9. HAFTA Finansal Yönetim

(1)

9. HAFTA

Finansal Yönetim

(2)

Finansal Yönetiminin Temel İlkeleri

 Finans disiplininin dolayısıyla finansal yönetimin temel ilkeleri, finansal işlemler ve finansal kararların alınmasının gerisinde yatan temellerin anlaşılmasını sağlayan kurallar ve prensiplerdir.

 Finansal yönetici, finansal kararları ve uygulamaları bu ilkeler paralelinde gerçekleştirmektedir. Bu ilkeler;

(3)

Kişisel Çıkarı Düşünme Davranışı İlkesi

 Bu ilkeye göre, insanlar kendi mali çıkarlarını düşünerek davranırlar. İlke, diğer her şey aynı iken, bir finansal mu amelenin taraflarının kendileri için mali açıdan en avantajlı davranışı izleyecekleri ifade etmektedir. İnsanlar en avantajlı davranışı izlerken, alınan bu karar, diğer arzulanabilir eylemleri yapma olasılığını ortadan kaldırır. Bir alternatifin fırsat maliyeti, onun değeri ile olası en iyi alternatifin değeri arasındaki farktır. Bu nedenle fırsat maliyeti bir kararın göreli öneminin bir göstergesini sağlamaktadır. Bir alternatif ile onun en iyi olası alternatifi arasındaki fark küçük ise, kötü alternatifi seçmenin maliyeti küçüktür. Benzer bir biçimde, fark büyük ise en iyi seçimi yapmamanın maliyeti de büyüktür.

(4)

Riskten Kaçınma İlkesi

 Bu ilkeye göre, diğer her şey aynı iken insanlar daha yüksek getiri ve daha düşük riski tercih ederler. Riskten kaçınma ilkesi, basit bir ifadeyle Kişisel Çıkarı Düşünme Davranışı İlkesinin uygulaması yöntemidir. İki alternatif ile karşılaştığınızı varsayalım. Birbirinin aynı olan bu alternatiflerin riskleri de aynıdır. Bu iki alternatif arasında tek bir farklılık vardır. A alternatifi B alternatifinden daha yüksek getiri sağlamaktadır. Eğer rasyonel davranırsanız A alternatifini seçersiniz. Benzer bir biçimde yine iki alternatif ile karşılaştığınızı düşünün. Bu iki alternatif getirileri de dahil aynıdır. Tek farklılık risk durumunda olsun. C alternatifi D alternatifinden daha risklidir.

Rasyonel davranıyor iseniz, daha az riski olan D alternatifini seçersiniz.

(5)

Çeşitlendirme İlkesi

 Bu ilkeye göre çeşitlendirme yararlıdır. Makul bir yatırımcı bütün varlığını tek bir şirkete yatırmaz. Böylesi bir politika, eğer şirket iflas ederse, yatırımcının bütün mal varlığını tehlikeye sokar. Eğer bir kişi yatırımlarını birden çok şirket arasında bölerse, bir tek şirketin iflasına kıyasla çok daha düşük bir olasılığı olan yatırım yaptığı bütün şirketlerin iflası söz konusu olmadıkça bütün yatırım kaybedilmeyecektir. Çeşitlendirme İlkesi, Riskten Kaçınma İlkesinin üstüne inşa edilmiştir. Genel olarak kabul edilen sonuç şudur; bir yatırımcı tek bir hisseye yatırım yapmak yerine bir menkul kıymetler grubuna yatırım yaparsa daha yüksek bir getiri veya daha düşük bir riski ya da her ikisini birden gerçekleştirebilir.

(6)

İki Taraflı Muameleler İlkesi

 Bu ilkenin ifade ettiği, her mali muamelenin en az iki tarafının olduğudur. Bir varlığın satışını göz önüne alalım. Buna bir varlığın satın alınması diyebilir miyiz? Bu bakış açısı sorunudur. Her satış için bir satın alma; her satıcı için bir satın alan vardır. Bir muamelenin bir tarafını ya da yönünü incelerken diğer tarafı inceleyen birisinin olduğunu daima akılda tutulmalıdır.

(7)

Artan Yararlar İlkesi

 Bu ilke belirli bir alternatifi seçmenin sağladığı değerin, alternatifin ileride sağlayacağı sonuç ile, eğer alternatif seçilmese idi sağlanacak sonuç arasındaki değişme tarafından belirlendiğini ifade etmektedir. Bir başka deyişle finansal kararlar artan yararlara dayanmaktadır. Bu nedenle bir alternatifin değeri, bunun neden olduğu sonuçlarda gelecekte meydana gelebilecek bütün değişmelerin toplamıdır. Artan terimi çok önemlidir. Yalnızca karar ile veya karar ol maksızın ortaya çıkan sonuçlar arasındaki fark kararın değeri açısından önemlidir.

(8)

İşaret Verme İlkesi

 Bu ilkeye göre eylemler bilgi vermektedir. Kendi çıkarını düşünme davranışı nedeniyle bir varlığı alma veya satma kararı çoğunlukla varlığın durumu veya karar vericinin geleceğe ilişkin planları veya bekleyişleri hakkında ya da bir kaç olası durum hakkında bilgi sağlar. Birçok durumda şirket yöneticilerinin ve hissedarlarının davranışları şirket hakkında resmi bilgilerden daha iyi bilgi verir. Bu ilkenin finansal yönetimde çeşitli uygulamaları olmuştur. Örneğin temettü dağıtımının açıklanması, hisse bölünmeleri, yeni hisse senedi ihraçları ve birçok diğer mali kararlar şirketin gelecekteki kararlarını dikkate alarak yönetimin bekleyişlerinde bir değişmenin işareti olarak faydalı bilgiler verebilir.

(9)

Sermaye Piyasasının Etkinliği İlkesi

 Bu ilkeye göre sermaye piyasaları etkin dir. Sermaye Piyasasının Etkinliği İlkesi şunu ifade etmektedir; sermaye piyasalarında düzenli olarak alınıp satılan finansal varlıkların pazar fiyatları elde edilebilir bütün bilgiyi içermektedir ve "yeni" bilgi ortaya çıkması halinde de fiyatlar buna göre çabuk bir biçimde ve bütünüyle ayarlanır. Sermaye piyasalarının etkinliği büyük ölçüde yeni bilginin hisse senedi fiyatlarında ne kadar çabuk sürede yansıtıldığına dayanmaktadır. Uygunluk, düşük maliyet ve yüksek hızın yanı sıra sermaye piyasaları büyük hacimli çok sayıda katılanın bulunduğu ve yoğun rekabetin olduğu pazarlardır.

(10)

Risk-Getiri Değiş-Tokuşu İlkesi

 Bu ilke, risk ve getiri arasında bir değişim olduğunu ifade etmektedir. Eğer insanlar yüksek getiri ve düşük riski tercih ediyorlarsa (Riskten Kaçınma İlkesi) ve kendi mali çıkarları doğrultusunda hareket ediyorlarsa (Kişisel Çıkarı Düşünme Davranışı İlkesi) o zaman mantıksal olarak, rekabet insanları yatırımlarının riski ve getirisi arasında bir değişim ya da değiş-tokuş yapmaya zorlaya caktır. Göreli olarak konuşursak, yüksek getiri ve düşük risk herkesin istediği şey olduğu için eşanlı olarak gerçekleştirilemez. Gerçekte büyük getiriler sağlama şansına sahip olmak istiyorsanız gerçekte kötü bir sonuca sahip olma şansını da almak zorundasınız.

(11)

Değerli Fikirler İlkesi

 Bu ilke olağanüstü getirilerin yeni fikirler ile sağlanabileceğini ifade etmektedir. Yani olağanüstü bir kazanç sağlamanın yolu değerli yeni bir ürün veya hizmet yaratmaktır. Değerli fikirlerin büyük bir kısmı fiziki varlık piyasalarında ortaya çıkmaktadır. Hemen hemen sınırsız sayıdaki finansal varlıkların birbiriyle aynı ya da birbirine çok benzer olmasına karşın fiziki varlıklar kendilerine has ve özgün niteliktedirler. Örneğin Apple bilgisayar şirketinin kurucuları, kişisel bilgisayarları keşfedip başarılı bir biçimde piyasaya sürerek zengin olmuşlardır.

(12)

Opsiyonlar Değerlidir İlkesi

 Opsiyon bir borç altına girmeksizin bir şeyi yapabilme hakkıdır. Bir başka deyişle opsiyonu satın alan, opsiyon sözleşmesi yapabil mek için bir yazımcı (opsiyonun satıcısı)’ya gereksinimi vardır.

Yazımcının bir şeyin sahibi olması gerekmez. Finansal yönetimde çoğunlukla opsiyon sözleşmesi bir varlığı alım veya satım hakkını ifade etmektedir. Bir varlığı satın alma hakkı call opsi yon, bir varlığı satma hakkı da put opsiyon olarak isimlendirilir. Bir opsiyon negatif bir değere sahip olamaz. Çünkü bir opsiyon malikinin her zaman bir şey yapmama hakkı vardır. Bu nedenle opsiyonun şimdi veya gelecekte bir değeri olabilir ya da değersiz olabilir. Ama asla negatif bir değeri olamaz.

(13)

Davranış İlkesi

 Bir anlamda Davranış ilkesi, İşaret Verme İlkesinin uygu lanmasıdır.

İşaret Verme İlkesi eylemlerin bilgi verdiğini söyler. Davranış ilkesi ise böylesi bilginin kullanımı çabası ile ilgilidir. Çoğumuz, özellikle inandığımız ve güvendiğimiz birisi yoksa çoğunluğun yaptığını yapma eğilimindeyiz. Bu ilke şunu söylemektedir; eğer bütün diğer şeylerin yararı yoksa veya yetersiz kalıyorlarsa diğer kişilerin ne yaptığına bak.

(14)

Paranın Zaman Değeri İlkesi

 Paranın Zaman Değeri İlkesi; paranın bir zaman değeri olduğunu ve bugünkü 1 TL ile gelecekteki 1TL’nin aynı para olmadığını kabul eder. Bu kabulün nedeni, nakdin fırsat maliyetidir. Dolayısıyla paranın zaman değeri sözgelimi, bir banka mevduat hesabından faiz kazanmanın alternatif maliyeti olarak düşünülebilir. Paranın zaman değerini gösteren bu fırsat maliyeti faizdir ve faiz zaman boyutu olan bir kavramdır.

(15)

 Finansın ve finansal yönetimin esasını yukarıda sayılan 12 ilke oluşturmakla birlikte; finansal değeri ortaya çıkarmada etki eden değişkenlerin başında da;

Nakit Akımı

Zaman

Risk gelmektedir.

(16)

 Finansal karar verme sürecinde beklenen nakit akışlarından hareket edilecektir. Beklenen nakit akışları dönemler itibariyle öngörülecektir.

Öngörülen nakit akımlarının karar verme sürecinde kullanılabilmesi için de eş zamanlı hale getirilmesi gerekir. Bunun için iskonto işlemi yapılacağından iskonto oranına ihtiyaç vardır. İskonto oranı belirlenirken de risk faktörü ortaya çıkmaktadır. Basitçe iskonto oranı, risksiz faiz oranı ve risk primi toplamıdır. Çünkü, bugünkü nakit yerine beklenen (gelecekteki) nakit sözkonusudur. Bu durumda da fırsat maliyeti olarak faiz (risksiz faiz) esas alınmakla birlikte beklenen nakit akımının gerçekleşmeme ihtimalinin yani maruz kalınan riskin de sürece dahil edilmesi gerekmektedir. Riski, dolayısıyla risk primini belirleyebilmek için, riskin kaynaklarına bakmak gerekmektedir.

(17)

Bir finansal karar;

 Belirlilik

 Risk

 Belirsizlik

şartlarından birisinde verilebilir.

(18)

Belirlilik

 Finansal karara etki eden tüm değişkenlerin yüzde yüz olasılıkla tahmin edilebildiği ve dolayısıyla söz konusu finansal karardan beklentinin sapmasız gerçekleştiği şartları ifade etmektedir.

(19)

Belirsizlik

 Finansal karara etki edebilecek değişkenler hakkında bir olasılığın öngörülemediği ve dolayısıyla söz konusu finansal karardan beklentinin yüzde yüz sapma gösterebileceği şartları ifade etmektedir. Ancak, finansal yöneticiler ulaşabildikleri bir takım objektif ve subjektif verileri kullanmak suretiyle beklenenden sapma olasılığını görmeye çalışırlar ki; bu şartlarda gerçekleştirilen finansal kararlar da risk faktörü altında kabul edilir.

(20)

Risk

 Belirsizliğin objektiflik derecesi olarak tanımlanır. Teorik olarak belirlilik % 0, belirsizlik % 100 olan kaybetme olasılığı risk şartlarında; olasılık dağılımında kullanılan verilerin objektifliğine göre % 0 ila % 100 arasında kalmaktadır.

(21)

•