ÇOCUK SAĞLIĞINI
İYİLEŞTİRMEYE YÖNELİK
UYGULAMALAR VE HİZMETLER
Dünya Sağlık Örgütü tarafından yıllar içinde belirlenen sağlık hedeflerine acilen ulaşabilmek, dünya sağlığını yükseltmek ve eşitsizliklere son
vermek amacıyla Bin Yıl Bildirgesi ortaya konulmuştur.
Bebek ve çocuk ölümlerinin
azaltılması, sağlıkla ilgili Binyıl Kalkınma Hedefleri’ne
ulaşılmasını gerektirmektedir.
1. Mutlak yoksulluk ve açlığı ortadan kaldırmak (Türkiye için 2015 yılına kadar hedef binde 1’dir).
2. Herkesin temel eğitim almasını sağlamak (Türkiye için 2015 yılına kadar hedef yüzde 100’dür).
3. Kadınların konumunu güçlendirmek ve cinsiyet eşitliğini sağlamak
4. Çocuk ölümlerini azaltmak (Türkiye için 2015 yılına kadar hedef - 5 yaş altındaki çocuk ölüm hızı için binde 20.7, bebek ölüm hızı için binde
17.5’dir).
5. Anne sağlığını iyileştirmek
6.HIV/AIDS, sıtma ve diğer salgın hastalıklarla mücadele etmek 7. Çevresel sürdürülebilirliğin sağlanması
8. Kalkınma için küresel ortaklıklar geliştirmek
Bebek - Çocuk Sağlığını İyileştirme Çabaları
G (Growth monitoring- Büyümenin izlenmesi)
O (ORS - Oral rehidrasyon sıvısı-AŞTE)
B (Breast feeding - Anne sütü)
I (Immunization-İmmünizasyon-Aşılama)
F (Female education - Kadının eğitimi)
F (Food suplementation- Gıda desteği)
F (Family planning - Aile planlaması)
Genişletilmiş bağışıklama programı
Polio eradikasyon programı
Neonatal tetanoz eliminasyon programı
Anne sütünün teşviki ve “Bebek Dostu Hastaneler” programı
Büyüme ve gelişmenin izlenmesi programı
İshalli hastalıkların kontrolü programı
Sağlık Bakanlığının Yürüttüğü Çocuk Sağlığı
Programları
Akut solunum yolları enfeksiyonlarının kontrolü programı
Fenilketonüri-Hipotirodi-Biyotinidaz tarama programı
İyot yetersizliği hastalıkları ve tuzun iyotlanma programı
Ağız-diş sağlığını iyileştirmede florür kullanımı programı
Sağlık Bakanlığının Yürüttüğü Çocuk
Sağlığı Programları
Genetik hastalıklardan korunma programı
Neonatal resüsitasyon programı
Çocukluk çağı hastalıklarına entegre yaklaşım
Yenidoğan işitme taraması
Sağlık Bakanlığının Yürüttüğü
Çocuk Sağlığı Programları
Ülkemizde önlenebilir nedenlerle meydana gelen anne ölümlerinin engellenmesi
amacıyla Sağlık Bakanlığı tarafından evlilik ve gebelik öncesi danışma programı, aile planlaması programı, doğum öncesi bakım programı, gebelere demir destek ve tetanoz aşısı programı, acil obstetrik ve yenidoğan bakım programı, doğum ve sezaryan
programı, doğum sonu bakım programı, anne ölümlerini izleme programı, ergen
sağlığı ve gençlik programı ve üreme sağlığı
hizmet içi eğitimleri yürütülmektedir .
Türkiye’de her yıl doğan 1000 çocuğun
13’ü bir ayını, 17’si bir yaşını ve 24’ü beş yaşını doldurmadan ölmektedir.
Bebek ölümleri Doğu ve Güney
Anadolu’da, eğitimsiz anne bebeklerinde, kırsal yerleşim yerlerinde, anne yaşının 20 den küçük, 40tan büyük olması
durumunda, düşük doğum ağırlıklı
bebeklerde, doğum aralığı iki yıldan kısa
olduğunda ve dörtten sonraki çocuklarda
artmaktadır.
Dört yaş altındaki çocuklarda halen beslenme sorunları bir sağlık sorunu olarak devam etmektedir.
Okul çağı çocuklarda şişmanlık, sigara, alkol ve madde kullanımı, şiddet içeren davranışı olma ve şiddete maruz
kalma önemli sağlık sorunları arasında
olmasına karşılık sistematik olarak bir
okul sağlığı hizmeti sunulmamaktadır.
Korunmaya muhtaç tanımı kapsamındaki çocuk sayısı beş yüz binin üzerindedir.
Yuvalardaki çocukların koruma altına
alınmasının ilk nedeni %71,6 ile “ekonomik ve sosyal yoksunluk” iken yetiştirme
yurtlarında bu yüzde %68,1’dir.
Kurumlarda olan çocukların sağlık
sorunlarına yönelik yapılan çalışmalar
sınırlı olup, hijyen ve ruh sağlığı sorunları
Türkiye’de 6-17 yaş nüfusu 16.204.000 olup, çocukların %5,9’u ekonomik işlerde çalışırken,
%43,1’i ev işlerinde çalışmaktadır. Türkiye genelinde ekonomik işlerde çalışan 6-17 yaş
grubundaki çocukların çalışma nedenlerinde %38,4 ile ilk sırayı “hanehalkı gelirine katkıda bulunmak”, ikinci sırayı %19,8 ile “hanehalkının ekonomik
faaliyetine yardımcı olmak”, üçüncü sırayı %15,9 ile “ailesi istediği için çalışmak” almaktadır.
Sosyal çevresinde var olan sorunlar
nedeniyle çocuklar suça sürüklenmektedirler.
Suça sürüklenen çocuklar tutuklanma,
yargılanma ve korunma altına alınma ile ilgili süreçte idari sorunlar yaşamaktadırlar.
Türkiye Engelliler Araştırması (2002)
sonuçlarına göre engel nedenleri arasında doğuştan engellilik yaklaşık %34’dür.
Ülkemizde her 5 evlilikten biri akraba evliliğidir ve bu evliliklerin %70’i birinci
derece akrabalarla yapılmaktadır. Engellilerin
sağlık hizmetlerine ulaşabilirliği de oldukça
düşüktür.
Ülkemizde yapılan pek çok çalışmanın
gözden geçirildiği bir yayın taramasında, çocukların %15–75’inin fiziksel istismara,
yaklaşık olarak %20’sinin de cinsel istismara uğradığı belirtilmektedir.
Türkiye’de de son yıllarda çocuklara yönelik ticari cinsel sömürünün görünürlüğünde bir
artış olduğu, fuhuşa itilen çocuk ve ergenlerle daha fazla karşılaşıldığı, çocuk pornografisi
içeren materyallerin edinilmesi ve izlenmesi konusun da hızlı bir artış eğilimi olduğu
düşünülmektedir.
Erken yaşta evlilik ve akraba evliliklerin önlenmesi,
Riskli gebeliklerin önlenmesi, doğum öncesi bakım, doğum ve sonrasında sağlık hizmetinin nitelik ve niceliğinin yükseltilmesi,
Enfeksiyon hastalıkları tanı ve tedavi ölçütlerinin standardize edilerek yaygın olarak kullanımın
sağlanması,
Çocukluk dönemi şişmanlık, sigara, alkol ve madde kullanımı, şiddetin ve yaralanmaların önlenmesi
konusunda ile ilgili eylem planının ivedikle uygulamaya başlaması,
Çocuklara yönelik şiddet uygulamalarının sağlık kuruluşlarında akla gelip soruşturulması ve
bildiriminin yapılması,
Korunma altına alınan çocukların sağlık sistemi içinde koruyucu ve geliştirici hizmetlerden
yararlanımlarının artırılması,
Öncelikle riskli işlerde çalışan çocukların çalışma yaşamından çekilmesi için eylem planının ivedilikle uygulanmaya başlanması,
Sokakta yaşayan/çalışan çocuklara sunulan hizmet modeli yoluyla tüm çocuklara ulaşılması,
Suça sürüklenen çocukların rehabilitasyonlarına yönelik çalışmaların hızlandırılması ve çocukların sağlık sistemi içinde koruyucu ve geliştirici
hizmetlerden yararlanımlarının artırılması,
Engelli çocukların sağlık hizmetlerine ulaşılabilirliğinin artırılması gerekir.
Çavuşoğlu, H. (2015). Çocuk Sağlığı Hemşireliği Cilt I-II.
(12. Baskı). Ankara: Sistem Ofset Basımevi.
Durualp, E. (2016). Anne Çocuk sağlığı ve İlk Yardım.
İçinde Öğretmenlik Alan Bilgisi Okul Öncesi Öğretmenliği.
(2. Baskı). (Ed: N. Aral, Ü. Deniz ve A. Kan), 107-158, Ankara: Kısayol Yayıncılık.
Törüner, E.K. ve Büyükgönenç, L. (2012). Çocuk Sağlığı Temel Hemşirelik Yaklaşımları. Ankara: Göktuğ Yayıncılık.
Erdem, Y. (2015). Çocuk Hastalıkları. Ankara: Vize Yayıncılık.
Deniz, Ü. ve Önder, Ö.R. (2015). Anne Çocuk Sağlığı ve İlk Yardım. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
