Ev İçi Emek
Ekiz-gökmen, Ç. (2017). Toplumsal Cinsiyet ve Zaman Yoksulluğu. Çalışma ve Toplum.
Kadınların ücretli emek sunumu
• Kadınlar: %49.5
• Erkekler:%76.1
İş gücüne katılım oranı
• Evlenme
• Çocuk sahibi olma
Kadınların hane içi bakım hizmetlerinden
sorumlu kalması
AB’de %25 oranında kadın → bakım ve diğer ev içi sorumluluklar
nedeniyle iş gücüne katılamama
Kadınların ücretli emek sunumu
Ücretli işe ayrılan saatlerin azalması
İşverenlerin düşük ücret için kullandığı temel tezlerden biri.
Kadınların kariyerini olumsuz etkilemekte
ve düşük ücretle çalışmakta
Hane içi eşitsizlik = piyasadaki eşitsizlik
Ev içi dezavantajı → erkeklere göre daha düşük bireysel gelir ve yüksek yoksulluk oranı
Kadınların ücretli emek sunumu
İş gücü piyasasına dahil olan kadınların ücretlerinin erkeklere
göre az olması
•Kadınlar erkeklerin ücretlerinin
ortalama %60-75’ini kazanmakta.
•Özellikle evli kadınlar ayrımcılığa maruz kalmakta.
•Hane içinde cinsiyete dayalı iş
bölümünden kaynaklı!
Kadınların ücretli emek sunumu
Ataerkil yapı
• Toplumsal cinsiyet roller
• Evi idare etme
• Ailenin bakımı
• Aile sorumlulukları
• Çalışmalarına izin verilmemekte
• Ücretli iş gücü piyasasına girememekte.
Kadınların ücretli emek sunumu
Görünmez emek!
• Hane içi işlerde boş zaman ve sevgi paylaşımının iç içe geçmesi
• Harcanan emeğin gizlenmesi
• Kadınların ev içi işlerde harcadıkları duygusal, fiziksel ve zihinsel emeğin görünmez hale gelmesi
• Karşılığında ücret almaması
• Piyasada çalışsalar bile ücretsiz aile işçisi olarak üretime
katılmakta ya da ev eksenli işlerde çalışabilmekte.
Kadınların hane içi ücretsiz emek sunumu
•Kadınların ve erkeklerin aynı hane içerisinde farklı yoksulluk deneyimleri yaşaması
Kaynakların hane içerisinde eşitsiz paylaşımı
•Erkekler ücretli iş
•Kadınlar ücretsiz iş
Kıt kaynaklardan biri: zaman!
Kadınlar için ekonomik yoksulluk ve zaman yoksulluğu
Kadınların hane içi ücretsiz emek sunumu
Kadınların piyasa için ücretli emekte harcadıkları zaman artmasına rağmen hala hane içi ücretsiz emeğin büyük kısmı kadınlar tarafından sağlanıyor!
Ev işlerine erkeklerden
• 1-3 saat
• Bakım faaliyetlerine (çocuk, yaşlı ve hasta) 2 ile 10 kat daha fazla vakit.
• OECD ülkelerinde ücretsiz emek farkı 2 ila 5 saat.
Kadınların hane içi ücretsiz emek sunumu
Çifte mesai (second shift)
Ücretli iş
Koca, çocuk, yakınları için karşılıksız emek
Gelişmiş ülkelerde de kadın yoksulluğu
İsveç, ABD, Almanya, İngiltere
ve İtalya -> 1,7 ila 3,6 kat fazla zaman
Boş zaman yetersizliği de ayrı
bir yoksulluk
TR’de durum
TÜİK (2015)
•Kadınlar %30.8
•Erkekler %71.5
«kadının yeri evidir» «kadının görevi anneliktir»
Kadınların erkeklerle aynı
ortamda çalışmamaları gerektiği inancı
Kadınların geliri ile erkeğin hane
içi otoritesinin sarsılacağı
inancı
TR’de durum
• Hastalık, engellilik
• Sadece kadınlardan oluşan bir iş ortamı ya da evde çalışma
Kadınların ücretli bir işte çalışması ancak kocanın
evi geçindirme görevi yerine getirilemediğinde
gerçekleşmektedir.
• Çocuk bakımı ve erken çocuk gelişimi hizmetlerinin yetersiz olması nedeniyle 0-5 yaş arası çocukların gündüz bakımının %86’sı anneleri tarafından gerçekleştirilmektedir.
• Kadınların istihdam oranını düşürmekte
Çocuk bakımı ve ev işleri
TR’de durum
Kadınlar erkeklere göre yaklaşık 2 saat daha az ücretli emek
sunumunda bulunmaktadır.
• Ev ve iş sorumluluklarını eş zamanlı yürütememe
• Yarı zamanlı işlerde çalışma
• Düşük gelir ve yüksek yoksulluk
TR’de durum
• Eş ve ailenin çalışmaya izin vermemesi
• Okul çağında küçük çocuklarının olması Sallan Gül
(2005)
• Küçük yaştaki çocuklar
• Ailedeki hasta bireylerin bakımı Bora (2007)
• Erkek egemen kültürün baskın olduğu yerlerde (Diyarbakır taşra), eğitim ve istihdam hakkının kısıtlanması
Cihan (2004)
Sonuç: ataerkil yapı, kadınların eğitim hayatına ve işgücü piyasasına katılımlarının önünde engel oluşturarak, kadınların aynı hanede yaşayan
erkeklere göre yoksulluğu daha derin yaşamalarına neden olmaktadır.
TR’de durum
«kadına uygun»
görülen işler
Düşük statülü, nitelik gerektirmeyen ücretsiz
işler
Tarım ve hayvancılık
(%50) Ücretsiz aile işçisi
(%35.2)
Kadınlar, bir günde hanehalkı ve aile bakımının toplamından oluşan ücretsiz
işlere erkeklerden yaklaşık 3,5 saat daha çok zaman harcamaktadırlar.
TR’de durum
Çalışmayan kadınlar günde yaklaşık 5 saat ücretsiz emek
Çalışan kadınlar çalışan erkeklerden yaklaşık 3 saat daha fazla zaman ayırmaktadır.
Ataerkil yapı, işgücü piyasasına katılsalar bile kadınların hane içi ücretsiz emek yükünün önemli bir kısmını üstlenmeye devam
etmelerinin açıklayıcısı olmaktadır (Acar Savran, 2002).
İş gücü piyasasına katılan kadınların çifte mesai yükü nedeniyle boş
zaman yoksulluğu yaşadıkları görülmektedir.
TR’de durum
En fazla ücretsiz emek sunumu; ilkokul mezunu kadınlar
En düşük ücretsiz emek sunumu; lise üstü eğitim düzeyine sahip olan kadınlar.
Eğitim düzeyi arttıkça ücretli emek sunumu da artmaktadır.
• Yine de eğitim düzeyine göre değişmeksizin kadınların ücretli emek sunumları erkeklere kıyasla daha az, ücretsiz emek sunumları ise daha fazladır
.
Kadınların ücretli emek sunumuna katılmaları hanehalkı gelir düzeyini de artırmaktadır.
bu durum ekonomik kalkınma ve yoksullukla mücadelede kadın istihdamının önemini göstermektedir.
TR’de durum
Yoksulluk yardımı için yardım kurumlarına başvuruda bulunanlar genellikle yoksulluğu daha derinden yaşayan, toplumsal rolü gereği evi idare etmek ve çocukların bakımını sağlamak
durumunda olan kadınlar olmaktadır (Sallan Gül 2005; Bora, 2007).
Yoksulluk ve yardım kavramının kadınsılaşması !
• Erkekler sosyal yardımlardan yararlanmayı kendi başarısızlıklarının bir itirafı olarak görmekte ve bu işi genelde kadınlara yükleme eğiliminde olmaktadır.
• Bu nedenle hem yardım başvurularının yapılması, hem de ücretsiz yiyecek kuyruklarına girme işi, kadınlar tarafından üstlenilmiştir (Bora, 2007).
TR’de durum
yoksullukla baş etmek için pazardan artık sebze ve meyveleri toplamak, bazı gıda ürünlerini evde üretmek, yiyecek, yakacak
ve eğitim yardımı veren kurumlara başvurmak gibi karşılıksız emeğe dayanan stratejilere başvurma → kadınlar üzerinde.
(Kardam ve Alyanak, 2002).
Bilgi edinme, ulaşım ve sıra bekleme gibi ciddi emek gerektiren yoksulluk yardımından yararlanma işinin kadınlara yüklenmesi ise kadınların üzerindeki ücretsiz
emek yükünü daha da arttırmaktadır.
