAMIZA TAHSİS EDİLEN FONLAR TP 385 BANKAMIZA TAHSİS EDİLEN FONLAR YP 386 ERTELENMİŞ VERGİ BORCU HESABI TP 387 ERTELENMİŞ VERGİ BORCU HESABI YP
388 FONLARDAN KULLANDIRILAN KREDİ KARŞILIKLARI TP 390 MUHTELİF BORÇLAR TP
391 MUHTELİF BORÇLAR YP 392 ALACAKLI GEÇİCİ HESAPLAR TP 393 ALACAKLI GEÇİCİ HESAPLAR YP 394 ÖDEME EMİRLERİ TP
395 ÖDEME EMİRLERİ YP
396 KAMU KURUM VE KURULUŞLARINA BORÇ TP 397 KAMU KURUM VE KURULUŞLARINA BORÇ YP 398 YÜKLENİCİLER HESABI TP
3 MEVDUAT VE DİĞER YABANCI KAYNAKLAR GRUBUNUN İNCELENMESİ
300-302-310-312 TASARRUF MEVDUATI: Mevduat bankaları nezdinde açtırılan, gerçek kişilere ait ve münhasıran çek keşide edilmesi dışında ticari işlemlere konu olmayan mevduat hesapları tasarruf mevduatıdır. Tasarruf mevduatının vadesiz olanı 300 Tasarruf Mevduatı (Y.İ.Y Gerçek Kişiler) – Vadesiz, vadeli olanı ise 310 Tasarruf Mevduatı (Y.İ.Y Gerçek Kişiler) – Vadeli hesaplarında izlenir.
301-311 DÖVİZ TEVDİAT HESABI: Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkındaki Karar ve buna ilişkin tebliğler uyarınca bankalar tarafından gerek Türkiye'de yerleşik, gerek yurtdışında yerleşik gerçek ve tüzel kişiler adına konvertibl dövizler üzerinden açılabilen “Döviz Tevdiat Hesabı” pasif nitelikli olup, sabit fiyat üzerinden hareket görür. Her dönem sonu, hesap bakiyesi
değerleme işlemine tabi tutularak, Türk parasına dönüştürülür. Döviz tevdiat hesapları 301 Döviz Tevdiat Hesabı – Vadesiz ve 311 Döviz Tevdiat Hesabı – Vadeli hesaplarında izlenir.
304-306-314-316 RESMİ KURULUŞLAR, TİCARİ KURULUŞLAR, DİĞER KURULUŞLAR MEVDUATI: Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın ilgili düzenlemesinde belirtilen resmi kuruluşlar mevduatı bu hesapta izlenir.
305 KIYMETLİ MADEN DEPO HESAPLARI - VADESİZ YP: Kıymetli maden depo hesapları açılmasına ve kıymetli maden kredisi kullandırılmasına ilişkin mevzuat hükümlerine göre bankaların belirli standartlar üzerinden açmış olduğu kıymetli maden depo hesaplarının gram olarak kaydedildiği bir hesaptır.
315 KIYMETLİ MADEN DEPO HESAPLARI VADELİ YP: 305 Kıymetli Maden Depo Hesapları - Vadesiz - Yabancı Para hesap açıklaması bu hesap için de geçerlidir.
308-309-318-319 BANKALAR MEVDUATI: Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın ilgili düzenlemesinde belirtilen bankalar mevduatı bu hesapta izlenir.
328 PARA PİYASALARINA BORÇLAR TP: Bankanın, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası ve İstanbul Menkul Kıymetler Borsası Takas ve Saklama Bankası aracılığıyla, diğer bir bankadan aldığı Türk parası borçlar bu hesapta izlenir.
332 REPO İŞLEMLERİNDEN SAĞLANAN FONLAR TP: Bankaların, repo işlemleri yoluyla temin ettiği kısa vadeli kaynaklar bu hesapta izlenir. Ters repo işlemi yapan bir banka, bu işlemlerle ilgili olarak yeniden repo işlemi yapması durumunda, 33202 Menkul Değerlerden Borçlar – Yurtiçinden veya 33203 Menkul Değerlerden Borçlar – Yurtdışından yardımcı hesaplarını kullanır.
334 MENKUL KIYMET ÖDÜNÇ PİYASASINA BORÇLAR TP: Menkul kıymet ödünç piyasasına borçların izlendiği pasif nitelikli bir hesaptır. Bahse konu piyasadan ödünç alınan menkul değerler 030 Gerçeğe Uygun Değer Farkı Kar/Zarara Yansıtılan Menkul Değerler - T.P. hesabının borcuna bu hesabın alacağına kaydedilir.
336 SATIŞ AMAÇLI ELDE TUTULAN DURAN VARLIKLARA İLİŞKİN BORÇLAR TP: İlgili Türkiye Muhasebe Standardı hükümleri çerçevesinde, satış amaçlı olarak sınıflandırılan duran varlıklara ilişkin borçlar bu hesapta izlenir.
340 TÜRKİYE CUMHURİYET MERKEZ BANKASI KREDİLERİ TP: Bankaların Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'ndan kullandıkları kredilerin izlenmesine mahsus hesaptır.
342 YURTİÇİ BANKALARDAN KULLANILAN KREDİLER TP: Bankaların yurtiçi bankalardan aldıkları kredilerin izlendiği pasif nitelikli bir hesaptır. Bu hesabın değerlemesi ilgili Türkiye Muhasebe Standardı hükümlerine göre yapılır.
344 YURTİÇİ DİĞER KURULUŞLARDAN KULLANILAN KREDİLER TP: Bankaların Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası ve yurtiçi bankalar dışında kalan diğer kuruluşlardan Türk parası cinsinden aldıkları kredilerin izlendiği pasif nitelikli bir hesaptır.
346 SERMAYE BENZERİ KREDİLER TP: İlgili düzenleme kapsamında gerekli koşulları taşıyan sermaye benzeri krediler Kurum izninin alınmasıyla birlikte bu hesapta izlenmeye başlanır.
348 YURTDIŞINDAN KULLANILAN KREDİLER TP: Bankaların yurtdışındaki banka, kuruluş ve fonlardan doğrudan sağladıkları kısa, orta ve uzun vadeli Türk parası krediler bu hesapta izlenir.
350 KARŞILIKLAR TP: Bankaların Karşılık Yönetmeliğinde belirlenen usul ve esaslar dâhilinde çeşitli şekilde ayırdıkları karşılıkların kaydedilmesine özgü pasif nitelikli bir hesaptır.
352 KİRALAMA İŞLEMLERİNDEN BORÇLAR TP: İlgili Türkiye Muhasebe Standardı hükümleri çerçevesinde finansal kiralama, faaliyet kiralaması ve diğer kiralama yöntemlerinden biriyle kiracı durumunda olan bankaca, finansal kiralama sözleşmesine göre belirlenen taksitlendirilmiş toplam borç tutarı ile faaliyet kiralaması borcunun döneme isabet eden tutarı bu hesapta izlenir.
354 ERTELENMİŞ FİNANSAL KİRALAMA GİDERLERİ TP(-): İlgili Türkiye Muhasebe Standardında belirtilen esaslara göre ertelenmiş finansal kiralama giderleri bu hesapta izlenir.
356 FAKTORİNG İŞLEMLERİNDEN BORÇLAR TP: Faktoring işlemlerinden kaynaklanan borçlar bu hesapta izlenir.
359 YURTDIŞINDAN KULLANILAN KIYMETLİ MADEN KREDİLERİ YP: Bankaların, kıymetli maden depo hesabı açılması, kıymetli maden kredisi kullandırılması ve yurtdışından kıymetli maden kredisi sağlanmasına ilişkin mevzuat hükümlerine göre, yurtdışındaki banka ve diğer kuruluşlardan kullandıkları kısa, orta ve uzun vadeli kıymetli maden kredilerinin gram olarak kaydedildiği bir hesaptır.
360 FAİZ VE GİDER REESKONTLARI TP: Dönem sonları itibarıyla, Türk parası cinsinden mevduat, alınan krediler, çıkarılan tahviller ve diğer faiz ve gider doğurucu pasif hesaplar ile bilanço dışı hesaplarda kayıtlı diğer yükümlülükler üzerinden cari hesap dönemine ait olan faiz ve giderler, reeskonta tabi tutularak bu hesaba alacak ve ilgili gider hesaplarına borç kaydolunur.
362 KREDİ VE DİĞER ALACAKLAR DEĞERLEME FONU TP: Karşılık Yönetmeliğinin ilgili hükmü uyarınca, yapılan faiz tahakkuk ve reeskontları dâhil olmak üzere kayıtlı donuk kredi tutarının tamamen birinci grup teminatlar ile karşılanabilmesi halinde, bankanın nakden tahsil etmediği halde gelir yazdığı faiz tahakkukları ve reeskontları gelir hesaplarından çıkarılarak bu hesapta izlenir.
364 TÜREV FİNANSAL YÜKÜMLÜLÜKLER TP: Bilânço dışı hesaplarda izlenen türev finansal araçların Türkiye Muhasebe Standardı hükümleri çerçevesinde değerlemeye tabi tutulmasından doğan ve yükümlülük oluşturan farklar pasif nitelikli bu hesapta izlenir. Bu hesaba kaydedilen değerleme farkları, ilgili Türkiye Muhasebe Standardı hükümleri çerçevesinde ilgisine göre ilgili gider veya özkaynak hesabı ile ilişkilendirilir.
366 YURTDIŞI MERKEZ VE ŞUBELER TP: Türkiye'de şube açmak suretiyle faaliyette bulunan yabancı bankaların ana merkez ile diğer ülkelerdeki şubelerine, Türkiye’de kurularak faaliyette bulunan bankaların diğer ülkelerdeki şubelerine olan Türk parası borçlarının kaydedildiği, aktifteki 026 Yurtdışı Merkez ve Şubeler TP hesabıyla karşılıklı çalışan bir hesaptır.
368 ENFLASYONA GÖRE DÜZELTME FARKLARI TP: Pasif nitelikli hesapların enflasyona göre düzeltilmesinden kaynaklanan farklar, bu hesabın alacağına, 898 Parasal Pozisyon Zararı – T.P.
hesabının borcuna kaydedilerek muhasebeleştirilir. Düzeltme neticesinde negatif enflasyon sebebiyle oluşan olumlu farklar ise bu hesabın borcuna 798 Parasal Pozisyon Kârı – T.P.
hesabının alacağına kaydedilir.
370 İTHALAT TRANSFER EMİRLERİ TP: Kendi kaynaklarından veya diğer kaynaklardan yararlanarak ithalata aracılık eden bankaların ithalat transfer emirlerini izledikleri hesaplardır.
İthalat bedeli nakden ve/veya ithalat kredisi yoluyla tahsil edildiğinde bu hesaba alacak verilir, 390 Muhtelif Borçlar hesabında izlenmez.
376 İHRAÇ EDİLEN MENKUL KIYMETLER TP: Banka tarafından ihraç edilen ve üçüncü şahıslara satılan tahvillerin, bonoların ve varlığa dayalı menkul kıymetlerin kaydına özgü pasif nitelikli bir hesaptır. Bu hesabın tasfiye işlemi, sözkonusu menkul kıymetlerin bedelleri itfa edildikçe hesaba borç verilerek yapılır. Bu hesap genel müdürlük nezdinde izlenir.
378 İHRAÇ EDİLEN MENKUL KIYMETLER İHRAÇ FARKLARI TP(-): İskontolu olarak satılan menkul değerlere ilişkin ihraç farkları bu hesapta izlenir. Hesap, negatif pasif düzenleyici nitelikli olup, çıkarılan menkul kıymetlerin bilanço günündeki değerine indirgenmesinde 376 İhraç Edilen Menkul Kıymetler hesabını düzenleyici hesap olarak kullanılır. Dönemsel olarak gerçekleşen faiz giderleri, bu hesaba alacak, ilgili faiz gideri hesabına borç yazmak kaydıyla dönem giderlerine yansıtılır.
380 ÖDENECEK VERGİ, RESİM, HARÇ VE PRİMLER TP: Bankanın kendi tüzel kişiliği, personeli ve ilişkide bulunduğu üçüncü kişilere ait işlemler nedeniyle vergi sorumlusu veya vergi yükümlüsü olması halinde ödeyeceği vergi, resim, harç ve primlerin kaydolunduğu hesaptır.
384 BANKAMIZA TAHSİS EDİLEN FONLAR TP: Bu hesap, bankalara, bütçeden, bakanlıklardan ve diğer kamu kaynaklarından yasa ve idari kararlarla tahsis edilen fonlar için kullanılır. Kanun
