SAĞLIKLI BESLENME
Hastalıklardan korunmanın yolu sağlıklı beslenmeden geçer
Prof.Dr. Timur Gültekin
ÖZET
Böcek ilaçları besinlerdeki en tehlikeli unsurlardır.
Çoğu besin üretim veya saklama koşullarından dolayı zehirlenmeler yol açabilir
Besinlerdeki katkı maddeleri kansere neden
olabilmektedir.
ÖZET
Mikroplara ev sahipliği yapmak
Mikropların barınması için iyi bir yer
Başarılı bir mikrop ev sahibini öldürmez
İNSAN EVRİMİ VE HASTALIKLAR
Avcı/Toplayıcı Toplumlar
Yerleşik Hayat
Endüstri Öncesi
Endüstrileşme
Günümüz
• İnsanlık Tarihinin
%99’luk bölümünü oluşturur
• Küçük gruplar
• İzole ve iyi bir yayılım gösterir
• Parazit & zoonotic
AVCI TOPLAYICI HAYAT
Çevresel Hastalık - Bulaşma Kaynakları
• İnsektler
• Temas • Hava ve Toz
• Yem
• Su
• Vektörler
Zoonotic Hastalık Denklemi
Zooanthroponoses Anthropozoonosis
• Hayvandan İnsana
• Hayvandan İnsana İnsana
• Hayvandan Vektöre İnsana
• Hayvansal Üründen İnsana
(İnsandan Hayvana)
(Hayvandan insana)
Zoonotik hastalıklar gelişmekte olan ülkelerin problemidir. Hayvanlarla (keçi, tavuk, koyun, dana ...) insanların teması sık ve uzun
sürelidir.
Hayvanlarla uzun süreli temas sonucu
zoonotik hastalıklar ile karşılaşılabilir.
ÜLKEMİZDEKİ YAPI
Zoonotik hastalıklar bütün dünyada olduğu gibi ülkemizde de önemli bir halk sağlığı sorunudur.
Bu hastalıklar; kuduz, kistik ekinokokkoz,kırım kongo kanamalı ateşi,şarbon v.s olarak sıralayabiliriz.
Ülke nüfusunun önemli bir kısmının geleneksel yöntemlere dayalı çiftçilikle ve hayvancılıkla uğraşması,
Hayvan sahiplenme ile ilgili hukuki alt yapının yetersizlikler.
Toplumsal yaklaşımdaki olumsuzluklar
Yerleşik Hayat
• Neolitik günümüzden yaklaşık 10.000 yıl önce başlar
• Besin üretimi başladı
• Populasyonlar 16 kat arttı
• Kirleticilerin çoğalması & Hayvanlarla yakınlaşma
• zoonotic hastalıklarda artma
Endüstri Öncesi Toplumlar
• ~5,000 B.C Yıl Önce
• Salgın Hastalıklar
• Çicek hastalığı, kızamık, grip
• İlk Salgın
Endüstrileşmiş Şehirler
• Populasyon
Yoğunluğunda artış
• Kötü yaşam
koşullarında artış
• Salgınlar, virüsler, populasyonlar özgü hastalık(endemic), kıtalar veya geniş
alanlara yayılan hastalık
(pandemic)
GÜNÜMÜZ
• Şehirleşen Köyler
• Antibiyotiklere Direnç
• Yeni hastalıkların
ortaya çıkışı
Avcı/Toplayıcı Parazitler ve zoonlar Yerleşik Hayat zoonlarda artma,
Enfeksiyonlar
Endüstrileşme Öncesi Salgınların başlaması Endüstrileşmiş kentler endemic, epidemic,
pandemics
Günümüz Yaşa bağlı hastalıkların
ortaya çıkması
SONUÇ
Tüketilen Besinlerden Dolayı Ortaya Çıkan Hastalıklarda Büyük Bir Artış var
Büyük besin üretim merkezleri
Merkezi Mutfaklar
Çoğu İnsanın Ev dışında Yemek Yemesi
Organik Gıdalardan Uzaklaşma
Aşırı Beslenme
Personel hijyeni
Besin hijyeni
Mutfak fiziki kosullar/araç-gereç hijyeni
Fiziksel Kirlenme
Bardak
Saç
Böcek
Kir (
bakteri içerir bakterilerin canli kalması ve üremesi için uygun bir ortamdır)
Metal
Kimyasal Kirleticiler
Antibiyotikler
Böcek İlaçları
Temizlik Maddeleri
Biyolojik Kirleticiler
Bakteri
Virüs
Parazit
Mantar
Prions (Ne virüs, ne bakteri olan, sinir sistemi hücrelerinde doğal olarak üretilen normal
proteinlerin, değişerek oluşturduğu, izole, bulaşıcı, patojen ve infekte etme yetisine sahip proteinlerdir.
İnsanlarda görülen deli dana hastalığı, koyunlarda
görülen Scrapie hastalığı bu tür hastalıklardandır).
Bacteria
Bakteriler çok küçük tek hücreli prokaryotik organizmalardır. Bölünerek çoğalırlar.
Bakteriler konakçının vücudunu istila ettikleri zaman doku sıvılarında ve kanda yaşarlar.
Doku hücrelerine kan tarafından taşınan besleyici elementleri absorbe ederler.
Öldüklerinde ve parçalandıklarında da parçalanma ürünleri de toksik olabilir!
Probiyotik ( bağırsaklarda faydalı olan bakteriler ) ve prebiyotik ( bağırsaklarda faydalı bakterilerin gelişmesini sağlayan gıda bileşenleri ) her ikisinide
içeren gıdalara sinbiyotikler denir. Putrefactives. Can spoil food, but is not harmful.
Pathogenic Bacteria. Hastalıklara neden olurlar.
Bakteriler
Bakteriler yaşamak için aşağıdaki koşullara ihtiyaç duyarlar
Sıcaklık
Nem
PH
Atmosfer
Bakterilerin
yaşayabileceği en iyi sıcaklık 40-140 F
“The Danger Zone”
Yemekler bu
tehlikeli bölgede sadece iki 2 saat tutulabilirler
4 saat bu ortamda tutulurlarsa sağlık açısından risk
oluşturabilirler.
Bakteri yaşamak için suya ihtiyaç duyar.
İçeriğinde su
miktarı fazla olan besiler kirlenme-
bozulma açısından risk taşırlar.
Et
Peynir Salata
Meyve Suları
Koruma
Seker ve Tuz suyu emer ve böylelikle
besinleri
bakterilerden
korurlar.
Bakteriler normal atmosfer koşullarını severler
PH 6.6 – 7.5 ARASINDA OLMASI İDEALDİR.
Kuvvetli asitler bakterileri
öldürür.
Virüsler
Gözle görülemeyen ancak hastalığa neden olabilen mikroplardır
Yaşamın en küçük formudur.
DNA veya RNA bulundurabilirler
Bakteriler besin ve diğer hayati moleküllerin yokluğunda hayatlarını kaybederken virüslerin ölmesi diye birşey söz konusu değildir.
Virüsü canlı yapan özellik üreyebilmesidir.Fakat cansız olarak görünmesinin sebebi ise, içine yerleşip onu üreme amacıyla kullanacağı bir hücre bulamadığı zaman " Kristal
" bir yapıya dönüşmeleridir.Bu şekilde virüs tıpkı havada
süzülen bir toz zerreciği gibi bir partikül halinde doğada
serbest olarak dolanır.Ta ki canlı bir hücreye rastgelip onu
üreme amacıyla kullanıncaya kadar.
Virüs bakteriyi tıpkı bir köle gibi çalıştırarak kendisini çoğaltmaya başlar.Bakteri öyle bir duruma gelirki ürettiği virüsleri taşıyamaz olur ve parçalanır.Bu olaya ise " Liziz "
Virüsün kullandığı hücreler yanlızca bakteri
hücreleri değildir.Bunun yanında insan ve
diğer birçok canlının hücrelerine girerek bu
hücreleri kendi doğrultusunda çalıştırmaya
başlar.Bazı virüsler vardırki yanlızca belirli
hüceler içerisinde çoğalabilir.
PARAZİTLER
1. Konakçının Gıdalarına Ortak Olma: Parazitler yaşamlarını, konakçı olan canlının gıdalarını tüketerek sürdürürler.
2. Toksik Etkileri: Parazitlerin bütün salgıları ve atıkları, yaşadığı canlı için toksik etki yapar.
3. Delici-Parçalayıcı Etkileri: Solucan, kancalı kurt gibi bazı parazitlerin larvaları bağırsak, karaciğer ve akciğer gibi organları delerek göç ederler.
4. Mekanik Etkileri: bağırsakları, safra kanallarını, kapiller damarları tıkaması
5. Tiksindirici Etkileri: Şiddetli ağrı, bulantı ve kusma gibi
tiksindirici etkileri de vardır.
Mantar
Mantarlar çok hücreli ökaryotik Mantarlar çok hücreli ökaryotik canlılardır.
canlılardır.
Dünyanın her yerinde bulunurlar. Dünyanın her yerinde bulunurlar.
Fazla nemli yerlerde daha Fazla nemli yerlerde daha
çokturlar.
çokturlar.
Besinlerdeki katkı maddeleri kanser yol açabilmektedir.
KANSER : Kontrolsüz hücre çoğalması sonucu bir veya daha fazla organın normal fonksiyonlarında bozulma
TUMOR : Dokunun belli bölgelerinde hücrelerin yoğunlaşması,
birikimidir . Tümörler malin veya selim olabilir. Selim tümörler genelde yavaş büyür, malin tümörler ise hızlı büyür ve ikincil tümörler ile diğer organlara metastaz olarak bilinen eğilimi göstererek yayılır.
KARSİNOJEN : Kansere neden olan madde
SERBEST RADİKAL : En dış halkalarında eşlenmemiş atom veya atom grupları taşıyan ve diğer bileşiklerle reaksiyona girerek bir elektron alma eğilimi gösteren bileşikler.
OKSİDATİF STRES : Oksidatif stres , hücrelerin DNA veya hücre membranı gibi bileşenleri ile serbest radikaller
veya karsinojenlerin reaksiyona girmesi sonucunda
tahrip olmuş hücrelerin durumunu tanımlayan genel bir
terimdir. Kanserin oluşumu oksidatif stres ile ilişkilidir.
Normal
hücre Mutasyon ile anormal hücre
çoğalması
Tümörün kan dolaşım
sisteminden beslenmesi
Tümörün kan dolaşım sistemi ile diğer
organlara hücum etmesi
KANSER OLUŞUMU
